InfoHub Logo

Qatysýshylar:

Júrgizýshi
Kendebaı batyr
Kerqula atKendebaıdyń ákesi
Han
Hannyń balasy
Qoıshy bala
Qosymsha: Aqqýlar, altyn quıryqty qulyndar, aıdahar, arystan, jeztyrnaq

KİRİSPE

Jaımashýaq mýzyka. Sahnaǵa bıleı basyp júrgizýshi shyǵady. Qolynda úlken kitap.

Júrgizýshi (zalǵa). Balalar, sender ertegi tyńdaǵandy jaqsy kóresińder me?!

Balalar (zaldan). Iá! Iá-á!..

Júrgizýshi. (kitabyn joǵary kóterip). Endeshe men senderge bir ertegi aıtyp bersem, soǵan zeıin qoıýǵa ázirsińder me?

Balalar (zaldan). Ázirmiz-z! Ázirmi-i-z!

Júrgizýshi. Olaı bolsa bastaıyq!.. (Kitabyn keýdesine basady.  Mýzyka). Ertegimiz «Kerqula  atty Kendebaı» dep atalady. (Aınalany dúr silkindirip, at kisineıdi. Tókpe kúı.  Kósilte shapqan sáıgúliktiń dúbiri). Bul elimiz nebir tar jol taıǵaq keshýdi basynan ótkerse de, san ǵasyrlar boıy esh umytylmaı kúni búginge deıin jetken, babalarymyzdan qalǵan rýhanı altyn mura – qazaqtyń halyq ertegisi bolyp tabylady!

Oıǵa shomǵan júrgizýshi shyǵyp ketedi. Onyń daýsy endi radıo arqyly estiledi.

Júrgizýshi. Erte, erte, ertede, eshki quıryǵy keltede, Qarataýdyń oıynda, Qarasýdyń boıynda Qazanǵap degen bir kedeı bolypty. (Mýzyka). Qazanǵap qus atyp kún kóripti. Áıeli aý toqyp, jamaý jamaıdy eken... Kúnderdiń bir kúninde Qazanǵaptyń áıeli bosanyp, shekesi torsyqtaı ul týady. Buǵan ata-anasy qatty qýanyp, tóbeleri kókke jetedi. Sol bala alty jylda alyp jigit bolyp ósedi...  (Mýzyka. Sahnaǵa kúsh-jigeri tasyǵan, qaıratty jas jigit – Kendebaı júgire shyǵady. Qolynda sadaq. Aspanda qazdar qańqyldaıdy). Quralaıdyń kózinen tıgizgen mergen atanady. (Kendebaı tura qalyp, áýelete sadaq atady. Jerge top etip, atqan qusy qulaıdy). Shyńyraý qudyqqa qulaǵan atan túıeni jalǵyz ózi tartyp shyǵaratyn kórinedi. (Túıe kótergen Kendebaı mań-mań basyp, sahnanyń ekinshi betine ótedi. Sahnaǵa júrgizýshi shyǵady. Úreıli mýzyka. Jaqyn mańnan qasqyrlar ulıdy. Jan ushyra jylqy kisineıdi).

Júrgizýshi. Kúnderdiń kúninde  ań aýlap júrgen Kendebaı bir kókjal bóriniń býaz bıeni alyp uryp, jegeli jatqan ústinen túsedi. Sol jerde  Kendebaı qasqyrdy quıryǵynan ustaǵan boıda silkip-silkip laqtyryp jiberedi. Kókjal birden jan tapsyrady.  (Sahnanyń syrtynda qasqyr men adamnyń arpalysy estiledi). Sodan keıin Kendebaı ólgeli jatqan bıeniń qarnyn jaryp jiberip, qulynyn qutqaryp qalady. Qulyndy úıine ákelip, qulannyń sútimen asyraıdy. (Mýzyka. Jas qulynnyń kisinegen daýsy estiledi).

Endi júrgizýshiniń daýsy radıo arqyly estiledi.

