Bıologıadan "Aýyzsha jýrnal" qaıtalaý sabaq
Taqyryby: «Aýyzsha jýrnal» qaıtalaý sabaǵy
Maqsaty: Ósimdiktaný páninen alǵan bilimderin bir júıege keltirý, pysyqtaý, tez oılanyp jaýap berýge úıretý, halyqtyq pedagogıka negizinde tárbıeleý, nandy qasterleýge, tabıǵatty qorǵap, ekologıany saqtaýǵa baýlý.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, medısına, ekologıa, ómirmen baılanys. Qoldanǵan quraldar: maqal jazylǵan plakat, jýrnal, sózjumbaq.
Sabaqtyń barysy:
I. Sabaqtyń josparymen tanystyrý.
II. Jýrnal
1 - beti. «Saýalhana».
1. Nege bakterıalardy tómengi satyly ósimdikterge jatqyzamyz?
2. Bir jasýshaly bakterıadan hlamıdomonadanyń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
3. Múkteri nege joǵary satyly ósimdikterge jatqyzady?
4. Shańjapyraqtar men múkterdiń aıyrmashylyǵa bar ma?
5. Nelikten jalańashtuqymdylar delinedi, jáne tuqym men sporanyń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
6. Jabyqtuqymdy ósimdikterdi nelikten darajarnaqty, qosjarnaqty dep bóledi?
7. Darajarnaqty ósimdiktiń tuqymy men qosjarnaqty ósimdiktiń tuqymynyń qandaı uqsastyqtary men aıyrmashylyqtary bar?
8. Oramjapyraqtyń qandaı túrleri bar, qandaı paıdasy bar?
9. Tómengi satyly ósimdikterge sıpattama ber.
10. Qandaı jeýge jaramdy jeýge jaramsyz sańyraýqulaqtardy bilesiń?
2 - beti. «Dastarhanda nany joqtyń - tamaǵynyń sáni joq»
Nan týraly óleń.
O, adamdar, aıtarym bar
Nandy baspańdar!
Onda qol jetpeıtin aspan bar,
Áli eshkim jazbaǵan dastan bar.
Ótinip suraımyn
Ana bol, dana bol, bala bol
Nandy baspańdar!
Nanǵa úlken júrekpen
Qarańdar!
Nandy ómir dep sanańdar.
Nan bolmasa,
Qyzyǵyń, baqytyń
Qur áýre dalbasa...
O, adamdar, keń peıildiler,
Bir dán jolda jatsa,
Ulylyqpen eńkeıińder!
(Kárim Saýǵabaev)
3 - beti. «Oılan tap!»
1. Ósimdikke qajetti zat /tuz/
2. Negizgi tamyrdan paıda bolatyn tamyr /janama/
3. Tyńaıtqysh /shymtezek/
4. Qorektik zattardy sińirýge áser etetin kúsh /qysym/
5. Túksheleri bar tamyr aımaǵy /sorý/
4 - beti. «Qazaq yrymdarynyń qasterli qasıeti»
1. Dastarhan basynda, tamaqtanyp otyrǵanda syrttan sálem berip kirgen kisiniń qolyn almaıdy. Bas ızep, asqa kel dep shaqyrady. Jýylmaǵan qoldy silikpeıdi. Bulaı istegende as silkinedi, dám - tuz atady dep uıǵarylady.
2. Túnde beti ashyq qalǵan asty jemeıdi. Sebebi mundaı as buzylady, aınıdy. Asqa saıtan sarydy dep uıǵarylady.
3. Ózen sýyna tónip, etpetinen jatyp ishpeıdi. Sýǵa ketesiń, ne sý maqulyǵy jutady, ne asqazan aýrýyna, óńesh qabynýyna jolyǵady dep jorıdy.
4. Jýǵan qoldy silikpeıdi. Qaıta sorǵalatyp baryp, oramalmen súrtedi. Jýǵan qoldy silký – jaman yrym. Búıtkende sý atasy - Súleımenniń kıesi atady, sonyń saldarynan bastaý kózderi bitedi dep jorylady.
5. As – tamaqtan, jel quzdan, ıis qoqystan ushynǵan adamdardy ushyqtaý erteden kele jatqan emdeý tásili. Jyǵylǵan adamnyń bir jeri aýyryp qalsa da sol jerde: «Ket, páleket, ket! Ushyq! Ushyq!» dep ushyqtaıdy. Naýqas adamdy kún batar aldynda jerge jatqyzyp ushyqtap, úıge ákelip, jyly jaýyp tastaıdy.
5 - beti. «Bıologıalyq dıktant»
1. Ósimdikke jasyl tús berip fotosıntez prosesine qatysqan jasyl pıgment -... bar.
2. Fotosıntez kezinde... sińirilip,... bólinedi, nátıjesinde... túziledi.
3. Barlyq burshaqtuqymdas ósimdikterdiń tamyrynda... bolady.
4. Jasýsha tynys alǵanda... sińirilip,... bóledi.
5. Gúli, tuqymy, jemisi bola bermeıtin, jáne jasyl emes ósimdikter tobyn... deıdi.
6 - beti. «Janǵa shıpa, dertke daýa»
I. Men kóp jyldyq ósimdikpin. Qyrkúıek, mamyr aılarynda gúldeımin. Japyraǵymdy, tamyrymdy jurt dári retinde paıdalanady. Negizgi ósetin mekenim – jol jıegi. Meni qan toqtatýǵa, irińdi, jaranyń jazylýyn tezdetýge qoldanady. Sonda men qaı ósimdikpin?
II. Men kúı talǵamaı kez kelgen jerde óse beremin. Alqa tuqymdas óte ýly ósimdikpin. Meniń japyraǵymdy, tamyrymdy jegen mal men qus óledi. Ásirese, adam men balalar úshin óte ýlymyn. Uly ǵalym Ibn Sına «Bul ý esirtki, ony jegen adam esten aıyrylady» degen. Meni tis aýyrǵanda, súıek syrqyraǵanda, súıek aýyrǵanda em retinde paıdalanady. Besiktegi balany menimen alastaıdy. Sonda men qaı ósimdikpin?
III. Bıiktigim metrge deıin jetetin ósimdikpin. Meni mal jemeıdi. Tikenekterimdi jumsartý arqyly adamdarǵa jaýyn jaýatynyn aldyn ala habarlaımyn. Jemisim jabysqaq, tikendi bolǵandyqtan mal men adam meni alysqa taratyp, septigin tıgizedi. Sólimdi ókpe demikpesin emdeýge paıdalanady. Sonda men qaı ósimdikpin?
7 - beti. «Tabıǵatty aıala!»
Topyraqtyń qorekti qasıetterin arttyryp, aýylsharýashylyq ósimdikterinen mol ónim alý úshin adamdar asa qýatty tehnıka kúshin jumsaıdy. Topyraqtyń túrine qaraı birin sýarady, ekinshi birin qurǵatady. Endi birin túrli ádistermen óńdeıdi. Munan topyraqtyń bolashaǵy da adam áreketine baǵynyshty ekeni kórinedi. Qazirgi tabıǵat baılyǵyn qorǵaý jáne tıimdi paıdalaný máselesi búkil halyqtyń mindeti bolyp otyrǵanda, topyraqty qorǵaýǵa da zor kóńil bólinýge tıis. Búgingi tańda respýblıkamyzda astyq daqyldaryn egý alańyn keńeıtý kózdelip otyr.
III. Sabaqty qorytý.
IV. Baǵalaý.
Sabaqty ózindik taldaý.
7 - synypta bıologıa.
Taqyryby: «Tómengi satydaǵy ósimdikter».
Dástúrli emes, qaıtalaý sabaǵy.
Ósimdikter sıstematıkasynda bul taqyryp jeke berilgen.
Sabaq 6 bólimnen turady, ár bólimde dıdaktıkalyq materıaldar arqyly oqýshylar bilimi tekserildi. Halyqtyq pedagogıka elementterin engizý arqyly nandy qadirleýge tárbıelendi.
