Etistik. Dara jáne kúrdeli etistik
Sabaqtyń taqyryby: Etistik. Dara jáne kúrdeli etistik
Sabaqtyń maqsaty: a) bilimdilik: oqýshylarǵa sóz taptary, etistik týraly túsinik, etistiktiń quramyna qaraı túrleri: negizgi jáne týyndy etistikter, qurylysyna qaraı túrleri: dara jáne kúrdeli etistikter jaıly tolyq málimet berý.
á) damytýshylyq: oı - órisin, oılaý belsendiligin, sóıleý sheberligin, til mádenıetin damytý, sózdik qoryn molaıtý, saýattylyqqa baýlý, olardyń oı - pikirin qalyptastyrý.
b) tárbıelik; elin, jerin, Otanyn qadirleýge, adamgershilikke, adaldyqqa, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: sýretteý, suraq - jaýap, baǵalaý, bekitý, qorytyndylaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: AKT.
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi.
İ. Sálemdesý, túgeldeý.
2. Jańa sabaqqa daıyndyq.
Synypty 4 topqa bólý. Qoldaryndaǵy sózderi qaı sóz tabyna jatsa sonda baryp otyrady.
İ top Zat esim
İİ top San esim
İİİ top Syn esim
İY top Esimdik. Ereje shyǵarý.
Etistik — zattyń qımylyn, is - áreketin bildiretin sóz taby. Etistik ne istedi? ne qyldy? qaıtti? (nemese ne istep? qaıtip? ne istese? t. b.) degen suraqtarǵa jaýap beredi. Mysaly: Kóp oılasań, dana bolasyń, kóp oınasań, bala bolasyń. Berilgen mysalda oılasań, oınasań sen ne isteseń? degen sózder zattyq uǵymdaǵy sózdiń (sen) qımylyn, is - áreketin bildirip túr. Mundaı sózder etistik dep atalady.
Etistik quramyna qaraı negizgi túbir etistik jáne týyndy túbir etistik bolyp ekige bólinedi. Sózdiń negizgi túbiri etistik bolsa, ol negizgi túbir nemese negizgi etistik dep atalady. Mysaly: kel, bar, júr, t. b.
Basqa sóz taptarynan sóz týdyrýshy jurnaq arqyly jasalǵan etistikter týyndy túbir nemese týyndy etistik dep atalady. Mysaly: oına, shegeledi, qaraıyp, kógergen, basqarsa, kúsheıip, t. b. degen etistikter: oıyn, shege, kók, bas, kúsh degen túbirlerge (esim sózderge) - a, - le, - ı, - er, - qar, - eı jurnaqtary jalǵaný arqyly jasalǵan etistikter.
Týyndy etistikter basqa sóz taptarynan (esimder men elikteýish sózderden) belgili jurnaqtar arqyly jasalady, ol jurnaqtar mynalar:
1) - la, - le, - da, - de, - ta, - te: shege - le, taza - la, tis - te, bas - ta, t. b.
2) - a, - e: oın - a, bos - a, tún - e, t. b.
3) - aı, - eı, - ı: mol - aı, az - aı, kób - eı, qara - ı, t. b.
4) - ar, - er, - r: aǵ - ar, kóg - er, qysqa - r, t. b.
5) - ǵar, - ger, - qar, - ker: bas - qar, es - ker, teń - ger, t. b.
6) - yq, - ik, - q, - k: kesh - ik, zar - yq, bir - ik, t. b.
7) - yra, - ire,: jarq - yra, jelb - ire, t. b.
Bekitý: oqýlyqpen jumys.
Sergitý sáti: Boıy sergektiń oıy da sergek.
Pantonıma(berilgen sózderdi is - áreketpen, ıaǵnı mımıkamen túsindirý). Ár toptan 1 oqýshydan shyǵady.
Postermen jumys. Mektep tabaldyryǵyn attaǵannan beri ne úırendik, ne bildik sýret arqyly beıneleý.
Úıge tapsyrma: 212 - jattyǵý jumysynyń oryndalý shartyn túsindiremin.
