InfoHub Logo

— Bul — sol áıeldiń dál ózi. Oǵan meniń tıtteı de kúmánim joq!

Kapıtan Heıdok dosynyń sabyrly júzine burylyp bir qarady da, kúrsinip qoıdy. Onyń «tek ózimdiki durys» dep qasarysatyn birbetkeı minezin ishteı unatpaıtyn. Teńizde ótkizgen kóp jyldar kisi isine qol suqpaýdy jaqsy úıretken edi. Al qylmysty isterdi tergeıtin bólimniń burynǵy ınspektory, bul kúnde marqum bolyp ketken Evanstyń ómirge degen kózqarasy múlde basqasha bolatyn.

— «İsti qolǵa túsken derekterge súıene otyryp, tergeý kerek» deıtin qaǵıda — Evanstyń jas kezinen bergi urany-tyn. Kele-kele ol ondaı derekterdi ózi izdep tabatyn dárejege de jetti.

Qylmysty isterdi tergeý mekemesiniń ınspektory Evans aqyldy, kózi ashyq ofıser bolatyn. Laýazymy da taza eńbeginiń arqasynda kóterilgen. Tipti bertinde, ınspektorlyq qyzmetten birjola qol úzip, uzaq jyldar boıy armandaǵan saıajaıǵa qonys aýdarǵannan keıin de, sezimtaldyǵy men kásibı túısigi saqtalǵan edi.

Bir kórgen adamdy jazbaı tanımyn degendi maqtanyshpen, birneshe dúrkin qaıtalap:

— Iá, bul sol Entonı hanymnyń dál ózi. Siz Meroýdıı hanym degende-aq men ony birden tanı kettim,— dedi.

Kapıtan Heıdoktyń mazasy kete bastady. Sebebi, Meroýdınder onyń eń jaqyn kórshileri bolatyn. Erterekte bolǵan aty shýly oqıǵanyń bas keıipkeri men Meroýdın hanymnyń bir adam bolyp shyǵýy ony shynymen qatty tolǵandyrǵan-dy.

— Ol oqıǵadan beri talaı jyl ótip ketpedi me?— dedi báseń únmen.

— Toǵyz jyl boldy,— dep, ile jaýap qatty Evans.— Toǵyz jyl, úsh aı. Oqıǵa esińizde me?

— Emis-emis esimde.

— Entonıdyń ózin ýlanyp ólgenge sanap, áıelin aqtap bosatyp jiberip edi ǵoı.

— Iá, bosatyp jiberse she?

— Olaı etpeýge eshbir lajy bolǵan joq, árıne. Qolda bar derekke súıendi ǵoı. Eshbir qate joq.

— Endeshe bári de durys eken ǵoı,— dedi Heıdok.— Bas qatyryp qaıtemiz osy.

— Bas qatyrǵan kim?

— Búırekten sıraq shyǵaryp otyrǵan sen emessiń be?

— Qudaı saqtasyn!...

— Bolary bolyp, boıaýy sińgen nárse ǵoı,— dep tujyrymdady kapıtan.— Bir kezde baqytsyz jaıǵa ushyrap jaýapqa tartylǵan eken. Kisi óltirdi degen aıyptan aqtalyp shyǵypty, al solaı eken dep endi...

— Qylmysqa tartylyp aqtalyp shyqqan adamnyń bári birdeı baıǵus eken dep músirkeı berýge bolmaıdy,— dedi Evans.

— Oıymdaǵynyń ne ekenin sen bilip otyrsyń — dedi kapıtan Heıdok jaqtyryńqyramaı.— Baıǵus áıel azaptan qutylǵan eken. Endi eski jaranyń aýzyn tyrnaǵannyń ne jóni bar?

Evans jaýap qatpady.

— Já, bolar, Evans, áıeldiń kinási joq. Jańa ǵana ózin solaı degensiń.

— Men ony beıkúná degenim joq, aqtalyp shyqty dedim ǵoı.

— Bári bir emes pe?

— Joq, bári bir emes.