Slaıdtar arqyly kórnekilikter qoldanyldy. Oqýshylar sabaqqa belsendi qatysty. Maqsatyma jettim.
Maqsaty: Ósimdiktaný páninen alǵan bilimderin bir júıege keltirý, pysyqtaý, tez oılanyp jaýap berýge úıretý, halyqtyq pedagogıka negizinde tárbıeleý, nandy qasterleýge, tabıǵatty qorǵap, ekologıany saqtaýǵa baýlý.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, medısına, ekologıa, ómirmen baılanys. Qoldanǵan quraldar: maqal jazylǵan plakat, jýrnal, sózjumbaq.
Sabaqtyń barysy:
I. Sabaqtyń josparymen tanystyrý.
II. Jýrnal
1 - beti. «Saýalhana».
1. Nege bakterıalardy tómengi satyly ósimdikterge jatqyzamyz?
2. Bir jasýshaly bakterıadan hlamıdomonadanyń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
3. Múkteri nege joǵary satyly ósimdikterge jatqyzady?
4. Shańjapyraqtar men múkterdiń aıyrmashylyǵa bar ma?
5. Nelikten jalańashtuqymdylar delinedi, jáne tuqym men sporanyń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
6. Jabyqtuqymdy ósimdikterdi nelikten darajarnaqty, qosjarnaqty dep bóledi?
7. Darajarnaqty ósimdiktiń tuqymy men qosjarnaqty ósimdiktiń tuqymynyń qandaı uqsastyqtary men aıyrmashylyqtary bar?
8. Oramjapyraqtyń qandaı túrleri bar, qandaı paıdasy bar?
9. Tómengi satyly ósimdikterge sıpattama ber.
10. Qandaı jeýge jaramdy jeýge jaramsyz sańyraýqulaqtardy bilesiń?
2 - beti. «Dastarhanda nany joqtyń - tamaǵynyń sáni joq»
Nan týraly óleń.
O, adamdar, aıtarym bar
Nandy baspańdar!
Onda qol jetpeıtin aspan bar,
Áli eshkim jazbaǵan dastan bar.
Ótinip suraımyn
Ana bol, dana bol, bala bol
Nandy baspańdar!
Nanǵa úlken júrekpen
Qarańdar!
Nandy ómir dep sanańdar.
Nan bolmasa,
Qyzyǵyń, baqytyń
Qur áýre dalbasa...
O, adamdar, keń peıildiler,
Bir dán jolda jatsa,
Ulylyqpen eńkeıińder!
(Kárim Saýǵabaev)
3 - beti. «Oılan tap!»
1. Ósimdikke qajetti zat /tuz/
2. Negizgi tamyrdan paıda bolatyn tamyr /janama/
3. Tyńaıtqysh /shymtezek/
4. Qorektik zattardy sińirýge áser etetin kúsh /qysym/
5. Túksheleri bar tamyr aımaǵy /sorý/
4 - beti. «Qazaq yrymdarynyń qasterli qasıeti»
1. Dastarhan basynda, tamaqtanyp otyrǵanda syrttan sálem berip kirgen kisiniń qolyn almaıdy. Bas ızep, asqa kel dep shaqyrady. Jýylmaǵan qoldy silikpeıdi. Bulaı istegende as silkinedi, dám - tuz atady dep uıǵarylady.
2. Túnde beti ashyq qalǵan asty jemeıdi. Sebebi mundaı as buzylady, aınıdy. Asqa saıtan sarydy dep uıǵarylady.
3. Ózen sýyna tónip, etpetinen jatyp ishpeıdi. Sýǵa ketesiń, ne sý maqulyǵy jutady, ne asqazan aýrýyna, óńesh qabynýyna jolyǵady dep jorıdy.
4. Jýǵan qoldy silikpeıdi. Qaıta sorǵalatyp baryp, oramalmen súrtedi. Jýǵan qoldy silký – jaman yrym. Búıtkende sý atasy - Súleımenniń kıesi atady, sonyń saldarynan bastaý kózderi bitedi dep jorylady.