Baǵalaý
Sabaqtyń maqsaty: a) bilimdilik: oqýshylarǵa sóz taptary, etistik týraly túsinik, etistiktiń quramyna qaraı túrleri: negizgi jáne týyndy etistikter, qurylysyna qaraı túrleri: dara jáne kúrdeli etistikter jaıly tolyq málimet berý.
á) damytýshylyq: oı - órisin, oılaý belsendiligin, sóıleý sheberligin, til mádenıetin damytý, sózdik qoryn molaıtý, saýattylyqqa baýlý, olardyń oı - pikirin qalyptastyrý.
b) tárbıelik; elin, jerin, Otanyn qadirleýge, adamgershilikke, adaldyqqa, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: sýretteý, suraq - jaýap, baǵalaý, bekitý, qorytyndylaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: AKT.
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi.
İ. Sálemdesý, túgeldeý.
2. Jańa sabaqqa daıyndyq.
Synypty 4 topqa bólý. Qoldaryndaǵy sózderi qaı sóz tabyna jatsa sonda baryp otyrady.
İ top Zat esim
İİ top San esim
İİİ top Syn esim
İY top Esimdik. Ereje shyǵarý.
Etistik — zattyń qımylyn, is - áreketin bildiretin sóz taby. Etistik ne istedi? ne qyldy? qaıtti? (nemese ne istep? qaıtip? ne istese? t. b.) degen suraqtarǵa jaýap beredi. Mysaly: Kóp oılasań, dana bolasyń, kóp oınasań, bala bolasyń. Berilgen mysalda oılasań, oınasań sen ne isteseń? degen sózder zattyq uǵymdaǵy sózdiń (sen) qımylyn, is - áreketin bildirip túr. Mundaı sózder etistik dep atalady.
Etistik quramyna qaraı negizgi túbir etistik jáne týyndy túbir etistik bolyp ekige bólinedi. Sózdiń negizgi túbiri etistik bolsa, ol negizgi túbir nemese negizgi etistik dep atalady. Mysaly: kel, bar, júr, t. b.
Basqa sóz taptarynan sóz týdyrýshy jurnaq arqyly jasalǵan etistikter týyndy túbir nemese týyndy etistik dep atalady. Mysaly: oına, shegeledi, qaraıyp, kógergen, basqarsa, kúsheıip, t. b. degen etistikter: oıyn, shege, kók, bas, kúsh degen túbirlerge (esim sózderge) - a, - le, - ı, - er, - qar, - eı jurnaqtary jalǵaný arqyly jasalǵan etistikter.
Týyndy etistikter basqa sóz taptarynan (esimder men elikteýish sózderden) belgili jurnaqtar arqyly jasalady, ol jurnaqtar mynalar:
1) - la, - le, - da, - de, - ta, - te: shege - le, taza - la, tis - te, bas - ta, t. b.
2) - a, - e: oın - a, bos - a, tún - e, t. b.
3) - aı, - eı, - ı: mol - aı, az - aı, kób - eı, qara - ı, t. b.
4) - ar, - er, - r: aǵ - ar, kóg - er, qysqa - r, t. b.
5) - ǵar, - ger, - qar, - ker: bas - qar, es - ker, teń - ger, t. b.
6) - yq, - ik, - q, - k: kesh - ik, zar - yq, bir - ik, t. b.
7) - yra, - ire,: jarq - yra, jelb - ire, t. b.
Bekitý: oqýlyqpen jumys.
Sergitý sáti: Boıy sergektiń oıy da sergek.
Pantonıma(berilgen sózderdi is - áreketpen, ıaǵnı mımıkamen túsindirý). Ár toptan 1 oqýshydan shyǵady.
Postermen jumys. Mektep tabaldyryǵyn attaǵannan beri ne úırendik, ne bildik sýret arqyly beıneleý.
Úıge tapsyrma: 212 - jattyǵý jumysynyń oryndalý shartyn túsindiremin.
Baǵalaý
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
