Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 saǵat buryn)
Aǵash at

Bul — Sabyrdyń apasyna erip kep, Almatyny alǵash ret kórýi edi. Qala oǵan keremet unady. Ásirese Alataýǵa tań qaldy. Ushar basy aq kórpe — aq qar; etegi gúl, kók jasyl tal, kóktem. Bir ózinde bir jyldyń eki maýsymynyń belgisi bar. Alyp shyńdary quddy aspandy súıep turǵan sekildi. Áıtpese aspan qulap ketetindeı.

Qalanyń aýa-raıy tamasha. Kún ysyp-shyjı bastasa, taýdan lekildep samal esedi. Qala sergip, jelpinip qalady. Aýyq-aýyq sirkirep jańbyr  jaýady. Kóshelerdiń shańy basylady. Úıler men aǵashtar sýǵa shomylyp shyqqandaı tap-taza bolady.

Alańdarda shattanǵan balasha fontandar atqylaıdy.

Qaıda qarasań da gúlzarlar.

Haıýanattar parki ózinshe bir ǵajaıyp álem! Úndi pili, Afrıka qoltyraýyny, qytaı pıtony, taýdaı begemot, shombal múıiztumsyq — bári bar.  Quıryǵy myń san boıaý-órnekke toly ta ýys. Túıequs.

Al sırk degeniń oıyn-saýyqtyń bazary. Álem-jálem kıingen kloýndar balalardyń ishek-silesin qatyrady. Ebedeısiz aıýlar maıysa bı bıleıdi. Bet-aýzy qımysh-qımysh maımyldar kúmbez astynda áldebir arqanǵa jabysyp alyp shyrq úıiriledi.

Oıynshyq dúkeni. İzdegen oıynshyǵyńnyń bári tabylady.

Alma, shıe, almurt degeniń ár úıdiń aldynda ósip tur.

Qalany qaq jaryp kúrkirep taý ózeni aǵyp jatyr.

Aıaqty attap bassań  — balmuzdaq. Burysh-buryshta muzdaı shyryn sý.

Áıgili Medeý. Kóktóbe, oǵan ushyp aparatyn «sıqyrly qobdı »...

Sabyr jeńil bir kúrsindi. Búgin qalany armansyz aralaǵan-dy. Avtobýsqa da, tramvaıǵa da mindi. Talaı jer jaıaý da júrdi. Ábden sharshaǵan sekildi edi. Biraq, nege ekeni belgisiz, túnniń bir ýaǵy bolsa da, jýyq arada kirpigi ilinbedi. Kóńili áldenege mazasyz. Janynda jatqan Maratqa (Marat — qaladaǵy naǵashy aǵasynyń balasy) kóz qıyǵyn salyp: «Qandaı baqytty, ǵajap, ertegi jerde turady, sirá, esh armany joq shyǵar...»  — dep kúbir ledi ishinen. Osylaı oılaýy muń eken, óz-ózinen bir túrli qulazyp ketti. Qıyr shalǵaıdaǵy týǵan aýylyn kóz aldyna elestetti: mań dala, aınala órkesh-órkesh qum tóbeler. Jazda — daýyl, quıyn; qysta — boran. Mundaǵydaı gúlzarlar joq. Tyrbıǵan adyraspan, jýsan. Jasyl jelekti taldyń ornyna japyraǵy shıdeı sekseýil, sasyq jyńǵyl. Sarqyraǵan taý ózeni qaıda — sý ataýlydan jalǵyz bulaq qana bar... Mynaý qalamen salystyryp sóz etýge turmaıdy eken-aý...

Osy sát Marat: 

— Sabyr, uıyqta p qalǵan joqsyń ba? — dedi.

— Joq.

— Qyzyq bir áńgime aıtshy.

— Ne aıtaıyn... 

Sabyrdyń áńgime aıtýǵa zaýqy soqpady. Biraq Marat ótinip qoımady.

— Qyzyq birdeńe... Marat pen Sabyr alǵashqyda birin-biri shamaly tosyrqap, jatyrqaǵanymen, kóp uzamaı jap-jaqsy til tabysyp ketti. Bir-eki ret bastary pispeı, tóbelesip te aldy. Artynan tatýlasty. Balmuzdaqqa toıdyrdy. Kınoǵaa pardy. Sırkti kórsetti...

