Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 saǵat buryn)
Elektr órisi. Elektr órisiniń kerneýligi
Elektr órisi. Elektr órisiniń kerneýligi
Ótken sabaqtar boıynsha bilim deńgeılerin tekserý (úı tapsyrmasyn suraý)
Núktelik zarád degenimiz ne?
Kýlon zańy?
Kýlon zańynyń formýlasy?
Kýlon tájirıbe jasaý úshin neni qoldandy?
Proporsıonaldyq koefısıenti neshege teń?
Kýlon zańy oryndalý úshin qandaı sharttar oryndalýy kerek?
Elektr zarádynyń ólshem birligi?
Elektr turaqtysy neshege teń?

Jipke zarádtalǵan gılzany ilip, oǵan elektrlengen shyny taıaqshany jaqyndataıyq. Olar bir - birine tikeleı tıispese de jipke ilingen gılza óziniń vertıkal qalpynan aýytqyp, shyny taıaqshaǵa tartylady Osydan zarádtalǵan deneler bir - birimen tikeleı tıispese de áserlesetinin kóremiz. Osy kezde bir deneden ekinshisine áser qalaı beriledi? Múmkin, bar másele olardyń arasyndaǵy aýada shyǵar?

Muny tájirıbe júzinde anyqtaıyq. Zarádtalǵan elektroskopty (shyny plasıkalary alynǵan) aýa sorǵyshtyń qalpaǵynyń astyna qoıyp, odan aýany soryp tastaımyz. Sonda biz aýasyz keńistikte de elektrokoptyń japyraqshalary bir - birinen tebiletindigin kóremiz. Demek, elektrlik áserdiń berilý prosesine aýa qatyspaıdy.

Zarádtalǵan denelerdiń ózara áserlesýi ne arqyly júzege asady?
Bul suraqtyń jaýabyn aǵylshyn ǵalymdary M. Faradeı (1791 – 1867) jáne Dj. Maksvell (1831 – 1879) óz eńbekterinde berdi.
Faradeı men Maksvelldiń eńbekterine súıensek, zarádtalǵan denelerdi qorshap turǵan keńistik, basqa denelerdiń aınalasyndaǵy keńistikten ózgeshe. Zarádtalǵan denelerdiń aınalasynda elektr órisi bolady. Elektrlik áserlesý osy óris arqyly júzege asady.

Elektr órisi – kez - kelgen zarádtalǵan denelerdiń aınalasynda bolady jáne zattardan erekshe, materıanyń aıyryqsha bir túri bolyp tabylady. Ony kórý nemese ustaý múmkin emes. Elektr órisiniń bar nemese joq ekendigin, tek onyń áseri arqyly bilýge bolady.

Jańaqorǵan agrarly - tehnıkalyq koleji
Pán muǵalimi: Alpamysheva Qarlyǵash

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama