InfoHub Logo

Qatysýshylar:

Aıdyn, Ásem,  Gúlmıra, Sársen
Nyǵmet, Úsen
Qyzyr, Baq, Dáýlet, Yntymaq

Shymyldyq ashylady.

Sahnanyń jabýly shymyldyǵy aldyna Aıdyn, Sársen, Gúlmıra, Ásem shyǵyp, ózara áńgimelesip keledi.

Aıdyn. Jalpy, yntymaǵy artty degen sózdiń ózi – adamdardyń sózi, ici, dám-tuzy jarasty, aýyzbirligi kúsheıdi degen uǵymdy bildiredi ǵoı.

Gúlmıra. Aıdyn durys aıtady. Adamdar arasynda aýyzbirshi-lik bolsa, urys-keris, daý-damaı, kıkiljiń degen bolmaıdy.

Ásem. Bul – aǵaıyn-týysqan, dos-jaran adamdar arasynda ǵana emes, búkil bip aýyl, el-jurtqa, tipti úlken-úlken memleketterge de qatysty másele.

Sársen. Iá, Ásem, bizdiń elimiz – Qazaqstanǵa qarasańdarshy. Qanshama ult, ulystyń adamdary bip-bipimen tatý-tátti ómip cúpip jatyr emes pe?! Sonyń arqasynda álemdegi ózge memlekettermen de árqashan dostyq, yntymaqtastyq qarym-qatynas ornatyp keledi ǵoı.

Gúlmıra. Árıne, basqany aıtpaı-aq, osy tórteýmizdi alaıyq-shy. Eger biz bip-bipimizben bolmashy nársege ilinisip, bireýimiz – anda, ekinshimiz – munda, taǵy bipeyimiz basqa jaqqa tartyp júrsek, aramyzda osyndaı dostyq bolar ma edi?

Sársen. Aıdyn, aıtshy. Ótkende seniń úıińe barǵanda Sadýaqas ata aıtyp bergen ańyz-áńgime tup-týra osy yntymaq týraly emes pe edi?

Ásem. Ol qandaı ańyz, Gúlmıra ekeýmiz de estıik te.

Gúlmıra. Iá, ol áńgimeni bizdińde tyńdaǵymyz keledi.

Aıdyn. Olaı bolsa, tyńdańdar. Sheberligim jetkenshe áńgi-melep bereıin. (Tamaǵyn kenep, jótkirinip alady.) Sársen, sen de umytqan jerimdi ecime sala júr.

Ertede Nyǵmet pen Ycen degen aǵaıyndy eki bala bolady. Olardyń áke-shesheleri qaıtys bolyp, jastaı jetim qalady. Osy kezde buryn ákeleriniń qojaıyny bolǵan Shahımardan degen baı eki balany jalshy etip alady. Eki jetim sóıtip úlken jigit bol-ǵansha baıdyń qol astynda jumys isteıdi. Baı olarǵa eńbekaqy bermeıdi.

Sársen. Sodan Nyǵmet pen Úsen «Búıtip qorlyq kórip júrgenshe aqymyzdy alaıyq ta, óz betimizben kúnelteıik» degen baılamǵa keledi. Sóıtip, Shahımardannan aqy talap etedi.

Ásem. Iá, baı olardyń eńbekaqylaryn bepip pe?

Aıdyn. Iá, bepipti. Bergende eki jigittiń jıyrma bes jyldyq eńbek aqylaryna bip at, bip buzaýly sıyr bepip, qańǵyrtyp jibergen ǵoı.

Sársen. Qoldan keler amaldary joq, eki jetim baıdan alǵan maldaryn aıdap jolǵa shyǵady.

Aıdyn. Olar júre-júre ózen jaǵasyna kelip, shópten kúrke jasap demalýǵa jaıǵasady.

Sársen. Jańaǵy yntymaq týraly áńgime de osy jerde bastalady ǵoı.

Shymyldq jaılap ashyla beredi. Balalar áńgimelese júrip, sahnadan shyǵa beredi. Sahna tópindegi shópten jasalǵan kúrke janynda jupyny kıimdi eki jigit áńgimelesip otyr.

Nyǵmet. A, qudaı, kórsetken kúnińe shúkir. Bas aman bolsyn.

Úsen. Eń bastysy, Alla taǵalam, yntymaqtan aıyrmasyn.

Osy kezde kúrkege bip aq saqaldy adam jaqyndaıdy.

Qyzyr. Armysyńdar, balalar. Qudaıy qonaqpyn men.

Jigitter (qosarlana). Esenbisiz, qarıa! Ecimińiz kim bolady Sizdiń?

Qyzdar. Meniń atym – Qyzyr.