Júrgizýshi. Qulyn kún saıyn emes, saǵat saıyn ósedi. Sóıtip alty aıdyń ishinde alty kez at bolyp shyǵa keledi, Kendebaı ony túsine qaraı Kerqula dep ataıdy. Kerqula óse kele qýsa jetip, qashsa qutylatyn naǵyz sáıgúlikke aınalady. (Tókpe kúı. At kisineıdi, tulpardyń shabysy...).  Kerqula atqa mingen Kendebaı alty qyrdyń ar jaǵynan qasha jónelgen qulandy kózdi ashyp-jumǵansha qýyp jetip, quıryǵynan ustaıdy eken. (Paýza). Kendebaı alǵyrlyǵymen, kúshtiligimen qatar óte qaıyrymdy, meıirimdi bolyp ósedi...

Birinshi kórinis

Óriste  qozy jaıyp júrgen bala. Aragidik «Sháıt! Sháıt-t!» – dep qarlyǵa aıqaılap qoıady. Balanyń basy taz, kıimi órim-órim. Muńly mýzyka. Bala otyra qalyp eńirep jylaıdy. Sahnanyń syrtynan attyń oqyranǵany estiledi. Attan túsken Kendebaı  balanyń qasyna jaqyndaıdy.

Kendebaı. Kózi jasty, kókiregi sherli bu qaı bala, nege jylaısyń sen?

Qoıshy bala. Ardaqtaǵan anańnan, asqar taýdaı ákeńnen tirideı aıyrylyp qalsań, qalaı jylamasqa!..

Kendebaı. E-e, rasynda jaǵdaıyń aıanyshty eken! Degenmen de ne bolǵanyn jóndep túsindirshi, bálkim, kómegim tıer...

Qoıshy bala. Men Mergenbaı degen batyrdyń jalǵyz balasy edim. Qazir jetige shyqtym. Aýylymyzǵa jaý tıip, jylqy bitkennen tuıaq qaldyrmaı aıdap ketkenine bıyl úshinshi jyl. Ákem alyp uıqyly batyr edi. Uzaq joryqtan kelgende alty kún qatarynan uıyqtaıtyn. Sondaı bir qalyń uıqyda jatqan ákemdi jaý áskeri baılap áketti. Al, arasha túsken sheshemdi olar aldaryna óńgerip ala jóneldi. Sóıtip, men baıǵus ańyrap jetim qaldym... İsherge asym, kıerge kıimim bolmaǵan soń, amalsyzdan qozy baǵýǵa jaldandym. Sodan mine, ábden arydym, tozdym!.. Ernim jalaq, basym taz boldy... Kózimde – jas, kóńilimde – qaıǵy!..  (Egilip jylaıdy).

Kendebaı. Qaraǵym, jylama. Men áke-shesheńdi taýyp beremin.

Qoıshy bala (qýanyp). Ras pa, aǵataı?! (Atylyp baryp Kendebaıdyń moınynan qushaqtaıdy). Raqmet sizge! Men sizdiń bul jaqsylyǵyńyzdy esh ýaqytta umytpaımyn! (Mýzyka).

Ekinshi kórinis

Kedeıdiń qara shańyraǵy. Jupyny turmys. Eski kebejeniń ústine tozyǵy jetken kórpe-jastyq jınalǵan. Úıdiń bir buryshynda Kendebaıdyń ákesi ań aýlaýǵa shyqqanda  qynyna baılap alatyn úlken qanjaryn qaırap otyrady. Syrttan Kendebaı kiredi.

Kendebaı (basyn ıip). Áke, uzaq saparǵa attanýǵa bel býǵan edim, soǵan rızashylyǵyńyzdy suraı keldim. Aq batańyzdy berińiz, jolǵa shyǵaıyn!

Kendebaıdyń ákesi (saqalyn sıpap). Ata dástúrin ustanyp, aldymnan ótkenińe raqmet, ulym. Ruqsat Alladan bolar, tek saparyńnyń murat-maqsatyn túsindirgeısiń.

