InfoHub Logo

Áz Jánibek hannyń bir bes ýáziri han qolynda birneshe jyl júrip aqylǵa da, bilimge de ózin-ózi artyq asqandyǵyn sezipti. Árdaıym oılaıtyny oı: «Aı! Osy hannyń handyǵy bolmasa, menen aqyly kem-aý! Áz Jánibektiń han bolyp otyrǵany, túzý bılik aıtyp halyq aldynda ádil bı bolyp otyrǵany da meniń arqam-aý. Erteń men ólsem, ıakı men basqa bir alys saparǵa jol sheksem, osy qaıter edi? — dep oılaıdy
da júredi.

Bir kúni han seıil qurmaq bolyp qasyna álgi ýázirdi alyp jolǵa attandy. Kele jatsa, bir úlken bıik taýdyń ishinen jaıylyp turǵan on shaqty eshki-laqty kóredi.

«Bul taýdyń ishinde ıesiz júrgen neǵylǵan mal?» dep seıilshiler aralap kele jatsa, aldynan bir qońyr kıiz úı kez keledi.

— Úıde kim bar, sóıles, — deıdi han.

— Úıde kisi de joq. Adam joq, — deıdi úıden bireý. Han attan túsedi, úıge kiredi, ýázir de kiredi. Úıde tór aldynda bir shal otyr. Sálem beredi, amandasady.

Han:

— E, shalym, asqar taýyń qalaı?

Shal:

— Asqar taýymdy qar shaldy. Han:

— Shuqyryń qalaı?

Shal:

— Shuqyrǵa sý toldy.

Han:

— Ekeýiń qalaı?

Shal:

— Ekeýim úsheý boldy.

Han:

— Jaqynyńmen qalaısyń?

Shal:

— Jaqynymmen kúnde naızalasam.

Han:

— Elińmen qalaısyń?

Shal:

— Elimmen múlde arazbyn.

Han:

— Al, shalym-aı, arzanǵa bitesiń-aý!

Shal:

— Aıdaýshysy kelse, atamnyń qunyn almaı bitpes edim.

Sóz osymen bitti. «Qýys úıden qur shyqpas degen» dep, shal ot basynda turǵan qara shaýgemnen ákep sý aýyz tıgizdi. Budan ári han otyrǵan shalmen qoshtasyp, qaıtyp ketti.

Han úıge kelip bilgish ýázirge buıryq qyldy:

— Álgi shal ne aıtty, men shalǵa ne aıttym. Úsh kúnge deıin tap, tappasań, basyńdy alamyn! Ýázir ári oılady, beri oılady, taba almady. Úshinshi kúni bolsa da, «óldim» dep toǵyz túıege toǵyz-toǵyzdan qazyna artyp baıaǵy shalǵa keledi. Shal azyrqanyp, ákelgen syıyn almaıdy. Aqyrynda shal ýázirden úsh toǵyz alyp, hanmen sóılesken jumbaǵyn sheshti.

— «Asqar taýyń qalaı?» degeni — «basyń qalaı, shashyńa aq kirdi me?» degeni. «Asqar taýymdy qar shaldy» degenim — «shashyma aq kirdi» degenim. «Shuqyryń qalaı?» dedi, «kóziń qalaı?» degeni. «Shuqyryma sý toldy» dedim, «kózime jas toldy» degenim. «Ekeýiń qalaı?» degeni — «taıaqsyz júre alasyń ba?» degeni. «Ekeýim úsheý boldy» dedim, «taıaqsyz júre almaımyn, sondyqtan aıaǵym úsheý boldy» degenim. «Jaqynyńmen qalaısyń?» dedi, «tamaǵyń qalaı?» degeni. «Jaqynymmen kúnde naızalasam» dedim. «Tamaqtan jaqyn nárse joq. Azý tistiń ár jerde biri qalǵan, tamaq je- gen saıyn qyzyl ıegimdi naızalap janymdy shyǵarady» degenim. «Alysyńmen qalaısyń?» dedi, «kózińe jas tolsa, alystaǵyny kóziń kóre me?» degeni. «Alyspen múlde arazbyn» dedim, «alystaǵyny múlde kóre almaımyn» degenim. «Aı, shalym-aı, arzanǵa bitesiń-aý» degeni — «ágar osy sóılesken sózimizdi myna janymdaǵy ýázir surap kelse, bosqa aıtyp qoıasyń-aý!» degeni. «Aıdaýshysy kelse, atamnyń qunyn almaı bitpes edim» dedim. «Ágar siz ýázirdi jaqsylap qorqytyp qyssańyz, atamnyń qunyn alyp, sonan keıin aıtarmyn» degen sózim. Mine, shyraǵym, men atamnyń qunyn aldym. Osymen yrza bol, — dep shal sózin bitirdi. Shal júırik pe, han júırik pe?

---