Nyǵmet. Aqsaqal, bizdi aıypqa buıyrmańyz. Qonatyn bip jaıly jer izdeńiz. Biz sizdi qondyra almaımyz.

Úsen. Myna kúrkeni kópip tursyz ǵoı. Bireýimiz ishine kirsek, ekinshimiz tize qushaqtap syrtta otyramyz. Jaǵdaı osy.

Qyzyr basyn ıip taǵzym jasap, ketip qalady. Odan keıin taǵy bip adam keledi.

Baq. Assalaýmaǵaleıkým, azamattar!

Jigitter. Ýaǵaleıkýmsalam! Siz kim bolasyz?

Baq. Men – qudaıy qonaqpyn. Ecimim – Baq.

Nyǵmet. Baq bolsańyz, ornyńyzdy taýyp qonyńyz. Bizde qonaq qabyldar jaǵdaı joq.

Baq ta keshirim surap ketip qalady. Endi Dáýlet keledi.

Dáýlet. Orta tolsyn, jigitter! Qudaıy qonaqpyn. Atym – Dáýlet bolady.

Úsen. Áleı bolsyn, aqsaqal. Jatar oryndy dáýletti jerden izdemeseńiz, bizdiń Sizdi qabyldaıtyndaı jaǵdaıymyz bolmaı tur.

Dáýlet te burylyp, shyǵyp ketedi.

Nyǵmet. Baýyrym, Úsen. Osy ekeýmizdiń jasap otyrǵan isimiz durys dep oılaısyń ba? Bip emes, úsh adam keldi. Birde-bipeyine ılikpedik.

Úsen. Iá, men de sony oılap otyrmyn. «Kóńil syısa, bári syıady» degen bar emes pe edi. Qudaıdyń keń dalasynda, ózimizben bipge janymyzǵa jantaıa-jantaıa ketse de... Úsh adam emes, úsh júz adam bolsa da, jer jetetin edi ǵoı.

Nyǵmet. Ras-aq, munymyz ábes-aq bolǵan eken. Óz ýaıymymyzdy kúıttep otyryp, pendeshilikten asa almaı qalyppyz-aý, á?!

Osy kezde taǵy bireýdiń jótkiringeni ectiledi.

Yntymaq. Alla jar bolsyn, azamattar. Jyltyraǵan shoqty kózim shalyp, at basyn burdym. Qudaıy qonaq bolamyn!

Úsen. Jaratýshym jolyńyzdy ońdasyn, jolaýshym! Atyńyz kim bolady?

Yntymaq. Meniń atym – Yntymaq.

Nyǵmet. Yntymaq Siz bolsańyz, qudaıy qonaqty qabyldaıtyn Nyǵmet pen Úsen biz bolamyz. Tize búgińiz.

Yntymaq. Jaǵdaılaryńa qarasam, jetisip turǵanǵa uqsa-maıdy. Jarty qumyra sútterińdi menimen bólisseńder, ózderiń ne qylmaqsyńdar?

Úsen. Qane, qadirli qonaq Siz bolsańyz, bári de ornyn tabady, yqylasyńyzdy berińiz.

Yntymaq (qolyn jaıyp, bata beredi). Qudaı ońdasyn, Qyzyr qoldasyn! Baq qosylyp, Dáýlet darysyn, Allahý ákbar!

Osy kezde Qyzyr, Baq, Dáýlet kirip kele jatady.

Úsen (ábirjip). Apyrmaı, á! Qolaısyz-aq boldy-aý, á! Yńǵaısyz boldy...

Qyzyr. Balalarym, oǵan qysylmańdar. Yntymaq bolmasa, Qyzyr qonbaıdy, Baq qaramaıdy, Dáýlet darymaıdy. Biz Ynty-maqtyń bastaýymen keldik. Kósegeleriń kógerip, órkenderiń óssin!

Shymyldyq jabylady. Onyń aldyna oqýshy balalar áńgimelerin jalǵastyryp, shyǵyp kele jatady.

Aıdyn. Mine, kórdińder me? Osydan keıin Nyǵmet pen Úsenniń isteri óne bastaǵan kórinedi.

Sársen. Olardy Qyzyr qoldaıdy, Baq qonyp, Dáýlet darıdy da, baqytty jandarǵa aınalady.

Gúlmıra. Osynyń bári, árıne, Yntymaqtyń arqasynda.

Ásem. Álbette, «Yrys aldy – yntymaq» degen bekerge aıtyl-maǵan ǵoı. Yntymaǵymyzdan aıyrmasyn.

Bári (qosylyp). Yrys aldy – yntymaq! Yntymaq! Yntymaq!

Shymyldyq