Bul kezde kapıtan Heıdok trýbkasyn alyp, oryndyǵynyń qyryna qaǵyp tazalaı bastap edi, onysyn qoıa salyp, oılanyp otyryp qaldy.

— E-e-e... Solaı de... endi túsindim kókeıińdi. Áıel — qylmysker dep otyrsyń ǵoı?

— Dál solaı deı almaımyn. Ázirshe ózim de bilmeımin. Entonı apıynshy bolatyn. Apıyndy oǵan áıeli taýyp beretin. Bir kúni ol qatelesip, apıyndy tym kóbirek qabyldap qoıady. Alaıda, ózi qatelesti me, álde áıeli qatelesti me, bul arasyn eshkim de aıta almaıdy. Derektiń jetkiliksizdiginen sot áıeldi aqtaǵan bolatyn. Bári de durys. Men bul jerde sotqa kiná taǵyp otyrǵanym joq. Degenmen kózimdi anyq jetkizgim keledi.

Kapıtan Heıdok nazaryn trýbkasyna aýdaryp, taǵy bir qarap qoıdy.

— Iá,— dedi ol baısaldylyqpen,— bul biraq biz kirisetin sharýa emes.

— Men olaı deı almaımyn.

— Sonda qalaı...

— Bir mınýt qulaq salshy. Álgi Meroýdnndi aıtamyn, ótken túni laboratorıada tájirıbe jasap júr edi ǵoı. Esińde me?

— Iá! Marshtyń ý jóninde jasaǵan tájirıbesi týraly aıtqany qulaǵymda. «Bul óte-móte myna saǵan tanys bolýy kerek»,— dep kúlgeni de esimde.

— Eger ol bir sát oılanǵanda, saǵan olaı demegen bolar edi.

Evans kapıtannyń sózin bólip jiberdi.

— Áıeliniń kim ekenin bilse, olaı demegen bolar edi deısiń ǵoı. Olardyń úılengenine qansha ýaqyt bolyp edi, alty jyl boldy demep pe ediń. Nege bástesseń de, men daıynmyn. Men bilsem, Meroýdın áıeliniń bir kezdegi aty shýly Antonı hanym ekeninen múldem beıhabar.

— Oǵan jetkize qoıatyn adamyń men emes,— dedi kapıtan Heıdok jaqtyrmaı.

Evans oǵan mán bermesten, sózin odan ári jalǵastyrdy.

— Sen meniń sózimdi aıaqtatpadyń, Marsh tájirıbesinen keıin Meroýdın shyny tútikke bir nárse salyp qyzdyrdy da, sodan soń túbinde qalǵan shógindini sýǵa eritti. Oǵan kúmis nıtratyn qosyp, sýdan bólip aldy. Bul hloratty alý úshin jasalǵan tájirıbe bolatyn. Onsha mán berýge turmaıtyn qarapaıym tájirıbe. Biraq stolda ashyq jatqan kitaptan mynadaı sóılemdi kózim shalyp qaldy: «H2S04 hloratqa qosylsa SL204 paıda bolady. Bul qosyndyny qyzdyratyn bolsa, ete kúshti qoparylys beredi. Sondyqtan da ony sýyq jerde saqtap, az mólsherde paıdalaný qajet».

Heıdok dosyna tesile qarady.

— Iá, onda turǵan ne bar eken?

— Másele bylaı. Kisi ólimin anyqtaý úshin, biz de talaı ret tájirıbe jasaǵanbyz. Ondaıda aıǵaqtardyń basyn qurap, ólshep-pishesiń, jańsaq pikir men dúdámal derekterdiń bárin eske ala otyryp qorytyndy jasaısyń. Alaıda ólimdi anyqtaý úshin jáne bir tájirıbe jasaýǵa bolady. Bul tájirıbe de dál nátıje beredi, biraq óte qaýipti! Kisi óltirgen adam, ádette, bir ǵana qylmyspen tynbaıdy ǵoı. Ýaqyt ozdyryp, múmkindik berseń boldy, ol ekinshi qylmysqa barady. Aıtalyq, bir adamdy ustadyń. Áıelin ózi óltirdi me, álde joq pa? Kesip-piship dál aıtýǵa dáleliń jetkiliksiz. Ondaıda sen onyń ótken jolyna úńilesiń. Eger onyń birneshe áıeli bolyp, olary óle beretin bolsa, qandaı qorytyndyǵa keler ediń? Munda bir mán bar emes pe der ediń! Men muny mysal úshin aıtyp otyrmyn, árıne, istiń moraldyq jaǵyna kóz jetkizý úshin ǵana aıtyp otyrmyn. Ar jaǵynda ne jatqanyn bilgen soń jańa derek izdeı bastaısyń.

— Iá, sonymen ne demeksiń?

— Qazir aıaqtaımyn... Ótken ómirine úńilgende iske paıdasy tıetin bir nárse tabylsa, árıne jaqsy. Al qylmysker birinshi ret qolǵa túsip otyrsa she? Onda jańaǵy tájirıbeden keletin paıda shamaly. Al endi aqtalǵan qylmysker basqa at jamylyp ómirin qaıta bastady delik. Osydan keıin ol qylmysqa taǵy bara ma, álde barmaı ma?

— Mynaýyń qıyn eken.

— Bizdiń sharýamyz emes deımisiń?

— Iá, deımin. Meroýdın hanymdy qylmysker deýge eshbir dáleliń joq.

Polısıa ınspektory biraz ýaqyt boıy úndemeı otyryp qaldy. Sálden soń ol jaılap bylaı dedi: «Men sarań sol áıeldiń ótkenine úńilip eshnárse taba almadyń degenmin. Biraq olaı emes. Onyń ógeı ákesi bolǵan. On segiz jasar kezinde bir jigitke kóńili ketip edi, egeı ákesi kedergi jasap, ekeýiniń basyn qostyrmady. Birde qyz ben ákesi serýenge shyǵyp, tik jartasty jaǵalap kele jatady. Qezdeısoqta qyzdyń ákesi jańsaq basyp, jartastan qulap óledi».

— Sen sonda ony qyz óltirdi demeksiń be?

— Bul kezdeısoqtyq. Kezdeısoq oqıǵa! Eger ógeı ákesiniń qalaı ólgenin jurt bilmegende, bul áıel sotqa esh ýaqytta da tartylmaǵan bolar edi. Meniń saǵan aıtarym, Heıdok, bul áıel júrgen jerde taǵy bir kezdeısoq oqıǵa bola ma dep qorqamyn.

Qart kapıtan túkke túsinbegen adamsha, ıyǵyn taǵy bir qomdap qoıdy.

— Ony boldyrmaýǵa seniń qolyńnan keler qandaı shara bar ekenin bile almaı otyrmyn.

— Ózim de bilmeımin,— dedi Evans qınalyp.

— Men bolsam basymdy qatyrmaı qoıa salar edim,— dedi kapıtan Heıdok.— Kisi isine qol suqqannan kelgen paıdany kórgen joqpyn.

Biraq kapıtannyń bul aqyly ınspektordyń kókeıine qonbady. Ol shydamady, ári óz degenine jetpeı qoımaıtyn qaısar adam bolatyn. Dosynan shyqqannan soń isti neden bastasa sátti bolaryn oılastyryp, keshede edáýir júrdi.

Biraz marka almaqshy bolyp pochtaǵa qaraı burylyp edi, Meroýdınge soqtyǵysyp qaldy.

Profesor alasa boıly, eshnársemen isi joq, kishipeıil ári múldem umytshaq adam bolatyn. Evansty tanyp, jyly júzben amandasty da, qaqtyǵysyp qalǵanda jerge túsip ketken hattaryn kótermekshi bolyp eńkeıe berdi.

Evans odan burynyraq qımyldap, hattardy jıyp, ıesine qaıtardy da, keshirim ótindi.

Hattaryn berip jatqanda bireýiniń adresine kózi tústi. Sol-aq eken, kópshilikke belgili qamsyzdandyrý fırmasynyń atyn kórip, oıyndaǵy kúdigi qaıta jandandy...

