InfoHub Logo

Qyzylorda qalasy
Isataı Ábdikárimov atyndaǵy agrarlyq tehnıkalyq koleji
Temirjol bóliminiń arnaýly pánder oqytýshysy Qarajigitova E.

Ashyq tárbıe saǵatynyń jospary
Taqyryby: Ásemdik syry - ádeptilikte.
Tárbıe saǵatynyń maqsaty:
Ádepti adamdar – qoǵamnyń baǵa jetpes baılyǵy ári mártebesi ekenin, ádeptilik zańy saltanat qurǵan qoǵamnyń abyroıy joǵary, turmysy sándi, tirshiligi shýaqty bolatynyn oqýshylarǵa túsindirý.
Oqýshylardy kópshilik aldynda erkin sóıleýge, óz oı - pikirlerin ashyq ári erkin jetkize bilýge baýlý.
Tárbıe saǵatynyń túri: áńgime - suhbat, suraq - jaýap, pikirlesý, oı tolǵaý
Tárbıe saǵatynyń kórnekiligi: naqyl sózder, slaıdtar, mýltımedıalyq júıe, ınteraktıvti taqta.

Tárbıe saǵatynyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
a) ashyq tárbıe saǵatynyń josparyn jasaý
b) synypty daıarlaý, bezendirý

2. Tárbıe saǵatynyń maqsaty men mindetin anyqtaý.
3. Tárbıe saǵatyn ashý.
4. Tárbıe saǵatyn júrgizý
5. Tárbıe saǵatyn qorytyndylaý

Ashyq sabaq taqyryby: «ÁSEMDİK SYRY - ÁDEPTİLİKTE».

1 - júrgizýshi:
Biler qazaq balasy,
Sálem sózdiń anasy.
Aldymyzdan kezikken,
Kóp tanysty kóremiz,
Bárine de izetpen,
Bizder sálem beremiz - deı kele Armysyzdar! Qurmetti ustazdar, oqýshylar ATS - 13o tobynyń «Ásemdik syry - ádeptilikte» atty ashyq tárbıe saǵatyna qosh keldińizder!
2 - júrgizýshi:
Ata - ananyń tilegi,
Adam bolyp óskeniń.
Adamdyqtyń tilegi,
Adal bolyp óskeniń.
Ádeptilik degeniń,
Árqashan keregiń.
Ásempazdyq degeniń,
Áýre salsań álegiń - deı kele sálemetsizder me, qadirmendi qonaqtar!
3 - júrgizýshi: Taqyrybymyz ádeptilik týraly bolǵandyqtan, biz sizderden myna suraqtarǵa jaýap alsaq deımiz:
- Ádeptilik degenimiz ne?
- Ádeptilik dep qandaı minez ben is - áreketti aıtamyz?
(top oqýshylary óz oılaryn ortaǵa salady.)
1 - júrgizýshi: Qala turǵyndarynan biz, qazirgi jastardyń ádeptilik deńgeıi qandaı degen saýalnama alǵan bolatynbyz. Endeshe ekranǵa nazar aýdaraıyq (beınekórinis).
2 - júrgizýshi: Ádepti adamdar - qoǵamnyń baǵa jetpes baılyǵy ári mártebesi. Qaı qoǵamda da ádep jolǵa qoıylsa, sol qoǵamnyń abyroıy joǵary, turmysy da baqýatty bolady. Ádeptilik adamnyń ózimen birge ósip, jetiledi, oǵan aınalasyndaǵy adamdar, qoǵamdyq ınstıtýttar otbasy, mektep, t. b áser etedi. Ádeptiń ne ekenin ádepsiz adamdy kórgende, bilesiń.
3 - júrgizýshi: Ádepti ásemdikten bólip qaraýǵa bolmaıdy. Orystyń ataqty ádebıet synshysy, ári estet V. G. Belınskıı: « Sulýlyq - shyndyqpen j/e moralmen bir týysqan. Eger shyǵarmany kórkemdik qundylyqqa ıe desek, onda ol, sóz joq, ádep - ınabattyq jaǵynan da qundy bolady»- deıdi.
Kisiniń kıgen kıimi, shash qoıysy, túr - túsi onyń qaıtalanbas ózindik kelbetin qalyptastyrady. Orystar: «Kıimine qaraı qarsy alyp, aqylyna qaraı shyǵaryp salady» dese, qazaqtar: «Tanylǵan jerde oı syıly, tanylmaǵan jerde ton syıly» degen ǵoı. Adam ajarly, aqyldy, qaıratty, symbatty bolýy múmkin, biraq ol ádepti bolmasa, pás, kórgensiz kisige sanalady.
1 - júrgizýshi: Dástúrsiz halyq joq. Ol tarıhı negizinde qalyptasyp, urpaqtan urpaqqa beriletin ádet - ǵuryp, jalpyǵa birdeı tártip, ádep - ınabat normasy bolyp tabylady.
Belgili fransýz sosıologi E. Dúrgeım:” Dástúr - adamdardyń qoǵamnan daıyn kúıinde tabatyn, ózderiniń tártipterin jónge túsirip jáne áreketke keltirip otyratyn tetik. Dástúrdi buzǵany úshin berilgen jaza taıpalardyń birligin saqtaýǵa kómektesetin qorǵaýshy qural bolyp tabylady”,- deıdi.
Iaǵnı dástúr adamdardy biriktiredi jáne sol birliktiń ydyramaýyn qamtamasyz etedi.
2 - júrgizýshi: Dástúr, salt - sana, ádet - ǵuryp - jalpynyń ortaq ıgilikteri. Óz eliniń, halqynyń ortasynda ómir súre otyryp, onyń salt - sana, ádet - ǵuryptarynan tysqary turatyn adam joq. Teginde ondaı adam bola qalǵannyń ózinde, onyń basqa bir halyqtyń dástúrimen sanasýyna týra keledi. Sebebi adam qoǵamda ómir súredi, qoǵam oǵan óziniń ádeptilik - ınabattylyq normalaryn, dástúrlik, salt - sanalyq, tálim - tárbıelik qaǵıdalaryn, kóneden ornyqqan jol - josyndy oryndaýdy, saqtaýdy talap etedi. (ekranda slaıd )
3 - júrgizýshi: Sondyqtan da dástúrge qurmetpen qaraıtyn, ony túsinetin jastar «kórgendi» dep baǵalanyp, kóptiń alǵysyna bólense, dástúrmen syıyspaıtyn is istegender «teksiz», «kórgensiz» degen atqa ıe bolady.
Qazaq halqy tárbıege qatty kóńil bólgen. Muny: «Bala tárbıesi besikten», «Balapan uıada ne kórse, ushqanda sony alady», «Sheshege qarap qyz óser, ákege qarap ul óser», «Atasy turyp, ul sóılegennen bez; anasy turyp, qyz sóılegennen bez», « Kelinim, saǵan aıtam; qyzym sen tyńda», «Ulǵa otyz úıden tyıý, qyzǵa qyryq úıden tyıý» - degen maqal - mátelderinen kórýge bolady.
1 - júrgizýshi: Qazaqta basqa halyqtar sıaqty, júzdegen tyıý zańdary bar. Máselen, iship otyrǵan qudyǵyńa túkirme; nannyń ústine zat qoıma, nandy teppe, tuzdy baspa; úıge jaqyndaǵanda júgirme; jasy úlkenniń aldyn kespe, tórde odan joǵary otyrma, sózin bólme; bos besikti terbetpe; úıde otyryp ysqyrma; bas kıimińdi aıaq asty tastama jáne t. b.
Osy tyıý zańdarynyń ózi jınaqtalyp kelip, ulttyq ereksheligimizdi, mádenıetimizdi, ımandylyǵymyzdy, ınabat joralǵylaryn saqtaýǵa qyzmet etti. Bular da ulttyq ádep kórsetkishteri quramyna kiredi.
2 - júrgizýshi: Ádepti bala ata - anasyn tórge súıreıdi,
Ádepsiz bala ata - anasyn kórge súıreıdi – demekshi myna beınekóriniske nazar aýdaraıyq!
3 - júrgizýshi: Muhammed paıǵambarymyzdyń ósıet etip qaldyrǵan «Myń bir hadısi» ıslam dinin tanytýǵa qosa, jaqsylyq - jamandyq, adaldyq - aramdyq, ar - ıman, obal - saýap, t. b. ádep normalary jaıyndaǵy uly ónege – nusqaý bolyp tabylady. «Hadısterde»: «... Ádette ynsap, raqym ádep bolmasa, adamnyń ózge haıýannan artyqtyǵy bolmas edi... Ádep - dinniń jarshysy. Ádepti kiside uıat bar, uıaty bar kiside ıman bar,» - delinýi tegin emes.
1 - júrgizýshi: Qurmetti qonaqtar! Kelesi sóz top oqýshylary İzimbaı Asqar men Atahanov Janarysqa beriledi. Olarǵa ózderiniń ádeptilik jaıly shyǵarǵan óleńderin oqýǵa ruqsat etińizder.
2 - júrgizýshi: Qoǵamdaǵy eń jaqsy adam – ádepti adam.
Eger qoǵamda ádepsizdik etek alsa, jaqsylyq ataýlynyń saǵy synyp, janarymen jer shuqyp qalady, qundylyqtar oryn aýystyrady.
3 - júrgizýshi: Ádepsiz, durys joldan taıǵan adamda jaqsylyqqa umtyldyratyn rýhanı tetik joıylyp, jamanshylyqtyń mı batpaǵyna bata berý ǵana qalady. Al, ádep tárbıesi adamnyń qulqyn qalyptastyryp, adamgershilik bolmysyn jetildiredi, ony baqytty etip, qoǵamǵa meıirbandyq nuryn shashady.
1 - júrgizýshi: Ádeptilik zańy saltanat qurǵan qoǵamnyń abyroıy joǵary, turmysy sándi, tirshiligi shýaqty bolady.
Árbir jetkinshek urpaq týǵan halqynyń ádep - ınabat taǵylymyn boıyna sińirip ósýge tıis. Sonda ǵana biz elimizdi aldyńǵy qatarly órkenıetti elderdiń qatarynan kóre alamyz. Bolashaq bizdiń qolymyzda!!!
(Hor. Teńizbaı Temirlan jáne top oqýshylary án oryndaıdy)