InfoHub Logo

Vengr halyq ertegisi

Baıaǵy zamanda bir kedeı ómir súripti. Onyń aqboz atynan basqa eshqandaı mal-múlki bolmapty. Baıǵus kedeı atyn dıirmenge ákelip, ony jetekke jegedi eken, aty sheńber boıymen júrip, jetekti qozǵaıdy, jetek qozǵalsa, dıirmen tastary da birge aınalady. Kedeı osylaısha nanyn taýyp júripti. Kún saıyn dıirmen bıdaı tartady, kedeı baıǵus atymen kúndiz-túni jumys isteıdi. Bul jumystan ábden jalyqqan aqboz at bir kúni qojaıynyna bylaı deıdi:

— Qadirli qojaıynym, osy nege basqalar jetekke eki attan jegedi, al, sen bolsań, jalǵyz ózimdi ǵana jegesiń? Men jalǵyz ózim kúni boıy sheńber boıymen júrip, dıirmenniń aýyr tastaryn aınaldyryp azap shegemin.

— Aqboz atym meniń, mende seniń janyńa qosyp jegip beretin at nemese usaq mal túgili, shybyn-shirkeıim de joq qoı, — dep jaýap beredi kedeı.

Sonda aqboz at qojaıynyna bylaı depti:

— Eger bar bále osynda ǵana bolsa, onda meni jiber, ózime kómekshini men ózim tabamyn.

Kedeı sol jerde aqboz atyn jetekten bosatyp, erkindikke qoıa beredi. Sóıtip, aqboz at jol-saparǵa shyǵady. Kele jatyp ol túlkiniń inin kóredi.

Oılanyp-oılanyp: «Týra túlki ininiń janyna ólgen keıip tanytyp, jata qalaıyn», — dep sheshedi.

Al, inde úsh jáýdirimen (túlkiniń tóli) kári túlki turady eken. Úsh jáýdirdiń ishindegi eń kishisi tysqa shyqpaqshy bolyp, inniń aýzyna taıap kelip, aqboz atty kóredi de, qar jaýǵan eken dep oılaıdy.

Jáýdir sheshesine kelip:

— Oı, apataı, qazir innen shyǵýǵa bolmaıdy eken, esik aldy qar!, — deıdi.

— Jazdyń jalpaǵynda – qary nesi!, múmkin emes, — deıdi, kári túlki.

İnniń aýzyna taıap kelip qarasa, dalada jatqan qar emes, aqboz at eken.

«Muny endi qalaı súırep áketsem eken?», — dep oıǵa ketedi túlki. Uldaryn shaqyryp, tórteýi súıremekshi bolady, biraq, aqboz at ornynan qozǵalar emes.

Túlki oılana kele, óziniń tamyry qasqyrǵa barmaqshy bolady.

Sóıtip qasqyrǵa kelip: «Jarqynym, tamyrym! Meniń qandaı maı shelpek tapqanymdy bilseń ǵoı! İnime deıin súırep ákelgenimdi qaıteıin, ishke syımaı qoıdy. Sodan, seniń apanyńa ákelsek qaıtedi, — degen oı keldi. Al, jegende birge jeımiz», — deıdi.

Mundaı syı-syıapatqa qasqyr qýanyp ketedi, biraq, óz ishinen:

«Apanyma et kelse boldy, al, túlkige bir túıirin de tatyrmaımyn!», — dep, oılap ta qoıady.

Aqboz at jatqan jerge taıap kelgende:

— Túlkishek, muny meniń apanyma deıin qaıtip aparmaqpyz?, — dep, qasqyr kúmándana bastaıdy.

— Op-ońaı, — deıdi, túlki, — men attyń quıryǵyn aldym da óz quıryǵyma baıladym, oı-shuńqyrlarmen súırep otyryp, osy jerge ákeldim. Tap osy men súıretkendeı, aparamyz. Maǵan qalaı jeńil bolǵanyn bilseń ǵoı! Al, endi ákel, onyń quıryǵyn seniń quıryǵyńa baılaıyq – saǵan súıreý tipti ońaı bolady.

— Mine, keremet bolar edi!, — dep, qasqyr birden kelise ketedi.

Al, túlki qasqyrdyń quıryǵyn aqboz attyń quıryǵyna myqtap baılaıdy da:

— Al, kettik tamyr, súıre!

Qasqyr tartyp kórip edi, kúshengennen jarylyp kete jazdady, al, at ornynan jyljyr emes. Qasqyr taǵy da kúsh salyp tarta bastaǵany sol edi, kenet aqboz at atyp turyp, shaba jóneledi. Qasqyrdy quıryǵynan súırep, oıly-qyrly jerlermen shapqylap otyryp, týra kedeıdiń aldyna kelip bir-aq toqtaıdy da:

— Al, qojaıyn, mine, men ózime kómekshi taptym! — deıdi. Kedeı sol jerde qasqyrdy baýyzdap jiberip, terisin soıyp, ony qymbatqa satyp, sol aqshasyna ekinshi jylqy satyp alady. Sodan beri aqboz at dıirmen tasyn jalǵyz aınaldyrǵan emes.

Orys tilinen aýdarǵan Aınur Jumaǵazına

---