Jasóspirimderge ómir qundylyǵyn túsindirýde psıhologtyń atqaratyn jumys erekshelikteri
Jasóspirimderge ómir qundylyǵyn túsindirýde psıhologtyń atqaratyn jumys erekshelikteri
Taqyryby: «Jasóspirimderge ómir qundylyǵyn túsindirýde psıhologtyń atqaratyn jumys erekshelikteri» taqyrybynda pedagog - psıholog mamandaryna arnalǵan oblystyq semınar - trenıń
Maqsaty: oqýshylar arasynda qarym - qatynasty nyǵaıtý, jaǵymsyz kóńil - kúıden arylý, kúsh - qýat jınaý, ózin - ózi taný, qurmetteý, ózin erkin sezinýge kómektesý, oqýshylardyń ómirdegi óz ornyn tabýǵa kómektesý, jan dúnıesin baıytý arqyly adamgershilikke jeteleý, jaqsy qasıetterdi bala boıyna darytý, jasóspirimderdiń psıhıkalyq densaýlyǵyn jaqsartýǵa, jańa ortaǵa beıimdelýine, qoǵam arasynda qarym - qatynasty qalyptastyrýǵa, óz - ózin retteýge jáne óz - ózine qol jumsaýdyń aldyn alý maqsatynda psıhologtyń atqaratyn jumystaryn ıgerý
Ádis - tásilderi: áńgimelesý, suraq - jaýap, oıyn, trenıń, jattyǵýlar.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta
Jospary:
1. «Meniń tańbam» jattyǵýy
2. «Bir - birińe» jattyǵýy
3. «Onyń esesine men...» jattyǵýy.
4. Ósıet (moral) relaksasıalyq jattyǵý.
5. «Syr sandyq» jattyǵýy
6. «Asosıasıa» oıyny.
7. «Ómir belesteri» trenıńi.
8. «Ashýly sharlar» jattyǵýy
9. «Poezd» jattyǵýy
10. «Men saǵan senemin» jattyǵýy.
11. «Tabıǵat minezi» jattyǵýy.
12. «Sıqyrly sandyq» trenıńi
13. «Munara turǵyzý» jattyǵýy
14. Qoshtasý «Maısham» jattyǵýy
Qajetti quraldar: sýretter, jattyǵýǵa qajetti paraqtar, maısham, shar, sandyqsha.
1. «Bir - birińe» jattyǵýy
Qatysýshylar aýdıtorıada erkin júrip, meniń tapsyrmalarymdy oryndaýlary qajet. Men «Bir - birińe» degende sizder jup tabýlaryńyz kerek. Juptasqannan keıin: «bir - birleriniń qoldaryńdy qysyńdar, aıaqtaryńyzdy - aıaqqa, basty - basqa, qoldy - qolǵa, muryndy - murynǵa, qulaqty - qulaqqa, arqany - arqaǵa, ishti - ishke t. b. Zalda taǵyda erkin júrip, jańa jup tabýlaryń kerek. Oıyn jańa juppen jalǵastyrylady.
Refleksıa: Kóńil - kúılerińmen bólisińizder. Qandaı sezimde boldyńyzdar.
2. «Meniń tańbam»
Mindetteri: ár qatysýshy ózderiniń boıyndaǵy maqsat, orta, jetistik, senim, qasıetterin ózi unatqan fıgýralarǵa túsirý arqyly, óz oıyn jetkizý arqyly, óz kózqarasyn tanytý.
Ejelgi kezde adamdar ózderine boıtumar oılap tapqan.
15 ǵasyrdyń ekinshi jartysynda Eýropalyqtar qoǵamdaǵy óz oryndaryn bildirý úshin arnaıy emblemalar paıdalanǵan. Ataqty adamdar óz tańbalaryn maqtan tutqan. Bul tańbadan adamnyń jeke erekshelikterin, otbasy jetistikterin, minezin belgilegen. Tańba – negizgi qalqan bolyp tabylǵan. Sol tańba arqyly adamda bedel, qasıet, madaqqa ıe bolǵan. Qazir árqaısyń ózderińe tańba jasaısyńdar. Ár topqa 5 túrli fıgýra beriledi. Onyń artynda ár pishiniń qasıetteri jazylǵan. Sol boıynsha ár oqýshy óz kózqarastaryńdy fıgýraǵa bes qasıet arqyly kórsetińder jáne oqyp berińder.
Sharttary:
1. Alǵa qoıǵan basty maqsattaryń. (eń birinshi neni isteı alasyńdar, sony beıneleý kerek) t. b.
2. Ózderińdi jaqsy sezinetin orta (otbasy, mektep, dostaryńnyń ortasy t. b.).
3. Eń úlken jetistikteriń. ( úzdik oqýshy t. b.)
4. Senimdi úsh adam.
5. Ár oqýshynyń boıyndaǵy jaqsy qasıetter.
Fıgýranyń qasıetteri: 20 mınýt ýaqyt beriledi.
3. «Onyń esesine men...» jattyǵýy.
Barlyq qatysýshylarǵa aıaqtalmaǵan sóılemderi bar kartochkalar taratylady. Sóılemderdi ár qatysýshy óz oıymen aıaqtaıdy.