Kendebaı. Áke, anaý bizge kórshiles Mergenbaı batyrdyń aýylyn jaý shaýyp, áıeli men ózin tutqyndap áketkeninen habardar bolarsyz... Mine, sodan beri úsh jyl ótse de olardy eshkim izdemepti! Osynyń bárin men keshe ǵana batyrdyń sońynda qalǵan jalǵyz balasynyń aýzynan estidim. Sonda qalaı, jerimizdi oırandatyp, batyrymyzdy qorlatyp, urpaǵymyzdy kóz jasyna bóktirip qoıatyndaı biz sonshalyq namyssyz el me edik?! Joq, men buǵan tóze almaımyn! Tap qazir attanam da tiri bolsa, Mergenbaı batyrdy keri alyp qaıtamyn, al óli bolsa, jaýymdy talqandap qaıtamyn!

Kendebaıdyń ákesi. Sabyr, balam sabyr!.. (Paýza). Osyǵan deıin bul jóninde eshteńe aıtpaı  kelsem, sen tym jas boldyń. Al Mergenbaı batyrǵa arasha túsip, sońynan izdeý salatyndaı basqa eshkimniń reti kelmedi... Endi mine, saǵan bári málim. Óziń sheshim qabyldap ta úlgeripsiń. Tek asyǵyp-aptyǵýdyń qajeti joq. Jolǵa jaqsylap ázirlenip, qasyńa ertetin serikterińdi qapysyz tańdap alǵaısyń.

Kendebaı. Sózińizge quldyq, áke, biraq jaýdyń qolyndaǵy batyrymyzdyń  saǵy synyp, kókiregi qars aıyrylyp, zaryǵyp jatqanda meniń kerilip-sozylyp júrgenim jaraspas! Men jolǵa ázirmin! Qasyma ertetin serigimdi de tańdap qoıǵanmyn!

Kendebaıdyń ákesi. Bárekeldi-i! Batyrdyń basyna qaýip-qater tóngendeı bolsa, qasynan tabylar jan serigi kim boldy eken?!

Kendebaı. Ol – Kerqula at!

Kendebaıdyń ákesi. Serigiń senimdi eken, balam! Endeshe jolyń bolsyn! Bir Alladan  ózińe aq jol tileımin! (Qolyn jaıyp, betin sıpaıdy. Oǵan Kendebaı da qosylady).

Kendebaı (bógelińkirep). Áke, ózińizge aıtatyn jáne bir syrym bar edi...

Kendebaıdyń ákesi. Aıta ǵoı, balam.

Kendebaıdyń áńgimesi ótken shaqpen kórsetiledi. Mazasyz mýzyka.

Kendebaı. Keshe qoıshy balanyń áńgimesinen keıin úıge qaıtyp kele  jatyp jolda alty aqqýǵa keziktim... Olar tóbemnen aınala ushyp, esh ketpeı qoıdy...

Alty aqqý Kendebaıdy qorshap alady. Aqqýlar suńqyldap, qanattarymen Kendebaıdy sabalaı bastaıdy...

Aqqýlar (jarysa taqpaqtap).  Kendebaı sal muńda ma,

Kerqula aty qolda ma?

Baýda nury balqı ma,

Balaq júni shalqı ma?

Kendebaı. Kendebaı sal men edim,

Kerqula atym qolda edi.

Baýda nurym balqıdy.

Balaq júnim shalqıdy

Aqqýlar Kendebaıdy odan saıyn sabalaı jóneledi. Kendebaı bireýiniń aıaǵynan shap berip ustaı alady. Aqqýlar usha jóneledi. Kendebaıdyń qolynda sol aqqýdyń kebisi qalyp qoıady...

Kendebaı (ákesiniń qasyna oralyp). Áke, men osy kebistiń ıesin izdep taýyp, aıaq kıimin ózine qaıtarýym kerek!.. (Altyn kebisti kórsetedi).

 Kendebaıdyń ákesi. Jaraıdy, balam, men seni túsinemin... Tek aman baryp, saý qaıtqaısyń! Jaýyńnyń qýlyq-sumdyǵyna aldanyp qalmaǵaısyń! Kúshińe  aqylyń saı bolǵaı! (Kendebaıdy qushaqtap, mańdaıynan súıedi).

Mýzyka. Sahna qarańǵylanady.  Radıo arqyly júrgizýshiniń daýsy estiledi.