5. As – tamaqtan, jel quzdan, ıis qoqystan ushynǵan adamdardy ushyqtaý erteden kele jatqan emdeý tásili. Jyǵylǵan adamnyń bir jeri aýyryp qalsa da sol jerde: «Ket, páleket, ket! Ushyq! Ushyq!» dep ushyqtaıdy. Naýqas adamdy kún batar aldynda jerge jatqyzyp ushyqtap, úıge ákelip, jyly jaýyp tastaıdy.
5 - beti. «Bıologıalyq dıktant»
1. Ósimdikke jasyl tús berip fotosıntez prosesine qatysqan jasyl pıgment -... bar.
2. Fotosıntez kezinde... sińirilip,... bólinedi, nátıjesinde... túziledi.
3. Barlyq burshaqtuqymdas ósimdikterdiń tamyrynda... bolady.
4. Jasýsha tynys alǵanda... sińirilip,... bóledi.
5. Gúli, tuqymy, jemisi bola bermeıtin, jáne jasyl emes ósimdikter tobyn... deıdi.
6 - beti. «Janǵa shıpa, dertke daýa»
I. Men kóp jyldyq ósimdikpin. Qyrkúıek, mamyr aılarynda gúldeımin. Japyraǵymdy, tamyrymdy jurt dári retinde paıdalanady. Negizgi ósetin mekenim – jol jıegi. Meni qan toqtatýǵa, irińdi, jaranyń jazylýyn tezdetýge qoldanady. Sonda men qaı ósimdikpin?
II. Men kúı talǵamaı kez kelgen jerde óse beremin. Alqa tuqymdas óte ýly ósimdikpin. Meniń japyraǵymdy, tamyrymdy jegen mal men qus óledi. Ásirese, adam men balalar úshin óte ýlymyn. Uly ǵalym Ibn Sına «Bul ý esirtki, ony jegen adam esten aıyrylady» degen. Meni tis aýyrǵanda, súıek syrqyraǵanda, súıek aýyrǵanda em retinde paıdalanady. Besiktegi balany menimen alastaıdy. Sonda men qaı ósimdikpin?
III. Bıiktigim metrge deıin jetetin ósimdikpin. Meni mal jemeıdi. Tikenekterimdi jumsartý arqyly adamdarǵa jaýyn jaýatynyn aldyn ala habarlaımyn. Jemisim jabysqaq, tikendi bolǵandyqtan mal men adam meni alysqa taratyp, septigin tıgizedi. Sólimdi ókpe demikpesin emdeýge paıdalanady. Sonda men qaı ósimdikpin?
7 - beti. «Tabıǵatty aıala!»
Topyraqtyń qorekti qasıetterin arttyryp, aýylsharýashylyq ósimdikterinen mol ónim alý úshin adamdar asa qýatty tehnıka kúshin jumsaıdy. Topyraqtyń túrine qaraı birin sýarady, ekinshi birin qurǵatady. Endi birin túrli ádistermen óńdeıdi. Munan topyraqtyń bolashaǵy da adam áreketine baǵynyshty ekeni kórinedi. Qazirgi tabıǵat baılyǵyn qorǵaý jáne tıimdi paıdalaný máselesi búkil halyqtyń mindeti bolyp otyrǵanda, topyraqty qorǵaýǵa da zor kóńil bólinýge tıis. Búgingi tańda respýblıkamyzda astyq daqyldaryn egý alańyn keńeıtý kózdelip otyr.
III. Sabaqty qorytý.
IV. Baǵalaý.
Sabaqty ózindik taldaý.
7 - synypta bıologıa.
Taqyryby: «Tómengi satydaǵy ósimdikter».
Dástúrli emes, qaıtalaý sabaǵy.
Ósimdikter sıstematıkasynda bul taqyryp jeke berilgen.
Sabaq 6 bólimnen turady, ár bólimde dıdaktıkalyq materıaldar arqyly oqýshylar bilimi tekserildi. Halyqtyq pedagogıka elementterin engizý arqyly nandy qadirleýge tárbıelendi.
Slaıdtar arqyly kórnekilikter qoldanyldy. Oqýshylar sabaqqa belsendi qatysty. Maqsatyma jettim.
You Might Also Like