- Men bálish pisire almaımyn, onyń esesine......
- Men sharshadym, onyń esesine.......
- Men jaqsy bıleı almaımyn, onyń esesine.....
- Men kóp úndemeıtin adammyn, onyń esesine.....
- Men kóp uıyqtaımyn, biraq onyń esesine.....
- Men jurttyń bárine qurmetti bola almaımyn, onyń esesine....
- Men eden jýýdy unatpaımyn, onyń esesine....
- Men Úndistanda bolǵan joqpyn, onyń esesine.....
- Men pálendeı batyl emespin, onyń esesine......
- Men ózim týraly kóp oılamaımyn, onyń esesine.......
- Men tez ashýlanǵysh adammyn, onyń esesine......
- Men sonshalyqty symbatty emespin, onyń esesine.....
- Men tym tolyqpyn, onyń esesine.....
- Meniń aıaqtarym uzyn emes, onyń esesine....
- Meniń kemshilikterim kóp, onyń esesine....
- Meniń jazýym ádemi emes, onyń esesine......
4. Ósıet (moral) relaksasıalyq jattyǵý.
Maqsaty: ashý - yzany báseńdetýge, agresıaǵa jáne jaǵymsyz áserge tótep berýge tıimdirek ádisterdi tańdaýǵa múmkindik.
Mazmuny: «Ósıet áńgimege qulaq asyńyz: aıbarly da qaharly Jylan ómir súripti. Birde ol keremet bir danyshpan, ǵulamany jolyqtyryp, onyń qaıyrymdylyǵyn kórgen ol, óziniń óshpendiliginen aıyrylǵysy keletinin aıtypty. Danyshpan oǵan adamdardy renjitýińdi qoı dep aqyl beredi. Jylan eshkimge eshqandaı jamandyq oılamaıtyndaı, aqpeıilmen ómir súrýge kirisedi. Biraq ta adamdar Jylannyń osy kúıge túskenin, esh qaýipti emes ekendigin estigennen bastap - aq, oǵan tas laqtyryp, quıryǵynan ustap, súırep, mazaq ete bastady. Danyshpan osynyń barlyǵyn baqylap, Jylannyń aryzyn tyńdaǵannan soń, bylaı dep aqyl qosty: «Qymbattym, men saǵan tek adamdardy renjitýińdi qoı dep qana aıttym, biraqta esh ýaqytta ysyldap, olardy úrkitpe degen joqpyn» depti.
Ósıet (moral): nashar adamǵa ysyldaı, zulymdyqqa qarsy tura otyryp, ózińdi qorǵaı alatyndyǵyńda turǵan esh sókettik joq. Tek siz jaýyńyzdyń qanyna ý jibermeı, saqtyqpen ǵana qorǵansańyz boldy. Zulymdyqqa qarsy turý úshin, zulymdyq jasamaı - aq áreket jaýap jasaýǵa bolady.
Bizdiń jumysymyzdyń úrdisinde, óz ashý - yzańyzdyń jáne agresıańyzdy báseńdetetin ártúrli «qıanatsyz» ádistermen tanysasyz.
Endi bylaı jasaımyz: yńǵaıly otyryp, deneńizdi del - sal kúıde ustańyz, 3 - 4 ret tereń dem alyńyz da kózińizdi jumyńyz. Siz kishi - girim kórmede júrmin dep kóz aldyńyzǵa elestetińiz. Sizge jamanshylyq oılaǵan, sizdi bir kezderi renjitken, sizdiń ashýyńyzdy keltiretin adamdaryńyzdyń sýretteri sol kórmede tizilip tur.
Osy kórmede júre turyńyz, sol portretterdi jan - jaǵynan qarańyz. Solardyń kez kelgen bireýin tańdap alyńyz da, qasyna jaqyndańyz. Osy adamǵa baılanysty janjaldy kezdi esińizge túsirińiz. Osy jaǵdaıda ózińizdiń qandaı jaǵdaıda bolǵanyńyzdy elestetińiz.
Ashýyńyzdy keltirgen sol adamǵa óz sezimińizdi tejemeı, bárin aıtyp - aıtyp salǵan sátterdi elestetińiz. Ol týraly oıyńyzǵa ne keldi, bárin de búkpeı barynsha jetkizińiz.
Sizdiń sezimderińiz nıettengen istiń bárin jasaýyńyzdy kóz aldyna keltirińiz. İs áreketińizdi tejemeńiz, osy adamǵa ne istegińiz keledi, bárin jasańyz.
Eger jattyǵýdy jasap bitirseńiz, basyńyzdy ızeńiz. 3 - 4 ret tereń dem alyńyzda kózińizdi ashyńyz.
Óz tájirıbeńizdi toppen bólisińiz. Osy jattyǵýdy jasarda ne qıyn, ne jeńil boldy? Sizge ne unady: Sizdiń tóńiregińizden kimder osy kórmede boldy? Siz kimniń aldynda toqtadyńyz? Qandaı jaıdy kóz aldyńyzǵa elestettińiz? Sol týraly aıtyńyz? Jattyǵý kezinde sizdiń jaǵdaıyńyz qalaı ózgerdi? Sezimińiz bas kezinde qalaı bolyp edi? Qazir qandaı kúıdesiz?»
5. «Syr sandyq» oıyny
Ujymdyq jumys: Oılanýǵa arnalǵan «Syr sandyq» oıynynyń shartyn tanystyram. Men suraqtardy oqımyn. Sender ár suraqqa 2 - 3 oqýshy jaýap berýi kerek. Barlyǵy 10 suraq.
Oıynnyń sharty: Biz bir - birimizdi jaqyn taný úshin barlyǵyńa «syr sandyqty» usynamyn. Toptyń ár qatysýshysy «syr sandyqtaǵy» aıaqtalmaǵan sóılemdi óz sózimen aıaqtaıdy.
1. Eń úlken qorqynysh – bul...
2. Men mynadaı adamdarǵa senbeımin...
3. Men renjımin, eger...
4. Men umytpaımyn, eger...
5. Maǵan kóńilsiz, eger...
6. Eger maǵan daýys kóterse, men...
7. Men qarsylasqanda...
8. Eger men senimsiz bolsam, onda...
9. Maǵan unady, sebebi...
10. Eger, men sharshasam...
– Sóılemdi aıaqtaǵanda, qandaı sezimde boldyńdar? Árıne, árqaısymyz qorqynysh, senimsizdik, sátsizdik sezimderinen óttik. Renjigen, nashar kóńil - kúı nemese kóńilsizdik bolǵan shyǵar. Bul sátte qoldaý men súıenishti qajet etemiz.
6. «Asosıasıa» oıyny.
Qazir oıyndy bastap júretin adamdy tańdap alaıyq. Júrgizýshi bolam degen bala ortaǵa shyǵady. Sonan soń, oıynǵa qatysýshylardyń ár qaısysy osy oıynshynyń nege uqsaıtynyn (ósimdikke, zatqa, janýarǵa, qusqa) (tek jaǵymdy jaǵynan teńeý) qandaı oı týǵyzatynyn aıtýlary kerek. Mysaly: Gúlnur balapandaryna jem tasyǵan qarlyǵashqa uqsaıdy, sebebi qashan da ózgelege kómek kórsetedi. Jansarany báısheshek gúline uqsatamyn, sebebi ol óte ádemi, názik. t. b.
Psıholog: oıyn ústinde qandaı sezimde boldyńdar? Qandaı teńeýler senderdi tańqaldyrdy? Nege?
7. «Ómir belesteri» trenıńi.
Sheńberge turyp, kózderińizdi jumyńyzdar. Qoldaryńyzdy alǵa sozyp, ary - beri júrip kórińiz. Osy jaǵdaıda óz turǵan jerińizden qarsy jaqqa shyǵyńyz. Bir adamnyń ıyǵyna qolyńyzdy qoıyp, ony óz ıyǵym dep esepteńiz, ıyqtaryńyzdan ustaǵan qalpy barlyǵyńyz jabyq sheńber quryńyzdar. Sheńber boıyna aınalyp júrińizder. Qoldaryńyzdy qurbyńyzdyń ıyǵynan alyp, ary - beri júrip kórińiz.
Endi, osy jaǵdaıda jańa ǵana ustap júrgen óz ıyǵyńyzdy qaıta tabyńyz.
Osy óz ıyqtaryn izdeý sátinde myna sózder aıtylady:
Mundaı qıyndyqtar ómirde de kezdesedi, sol qıyndyqtardy biz jeńe bilýimiz qajet. Sen óz ıyǵyńdy týra tabýyń kerek. Ózińdi taba bilýiń kerek. Óıtkeni ol ózińdiki, ony ózgerte almaısyń, sol sıaqty sen óz ata - anańdy, jaqyndaryńdy, dostaryńdy ózgerte almaısyń, aýystyra almaısyń. Qandaı bolsa da, ol seniń ata - anań, ol seniń dosyń.
Trenıńti qorytyndylaý:
1. Kózińizdi jumyp júrgen qıyn boldy ma?
2. Qandaı oıda boldyńyz?
8. «Ashýly sharlar» jattyǵýy
Sharty: sheńber bolyp turyp, shardy úrlep, olardy baılaý. Sharlar adam denesin beıneleıdi, al onyń ishindegi aýa – adam sezimi. Qatysýshylar qoldaryndaǵy shardy jarýy kerek.
- Shardy jarǵanda qandaı sezimde boldyńyzdar? Ashýdy solaı shyǵarý durys jolma? Ondaı ashýdan keıin qandaı sezimde boldyńdar?
- Bulaı qatty jarylǵan shar agresıany bildiredi. Ol qaýipti.
- Endi qatysýshylar kelesi sharlardy úrleıdi, ony baılamaı ustap turady. Bul sharlar ashý toly sezimdi bildiredi, al endi jaılap qana aýasyn shyǵaraıyq. Shar kishireıedi, biraq jarylmaıdy. Bul neni bildiredi? Eger biz ashýmyzdy baqylap shyǵarsaq, ol eshkimge zaqym keltirmeıdi.
- Endi qatysýshylar shardaǵy aýany tolyǵymen syrtqa shyǵarady. Bul degenimiz ashýdyń qaýipsiz jolyn tabý – ol ár adamnyń óz qolynda ekendigin tujyrymdaý.
9. «Poezd» jattyǵýy
Oıyn ortada júrgiziledi. Eń aldymen 1 - 2 - ge sanap shyǵýymyz kerek. 1 - nómirdegiler qoldaryn 1 ret soǵyp, aıaqtarymen edendi 2 ret tarsyldatady, al 2 - nómirdegiler 2 ret qoldaryn soǵyp, 1 ret aıaqtaryn edenge tarsyldatady.
Qozǵalys, qımyldar osylaı qaıtalana beredi, ıaǵnı poezdiń júrý dybysy estiledi.
Refleksıa
Siz qandaı sezimde boldyńyz?
10. «Men saǵan senemin» jattyǵýy.
Jupqa birigemiz. Bir - birińizge qarama qarsy ornalasyńyz. Azǵantaı ýaqyt bir - birińizdiń kózderińizge tike qarap, tynysh otyryńyz. Endi bir - birińizge «Men saǵan senemin, óıtkeni…» dep sóılemdi jalǵastyryńyz. Mysaly: «Men saǵan senemin, óıtkeni sen eshqashan maǵan jaman sóz aıtpaısyń». 1 sóılemnen aıtylady.
Refleksıa: Qazir ne sezindińiz?
Sizge oryndaý qıyn boldy ma?
11. «Tabıǵat minezi» jattyǵýy.
Qane, barlyǵymyz tizbektele turaıyq. Kózimizdi jumyp, ózimizdi tabıǵat aıasynda turǵandaı sezineıik. Kún tamasha ashyq, kún sáýlesi shýaq shashyp tur, aınala tamasha kóriniske toly. Endi, kózimizdi ashyp, ózimizdi erkin sezineıik. Alǵashqyda bári jaqsy bolyp turdy da kenet, aıaq astynan jeńil jel soqty.
Aldyńyzda turǵan adamnyń arqasynan jaımen ǵana qolmen jeńil jeldiń samalyndaı etip sıpaımyz.
Jel kúsheıdi – endi aldyńyzdaǵy adamnyń arqasyn qatty ýqalaı bastaımyz.
Kenet, boran bastaldy - endi boran kúshindeı eki qolmen aınaldyra kúshtirek ýqalaımyz.
Sodan keıin, aıaq astynan jaı ǵana jańbyr sirkireı bastady – endi qolymyzben jańbyrdyń tamshysyndaı jaımen uramyz.
Bir kezde qatty jaýyn jaýdy – biz qatty jaýyn sıaqty arqamyzdy saýsaqtyń ushymen joǵary tómen sıpalaımyz.
Aıaq astynan burshaq jaýdy – arqamyzdy saýsaq basymen burshaq jaýǵandaı qattyraq uramyz.
Bir kezde bári basyldy, kún jarqyrap ashylyp, adamǵa bir kúshti shýaq berdi. Endi aldymyzdaǵy adamdarmen almasamyz. Osy jattyǵýdy sizge aldyńyzda turǵan adam oryndaıdy.
12. «Sıqyrly sandyq» trenıń
Sıqyrly sandyq (onyń ishinde aına bolady). Trenıńti bastamas buryn eń birinshi, óz - ózimizdi aıqyndap alaıyq. Qazir sender myna sandyqty bir - biriniń qoldaryna beresińder. Osy sandyqty alǵan adam ony ashyp, ishine qaraısyz. Onyń ishinde jan - jaqty, ǵajaıyp jáne qaıtalanbaıtyn beıneni kóresińder. Oǵan kúlip qaraýlaryń kerek.
Barlyq qatysýshylar sandyqqa qaraǵan soń, psıholog suraqtar qoıady:
- Jan - jaqty, ǵajaıyp jáne qaıtalanbaıtyn beıne kim bolyp shyqty?
- Sender ol beınege kúlip qaraǵanda, ol senderge qalaı qarady?
13. «Munara turǵyzý» jattyǵýy.
Maqsaty: qatysýshylardyń sıtýasıalyq jaǵdaılardan shyǵý múmkindigin baǵalaý, jaǵymdy emosıalyq qarym - qatynasty nyǵaıtý.
Nusqaý: qatysýshylardy tórt topqa bólemiz
Oıynǵa 4 - 5 mınýt beriledi. Tórt topqa 15 - 15 - ten aq qaǵaz (A4 formatyn) beremiz. Osy aq qaǵazdardy paıdalanyp, tórt top «bıik munara» jasap shyǵýy kerek. Qaǵazǵa qosymsha tireýish zattar jáne t. b. qaǵazdy kóldeneńinen, tiginen, t. b. jaǵdaılarǵa qajetine qaraı paıdalanýǵa bolady.
Aıta ketetin shart – munara bıik ári ornynda qozǵalmaı naqty turý kerek.
14. Qoshtasý «Maısham» jattyǵýy
Bizdiń jattyǵýlarymyz aıaqtalýǵa jaqyn. Al qazir men maıshamdy jaǵamyn. Barlyǵymyz bir - birimizben birigip jumys jasaǵanymyz úshin bir jyly sóz aıtyp maı shamdy berip otyramyz.