Júrgizýshi. Kendebaı saýyt-saımanyn  kıip, jaý-jaraǵyn asynyp, jolǵa shyqqan boıda Kerqula at qustaı ushady. (Tókpe kúı. Shaýyp bara jatqan sáıgúliktiń dúbiri). Kerqula at aılyq jerdi alty-aq attaıdy. Kóz ushyndaǵy qustar qanatyn jazyp úlgergenshe Kerqula at ústinen attap ótedi.  Teńizdi – shalshyq qurly kórmeıdi. Osylaı Kendebaı kún júredi, tún júredi... Apta júredi, aı júredi... Kenet onyń aldynan aspan tiregen bir bıik taý kórinedi. Taý etegine kelgende Kerqula atqa til bitip sóıleı jóneledi.

Sahnaǵa Kerqula atyn jetelep, Kendebaı shyǵady.

Kerqula at (erinderi jybyrlap) . Dostym, Kendebaı, izdegeniń endi asa alysta emes. Myna taýdan ary assań, aǵyp jatqan jalpaq ózendi kóresiń. Ózenniń ortasynda aral bar. Sol jerde biz izdegen han turady. Sen sonda barýǵa tıissiń... (Paýza). Al qazir jalymnan bir tal qyldy julyp alyp, meni qoıa ber. Saýyt-saımandaryńdy  ústime sal. Ázirge saǵan meniń de, qarý-jaraqtyń da keregi joq. Keıin qajet kezde qyldy tutatsań, men áp-sátte qasyńnan tabylamyn. (Kendebaı bir tal qyldy úzip alady da, qarý jaraǵyn ústine artyp, atty erkine jiberedi).

Úshinshi kórinis

Saltanatty han saraıy. Úlde men búldege oranǵan han altyn taqta otyr. Qımyl-áreketteri  mańǵaz. Qasynda qol qýsyryp turǵan balasyna óte bir mańyzdy sharýany tapsyryp jatady. Sózderi estilmeıdi. Kerbez mýzyka. Syrttan jaqyndaǵan Kendebaı esiktiń aldynda bógelip qalady. Han ony baıqamaı áńgimesin jalǵastyra beredi. Bul joly sózderi anyq estiledi.

Han. Búgin qara bıe qulyndaıdy. Bul – toǵyzynshy qulyndaýy. Jylda ol týǵan qulyn túnde joq bolyp ketedi. Sondyqtan bıeni túnde óziń kúzet, jylqyshylarǵa senbe.

Hannyń balasy. Maqul, áke. (Ketedi. Kendebaı baıqatpaı sońynan ilesedi).

Sahna qarańǵylana beredi. Tún. Úreıli mýzyka. Sahnanyń bir buryshynda  hannyń balasy. Qolynda  qynabynan sýyrylǵan qylysh. Jan-jaǵyna jaltaqtap, qatty elegizip tur. Bir kezde maýjyrap, qaıta-qaıta esineı bastaıdy. Aqyry jerge otyrǵan kúıinde qylyshyna súıenip, uıyqtap ketedi.... Sahnanyń ekinshi buryshynan Kendebaı kórinedi.  Ol óte saq turady.

Sahnaǵa jaryq beriledi. Tanys han saraıy. Han taǵynda otyr. Syrttan hannyń balasy kiredi.

Han. Iá, balam, ne kórdiń, ne bildiń?!

Hannyń balasy. Áke, bıe qulyndaǵan da joq, esh nárse bolǵan da joq...

Esikten Kendebaı kirip keledi.

Kendebaı. Dat, taqsyr!

Han. Datyń bolsa, aıt!

Kendebaı. Men aıtar bolsam, balańyzdyń aıtyp otyrǵany ótirik. Búgin túnde bıeni men de kúzettim.

Han (ashýly). Iá, s-sosyn!..

Kendebaı. Tún ortasynan aýǵanda balańyz uıyqtap qaldy.

Han (qatty ashýlanyp). Já, s-sosy-y-n!..

Kendebaı. Tań aldynda bıeńiz altyn quıryqty,  qundyz júndi qulyn týdy.

Han (ushyp turyp). S-sosy-n-n!..

