InfoHub Logo

Ertede taý bókterinde jaıylyp jatqan jylqyǵa jaý tıip, aıdaı jónelipti. Jylqynyń ishinde top bastaǵan aıbarly bir boz aıǵyr bar eken. Boz aıǵyr úıirin kúzetkendeı shettep, uzamastan jaǵalaı jaıylyp júripti. Urylar jylqyny aıdaı jónelgende, boz aıǵyr da úıirimen birge ketipti.

         Urylar úsh kún boıy talmaı jol júredi. Tórtinshi kúni jerdiń, aıdap kele jatqan adamdardyń túr-turpatyna qadaǵalaı qaraǵan boz aıǵyr jer aýǵanyn sezedi. Sodan pysqyrynyp-pysqyrynyp jiberip, aýlyna keri qashady. Urylardyń qýǵynyna shańyn da kórsetpeı ketedi.

         Boz aıǵyr sol betimen aýlyna jetedi. Onyń úıirinen bólinip, aýylǵa bulaısha jalǵyz kelýiniń tegin emesin sezgen jylqyshynyń balasy aıǵyrdy júgendep, erttep minedi de qarý-jaraǵyn asynyp, jylqynyń sońynan qýady.

         Birneshe kúnnen keıin bala aıdaýǵa túsken jylqyǵa jetip, aldyn oraıdy da úıirdi keri qaıtarady. Muny kórgen qaraqshylar jan-jaqtan qaýmalap, balany ortaǵa alady da qolǵa túsirip, qorlamaq bolady. Biraq urylar bul oıyn iske asyra almaıdy. Óıtkeni bala boz aıǵyrmen orǵyta shaýyp, urylarǵa tutqıyldan tıip, ózderin talqandaı beredi. Sóıtip júrip, birsypyrasyn qulatady. Qyzyp alǵan aryndy aıǵyrmen qaıta-qaıta shaýyp, urylardyń berekesin qashyrady, taǵy da eki-úsheýin túsiredi. Sóıtip, jylqyny aýylǵa qaraı burǵanda, balanyń endi qolǵa túspeıtinine kózi jetken qaraqshynyń bireýi bilteli myltyqpen atyp qalady. Myltyq oǵy balanyń sanyna tıip, aýyr jaralaıdy.

         Oq tıgen bala jaýyna burynǵydan beter óshigip, tula boıyn yza kerneıdi. Jaraly sanyn qyl buraýlap, qatty tańyp alady da qaraqshylarǵa qaıta kep tıisedi. Endi tiri qalǵandary jan saýǵalaı qashady. Bala qýyp júrip, bárin qulatady. Sodan keıin jylqyny aıdap, keri qaıtady.

         Áli qashyp, jarasy janyn qınaǵan soń, jolshybaı bir tóbeniń etegine kelip, attan túsedi. Budan árige júrýge shamasy kelmeıdi, qansyrap, jyǵylyp túsedi. Boz aıǵyr balany ıiskelep, ári-beri oqyranyp, balanyń qasynda biraz turady. Aqyry bolmaǵan soń, boz aıǵyr aýylǵa qaraı shaba jóneledi.

         Balanyń ákesi er-toqymymen kelgen boz aıǵyrdy kórip:

         – Balam bir apatqa dýshar bolǵan eken, ne de bolsa izdeıin, – dep, jolǵa shyǵady.

         Boz aıǵyr ıesine boı bermeı, taýda qalǵan balaǵa qaraı ala jóneledi. Taý-tasty aralap kelgen ákesi ólip jatqan balasynyń ústinen shyǵady. Taýdy jańǵyrta balasynyń qazasyna qatty qaıǵyryp, jylap otyrǵanda, qasynda turǵan boz aıǵyr oqyranyp, kisinep jiberedi. Taǵy da urylar kelip qalǵan eken dep, ıesi ornynan ushyp túregeledi. Qarasa, eriniń qasyna ilgen dombyrasy bar, salt atty jalǵyz jolaýshy eken.

         Qaıǵyly kisige sálem beredi de balanyń qasyna kelip, ákesine kóńil aıtady. Qaıǵyly áke bolǵan oqıǵany baıandaıdy.

         Sodan jolaýshy:

         – Shirkin, janýarym-aı! Jylqy bolsa, osyndaı, er bolsa, seniń balańdaı bolsyn. «Jaqsy at ıesiniń súıegin dalaǵa tastamaıdy» degen osy da. Balaǵa astyndaǵy aty saı eken. Tek jalǵyzdyǵy jeńipti. «Jaqsy at erge qanat bitiredi» degen. Biraq jalǵyzdyǵy shyrmapty. Myna jaǵdaı sony baıqatady.

         Sonan soń jolaýshy dombyrasyn alyp, bir kúıdi tartypty. Kúı kúńirene shalqyp, bezildeı yshqynyp, baıaýlap baryp tynǵanda, balanyń ákesi:

         – Jolaýshym, myna saryny qaıǵyly sazyńnyń aty qalaı? Meniń kókeıimdegini tapqandaı ózi, – dep surapty.

         Dombyrashy óz kóńiliniń tolǵanysyn aıtypty:

         – Janýar, myna turǵan boz aıǵyrdyń tapqyrlyǵyna razy bolyp, balanyń qazasyna kúıinip, soǵan arnap tartqan kúıim edi. Atyn «Boz aıǵyr» qoıdym. Osy aıǵyr bolmasa, sen balańnyń súıegin de taba almaı sansyrar ediń. Bul aıǵyr seniń de sherińdi sezgen sekildi.

         – Ras-aý, – dep, bas ıipti balanyń ákesi.

         Sodan ol óle-ólgenshe «Boz aıǵyr» kúıin shertip, júreginiń sherin tarqatyp ótken eken.

---