Qoshtasýǵa maıshamdy alǵan sebebim, jaryq degen árqashanda jaqsy nárse, sondyqtan da aldaryńyz ashyq, jarqyn bolsyn degen tilek bildiremin
Taqyryby: «Jasóspirimderge ómir qundylyǵyn túsindirýde psıhologtyń atqaratyn jumys erekshelikteri» taqyrybynda pedagog - psıholog mamandaryna arnalǵan oblystyq semınar - trenıń
Maqsaty: oqýshylar arasynda qarym - qatynasty nyǵaıtý, jaǵymsyz kóńil - kúıden arylý, kúsh - qýat jınaý, ózin - ózi taný, qurmetteý, ózin erkin sezinýge kómektesý, oqýshylardyń ómirdegi óz ornyn tabýǵa kómektesý, jan dúnıesin baıytý arqyly adamgershilikke jeteleý, jaqsy qasıetterdi bala boıyna darytý, jasóspirimderdiń psıhıkalyq densaýlyǵyn jaqsartýǵa, jańa ortaǵa beıimdelýine, qoǵam arasynda qarym - qatynasty qalyptastyrýǵa, óz - ózin retteýge jáne óz - ózine qol jumsaýdyń aldyn alý maqsatynda psıhologtyń atqaratyn jumystaryn ıgerý
Ádis - tásilderi: áńgimelesý, suraq - jaýap, oıyn, trenıń, jattyǵýlar.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta
Jospary:
1. «Meniń tańbam» jattyǵýy
2. «Bir - birińe» jattyǵýy
3. «Onyń esesine men...» jattyǵýy.
4. Ósıet (moral) relaksasıalyq jattyǵý.
5. «Syr sandyq» jattyǵýy
6. «Asosıasıa» oıyny.
7. «Ómir belesteri» trenıńi.
8. «Ashýly sharlar» jattyǵýy
9. «Poezd» jattyǵýy
10. «Men saǵan senemin» jattyǵýy.
11. «Tabıǵat minezi» jattyǵýy.
12. «Sıqyrly sandyq» trenıńi
13. «Munara turǵyzý» jattyǵýy
14. Qoshtasý «Maısham» jattyǵýy
Qajetti quraldar: sýretter, jattyǵýǵa qajetti paraqtar, maısham, shar, sandyqsha.
1. «Bir - birińe» jattyǵýy
Qatysýshylar aýdıtorıada erkin júrip, meniń tapsyrmalarymdy oryndaýlary qajet. Men «Bir - birińe» degende sizder jup tabýlaryńyz kerek. Juptasqannan keıin: «bir - birleriniń qoldaryńdy qysyńdar, aıaqtaryńyzdy - aıaqqa, basty - basqa, qoldy - qolǵa, muryndy - murynǵa, qulaqty - qulaqqa, arqany - arqaǵa, ishti - ishke t. b. Zalda taǵyda erkin júrip, jańa jup tabýlaryń kerek. Oıyn jańa juppen jalǵastyrylady.
Refleksıa: Kóńil - kúılerińmen bólisińizder. Qandaı sezimde boldyńyzdar.
2. «Meniń tańbam»
Mindetteri: ár qatysýshy ózderiniń boıyndaǵy maqsat, orta, jetistik, senim, qasıetterin ózi unatqan fıgýralarǵa túsirý arqyly, óz oıyn jetkizý arqyly, óz kózqarasyn tanytý.
Ejelgi kezde adamdar ózderine boıtumar oılap tapqan.
15 ǵasyrdyń ekinshi jartysynda Eýropalyqtar qoǵamdaǵy óz oryndaryn bildirý úshin arnaıy emblemalar paıdalanǵan. Ataqty adamdar óz tańbalaryn maqtan tutqan. Bul tańbadan adamnyń jeke erekshelikterin, otbasy jetistikterin, minezin belgilegen. Tańba – negizgi qalqan bolyp tabylǵan. Sol tańba arqyly adamda bedel, qasıet, madaqqa ıe bolǵan. Qazir árqaısyń ózderińe tańba jasaısyńdar. Ár topqa 5 túrli fıgýra beriledi. Onyń artynda ár pishiniń qasıetteri jazylǵan. Sol boıynsha ár oqýshy óz kózqarastaryńdy fıgýraǵa bes qasıet arqyly kórsetińder jáne oqyp berińder.
Sharttary:
1. Alǵa qoıǵan basty maqsattaryń. (eń birinshi neni isteı alasyńdar, sony beıneleý kerek) t. b.
2. Ózderińdi jaqsy sezinetin orta (otbasy, mektep, dostaryńnyń ortasy t. b.).
3. Eń úlken jetistikteriń. ( úzdik oqýshy t. b.)
4. Senimdi úsh adam.
5. Ár oqýshynyń boıyndaǵy jaqsy qasıetter.
Fıgýranyń qasıetteri: 20 mınýt ýaqyt beriledi.
3. «Onyń esesine men...» jattyǵýy.
Barlyq qatysýshylarǵa aıaqtalmaǵan sóılemderi bar kartochkalar taratylady. Sóılemderdi ár qatysýshy óz oıymen aıaqtaıdy.
- Men bálish pisire almaımyn, onyń esesine......
- Men sharshadym, onyń esesine.......
- Men jaqsy bıleı almaımyn, onyń esesine.....
- Men kóp úndemeıtin adammyn, onyń esesine.....