Kendebaı. Aspannan bir qara bult túıilip keldi de qulyndy ilip ala jóneldi. Men quıryǵynan shap berip ustap úlgerdim. Alaıda bultpen aralasqan alyp qus qulyndy alyp ketti de, úzilgen quıryq meniń qolymda qalyp qoıdy...

Han. Osy aıtqandaryń ras bolsa, quıryq qaıda?!

Kendebaı. Taqsyr, sabyr etińiz, eger men altyn quıryqty olja kórsem, bul áńgimeni sizge aıtyp nem bar! (Paýza).  Mine quıryq!..  (Jarq-jurq etken altyn quıryqty qoınyna sýyryp alyp, hanǵa usynady. Hannyń balasy qıpaqtap jerge qaraıdy).

Han (qaharlanyp). Tap qazir ekeýiń de jolǵa shyǵyp, qusty izdep taýyp, qulyndy keri qaıtaryńdar! Buıryǵym oryndalǵansha meniń mańaıyma jolamańdar!

Kendebaı. Taqsyr, men sizge eń aldymen osynda kelgendegi sharýamdy aıtsam dep edim...

Han. J-joq, eń aldymen altyn quıryqty qulyn tabylýy tıis! Basqa áńgimeńdi sodan keıin ǵana tyńdaımyn.

Kendebaı men hannyń balasy bastaryn ıip, shyǵyp ketedi.

Kendebaı syrtqa shyǵyp, qyldy tutatady. Kerqula at jetip keledi. Kendebaı saýytyn kıip, qarý-jaraǵyn asynady da atyna minip shaba jóneledi. Tókpe kúı. Bir kezde Kerqula atqa til bitedi.

Kerqula at (erinderi jybyrlap). Dostym, anaý jalyny aspanǵa shyǵyp jatqan – ot darıasy. Seniń barar jeriń sol darıanyń ar jaǵynda. Óziń izdep shyqqan hannyń qulyndaryn sol jerdi meken etetin alyp qara qus urlap áketken. Qazir kózińdi jum. Men ash degenshe ashpa. (At usha jóneledi).

Jol jónekeı lapyldaǵan jalynnyń, ýildegen jeldiń joıqyn lebi seziledi. Bir kezde Kerqula at jáne sóılep ketedi.

Kerqula at. Qane, kózińdi ash!

Kendebaı kózin ashyp, jan-jaǵyna qaraıdy.

Kerqula at. Iá, ne kórdiń?

Kendebaı (tańyrqap). Altyn quıryqty segiz qulyn, quıryǵy joq bir qulyn altyn naýadan sý iship tur!

Kerqula at. Anaý záýlim báıterektiń basynda qara qustyń uıasy bar. Ol alty aıda bir ret azyq izdep ketedi. Sóıtip, on bes kúnde qaıta oralady. Qazir onyń azyq izdeýge ketken kezi. Biz osy qusqa jem bolmaý úshin alty saǵatta alty aılyq joldy shaýyp ótýimiz kerek. (Paýza). Qazir meniń ústime min de, altyn naýany  aldyńa óńger. Qulyndar altyn naýadan qalmaı bizdiń sońymyzdan erip otyrady. Tek bul joly  qulyndardy ilestirip, baǵanaǵy ot darıasynan óte almaımyz. Ony aınalyp júrýge týra keledi.

Kendebaı. Bári túsinikti! (Atqa minip, altyn naýany aldyna óńgeredi).

Kerqula at. Biraq aldymyzda úsh bóget kezdesedi, soǵan ázir bolǵaısyń!

Kendebaı. Men bárine ázirmin! (Soıylyn joǵary kóteredi).

Kerqula at. Endeshe júreıik!

Salt atty Kendebaı ornynan qozǵalady. Qulyndar kisineıdi. Mýzyka. Bir kezde jer-kókti titirkendire ysyldaǵan daýys estiledi. Úreılengen qulyndar shurqyrap ketedi.

Kerqula at. Bul álginde aıtqan úsh bógettiń birinshisi – alyp aıdahar! Al, dostym, aıqasqa daıyn bol!

Kendebaı atynan túsip, altyn naýany jerge qoıady da júz batpan shoqparyn ońtaılap, aıdaharǵa tap beredi. Sart-surt aıqas. Úreıli mýzyka.