— Ótkende aýylda úlken bir toı boldy, — dep bastady áńgimesin Sabyr.

— Báıgege elý at qosyldy. Men torymen shaptym. Basyma apamnyń aq shyt oramalyn shart baılap aldym. Tóreshi bárimizdi taqyrǵa qatar-qatar turǵyzdy da: «Al joldaryń bolsyn!» — dedi. Sóıtti de shetki eki attyń saýyrynan qamshymen tartyp-tartyp jiberdi. Typ-tynysh dala  keýdesine jan bitip, dúbirledi de ketti. Elý at birin-biri omyraýlap, satyr-sutyr shaba jóneldi. Aspandy kógala shań kómdi. Áýelgide barlyq at qaraılas otyrdyq, tobymyz onsha jazylmady. Sosyn birte-birte taralyp, júırikter sýyrylyp alǵa shyqty. Tastaqta attardyń tuıaqtarynan jylt-jylt ot kórinedi. Bizdiń tory aqyldy ǵoı, kózi shańǵa kómilmes úshin toptan sytylyp, moınyn jel jaqqa burdy. Júgendi qarsh-qarsh shaınaıdy. En dalada delebemiz qozyp, qıqýlap kelemiz. Júırik attar kóp. Atshabar balalardyń báriniń úmiti — qaraqshyǵa  birinshi bop jetý. Kóńilimizde úmit te, kúdik te bar. Jol uzaq — jıyrma bes shaqyrym. Biraz attar barlyǵyp, shań jutyp, sharshap, qaraıyp tóbe-tóbeniń astyn da qaldy.

Qaıtarda úsh at qatar shaptyq. Men toryny barynsha jibermedim. Tizgindi tarta berdim. Áli jol uzaq. Oıym — bosqa sharshatpaý.  Aýylǵa bes-alty shaqyrym qalǵanda qamshy basarmyn dedim. Aldyńǵy eki attyń ústindegi bala  ózderinshe máz. Sirá, endi meni ilese almaıdy dep oılasa kerek. «Kórsetermin, bálem!» — dep kijindim ishimnen. Toryǵa senimim kúshti. Bir kezde Aqsýattyń bulaǵyna taban iliktirgesin, kıtiń aýanyn buzyp, toryny barynsha jiberdim. Tory da ázer shydap kele jatyr eken, juldyzdaı aqty. Tymyq aýa quıynsha qutyryp, aldymnan gýlep jel soqty. Attyń jalyna jelimshe jabysyp jatyp aldym. Taqymymdy qatty qysyp, tizginnen tas qyp ustadym. Qolym qarysyp  qalǵan sekildi. Kózimnen jas parlady. Áne-mine degenshe álgindegi eki attyń janynan qıqýlap, zymyrap óte shyqtym. Sodan qaraqshyǵa, sórege jetkenimdi bir-aq bildim...

Jurt: «Sarybulaq! Sarybulaq!» — dep aıqaılap jatyr. Sarybulaq — bizdiń  aýyldyń aty. Sóıtip tory at ekeýimiz aýyldyń atyn shyǵardyq.

Marat jańa ǵana, «ıá», «sosyn» dep aýyq-aýyq maquldap, Sabyrdyń áńgimesin yntyǵa tyńdap jatqan-dy. Kenet tym-tyrys bola qaldy. Sabyr:

— Marat, tyńdap jatyrsyń ba? — dedi.

Marat úndemedi. Tym-tyrys. Sabyr kópshikten basyn kóterip, onyń betine úńildi: aıly tún edi, bólme sútteı jaryq, Marattyń kózinen syzdyqtap jas aǵyp jatqanyn kórdi.

— Ne boldy, bir jeriń aýyrdy ma?

— Joq.

— Endi ne? Nege jylap jatyrsyń?

Marat pyrs-pyrs etip, sózin úzip-úzip:

— Al men... bolsam... jazdaı aǵash atpen... bólmede ǵana... shapqylap... júr... júrdim... — dedi.

Sabyr ne dep jubataryn bilmedi...


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama