InfoHub Logo

— Áttegen-aı, uıyqtańqyrap qalyppyn-aý…  — Ár jerinen maqtasy kórinip turǵan eski shapanynyń bir jeńin suǵynyp, súıretile syrtqa  shyqqan, aryq sary shal esik aýzynda ańtarylyp turyp qaldy. Kózi jypylyqtap qaıta-qaıta kúnge qaraı berdi. Asyǵyp-úsigip ekinshi jeńin suǵynyp, qolynan ustaı shyqqan úlken kók oramalmen belin býdy. Kún jegen aıyr qalpaǵyn alaqanyna qaǵyp-qaǵyp basyna kıdi.

Qaýyndy túngi salqynmen sýarǵan abzal. Onyń ústine sońǵy sýy…  Joq. Keshikkenim joq… Áli de aljı qoımas kári dıqan». Ol ózin-ózi osylaı jubatty. Azdap ezý tartyp ta qoıdy. Tamnyń kóleńkesinde erneýine laı qatyp turǵan tesik ketpeniniń basyn taqyrǵa bir-eki urǵanda kúnnen keýip turǵan balshyqtar jan-jaqqa úgitile ushyp jatty. Ketpenin ıyǵy na sala ol endi týra bas aryqqa qaraı júrdi.

Ol týra bas aryqqa qaraı júrdi. Qaýynǵa deıin sony jaǵalap barmaq boldy. Uıqydan soń denesi jeńildenip, shırap qapty. Qur atqa  mingendeı…  «Qaýyn sýarardyń aldynda uıyqtap alǵanym qandaı táýir bolǵan», —  dep oılady ol. «Tań saz bere bite alar ma ekenmin.   Áıteýir, qandyra sýarýym kerek. Sońǵy sýy…  Saǵan da sońǵy syn, jadaý shal», — dep óz-ózinen kúlip qoıdy. Ol jaıshylyqta da jaı  júrý degendi bilmeıtin. Bul joly tipti jyldam júrdi. Óıtetin de jóni bar. Sý shyǵaratyn motor buzylyp qap, qaýyn sońǵy sýǵa shólirkep jetti. Ásirese, búgin tańerteń qaryqtardy túgel aralap kórip, qarttyń kóńili júdep qaıtty. Pálekter búrise bastaǵan eken…

Nurekeń aryqqa jetkende kún de uıasyna batty. Sý tolyp aǵyp jatyr. Shaldyńjúregi ornyqqandaı boldy. «Tań atqansha osylaı aǵyp jatsa, dúnıeniń jerin sýaryp alar bu jurt». Ketpenniń basyn sýǵa bir malyp alyp, aryqjaǵalap júrip ketti.

Ol óziniń qulaqaryǵyna keldi.  Jıegine shókelep otyra ketip, eti qashqan saýsaqtarymen, qulaq aryqqa qoıylǵan trýbanyń aýzyna tyǵylǵan  balshyqty tyrnalaı bastady. Sý jiberildi. Sol otyrǵan kúıi aqyryn burylyp, kóz jeter jerge sozylyp jatqan bitik ósken qaýyn  pálekterine qarady. Bir gektar…

«Jalǵyz ózim osynsha jerdi tań atqansha sýaryp bolsam, erlegenim. Qudaıǵa shúkir, ázir kózimniń de kórýi jaqsy. Abyrjı qoımaspyn».   Nurekeń laı-laı bolǵan alaqandaryn sýǵa malyp otyryp, ózin-ózi jubatyp qoıdy. «Ras, buryn shamam kelmes dep, bólip-bólip sýaryp júrdim. Sonda eki-úsh kúnde sýaryp bolatynmyn. Biraq abyrjyǵanym joq. Shúkir, shamam keledi eken. Basqa shaldardaı qaýsap qalmappyn». Osyny oılaǵanda qarttyń kúnqaqqan, sopaq júzine kúlki taby oınap shyǵa keldi.  Óz-ózine rıza bolǵandaı, saqalyn taramdaı berdi….

Qart bıyl jetpiske shyqty. Sonyń elý jylyn dıqan-shylyqpen ótkergen eken.  Baqsa, beli bekip, buǵanasy qat-qannan ıyǵyna ketpen salyp, sý jaǵalapty.

Bul Nurjan sodan beri murap ta boldy. Júgeri de ekti. Qaýyn da ekti. Myna qara jerdiń qyrtysymen elý jyldaı syrlas bolypty.

Qaıda qıyn jumys bolsa, kolhoz Nurjandy sonda jegetin. Sońǵy jyldary eskerýsiz qalǵan shaldyń qartaıyp, zeınetkerlikke   shyqqanymen, áli qýaty bar-dy. Biraq ony elegen eshkim bolǵan joq. Aýyldaǵy syr minez kisiler bolmasa, basshy, brıgadırler burynǵydaı shalmenen sharýa-shylyq jóninde keńespeıtin boldy.

Osylaı jurt kári dıqandy umyta bastady. Biraq Nurekeń jaıqalǵan ný kók egisti, kóp jyl baýyr basyp qalǵan tesik ketpenin umyta alǵan  joq. Tipti de qoshtasqysy kelmedi. Jyl saıyn jeke menshigine tıgen azǵantaı jerine qaýyn-qarbyz egip júrdi. Kúnde eleń-alańnan ádettegideı ıyǵyna ketpenin salyp úıden Nurekeń de shyǵady. Ne istep ne qoıatynyna tolyq esep bermeıdi. Áıteýir, qybyr-jybyrmen kúndi bir-aqbatyryp, úıine dińkesi quryp jetedi.

Kózin bir ashyp, bir juma otyryp keshki sháıin ishedi. Sháıdi oqta-tekte bir urttap otyryp kempiriniń shań-qyldaǵan daýsyn estıdi.

— Qudaı-aý, osy sorly shal kimin asyraı almaı júr. Pesheneńe jan tynyshtyq jazylmaǵan baıǵus, aqyry murynyńa sý jetpeı júrip, ótersiń bir kúni, — deıdi. Birde uryssa, birde aıaıdy. Keıde:

 — Oıbaı-aı, osy ketpenniń saby  byt-shyt qyp, otqa tyǵyp jibereıin be? — dep ashýlanady. Biraq Nurekeń onyń birine de myńq etpeıdi. Qulaǵy úırengen.

Osy kóktemde Nurekeńniń basyna kishigirim baq qondy. Sońǵy eki-úsh jylda kolhoz qaýynynyń jóndi bitpeı júrgenin jaqsy biletin. Kól-kósir ǵyp-aq egedi. Biraq kózin taýyp istemegen soń, ne kerek. Osyny basshylar bıyl oılansa kerek. Qaýynnyń babyn biletin, kónekóz bireýdi izdepti.

Muny estip Nurekeń ferma meńgerýshisine ózi bardy. Keńsege júregi alyp-ushyp kelse de, kirer jerde: «Iapyrmaı-aı, osynyń ózi ne der eken? Taǵy da birdeńe aıtyp unjyrǵamdy túsirmese ıgi edi», — dep kibirtiktep qaldy. Biraq shal bar oıyn batyldyqqa jeńgizdi. Ferma meńgerýshisiniń aldynda sasqalaqtaǵan joq.

— Áıteýir, úsh aı jaz ǵana beıneti bar nárse ǵoı. Senseńder, men-aq aınaldyryp kóreıin, — dep bar oıyn ashyqaıtty.

Qara murty edireıgen meńgerýshi shalǵa uzaq qarady. Ózin synaı qarap turǵanyn bu da jaqs  túsindi. Ún-túnsiz sazaryp tura berdi. «Ne der  eken? Qandaı min tabar eken menen? Qudaıǵa shúkir, ázir basqalardaı belim ıligip, taıaq ustap kórgenim joq. Pálendeı aýrý-syrqaýym taǵy  joq…  Tek denemnen et qashqany bolmasa. Onyń esesine qaýynnyń babyn osy atyrapta menen artyq biletin adam kemde-kem».

Osyndaı oılar shaldyń basyn shyrmap aldy. «Zeınetkersiń, saǵan bolmaıdy» der me eken. Óıtetindeı men kúnimdi kóre almaı kelippin be?

Olaı deıtin bolsa, shaldyń dúrse qoıa beretinine de kúmán joq edi. Biraq meńgerýshi ony aıtpady. Tek uzaq qadalǵan kókshil kózderi  «Aqsaqal, qartaıdyń ǵoı. Osyny oıladyń ba?» dep turǵandaı. Nurekeń osy bir oıdy jazbaı tanydy. Biraq jasyǵan joq. Aryqta bolsa tip-tik denesi, aıyr qalpaqtyń astynan jyltyrap turǵan shúńirek kózderi «Oılandym. Qýatym bar ǵoı, shúkir». Meńgerýshi osylaı az-kem otyrdy da: «Senemin», — dep bir-aqaýyz kelisimin berdi.

Sol kúni Nurekeńniń qýanyshynda shek bolǵan joq. Ánsheıinde qybyr-jybyry kóp shal keshke deıin damyl tappady. Ketpenin qaıta saptap shyńdadyda, basyn jatarda sýǵa salyp qoıdy. Biraq ne isteıtinin, nendeı jańalyq bolǵanyn kempirine aıtqan joq.

Báribir qýanbaıtynyn biledi. Nurekeń ol kúni ún-túnsiz kúndegisinen erte jatyp qaldy. Erteńnen bastap kolhozdyń bir gektar qaýynyn óz qaramaǵyna alǵanyn oılaǵanda, onyń júregi alyp-ushty. Tula boıyn jastyqtyń oty bılep ketkendeı, sol kúni kópke deıin dóńbekship uıyqtaı almady….

Nurekeń ornynan turyp, qulaqaryqty jaǵalap, qaýynǵa qaraı júrdi. Sýda qaryqqa jetip qalǵan eken. Ketpenin atyzdyń basyna qoıyp, qaýynyn aralaýǵa kiristi. Qaryqtyń ishine túsip jatqan pálekterdi keıin qaıyrdy. «Bárin sońǵy sýy sheshedi» dep dıqandar beker aıtpaǵan  ǵoı. Biraz qaryqtardy aralap shaldyń kóńili toldy.  Dál bıylǵydaı qýańshylyq jyly qaýynnyń mundaı bitik bolýy — asa sırek kezdesetin jaı.

Nurekeń qaryqtyń basyna shyǵyp turyp o sheti men bu shetine kóz saldy. Bári de birkelki shyqqan. Ásirese, qaýyndy eger kezde ara   qashyqtyǵyna kóp kóńil bólip edi. Brıgadırdiń de aıtqanyn istemeı ózi qadamdap, árbir qaryqtyń arasyn alty qadam etken. Kókiregine  túıgeni kóp, kári dıqan aljaspapty. Pálekter jazylyp erkin ósipti. Endi kóp túınek salady, ári qaýyndary iri bolady.

Ázirshe óń bergenderi az. Bul — qaýyndar áli jetile túsedi degen sóz. Nurekeń seldir saqalyn saýsaqtarymen qaıta-qaıta taramdap óz-ózine rıza bop qaldy. «Qartaıǵanda atyń bir shyqsa jaman bolmadyń, jadaý shal. Nurjan kolhozdyń bir gektar qaýynyna ıe bopty degende, bireýler ishek-silesi qatyp kúlgen eken, shalyń aljyǵan eken dep. Shaldyń kúshin endi kórsin. Kórsin…»

Boıdy áldeqandaı qyzýlyq bılep ketti. Tipti beline aı qastyra ustap kele jatqan qoldarynyń da qalaı túsip ketkenin baıqaǵan joq.   Jaqynda kolhozdyń basqarmasy qaýyndy syrttaı baıqap: «Aqsaqal, bıyl kolhozǵa on-on eki mashına qaýyn berseńiz, erlegenińiz», — degende, qart ezý tartqan da qoıǵan. Al qaýyny myna syńaıynan on segiz-jıyrma mashınaǵa qazan bola qoımas.

Dalany qarańǵylyq basty. Teristikten soqqan jel sup-sýyq. Búgingi túnniń salqyn bolýy kádik. Qolyna ketpenin alyp, Nurekeń qaýynnyń    ortasyndaǵy úı ornyndaı ashyqalańǵa qaraı aıańdady. Osy jerden kúrkeniń ornyn saılamaq.

Ol jer tegistep jatyp, qaýynyn taǵy bir kózben sholyp ótti.  «Aı týǵansha ana bir on bes qaryqty sýaryp bolsam, qalǵan bóligin aı  batqansha qalaısha bitire almas ekenmin. Qudaıǵa shúkir, sý degeniń kól-kósir. Áıteýir bir osal jerinen oryp ketpegeı». Osy bir oıynan shal azdap  sekem aldy.

Kúrkeniń ornyn ázirlep bolyp, qulaq aryqqa bardy. Tańdaıy kebersip qapty. Sý ishkisi keldi. Biraq aryqtyń sýy jylymshy, ári laısań eken. Qos ýysyn toltyra urttaǵan sýdy qaıta búrkip tastady. «Osyndaıda ashyǵan kójeniń sýy bolar ma edi. Ydysymen muzdaı sýǵa batyryp qoıyp, kóterip bir ishseń… pa, shirkin, jeti atańa tıer edi-aý… Shúkir, kelin-keshek degeniń ybyrsyp jatyr. Biraqbir qazan júgeri kóje istep, ashytyp qoıýdy bireýine bildirmeı qoısa qaıtesiń. Onan da japyraq-japyraq bolǵan ózderiniń káposke kójesin táýir kóredi. O, qudaıdyń qudireti…»

Nurekeń judyryǵymen jer taıanyp ornynan turdy. Aıyr qalpaǵyn olaı-bulaı jyljytyp, durystap kıgen boldy. Qolyna ketpenin ustady.    Taǵy da qybyr-qybyr tirligine kiristi.

Aı tas tóbege kelgenshe ol qaýynnyń jarymynan kóbin sýaryp boldy. Buǵan deıin qulaq aryqtyń úsh jerinen sý qashty. Osynyń ózi-aq Nurekeńdi edáýir sharshatyp tastady. Biraq shal áli syr bergen joq.  Tipti, óziniń burynǵydan góri qaljyrańqyrap qalǵanyn moıyndaǵysy    kelmedi. Teristikten soqqan samalǵa arqasyn berip, ketpenine súıenip turyp aspanǵa qarady.

Juldyzdar japyrlap tur eken. «Osyndaı túnde de adam sharshaıdy eken-aý», — dedi ol raqattana sergip. Kenet Nure-keńniń tátti oıyn bas  aryq jaqtan shyqqan saryl bólip jiberdi. Sýdyń saryly. Ol táýir estıdi deıtin sol jaq qulaǵyn sarylǵa tosty. Sýdyń sarylyn endi ap-anyq estidi.

«Aryqtyń bir jerin sý oryp ketken boldy ǵoı. Oıpyr-r-aı…» Osyny oılaǵanda shaldyń júregi dúrsildep ketti. Ketpenin ıyǵyna sala sap, aryqqa qaraı shapanynyń etegi dalaqtap, júgire jóneldi. Nurekeń jete bere ańtarylyp turyp qaldy. Bir qadamdaı jerdi oryp ketipti. Qashqan sý kolhozdyń júgeriligine qulap jatyr.

Motor tań atqansha júrip, myna sý osy qalpymen aǵa berse, atyz tolyp, qaýyndy da sý basyp ketýi kádik. Shaldyń júregi aýzyna tyǵyldy.   «Iá, qaýynǵa… — Búkil jaz boıǵy eńbegim». Ol aldymen qalpaǵyn jerge atyp urdy. Odan soń belbeý, shapanyn sheship tastady. Endi bir  sát kidirse, orylǵan jerdiń eki qadamǵa jeterine daý joq. Ol ketpenin ala sap, sýdy keshe jóneldi. Sý orǵan jerge kep tura qalǵansha ne isteıtinin oılaǵan da joq-ty. Ras, aryqta onshalyqty úlken bolmaǵanymen, bir kisige jeńil de emes. Nurekeńniń aıqaılaǵysy keldi.

«Esitken sýshylar kómekke keler. Biraq osy ýaqytqa deıin kim júrsin. Qaısysy edi júretin, qudaı-aý. Kádýilgi ádetterimen qulaq aryqtardy  aǵytyp áldeqashan qaıtyp ketken shyǵar. Iá, raqattanyp uıyqtap jatqan bolar, óńsheń kelibastar», — dep shal kijinip qoıdy. «Bul ýaqytqa deıin Jumabaı murap qana júrýshi edi. Biraq o sorly qaıbir jetisip júr deısiń.  Onyń ústine qulaǵy múkisteý…  daýsymdy estimes te».

Sýdyń myna aǵysy topyraq túgili ózin de julyp ketetin túri bar. Shaldyń esine keshe ǵana «kúrke jasasam kerek bolar» dep ákep qoıǵan bir  baý jas jyńǵyly tústi. Bir kádege asar dep ákep qoıǵan eki-úsh qazyqshasy da bar edi. Solarmen tosqaýyldap, áreket jasamasa basqa lajy  joq. Ol sýdy sholpyldata keship qaıtadan syrtqa shyqty. Julyqtary tesik kerzi etigine sý kirip, zildeı bop ketipti. Nyǵyzdap býylǵan úlken  baý shybyqty ıyqtap ákep, sý qulap jatqan jerge gúrs etkizip tastaı saldy. Orǵan jerge keptelip, jaqsy tosqaýyl bolsyn dep, ádeıi aryqtyń ish jaǵynan tastady.  Shybyqtardyń eki jaǵyn kerzi etigimen janshyp balshyqqa kirgizip jiberip qazyqsha qaqty.  Endi iske kirise berýge bolady.

Nurekeń aldymen aryqqa jýyq jerdegi jantaqtardy qyrshydy. Bir shómeledeı jantaqty domalatyp ákep baý jyńǵyldyń ústinen tastady.   Bir táýiri, sý qulaǵan jer aryqtyń endileý tusy eken. Bu da bolsa úlken sep. Endi ensizdeý tusynan orylǵanda bir adam túgili, birneshe adamǵa boı berýi ekitalaı edi.

Nurekeń aryqtan úsh-tórt qadam uzap baryp endi topyraqtastaýǵa  kiristi. Ketpenin qulashtap sermegende uńǵysyna deıin batyp ketti. Shal  ishinen qýanyp qaldy. Yza jer eken. Bul  topyraqtyń shashylmaı, ári kózdegen jerine dál túsýine jaqsy, ári ónimdi bolady. Onyń laqtyrǵan  topyraqtary birinen soń biri dúrsildep, jantaqtyń ústine túsip jatty. Ázirshe ketpen siltesi myǵym da shırak, Óziniń qazirgi qımylyna kóńili  tolyp qaldy. Ol ketpendi barǵan saıyn qushyrlana silteıdi.

Baıaǵyda Sýnaqatanyń aryǵyn qazǵanda topyraqty osylaı atýshy edi. Qulaǵyna «Áýp-ý-pp, áýý-pp» dep, kúńirengen erkekterdiń daýsy kelgendeı boldy. Pa, shirkin-aı, o da bir qyzyq zaman eken-aý. Ondaǵy Nurjan qaıda qazir… Ondaǵy qýat, jiger qaıda qazir…  Myna ketpen  siltesi sol aıbatty jastyǵynan qalǵan ánsheıin bir jurnaq-taǵy. Shaldyń kózine bir tamshy jas irkildi. Onda otyzdyń beseýinde edi. Endi jetpiske jetti…

Nurekeń sol qarqynymen 40-50 ketpen topyraq atty. Ókpesi syryldap alqyna bastady. Biraqáli kóp topyraqtastaý kerek edi. Sondyqtan álden syr bergenin keshirgen joq. Ketpenin qulashtap sermeı berdi. Biraq bul kezde shaldyń ádepki qarqyny basylyp, aq suryp kóılegi    áldeqashan malmańdaı bop, denesine jabysyp qalǵan.

Ol bir burylyp qaraǵanda osy ýaqytqa deıin tastaǵan topyraǵy aryqtyń bulqyna aqqan sýyn ustap turarlyqtaı emes ekenin baıqap qalǵan.   «Endi bir otyz ketpen tastasam»,  —  dep túıdi ol ishinen. Sóıtip, taǵy biraz ýaqyt ketpenin jan talasa siltep baqty. Biraq ábden sansyrap    sharshaǵan denesiniń qaıtyp ıkemge kelmeı qalýynyń da múmkin ekenin oılap qoıdy. Shal taǵy biraz ýaqyt siltedi…  Qatty tıtyqtaǵan eken.   Laqtyrǵan topyraqtary jan-jaqqa shashyla bastady. «Tym bolmasa endi bir on ketpen», — dep qaırady ol ózin. Kózine quıylyp jatqan  ýdaı ashshy terin de elegen joq. «Bes ketpen…» Bul kezde Nurekeń uńǵysyna deıin batqan ketpenin áreń kóterip, álsiz atqan topyraqbeı-bereket shashyla berdi. Ol taǵy eki-úsh ketpen laqtyryp, saz balshyqqa boılaı kirgen eńsońǵy ketpenin qaıtyp sýyra almaı qaldy.

Ol otyra qap, kóıleginiń etegimen betin súrtti. Ketpenine súıenip, ornynan áreń turdy. Aıaǵyn aqyryndap basyp, topyraq tastalǵan jerge  keldi. Qalpaǵyn kıdi, shapanyn bir qoltyǵyna ilip aldy. Endi tipti jóndi júre alarlyqta hali joqekenine kózi jetti. Endigi bar oıy qulaq aryqtyń qubyryn biteý. Óıtpeske lajy joq. «Iapyr-aı, qaýyn ne kúıde eken!» Osyny oılap aýyr dem aldy. «Eńbegim esh bolmasa ıgi edi. Áıteýir, álginde bar aryqtyń qulaǵyn ashyp ketkenim qandaı abzal bolǵan».

Nurekeń qubyrdy bitep, qulaq aryqtyń boıymen qaýyndyqqa qaraı júrdi. Shylqyǵan kerzi etigi basqan saıyn qorq-qorq etedi. Birjerge qısaısa qaıtyp ońaılyqpen tura almasyn da jaqsy sezdi.  «Ne de bolsa qaýynnyń mańyna jetip qulasam eken… Odan soń taǵy bir kári bolar…»

Tap osy kúni shal ózin endi uqqandaı boldy. Zildeı etigin áreń kóterip basyp kele jatyp, «Qartaıǵan ekenmin», — dep kúbirlep qoıdy ózine-ózi. Qartaıǵan ekenmin…  Bul pende shirkinniń kóńili eken ǵoı ońaılyqpen qaıtpaıtyn. Bolmasa jetpiske kelgende bir gektar qaýyn ne teńim  edi, qudaı-aý!  Endi mynaý ketpenge jalynyp… Bul ketpendi qandaı oınatyp jiberýshi em qarýymnyń barynda. Mine, jeńgeni emeı nemene…  Bul bolsa, áli qylpyp tur…  Men bolsam, mynaý…» Ol aı sáýlesi oınaǵan ketpeniniń júzine qarap qoıdy.

«Iá, bári de jeńdi… Báriń de jeńdińder meni. Kárilik, sen jeńdiń… Sen degenińe jettiń aqyry…» Shetki qaryqtyń qasyna  kep, ketpenine   súıenip biraz turdy. Jarqyrap jatqan sý tolyq aryqtarǵa qarady.  Bir-eki qaryqtyń sýy tolyp, pálekterdi kómip ketipti.  «Áttegen-aı, ana  bir jerinen bos qaryqqa qaraı jyryp jiberse ǵoı! Teńkıip-teńkıip jatqan torlama, basbaldylardyń baýyryn sý jalaıtyn boldy-aý!. Ózi   qaýyndary iri qaryq edi. Obaldaǵy-aı, endi… Shamaly tynystap alaıyn». Nurekeń kózine jáılileý kóringen bir jerge qısaıa ketti.

«Paı-paı, baıaǵyda qulqyn sáriden qara keshke deıin, qaıqaıyp ketpen shaýyp, bir aıaq kójeni túregep turyp simirip sap, túnimen oraq oratyn Nurjan edi bul…

Aıhaı, dáýren-aı… Kórkińnen, jigerińnen aınalaıyn jıyrma  bes-aı, óttiń-aý, kózden bir-bir ushyp… Kettiń-aý. Onda myna qoldar degeniń balǵadaı edi. Bulshyq etteri bul-tyldap oınap, terileri qap-qara bop jyltyńdap turýshy edi. Endi mynaý…» Ol oń qolyn sál joǵary  kóterip sylq etkizip qaıta túsire saldy. Terisi bolbyraǵan aryq bileginen birtúrli jıirkenip ketkendeı boldy. «Iá, kádege asatyn túk te qalǵan joq. Sol-laı…»

Nurekeńniń qulaǵyna alystan «yhy, yhylaǵan» daýys kep jatty. Daýys birte-birte jaqyndaı berdi. Ol jandármen kúıde jatyp-aq áıteýir  esektili bireýdińtaıap qalǵanyn sezdi.

— Eı, jadaý shal, súıinshińdi…

Ol Jumabaıdyń gújildegen ashyq daýsyn anyqestidi.

— Oqýdan balań keldi-eı.

— Alda, aınalaıyn-aı!. .

— Nurekeńniń uıqysy shaıdaı ashyldy. Ornynan turmaqshy bop, ári-beri tyrbańdap edi, bolmady… Tot basqan topsadaı denesi ıliger emes. Dál qazir ár múshesin qozǵaltý bir bıaban jumys ekenin ol jaqsy sezdi.

— Qashan-eı, álgindegi poıyzdan-aý, qudaıdyń bere salǵany, — dep birdeńelerdi aıtyp jatty.

Ásheıinde bolsa, «Seniń nıetiń jaman. Aljyǵanda qaýyn ektiń…  Shúkirshilik etip otyrý joq.  Sen ońdaısyń, mundaısyń», — dep ázildep basyn aýyrtar edi. Bul joly Jumabaı lám degen joq. Ol aryqtyń bekitilgen jerin kórgen. Shıdeı borbaıyn sozyp jiberip, tiri arýaqtaı   sereıip jatqan zamandasyn aıap ketti. Janynda kóp te tura alǵan joq.

— Nurekeń-aý, men kettim. Tek sony aıtyp qýantaıyn dep — Ol bul sózderdi aqyryn ǵana aıtty da, eseginiń basyn qaqpalap, bas aryqty jaǵalap ketti.

Nurekeń taǵy da balasyn oılady. «Aınalaıyn-aı, meniń qazirgi sıqymdy kórse ne der edi? Ne der eken maǵan? Jas-taıynan qaryq keship, qaýyn kóterip ósti ǵoı. Jaman shaldyń janyn túsiner-aý…»

Esine qaýyn jaıy tústi.

«Ne de bolsa qaýynym jaqsy sý ishti, — dedi shal kúbirlep.

— Bul bitik qaýyn bolǵaly tur. Ylaıym bolsyn. Dıqannyń eńbegi jansa, mańdaı terine rıza da. Bu jaryqtyqtyń aldy sarǵaıyp shyqty degenshe, boı bermeı ketedi ǵoı. Tek shetinen úzip, iritpeı-shiritpeı kolhozǵa jónelte berý kerek. Qaýyndy da jónimen úzse bolǵany. Kútimin tapsań pálek degeniń qazyna ǵoı. Topyraqtan tysqary bop denim saý tursam, qaýyndy ózim územin  Bala-shaǵa pálekti beı-bereket basyp tastaıdy». Nurekeń shapanyn jóndep  qymtanyp aldy. Denesi tońazıyn degen eken. Oń qolyn áreń qozǵap ákep, saýsaqtarymen saqalyn taramdady. «Ehe, shirkin, ol kúnge jetsek…» Shaldyń betine tirshilik sáýlesi shyǵa keldi. Jumýly kózin aqyryndap ashyp aspanǵa qarady.

Juldyzdar sóngen. Aspan baýyrynda sharaınanyń jarty synyǵyndaı bop aı qalqyp barady. Onyń murnyna teristikten soqqan samalmen ilesip, taıaý jerden qaýynnyń burqyraǵan ádemi ıisi kelip jatty.

---