Evans sheshimdi birden qabyldady. Qýlyq-sumdyqqa joq Djordj Meroýdın ınspektormen qalaısha birge kele jatqanyn bilmeı de qaldy. Tipti, áńgimeniń ómirdi qamsyzdandyrý jaıyna qalaı aýysyp ketkenin de ańǵarmady.

Evansqa kókeıindegisin oryndaý onsha qıyndyqqa túsken joq. Meroýdın óz ómirin áıeliniń paıdasyna jańa ǵana qamsyzdandyryp kele jatqanyn suramastan sampyldap aıtyp berdi. Ol endi Evanstan joǵaryda aıtylǵan qamsyzdandyrý fırmasy jónindegi pikiriniń qalaı ekenin bilgisi keldi.

— Men bir aqylsyz is jasadym, sonyń nátıjesinde aksıaǵa salǵan aqshadan túsetin kiris azaıa bastady. Olaı-bulaı bop ketsem, áıelim tarshylyq kórip qalatyny haq. Al, myna qamsyzdandyrý isti birshama túzetýge tıis.

— Qamsyzdandyrýǵa jubaıyńyz qarsy bolǵan joq pa? Keıbir áıelder mundaıdy jaman yrymǵa sanaıtyny bar ǵoı?

— O ne degenińiz? Margaret jaqsy men jamandy ajyrata biledi,— dedi Meroýdın kúlimsirep.— Ol yrym-syrym degenge senbeıdi. Qaıta, bul — sonyń yqylasymen istelgen sharýa. Keregi qansha dep edim, bolmady.

Evansqa kereginiń ózi de osy edi. Kóp uzamaı ol Meroýdındi óz jónine qoıa berdi. Erinderin jymyryp oılanyp qaldy. Marqum Entonı myrza da ólerinen eki-úsh apta buryn ózin áıeliniń paıdasyna qamsyzdandyrǵan edi.

Sezimi aldap kórmegen Evanstyń óz oıynyń durystyǵyna senimi mol bolatyn. Biraq oıdy iske asyrý ońaı sharýa emes. Ol qylmyskerdi qylmys ústinde ustaǵannan góri, sol qylmystyń aldyn alyp boldyrmaý jaǵyn oılastyrdy. Bul, árıne, ońaıǵa túspeıdi.

Kúni boıy oıǵa shomdy. Sol kúni tústen keıin jergilikti bir aýqatty adamnyń aýlasynda Dzrıaelıdi1 eske túsirýge arnalǵan jármeńke ótkizilgen bolatyn. Soǵan baryp, atraksıon oıyndaryn qyzyqtap, tipti aqsha shyǵaryp birazyna qatysyp ta kórdi. Syılyq utyp alam ba degen dámemen eldiń bári qulshyna kirisken. Evanstyń qyzyqqany sonsha, bir balger áıelge jarty kron aqsha berip, «keleshekten habar aıtatyn» aınasharǵa biraz qarap turdy. Kezinde qyzmet babymen baqsy-balgerlerge qyrǵıdaı tıetini esine túsip, óziniń qazirgi istep turǵanyna kúlip te aldy.

Balger áıeldiń sáýegeılik sózderine onsha mán bermeı tur edi, onyń sońǵy aıtqandary qulaǵyn eleń etkizdi.

— ...Kóp uzamaı, jýyq arada óte bir qaýipti iske, bir kisiniń ómiri men ólimine baılanysty sharýaǵa kez bolasyz.

— Nemene deısiń? — dedi Evans julyp alǵandaı.

— Siz bir sheshim qabyldaısyz, sheshim deımin. Biraq óte saq bolýyńyz kerek. Eger bolar-bolmas qate jiberseńiz, ıá, tıtteı ǵana jańylys bassańyz...

— onda ne bolady?

Balger áıel dirildep ketti. Evans onyń aıtqandarynyń qur sandyraq ekenin bile tursa da, birtúrli oılanyp qaldy.

— Men sizge eskertip turmyn. Qatelese kórmeńiz. Men bárin de ap-aıqyn kórip turmyn. Qatelesseńiz, mert bolasyz.

«Sandyraq... naǵyz sandyraqtyń ózi! Mert bolasyz,— deıdi. — Kóripkelin qaraı gór munyń!».

— Qatelessem, ólem ǵoı, solaı ma?

— Dál solaı.

— Endeshe,— dedi Evans ornynan tura bere, balgerge taǵy da jarty kron ustatyp,— meniń qatelespeýim kerek, estip tursyń ba?

Aıtýyn aıtsa da, balgerdiń shatyrynan shyqqan soń ol kóp oılandy. Aıtýǵa ońaı, árıne, al iske asyrý ońaıǵa túseıin dep turǵan joq. Onyń jaza baspaýy kerek. Óıtkeni, adam taǵdyry sheshileıin dep tur ǵoı.

Evanska qol ushyn berer eshkim tabylmady. Ol anadaı jerde turǵan Heıdok jaqqa qarap qoıdy. Odan qaıyr joq. «Sen tımeseń, men tımeımin» ǵoı onyń urany. Bul jerde olaı isteý jaramaıdy.

Heıdok bir áıelmen sóılesip turǵan bolatyn. Áıel áńgimesin aıaqtaǵan soń Evans jaqqa qaraı bet aldy. Inspektor ony birden tanı ketti. Bul Meroýdın hanym edi. Evans jalma-jan sheshim qabyldap, áıeldiń qarsy aldynan shyǵýǵa uıǵardy.

Meroýdın hanym óte sulý, jalpaq qasty, ádemi qońyr kózdi, jaıdary júzdi áıel bolatyn. Shashyn qaq jaryp órip, qulaq tusyna túıip qoıatyndyqtan ba, áıteýir ol ıtalán madonnasyn kózge elestetetin. Daýsy jińishke, syzylyp shyǵatyn.

Áıel Evansqa kúlimsireı amandasty.

— Men sizdi birden tanydym, Antonı hanym... Meroýdın hanym degenim ǵoı,— dedi Evans jaıbaraqat únmen. Ol jorta qateleskenin áıelge sezdirmeı, onyń bet-álpetin baqylady. Áıeldiń kózi baqyraıyp, demin ishke tartqanyn sezip qaldy. Biraq kózinen qorqynyshtyń nyshany baıqalmady. Kerisinshe,ózine tesile qarap, syr bermeı tur.

— Kúıeýimdi izdep kele jatyr edim,— dedi jaı ǵana,— ol kisi kózińizge túspedi me?

— Jana ǵana ana jaqqa ketip bara jatqan.— Meroýdın hanym Evans jón siltegen jaqqa qaraı qozǵaldy. Inspektor áıelden kózin ala-almaı tań-tamasha bolyp keledi. «Netken áıel! Ózin qalaı ustaıdy! Júris-turysy qandaı jarasymdy! Iá, aıtary joq, keremet áıel, alaıda óte qaýipti jan. Sóz joq, óte qaýipti».

Óziniń alǵashqy áreketterine ishteı rıza bolǵanmen, Evans áli de bolsa mazasyzdanyp kele jatqan. Áıeldi kópten tanıtyndyǵyn da sezdirdi. Endi ol ózin saq ustaýǵa tyrysady. Alaıda asyǵys áreket jasaýǵa qaqysy joq.

Endigi másele Meroýdın myrzada. Eger oǵan kúni buryn eskertip qoısa ǵoı shirkin...

Profesorǵa kezikken kezde, ol bir pennı aqshaǵa utyp alǵan, shynydan jasalǵan qýyrshaqty aýdaryp-tóńkerip tamashalap turǵan. Áıeliniń «úı jaqqa júrsek qaıtedi» degenine birden kóndi. Meroýdın hanym ınspektorǵa burylyp: «Bizben birge júrip, úıden shaı iship ketpeısiz be?»,— dedi.

Úninde jekpe-jekke shaqyryp turǵan kekesin bar ma qalaı? «Solaı bolýy kerek» dep túıdi Evans ishinen.

— Rahmet, Meroýdın hanym, shaı ishýge bolady.