Júrgizýshi (daýsy radıo arqyly estiledi). Aıdaharmen uzaq aıqasqan Kendebaı aqyrynda ony shoqparymen uryp óltirip, quıryǵyn kesip alady da qorjynyna salyp qoıady. Sóıtip, Kendebaı batyr saparyn ármen qaraı jalǵastyrady. (Kóńildi mýzyka).

Kenet kúrkireı aqyrǵan arystannyń daýsy estiledi. Qulyndar janushyra shurqyrap ketedi.

Kerqula at. Bul álgide ózińe aıtqan úsh bógettiń ekinshisi – aýzy apandaı azýly arystan! Aıqasqa daıyn bol, dostym!

Kendebaı atynan túsip, naýany jerge qoıady da qynabynan qylyshyn sýyryp, daýys shyqqan jaqqa qasqaıa qarap turady. Sol-aq eken aýzy apandaı arystan batyrǵa tap beredi. Ekeýi shaıqasa ketedi. Úreıli mýzyka.

Júrgizýshi (daýsy radıo arqyly estiledi). Arystanmen uzaq shaıqasqan Kendebaı aqyrynda ony qylyshymen shaýyp óltirip, terisin sypyryp alyp, qorjynyna salady da saparyn ármen qaraı jalǵastyrady. (Kóńildi mýzyka).

Kenet aınalany qara tuman basady.

Kerqula at. Bul álginde ózińe eskertken úsh bógettiń úshinshisi – aılaker jeztyrnaq! Saq bolǵaısyń, Kendebaı, onyń  sheńgeline túsken adam esh ýaqytta tiri qutylǵan emes!

Kendebaı atynan túsip, kezdigin kezenip, jeztyrnaqqa qarsy júredi. Úreıli mýzyka. Artynsha ekeýi alysa ketedi.

Júrgizýshi (daýsy radıo arqyly estiledi). Jeztyrnaqpen uzaq alysqan Kendebaı aqyrynda ony kezdigimen túırep óltirip, tyrnaǵyn kesip alady da qorjynyna salyp qoıady. Sóıtip, qaıtadan jolǵa shyǵady. (Kóńildi mýzyka).           

Tórtinshi kórinis

Han saraıy. Altyn taǵynan atyp turǵan han mazasyzdanyp, arly-berli júredi. Jıi-jıi syrtqa qulaq túredi. Bir kezde ishke ábden azyp-tozǵan hannyń balasy kiredi.  Qatty qaljyraǵan. Taıaqqa súıenip, áreń turady.

 Hannyń balasy (zorǵa sóılep). Á-áke... q-qulyndardy t-taba... a-alma-a-dy-ym-m...

Han (muńaıyp). Áı, bos belbeýim-aı!..

Syrttan Kendebaı keledi.

Kendebaı. Ýa, aldıar, tapsyrmańyz oryndaldy! Altyn quıryqty qulyndaryńyz ordańyzǵa jetkizildi!

Han terezeden syrtqa qarap, qulyndardy kóredi.

Han (qýanyp). Raqmet, batyrym! Rızamyn saǵan!

 Han altyn taǵyna  qaıta jaılanyp, qasyna Kendebaıdy shaqyrady. Hannyń balasy súmireıip syrtqa shyǵyp ketedi.

Han. Al, batyrym, endi ózińdi tanystyr, osynda kelgendegi sharýańdy aıt.

Kendebaı. Esimim – Kendebaı. El meni Kerqula atty Kendebaı dep ataıdy.

Han (kózi jaınap). J-jón! Jón-n!..

Kendebaı. Sizdiń elińizge erigip kelgenim joq. Eki birdeı joq izdep júrgen jaıym bar...

Han. Aıt, aıta ber, batyrym!

Kendebaı. Osydan úsh jyl buryn sizdiń áskerińiz elimizdi shaýyp, malymyzben qosa, qolǵa túsken Mergenbaı degen batyrymyzdy aıdap áketipti. Sol batyrymyzdy bosatyp alýǵa keldim. Bul – birinshisi. Ekinshi joǵym, bir joly áýelep ushqan alty aqqýǵa kezigip, solardyń biriniń altyn kebisi meniń qolymda qaldy. Estýimshe, altyn kebistiń ıesi sizdiń elde kórinedi, sony tabys etkeli keldim. (Altyn kebisti hanǵa usynady).

