InfoHub Logo

Mashrap Móldir Kenjebaıqyzy

Qyzylorda oblysy

 Jańaqorǵan aýdany Aqqum beketi

№221 negizgi orta mektebi 9-synyp oqýshysy

Árbir adam qandaı da bir is úshin dúnıege keledi. Olaı deıtin sebebim, kez-kelgen pende armandap, óz maqsattaryn qura alǵanda ǵana adam bolyp sanalady. Endeshe, qabyldanǵan durys sheshimder – adamnyń búkil ómiriniń alǵysharty, irgetasy jáne bolashaǵynyń nusqaýshysy.

Adam – qoǵamnyń ajyramas bir bólshegi. Iaǵnı, qoǵamnyń damýy adamǵa tikeleı baılanysty. Al, árbir adam óziniń ómir súrip otyrǵan qoǵamyna, bir paıdasyn tıgizip, ony damytýǵa mindetti bolyp tabylady. Sondyqtan, adam óz jolyn durys tańdaı bilýi qajet. Sebebi, kez-kelgen adamnyń óz ustanymy, tańdaýy – ómirlik jemisi ári eline qosqan úlesi. Biraq, adam óziniń ıkemdiligine, qabilettiligine qaraı ómir súrýi tıis. Eger, ómirlik ustanym adam janyna jaqyn bolmasa, odan esh paıda shyqpaıdy. Óz qalaýymen eńbektenip, óz ortasyn taba alǵan adam ǵana, janyna qýanysh syılaı alady. Oǵan dálel, Ál-Farabı atamyz: «İsim ońsyn deseńiz, sol istiń mamany bolyńyz, dańqym shyqsyn deseńiz, kópshiliktiń adamy bolyńyz», - dep, adamnyń óz ortasyndaǵy bedel bıigi men qalaǵan isine degen súıispenshiligi, yntasy bolsa, az ýaqyttyń ishinde zamannyń birden – bir baqýatty ári baqytty  kisisi bolatynyn aıtqysy keldi. Sol sebepti, durys sheshim qabyldap, ózine ne kerek ekendigin tańdaı bilgen adam ǵana sanaly ǵumyr ıesi ári naǵyz adam bolyp sanalady. Kimde – kim  bala kezinen durys tańdaý jasap, sheshim qabyldaý ómirdiń sara joly ekenin bilse, sol adam eshteńeden taısalmaı, qaharmandyq jasaýǵa qabiletti  dep oılaımyn. Olaı deıtin sebebim, bizdiń aýylda jumyssyz eki qolyn qoıarǵa jer tappaı júrgen kisiler barshylyq. Kóbinese bireýlerdiń bolmashy jumysyn istep, araqqa aqsha tapqanyna máz bolyp júrse, solarmen bir synypta oqyǵan kisilerdiń bireýleri qalada, al bireýleri aýylda júrip-aq óz sharýalaryn dógelentip júr. Osylardy kóre júrip, qulyqsyz adam quldyq ómir súrip, óz jolyn durys tańdaǵan adam- qaharman degen oı túıe kelip,  qalaı bolǵanda da ómirlik tańdaýdy osy bastan tańdaýǵa bel býdym.  Abaı atamyz: «Árbir haqıqatqa tyrysyp ıjtıhatyńmen kóziń jetse, sony tut, ólseń aırylma! Egerde ondaı bilgendigiń ózińdi jeńe almasa, kimge pul bolady? Óziń qurmettemegen nársege bótennen qaıtip qurmet kútesiń?», - degen 32 qara sózinde. Olaı bolsa, shyn kóńilimen, ózi qalaǵan isimen aınalysqan adam óz tańdaýynan azap shekpeıdi dep oılaımyn. Demek, qabyldanǵan árbir sheshim adam ómirine tikeleı áser etip, óz ornyn tabýǵa septigin tıgizedi.

Tańdaý da minezge baılanysty.  Joǵarydaǵy qara sózinde Abaı atamyz: «Ǵylymdy, aqyldy saqtaıtuǵyn minez degen saýyty bolady. Sol minez buzylmasyn! Kórseqyzarlyqpen, jeńildikpen, ıa bireýdiń orynsyz sózine, ıa bir kez kelgen qyzyqqa shaıqalyp qala berseń, minezdiń beriktigi buzylady. Onan soń oqyp úırenip te paıda joq»,- deıdi. Sondyqtan eń aldymen minezdi durystaý qajet. Ol úshin ustamdylyq, sabarlylyq birinshi orynda tursa, qysyltaıań ýaqytta da, kez kelgen ortada da durys sheshim qabyldaı alasyń. Al ol ómirlik durys sheshim qabyldaýdyń alǵysharty bolmaq. 

Óz oıymdy qorytyndylap jazar bolsam, adamnyń ómirlik ustanymy – adamı qasıetteriniń kórsetkishi, ári naqty qadamdardy qabyldaı alatyndyǵynyń birden– bir belgisi. Iaǵnı, sanaly jáne naqty qadam ǵana adamdy baqytqa keneltedi. Endeshe, qabyldanǵan durys sheshimderim – meniń ómirlik ustanymym, jarqyn bolashaǵyma naqty qadamym.

---