- Men kóp uıyqtaımyn, biraq onyń esesine.....
- Men jurttyń bárine qurmetti bola almaımyn, onyń esesine....
- Men eden jýýdy unatpaımyn, onyń esesine....
- Men Úndistanda bolǵan joqpyn, onyń esesine.....
- Men pálendeı batyl emespin, onyń esesine......
- Men ózim týraly kóp oılamaımyn, onyń esesine.......
- Men tez ashýlanǵysh adammyn, onyń esesine......
- Men sonshalyqty symbatty emespin, onyń esesine.....
- Men tym tolyqpyn, onyń esesine.....
- Meniń aıaqtarym uzyn emes, onyń esesine....
- Meniń kemshilikterim kóp, onyń esesine....
- Meniń jazýym ádemi emes, onyń esesine......
4. Ósıet (moral) relaksasıalyq jattyǵý.
Maqsaty: ashý - yzany báseńdetýge, agresıaǵa jáne jaǵymsyz áserge tótep berýge tıimdirek ádisterdi tańdaýǵa múmkindik.
Mazmuny: «Ósıet áńgimege qulaq asyńyz: aıbarly da qaharly Jylan ómir súripti. Birde ol keremet bir danyshpan, ǵulamany jolyqtyryp, onyń qaıyrymdylyǵyn kórgen ol, óziniń óshpendiliginen aıyrylǵysy keletinin aıtypty. Danyshpan oǵan adamdardy renjitýińdi qoı dep aqyl beredi. Jylan eshkimge eshqandaı jamandyq oılamaıtyndaı, aqpeıilmen ómir súrýge kirisedi. Biraq ta adamdar Jylannyń osy kúıge túskenin, esh qaýipti emes ekendigin estigennen bastap - aq, oǵan tas laqtyryp, quıryǵynan ustap, súırep, mazaq ete bastady. Danyshpan osynyń barlyǵyn baqylap, Jylannyń aryzyn tyńdaǵannan soń, bylaı dep aqyl qosty: «Qymbattym, men saǵan tek adamdardy renjitýińdi qoı dep qana aıttym, biraqta esh ýaqytta ysyldap, olardy úrkitpe degen joqpyn» depti.
Ósıet (moral): nashar adamǵa ysyldaı, zulymdyqqa qarsy tura otyryp, ózińdi qorǵaı alatyndyǵyńda turǵan esh sókettik joq. Tek siz jaýyńyzdyń qanyna ý jibermeı, saqtyqpen ǵana qorǵansańyz boldy. Zulymdyqqa qarsy turý úshin, zulymdyq jasamaı - aq áreket jaýap jasaýǵa bolady.
Bizdiń jumysymyzdyń úrdisinde, óz ashý - yzańyzdyń jáne agresıańyzdy báseńdetetin ártúrli «qıanatsyz» ádistermen tanysasyz.
Endi bylaı jasaımyz: yńǵaıly otyryp, deneńizdi del - sal kúıde ustańyz, 3 - 4 ret tereń dem alyńyz da kózińizdi jumyńyz. Siz kishi - girim kórmede júrmin dep kóz aldyńyzǵa elestetińiz. Sizge jamanshylyq oılaǵan, sizdi bir kezderi renjitken, sizdiń ashýyńyzdy keltiretin adamdaryńyzdyń sýretteri sol kórmede tizilip tur.
Osy kórmede júre turyńyz, sol portretterdi jan - jaǵynan qarańyz. Solardyń kez kelgen bireýin tańdap alyńyz da, qasyna jaqyndańyz. Osy adamǵa baılanysty janjaldy kezdi esińizge túsirińiz. Osy jaǵdaıda ózińizdiń qandaı jaǵdaıda bolǵanyńyzdy elestetińiz.
Ashýyńyzdy keltirgen sol adamǵa óz sezimińizdi tejemeı, bárin aıtyp - aıtyp salǵan sátterdi elestetińiz. Ol týraly oıyńyzǵa ne keldi, bárin de búkpeı barynsha jetkizińiz.
Sizdiń sezimderińiz nıettengen istiń bárin jasaýyńyzdy kóz aldyna keltirińiz. İs áreketińizdi tejemeńiz, osy adamǵa ne istegińiz keledi, bárin jasańyz.
Eger jattyǵýdy jasap bitirseńiz, basyńyzdy ızeńiz. 3 - 4 ret tereń dem alyńyzda kózińizdi ashyńyz.
Óz tájirıbeńizdi toppen bólisińiz. Osy jattyǵýdy jasarda ne qıyn, ne jeńil boldy? Sizge ne unady: Sizdiń tóńiregińizden kimder osy kórmede boldy? Siz kimniń aldynda toqtadyńyz? Qandaı jaıdy kóz aldyńyzǵa elestettińiz? Sol týraly aıtyńyz? Jattyǵý kezinde sizdiń jaǵdaıyńyz qalaı ózgerdi? Sezimińiz bas kezinde qalaı bolyp edi? Qazir qandaı kúıdesiz?»
5. «Syr sandyq» oıyny
Ujymdyq jumys: Oılanýǵa arnalǵan «Syr sandyq» oıynynyń shartyn tanystyram. Men suraqtardy oqımyn. Sender ár suraqqa 2 - 3 oqýshy jaýap berýi kerek. Barlyǵy 10 suraq.
