InfoHub Logo

           (Ballada)

-Varvara,- dedi áıel,- meniń atym

-Al seniń?

-Yntyzar.

-Qıyn eken tipten atyń

Já, jarar,

Seni men Ivan deıin.

Túkte joq, -dedi sonsoń tań qalatyn.

Sen –Ivan,

Men- Varvara jarasyp tur,

Sen meniń mazamdy alyp jylama qur.

Sózińe aıtqan seniń senbes edim,

Kózime túspegende arba qurǵyr.

Qyryq jyl jalǵyz turam nanasyń ba?

Kúıeýim erte qaıtty naýqas edi.

Qalmady artynda bir balasy da,

Kolhozdyń baqshasyn kútem  baptap,

Qysy- qatal bul óńir, jazy- aptap.

Jyl boıy osy jerde turyp jatam,

Kelemin ázir aman qudaı saqtap.

Tiri jan aıaq baspaıt qysta munda,

Jyldaı uzaq qys túni batam muńǵa.

Tań ata qoıma jaqqa bet alamyn,

«A kak je bas- kóz óziń bar tuqymǵa»

Degenin brıgadırdiń el biledi,

Balaqaı, tanyp qoıǵyn sen de meni.

Varvara osy ázildi ádeıi aıtqan?

Bala máz bop kúled dep sengen edi.

Al bala: «Mamam qaıda, nege ol kelmeıdi?»-

Degen oımen kúni-túni  sendeledi,

Maýjyrap uıqysy da kelmegen-di.

Naızaǵaı jibergende aspandy osyp,

Shyr etip Yntyzar da qalǵan shoshyp.

Varvara qushaǵyna ap meıir tógip,

Aspannyń ashylýyn otyr tosyp.

Al jańbyr tókti dersiń shelektep bir,

Úreıge ústemelep úreı qosyp.

Sol túnnen Varvaraǵa baýyr basyp,

«Tótá» dep erkeleıtin ketpeı qashyq.

Keıde bir «Elim-aı»  dep ánge basyp,

Shybyqty at qyp minip shurqyraıtyn,

Shý-shýlep, tebinip bir, qamshy basyp.

Al keıde muńaıyp bir otyrar ed,

Kúrsinip óz-ózinen jany jasyp.

Sonan soń: «Meniń mamam kelmeı me?»- dep,

Yntyzar suraǵanda asyp, sasyp:

-Kelet mamań seniń, keledi ol,-

Der edi kúnde berer jaýaby sol.

Ivan túgil ózin de qaljyratqan,

Baıǵusty «mamalatyp» qan jylatqan.

Tórt jylda tiri pende kelmedi izdep,

Jalǵasqan bir-birine jyldar tizbek.

Kim bilsin áli qansha jalǵasaryn.

Anasy tirshilikte bilmeı baryn,

Júr  me eken áldeqaıda tógip zaryn.

Al muny urlap ketken soǵylǵannyń

Arbasyn tapqan menen izin tappaı,

İzine túspedi eshkim urylardyń.

...Túni túgil bul baıǵustyń kúni túnek,

Qudaıǵa jalynsa da qansha tilep,

Bir habar bolmaı  qoıdy eter tirek.

Bastyqqa barǵanynda kómek surap,

Tyńdamaı tipten sózin qulaq túrip:

-Sen,- dedi ata turyp ústeldi uryp,-

Keshegi baı- manaptan qalǵan, qanshyq,

Shyǵarǵaly kelip júrmisiń munda búlik?

Sendeıler úkimetke  jala jaýyp,

Ámende tóndiretin jurtqa qaýyp.

Sen álde partıaǵa qarsymysyń,

Tastatsam obalyń joq qazir jaýyp.

Otyrǵan áldekimder aralasyp,

Balasy joǵalǵan soń qara basyp...

Urlap ketti degeniń seniń artyq

-Balań, bálkim, ormanda júr adasyp,

Júr- júrlep

Kabınetten alyp shyqqan,

Al bastyqty kórgen saıyn buǵyp yqqan,   

Qorqynysh úreı shirkin qos qabattap,

Aqyry

Bul paqyrdy kórge tyqqan.

-Opyr-aý tirimin be, tirimin be?

Janym qap, es jıdym ba, ilindim be?

Varvara ólip ketsem dep oılady,

Ivanym qalar edi, kúnim, kimge?

Anasy bar ma, tiri bolsa qaıda?

Qur oıdan japa shegý kimge paıda?

Balasyn bir sát bolsyn oılamaı ma?

Ketti me jastyq jelik jeteginde?

Dálelsiz qalaı qıam ony ondaıǵa,-

Dep oılap jıi-jıi kúrsinedi.

Qalady qurǵyr oıdan qur súlderi,

Onan da kúmánimdi anyqtaıyn,

Aldymda ajal tosyp tursa meıli.

Sol oımen bas dárigerge basyn suqty,

Tyńdady ol bul aqtarǵan bar sumdyqty.

Sonsoń redaktordy shaqyryp ap,

Ótindi jazýlaryn bar shyndyqty.

-Aırylǵan anasynan bala tiri

Eshkim de shyǵara almaıd joqqa muny.

Balanyń urlanǵanyn jazar bolsaq,

Tereńge tartpaq onyń tipten quny.

Óıtkeni ustaǵan joq uryny eshkim,

Qoıyńyz al ázirge birden muny.

Sonan soń bizdiń elde bala urlaý

Joq tipten.

Saıası qate muny uǵynbaý.

Balanyń kim ekenin, aty-jónin,

Teginde ata-anasy barma ed onyń?

Osyny anyq bilmeı birde -birin,

Jobalap dál kele me pishken tonyń?-

Dedi de Varvaraǵa kúlimsirep:

-Balańyz kitap oqı ala ma?- dep

Nazar sap saýal qoıdy birinshi ret.

-Oqıdy. Kitaphana oqyrmany mine.

Endi jańa kirdi, sózdiń jany.

-Biz onda oqyrman dep Ivan Volkov

 Bereıik sýretin tanyǵany.

-Gazettiń Ivany ne mynaý bizdiń?..

Tabar ek biz solaısha bala izin.

Varvara qatty tolqyp degen edi.

-Antonına óziń bil sizde tizgin.

Kóz salǵan gazettegi sýretke

Oqyrman: «O, boje!»- dep kúbir etti.

-Oı, mynaý Yntyzar ǵoı, Yntyzar ǵoı.

Al olar Ivan depti qatelesip,

Jumys kıimin asyǵys júre sheshinip,

Ol dereý júgirdi endi kórshisine:

-Yntyzar, Yntyzar ǵoı kórshi mine,

Bul baıaǵy medbıke tatar áıel

Sheshesin jerledik qoı áneý kúni.

Áp- sátte derevná: «Iá»,- desti,

Apyraı kim kóripti mundaı kepti.

-Osylaı da... osylaı da...Yntyzar bul,

Tórt jyl buryn Ilıchten joǵalǵan ul,-

Dep gazetke qońyraý shalynǵanyn.

Biletinder balany tabylǵanyn,

Estigende Varvara esi shyǵyp,

Dúrkin-dúrkin shoqyndy táýba qylyp.

Ilıchten bir top adam izdep kelip,

Bulardy kóp kúttirmeı áketti ilip.

Yntyzar deýmen boldy: «Mamam qaıda?»

Bar bolsa qulynshaǵyn qarsy almaı ma?

Top adam muny ormanǵa ertip bardy.

El joǵy baıqalady bul mańaıda

Qulpy tas... anasynyń sýreti...

Kórgende aıaq qoly dir-dir etti.

Mamalap qushaqtady qulpytasty

Jylatty turǵan tosyp qalyń kópti?

Mamalap orman ishin jańǵyrtty.

-Jer- ana, sensiń- máńgi, sensiń- myqty!

Bir qyzyń qushaǵyńda jatyr seniń,

Jatqan jeri anamnyń jeruıyq-ty.

Anadan tiri aırylyp, óli tapqan,

...Urpaǵyń ol da seniń qylar maqtan.

Sen bizge ósıet etip aıtar eń- aý,

Arsyzdan aýlaq bol dep aryn satqan.

 

           Túıin

Janynan kóretuǵyn aryn ardaq,

Mert bolǵan aryn qorǵap talaı bozdaq.

Degeni «janym arym sadaǵasy»

Qolyma qalam aldym oıdy qozǵap.

Men úshin bıik dáıim ardyń soty,

Sóngenshe ómirińniń mazdaq oty.

Ol birge senimen kúndiz- túni

Kinásiz pák jandardyń shalqyr nury.

Qudaıdyń bermegenin tartyp alyp,

Qıanat jasar bolsań janǵa ǵarip,

Kúıesiń, qutylmaısyń ar sotyna.

Ol seni mazalaıdy esińdi alyp,

Ol seni shyryldatar shoqsha qaryp.

Tirligiń túnekke bir aınalady,

Ashyq kúnde ótesiń kórmeı jaryq.

Sondyqtan

Ar sotynan jan da júr saqtanyp.

 

              Súleımen Baıazıtov

             

 

 

 

 

 

---