Jol-jónekeı olar áńgimege usaq-túıekti arqaý etip kele jatty. Kún jarqyrap baıaý ǵana samal jel esip turǵan. Aınala ádettegideı kez tartady. Eski mánermen salynǵan sándi kotejge kelip jetken kezde, Meroýdın hanym qyzmetshi qyzdyń atraksıonǵa ketip qalǵandyǵyn eskertti de, óz bólmesine baryp, bas kıimin sheship keldi. Sosyn shaıdyń qamyna kiristi. Otqa jaqyn turǵan sóreden stolǵa úsh shyny-aıaq alyp qoıdy.

— Biz bir erekshe qytaı shaıyn ishemiz,— dep túsindire bastady Meroýdın hanym.— Biz ony naǵyz qytaılardyń ózderi sıaqty, ıaǵnı keseden emes, astyndaǵy tarelkasyna quıyp ishetin bolamyz. Biz ylǵı sóıtemiz.

Ol sózin tıa qoıyp, keseniń túbine úńildi. Sosyn basyn shaıqap, birnárse dedi de, ony basqa kesemen aýystyrdy.

— Djordj, seniń mynaýyńa jol bolsyn. Shaı ishetin keselerdi taǵy da paıdalanypsyń ǵoı.

— Keshirim ótinem, janym,— dedi profesor kináli adamsha,— bul keseler meniń jumysyma sondaı yńǵaıly. Al, zakazdarym áli kelmeı jatyr.

— Búıte berseń bir kúni bárimizdi ýlandyryp óltiresiń ǵoı,— dedi áıeli kúlimsirep.— Qyzmetshi qyz keselerdi ylǵı seniń laboratorıańnan alyp shyǵady. Kózge kórinetin eshteńesi bolmasa, olardy jaqsylap jýmaıdy da. Aıtpaqshy, sen olardyń birine burnaǵy kúni sıandy kalıı quıyp júr emes pe ediń. Shynynda da, bul óte qaýipti deımin, Djordj.

Bul sóz Meroýdınniń qıtyǵyna tıip ketti.

— Marıdyń meniń laboratorıamda nesi bar?! Onda turǵan zatqa tıisýge eshbir qaqysy joq qoı.

— Alaıda, shaıdan keıin ydys-aıaqty laboratorıada jıi qaldyryp kete beretinimiz de bar. Marı qaıdan bilsin, neniń ne ekenin.

Profesor mińgir-mińgir etip laboratorıasyna kirip ketti. Meroýdın hanym jymıǵan kúıi shaı demdegen sháınekke qaınaq sýdy eselep quıdy da, otty sóndirip qoıdy.

Evans ańyryp otyryp qaldy. Áıtkenmen, ol bir túıtkildi sezdi. Qalaısha ekenin kim bilsin, Meroýdın hanym oıyn sezdirip aldy. Joq, álde bir kezdeısoqtyq pa bul? Jańaǵynyń barlyǵyn kúni buryn dálel bolsyn dep ádeıi estirtip otyrsa she? Máselen, keıinirek kenetten kúıeýi óle qalsa, meni kýáǵa tartpaq qoı, sirá, Munysynan eshnárse shyqpas sumpaıy áıeldiń, sebebi odan buryn...

Kenetten Evans demin ishine tartyp tyna qaldy. Áıel úsh shynyǵa da shaı quıyp úlgeripti. Birin Evanstyń aldyna, ekinshisin ózine, al úshinshisin otqa taıaý turǵan, qasynda oryndyǵy bar shaǵyn stoldyń ústine qoıypty. Kúıeýi, ádette, sol arada otyratyn. Sońǵy shynyny qoıyp jatqanda áıel kúlimsiregendeı bolǵan. Evansty seskendirgen ol sol kúlki bolatyn.

«Syry belgili boldy!».

Sulý áıel — sumpaıy áıel. Dál qazir, tapa-tal túste, ózin kýáǵa tarta otyryp, iske asyrmaqshy ǵoı aram pıǵylyn. Áıeldiń batyldyǵyna Evans shynymen-aq qaıran qaldy.

«Netken aqyl, netken qýlyq». Osylaı etse, Evanstyń esh nárseni dáleldeýge shamasy kelmeı qalady. Ári mundaı jaýyzdyq osylaı, tez arada, bola qoıady dep munyń. oılamaıtynyn da esepke alyp tur-aý. Qandaı aılaker!

Evans tereń dem alyp, alǵa qaraı eńkeıdi.

— Meroýdın hanym, basyma neshe túrli sumdyq oılar kelip otyr. Sonyń birin syrtqa shyǵarýǵa ruqsat etińiz.

Meroýdın hanym eshbir kúdiksiz, biraq «munysy nesi?»degen adamdaı, jalt qarady.

Evans ornynan turyp, áıeldiń aldynda turǵan shaıdy alyp, ony kishkene stoldyń ústindegi shaımen almastyrdy da, profesordyń kesesin Meroýdın hanymnyń óz aldyna qoıdy.

— Myna shaıdy ózińniń ishkenińdi jón kóremin. Kózderi túıisip qaldy. Kirpik qaqpaı tesile qarasty. Birte-birte áıeldiń óńi qýara bastady. Ol qolyn sozyp, aldyndaǵy keseni kóterdi. Evanstyń demi toqtap qalǵandaı boldy.

«Baǵanadan beri ózi qatelesip otyrsa ne bolady?»

Keseni aýzyna apara berip, eń sońǵy sátte dir-dir etip sál eńkeıdi de, áıel qolyndaǵy shaıdy paporotnık ósirilgen ydysqa jyldam quıa saldy. Sóıtti de, ornyna qaıta otyryp, «qolyńnan kelgendi istep al» degendeı, Evansqa bedireıe qarady.

Evanstyń júregi ornyna túsip, bir kúrsindi de qaıta otyrdy.

— Iá, sonymen ne demeksiz?— dedi áıel.

Daýsy ózgerip ketipti. Mysqylmen, tıise sóıleıdi. Evans daýsyn kótermeı jaılap jaýap qatty.

— Siz óte aqyldy áıelsiz, Meroýdın hanym. Meni túsindińiz ǵoı dep oılaımyn. Jańaǵy sumdyqty ekinshi qaıtalap júrmeńiz. Neni aıtyp turǵanymdy sezip tursyz ǵoı?

— Iá, sezip turmyn... Álgindeı emes, jýasyp qalypty, úninde kekesin sezilmeıdi.

Ózine-ózi rıza bolǵan Evans basyn ızedi. «Bul aqyldy áıel eken» dedi ishinen. «Darǵa asylǵysy kelmeıdi óziniń».

— Sizdiń uzaq ómir súrýińiz úshin, hanym, sonymen qatar erińizdiń de ómirli bolýy úshin,— dedi, Evans aldyndaǵy shaıynan bir urttap.

...Sol-aq eken, túsi ózgerip sala berdi. Bet-pishini adam aıtqysyz keıipke enip, qısaıyp ketti. Ornynan turmaqshy bolyp talpynyp, aıǵaılamaqshy da boldy. Biraq denesi yrqyna kónbeı, siresip qatty da, óńi kúldeı bop qýaryp ketti. Oryndyǵyna shalqalaı qulaǵan kezde, aıaq-qoldary sereıip qaldy.

Meroýdın hanym eńkeıe berip, qurbandyǵynyń betine úńildi. Ezýine kúlki úıirilip, ol Evansqa qarap baıyppen sóılep jatyr.

— Qatelestińiz, Evans myrza. Ózińizshe, men Djordjǵa ý beredi dep qaldyńyz. Qandaı aqymaqtyq deseńizshi!

Jan tapsyrǵan adamǵa taǵy biraz qarap turdy. Evans Meroýdın hanymnyń jolyn toryp, súıgen adamynan ajyratpaqshy bolǵan úshinshi qurbandyǵy bolatyn.

Kúlimsirep edi, óńi nurlanyp shyǵa keldi. Birazdan soń ol daýystap kúıeýin shaqyrdy.

— Djordj! Ay, Djordj! Tezirek kelshi munda. Kezdeısoq oqıǵanyń kókesi boldy ma dep qorqyp turmyn... Baıǵus Evans myrza...

---