Oıynnyń sharty: Biz bir - birimizdi jaqyn taný úshin barlyǵyńa «syr sandyqty» usynamyn. Toptyń ár qatysýshysy «syr sandyqtaǵy» aıaqtalmaǵan sóılemdi óz sózimen aıaqtaıdy.
1. Eń úlken qorqynysh – bul...
2. Men mynadaı adamdarǵa senbeımin...
3. Men renjımin, eger...
4. Men umytpaımyn, eger...
5. Maǵan kóńilsiz, eger...
6. Eger maǵan daýys kóterse, men...
7. Men qarsylasqanda...
8. Eger men senimsiz bolsam, onda...
9. Maǵan unady, sebebi...
10. Eger, men sharshasam...
– Sóılemdi aıaqtaǵanda, qandaı sezimde boldyńdar? Árıne, árqaısymyz qorqynysh, senimsizdik, sátsizdik sezimderinen óttik. Renjigen, nashar kóńil - kúı nemese kóńilsizdik bolǵan shyǵar. Bul sátte qoldaý men súıenishti qajet etemiz.
6. «Asosıasıa» oıyny.
Qazir oıyndy bastap júretin adamdy tańdap alaıyq. Júrgizýshi bolam degen bala ortaǵa shyǵady. Sonan soń, oıynǵa qatysýshylardyń ár qaısysy osy oıynshynyń nege uqsaıtynyn (ósimdikke, zatqa, janýarǵa, qusqa) (tek jaǵymdy jaǵynan teńeý) qandaı oı týǵyzatynyn aıtýlary kerek. Mysaly: Gúlnur balapandaryna jem tasyǵan qarlyǵashqa uqsaıdy, sebebi qashan da ózgelege kómek kórsetedi. Jansarany báısheshek gúline uqsatamyn, sebebi ol óte ádemi, názik. t. b.
Psıholog: oıyn ústinde qandaı sezimde boldyńdar? Qandaı teńeýler senderdi tańqaldyrdy? Nege?
7. «Ómir belesteri» trenıńi.
Sheńberge turyp, kózderińizdi jumyńyzdar. Qoldaryńyzdy alǵa sozyp, ary - beri júrip kórińiz. Osy jaǵdaıda óz turǵan jerińizden qarsy jaqqa shyǵyńyz. Bir adamnyń ıyǵyna qolyńyzdy qoıyp, ony óz ıyǵym dep esepteńiz, ıyqtaryńyzdan ustaǵan qalpy barlyǵyńyz jabyq sheńber quryńyzdar. Sheńber boıyna aınalyp júrińizder. Qoldaryńyzdy qurbyńyzdyń ıyǵynan alyp, ary - beri júrip kórińiz.
Endi, osy jaǵdaıda jańa ǵana ustap júrgen óz ıyǵyńyzdy qaıta tabyńyz.
Osy óz ıyqtaryn izdeý sátinde myna sózder aıtylady:
Mundaı qıyndyqtar ómirde de kezdesedi, sol qıyndyqtardy biz jeńe bilýimiz qajet. Sen óz ıyǵyńdy týra tabýyń kerek. Ózińdi taba bilýiń kerek. Óıtkeni ol ózińdiki, ony ózgerte almaısyń, sol sıaqty sen óz ata - anańdy, jaqyndaryńdy, dostaryńdy ózgerte almaısyń, aýystyra almaısyń. Qandaı bolsa da, ol seniń ata - anań, ol seniń dosyń.
Trenıńti qorytyndylaý:
1. Kózińizdi jumyp júrgen qıyn boldy ma?
2. Qandaı oıda boldyńyz?
8. «Ashýly sharlar» jattyǵýy
Sharty: sheńber bolyp turyp, shardy úrlep, olardy baılaý. Sharlar adam denesin beıneleıdi, al onyń ishindegi aýa – adam sezimi. Qatysýshylar qoldaryndaǵy shardy jarýy kerek.
- Shardy jarǵanda qandaı sezimde boldyńyzdar? Ashýdy solaı shyǵarý durys jolma? Ondaı ashýdan keıin qandaı sezimde boldyńdar?
- Bulaı qatty jarylǵan shar agresıany bildiredi. Ol qaýipti.
- Endi qatysýshylar kelesi sharlardy úrleıdi, ony baılamaı ustap turady. Bul sharlar ashý toly sezimdi bildiredi, al endi jaılap qana aýasyn shyǵaraıyq. Shar kishireıedi, biraq jarylmaıdy. Bul neni bildiredi? Eger biz ashýmyzdy baqylap shyǵarsaq, ol eshkimge zaqym keltirmeıdi.
- Endi qatysýshylar shardaǵy aýany tolyǵymen syrtqa shyǵarady. Bul degenimiz ashýdyń qaýipsiz jolyn tabý – ol ár adamnyń óz qolynda ekendigin tujyrymdaý.
9. «Poezd» jattyǵýy
Oıyn ortada júrgiziledi. Eń aldymen 1 - 2 - ge sanap shyǵýymyz kerek. 1 - nómirdegiler qoldaryn 1 ret soǵyp, aıaqtarymen edendi 2 ret tarsyldatady, al 2 - nómirdegiler 2 ret qoldaryn soǵyp, 1 ret aıaqtaryn edenge tarsyldatady.
