InfoHub Logo

Til - sarqylmas qazyna. Ult Kóshbasshysy aıtqandaı, ár azamat óziniń ulttyq tilin, ulttyq qundylyqtaryn bilýi tıis. Til bizdiń bolmysymyz, onyń qatysýynsyz eshteńe bolmaıdy. Jalpy qazaq halqy óziniń sheshendigimen jáne danalyǵymen erekshelenedi. Maqal-mátelderdiń maǵynasyna úńilip karasań úlken danalyqty baıqaısyń.

Til – ulttyń jany. Al ulttyń bolashaǵy – onyń ana tili. Til halyqpen birge ómir súrip damıdy. Ár ulttyń  basty tiregi. Elbasy N.Á. Nazarbaev halyqtyń bolashaǵy týraly tereńnen  jalǵaı otyryp, «memlekettiń eń basty dúnıesi tek qana baılyq emes, sonymen qatar ana tilimizdiń bolashaǵy» degen bolatyn. «Ana tilin úırený – uly is, árkim óz ana tilinde sóıleý kerek. Eń jaqsy til – ana tili» - deıdi Sábıt Muqanov. Ana tilin jetik bilý, taza sóıleý mádenıettiliktiń belgisi. Til bar jerde – el bar.

Elbasy «Qazaqstan – 2050» Strategıasynda»: «Ulttyq múddege qyzmet etý úshin árkim ózgeni emes, aldymen ózin qamshylaýy tıis. Taǵy da qaıtalap aıtamyn: Qazaq qazaqpen qazaqsha sóılessin. Sonda ǵana qazaq tili barsha qazaqstandyqtardyń jappaı qoldanys tiline aınalady. Tilge degen kózqaras, shyndap kelgende, elge degen kózqaras ekeni daýsyz. Sondyqtan oǵan beı-jaı qaramaıyq. Qazaq tili jappaı qoldanys tiline aınalyp, shyn mánindegi memlekettik til mártebesine kóterilgende, biz elimizdi «Qazaq memleketi» dep aıtatyn bolamyz»-dep atap ótken bolatyn. Mine, búginde memlekettik tildiń mártebesi bıikteı tústi. Elbasynyń  BUU minberinde  qazaqsha sóıleýin ana tilimizdiń halyqaralyq minberge kóterilýi dep baǵalaımyz. Bul bizdiń kópten kútken mereıli sátimiz.

Memlekettik til – memlekettiń búkil aýmaǵynda, qoǵamdyq qatynastardyń barlyq salalarynda qoldanylatyn tili bolatyndyqtan, júrgiziletin barlyq is-qaǵazdarmen qujattar memlekettik tilde bolýy tıis. óıtkeni órkenıetke qulash uratyn eldiń órisi qashanda bilikti de, sanaly urpaqpen keńeımek. Álemdegi damyǵan elderdiń qataryna qosylýdy kózdegen halyqtyń basty maqsaty da saýatty urpaq tárbıeleý. Saýatty  urpaq tárbıeleý degenimiz, óz ana tilinde erkin sóıleı alatyn, ony tereń meńgergen urpaq. Al ana tilin jaqsy bilmeıinshe saýatty sóılep, saýatty jazyp, til baılyǵyn mol qoldanbaıynsha, shyn mánindegi mádenıetti adam bola almaısyń.

Til ata-babamyzdan bizge mura bolyp keldi. Osy murany kózimizdiń qarashyǵyndaı saqtap, aqtyq demimiz qalǵansha qorǵaý paryzymyz. Ózim qazaq bolyp týylǵanyma maqtanamyn. Óıtkeni shuraıly qazaq tiliniń sóz baılyǵy meni tań qaldyrady. Qyzyqtyrady. Bizde naǵyz ultjandy patrıottar kóbeıse, qazaq tiliniń bolashaǵy jarqyn bola túseri anyq. Jerlesimiz Baýyrjan Momyshuly Stalınniń qylyshynan qan tamyp turǵan zamanda, qazaq tiliniń joǵyn joqtap, muńyn muńdap, onyń bolashaǵyna qatty alańdaǵan bolatyn. qazaq tiliniń mártebesin kóterý týraly bılikke de qasqaıyp hat ta jazǵan-dy. Búginde sondaı ult jandy aǵalarymyz kóp bolsa shirkin. Bılik basyndaǵylar baıaǵyda aq qazaqsha saırap ketken bolar edi.

Muqaǵalı Maqataev atamyz úsh baqyttyń birine baǵalaǵan qasıetti qazaq tiliniń búginde qoǵamda dárejesi orta deńgeıde. Ár ulttyń  bolashaǵy onyń ana tilinde.  Til joǵalsa ulttyń da bolashaǵy bulyńǵyr bolyp joǵalyp ketýi sózsiz. Til qaı ultta, qaı elde bolsa da qasterli, qudiretti. Ana tili árbir adamǵa ana sútimen birge darıdy. Ultymyzdyń rýhanı qósemi Ahmet Baıtursynuly «sózi joǵalǵan jurttyń ózi de joǵalady» degen eken. Sol sózdi sanasyna quıyp, júregimen uǵynyp ósken árbir qazaq balasy  tilin umytpaıdy degen oıdamyn.

«Ana tili – eń basty baılyǵymyz. Ana tili – halyq bolyp jasaǵannan beri jan dúnıemizdiń aınasy, ósip - ónip túrlene beretin, máńgi qulamaıtyn báıteregi,- dep Júsipbek Aımaýytov aıtqandaı árbir jastyń júregi elin, jerin súıse deımin. Til taǵdyry – el taǵdyry ekenin esh ýaqytta umytpaıyq. Árbir adam óz ana tilin bilýi jáne memlekettik tilin meńgerýge mindetti.

Tilge degen qurmet – halyqqa degen qurmet. Til mártebesi – el mereıi. Tilsiz halyqtyń, eldiń ómir súrýi múmkin emes. Álem tanyǵan el bolý úshin tilimizdiń juldyzyn bıiktetýimiz kerek.

Sózimniń sońyn Elbasynyń ana tili týraly aıtqan mynadaı kórikti oıymen aıaqtaǵym keledi: «Daýǵa salsa - almastaı qıǵan, sezimge salsa - qyrandaı qalqyǵan, oıǵa salsa - qorǵasyndaı balqyǵan  ómirdiń kez-kelgen oraıynda ári qarý, ári qalqan bolǵan, ári, baıyrǵy, jas,  otty da oınaqy Ana tilinen artyq qazaq úshin bul dúnıede ne bar eken?!». Ǵasyrlar boıy qazaqtyń ult retindegi mádenı tutastyǵyna eń negizgi uıtqy bolǵan – onyń ǵajaıyp tili ekenin umytpaıyq.

---