Han. Durys, balam! Elińniń malyn aıdatyp, batyryn baılatyp aldyrǵanym ras. Mergenbaı batyr men áıeli zyndanda jatyr... (Paýza). Al, jalpy, bizdiń maqsatymyz seni qolǵa túsirý edi. Seniń batyrlyǵyń bizge de málim-tin. Ózińdi jyl saıyn altyn quıryqty qulyndy urlap áketetin alyp qara qusqa jumsaýdy oılaǵanmyn. Namysty bolsa bir izdep keler dep elińdi shaýyp, batyryńdy tutqyndaǵanym da sondyqtan. Alaıda odan keıin úsh jyl ótse de sen kelmediń. Sosyn alty qyzym seni izdep barǵan bolatyn...

Kendebaı. Demek, altyn kebis sizdiń qyzdaryńyzdyń biriniki boldy ǵoı?

Han. Iá, bul meniń kenje qyzymnyń kebisi.  (Altyn kebisti keýdesine basady).

Kendebaı. Endeshe men izdep kelgen eki joǵymdy da tapqan sıaqtymyn!

Han. Tapqanyń ras. Biraq maqsatyń tolyq oryndalýy úshin ózińe qoıatyn jáne bir shartym bar.

Kendebaı. Eger beıbit jolmen til tabysar bolsaq, aıtyńyz shartyńyzdy!

Han. Osy óńirde jurttyń apshysyn qýyrǵan bir alyp aıdahar, azýly arystan jáne aılaker jeztyrnaq bar. Úsheýiniń osyǵan deıin elge jasaǵan qıanatyn sózben aıtyp jetkizý múmkin emes. Eger osylardy óltirip, bizdi azaptan qutqarsań, batyryńdy bosatyp, maldaryńdy ózderińe qaıtarýǵa ázirmin. Buǵan qosa jańa ǵana maǵan óz qolyńmen tapsyrǵan altyn kebistiń ıesi – kenje qyzymdy qolynan ustatyp, ózińdi kúıeý bala eteıin.

Kendebaı syrttan qorjynyn alyp kelip, ishinen aıdahardyń quıryǵyn, arystannyń terisin, jeztyrnaqtyń tyrnaǵyn shyǵaryp hannyń aldyna tastaıdy. Kózi jaınap ketken han ornynan ushyp turady. Mýzyka.

Sahnaǵa júrgizýshi shyǵady.

Júrgizýshi. Sodan Kendebaı batyrǵa razy bolǵan han sózinde turyp, zyndanda jatqan Mergenbaı men áıelin bostandyqqa shyǵarady. (Mýzyka).

Sahnaǵa  qoıshy bala júgire shyǵady.

Qoıshy bala (bórkin aspanǵa atyp). Kó-ke-e!.. Apa-a!.. Sizderdi kóretin kún bar eken-aý!.. Men endi tiri jetim emespin!.. (Sahnanyń syrtyna qaraı qushaǵyn jaıa tura júgiredi).

Júrgizýshi. Han kezinde áskeri aıdap áketken bar maldy Kendebaıdyń aldyna salyp beredi. (Mýzyka. Qoılar mańyrap, sıyrlar móńirep, jylqylar kisinep, aınala azan-qazan bolady). Sóıtip, Kendebaı batyr han elinen aıdap ákelgen maldardy ıelerine qaıta tabys etedi.

Bir sát tynyshtyq ornaıdy. Ásem mýzyka.

Júrgizýshi. Han otyz kún oıyn, qyryq kún  toıyn jasap, kenje qyzyn Kendebaıǵa qosady.  Kóp syı-sıapat kórgen Kendebaı  batyr qalyńdyǵyn ertip, eline oralady. Batyrdyń aýylynda úlken toı ótedi. Ári sol kúnnen bastap Kendebaıdyń eline eshbir jaý tıise almaıtyn bolypty. (Jigerli mýzyka). Bul aımaq Kerqula atty Kendebaı batyrdyń eli atanypty.

Sońy