Qozǵalys, qımyldar osylaı qaıtalana beredi, ıaǵnı poezdiń júrý dybysy estiledi.
Refleksıa
Siz qandaı sezimde boldyńyz?
10. «Men saǵan senemin» jattyǵýy.
Jupqa birigemiz. Bir - birińizge qarama qarsy ornalasyńyz. Azǵantaı ýaqyt bir - birińizdiń kózderińizge tike qarap, tynysh otyryńyz. Endi bir - birińizge «Men saǵan senemin, óıtkeni…» dep sóılemdi jalǵastyryńyz. Mysaly: «Men saǵan senemin, óıtkeni sen eshqashan maǵan jaman sóz aıtpaısyń». 1 sóılemnen aıtylady.
Refleksıa: Qazir ne sezindińiz?
Sizge oryndaý qıyn boldy ma?
11. «Tabıǵat minezi» jattyǵýy.
Qane, barlyǵymyz tizbektele turaıyq. Kózimizdi jumyp, ózimizdi tabıǵat aıasynda turǵandaı sezineıik. Kún tamasha ashyq, kún sáýlesi shýaq shashyp tur, aınala tamasha kóriniske toly. Endi, kózimizdi ashyp, ózimizdi erkin sezineıik. Alǵashqyda bári jaqsy bolyp turdy da kenet, aıaq astynan jeńil jel soqty.
Aldyńyzda turǵan adamnyń arqasynan jaımen ǵana qolmen jeńil jeldiń samalyndaı etip sıpaımyz.
Jel kúsheıdi – endi aldyńyzdaǵy adamnyń arqasyn qatty ýqalaı bastaımyz.
Kenet, boran bastaldy - endi boran kúshindeı eki qolmen aınaldyra kúshtirek ýqalaımyz.
Sodan keıin, aıaq astynan jaı ǵana jańbyr sirkireı bastady – endi qolymyzben jańbyrdyń tamshysyndaı jaımen uramyz.
Bir kezde qatty jaýyn jaýdy – biz qatty jaýyn sıaqty arqamyzdy saýsaqtyń ushymen joǵary tómen sıpalaımyz.
Aıaq astynan burshaq jaýdy – arqamyzdy saýsaq basymen burshaq jaýǵandaı qattyraq uramyz.
Bir kezde bári basyldy, kún jarqyrap ashylyp, adamǵa bir kúshti shýaq berdi. Endi aldymyzdaǵy adamdarmen almasamyz. Osy jattyǵýdy sizge aldyńyzda turǵan adam oryndaıdy.
12. «Sıqyrly sandyq» trenıń
Sıqyrly sandyq (onyń ishinde aına bolady). Trenıńti bastamas buryn eń birinshi, óz - ózimizdi aıqyndap alaıyq. Qazir sender myna sandyqty bir - biriniń qoldaryna beresińder. Osy sandyqty alǵan adam ony ashyp, ishine qaraısyz. Onyń ishinde jan - jaqty, ǵajaıyp jáne qaıtalanbaıtyn beıneni kóresińder. Oǵan kúlip qaraýlaryń kerek.
Barlyq qatysýshylar sandyqqa qaraǵan soń, psıholog suraqtar qoıady:
- Jan - jaqty, ǵajaıyp jáne qaıtalanbaıtyn beıne kim bolyp shyqty?
- Sender ol beınege kúlip qaraǵanda, ol senderge qalaı qarady?
13. «Munara turǵyzý» jattyǵýy.
Maqsaty: qatysýshylardyń sıtýasıalyq jaǵdaılardan shyǵý múmkindigin baǵalaý, jaǵymdy emosıalyq qarym - qatynasty nyǵaıtý.
Nusqaý: qatysýshylardy tórt topqa bólemiz
Oıynǵa 4 - 5 mınýt beriledi. Tórt topqa 15 - 15 - ten aq qaǵaz (A4 formatyn) beremiz. Osy aq qaǵazdardy paıdalanyp, tórt top «bıik munara» jasap shyǵýy kerek. Qaǵazǵa qosymsha tireýish zattar jáne t. b. qaǵazdy kóldeneńinen, tiginen, t. b. jaǵdaılarǵa qajetine qaraı paıdalanýǵa bolady.
Aıta ketetin shart – munara bıik ári ornynda qozǵalmaı naqty turý kerek.
14. Qoshtasý «Maısham» jattyǵýy
Bizdiń jattyǵýlarymyz aıaqtalýǵa jaqyn. Al qazir men maıshamdy jaǵamyn. Barlyǵymyz bir - birimizben birigip jumys jasaǵanymyz úshin bir jyly sóz aıtyp maı shamdy berip otyramyz.
Qoshtasýǵa maıshamdy alǵan sebebim, jaryq degen árqashanda jaqsy nárse, sondyqtan da aldaryńyz ashyq, jarqyn bolsyn degen tilek bildiremin
You Might Also Like
-
«Shyn júrekten alǵys aıtamyn» – atty Alǵys aıtý kúnine arnalǵan merekelik konsert jospary
