Kólik túrleri
Sabaqtyń maqsaty: balalardyń sóıleý, oılaý, este saqtaý qabiletterin damytýdyń qatar tilin, sóz qoryn jetildirý. Jan - jaqty bilimderin keńeıtý.
Ózin - ózi kópshilik ortada ustaýǵa, ádepti, ádemi bolýǵa úıretý. Dostyq pen syılastyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: kólik túrleriniń sýretteri, úntaspa, oıyn elementteri (mashına róli, garaj), jol maketi.
Sózdik jumysy: dostyq - drýjba, kólik - transport, kólik túrleri - vıdy transporta, júrgizýshi - vodıtel, baǵdarsham - svetofor.
İs - áreket kezeńderi
Muǵalimniń áreketteri Balalardyń is - áreketteri
Dáleli - sebep kezeńi Uıymdastyrý kezeńi. Uıymdastyrý rásimi:
– Balalar, sender kúnnen ádemi, aqyldy bolyp ósip kelesińder. Sender barlyq jaqsylyqty boılaryńa sińirip Qazaqstannyń úlgili azamaty bolyp ósýleriń kerek, solaı ma? Balalar hormen, qımyl, is - áreket arqyly kórsetedi.
Sálem saǵan altyn kún!
Sálem saǵan kók aspan!
Sálem saǵan jer ana!
Sálem saǵan dostarym!
– Sálemetsizder me, qonaqtar!
Jaqsylyqty úırenip,
Bolamyz biz jaqsy adam.
Jamandyqtan jırenip
Úlgi alamyz jaqsydan.
İzdenis - uıymdastyrý kezeńi – Balalar, qazir sendermen kólik degen sózdiń tóńireginde áńgime júrgizemiz, suraqtarǵa jaýap berip, jumbaqtar sheshemiz.
– Kólik degenimiz ne? Ol adamǵa nege qajet?
– Sender balabaqshaǵa qandaı kólik túrimen kelesińder?
– Endi, men senderdi kóliktiń shyǵý tarıhymen tanystyraıyn. Bizdiń qazaq halqy at, túıe mingen, úndister pildi, keıbir shyǵys halyqtary esek, buqa - sıyrlardy kólik qylǵan. Sýyq aımaqtarda ıtterdi shanaǵa jekken, buǵylardy kólik qylǵan.
– Qazirgi tańda bul kólikterdiń mańyzy tómendedi.
Qazir kóliktiń túrleri óte kóp, olardy birneshe topqa bólýge bolady: jerde júretin, aýada ushatyn, sýda júzetin jáne jer asty kólikter. Sender olardy atap kórińder. Jumbaq:
1. Arqasynda aýyl júr, ala taıym shaýyp júr.
- Avtobýspen qaıda barýǵa bolady?
- Ol qaıda toqtaıdy jáne balalar ózderin kólikte qalaı ustaıdy?
2. Tizbektelgen kók úıler, kóship júrgen kóp úıler.
- Poıyzdarmen qaıda barýǵa bolady, ol qaıda toqtaıdy?
Sergitý sáti: «Poıyz».
Logıkalyq oıyn. “Kim qaı vagonda otyrady?”
Kóliktiń kóbeıýine baılanysty adamdar baǵdarshamdy oılap tapty. Onyń úsh kózi bar.
- Kósheniń qandaı jerine ótý kerek.
- Avtobýstan túskende qandaı erejeni umytpaý kerek?
Dıdaktıkalyq oıyn: «Durystap ornalastyr»
- «Kólik»degen sóz qandaı dybystan bastalady?
- Sender «K» dybysynan bastalatyn qandaı sózderdi bilesińder?
- Men senderdi qazir shuǵyl oqıǵalarǵa baılanysty asyǵyp júretin, basqa kólikter ony kúttirmeı ótkizip jiberetin kóliktermen tanystyramyn.
- Onyń ishinde kimder otyrady, terezesinen ne kórinedi?
Nege bul mashınany bári ótkizedi? Balalardyń jaýaby:
(mashına adamdardy, júkterdi tasıdy)
- Avtobýs, jeńil mashına.
Balalar tyńdaıdy.
Avtobýs alǵa zýlaıdy
Baǵyttan esh aýmaıdy
Zyr aınalar dóńgelek
Kólik bizge eń erterek.
Avtobýs.
- Balabaqshaǵa, úıge, bazarǵa, aýrýhanaǵa, saıabaqqa, t. b.
- Úlkenderge oryn beredi, bılet alady, jylaýǵa, qatty sóıleýge, kúlýge, tamaq jeýge bolmaıdy.
- Poıyz.
- Teplovozǵa qarashy.
Tútini kók búrkigen
Jalǵyz ózi, sanashy
Neshe vagon tirkelgen?
1, 2, 3, 4, 5.
- Onymen úlken qalalarǵa, alys jerlerge barýǵa bolady.
Balalar oınaıdy.
Sapqa tizbektelip turady.
Poıyz ketip barady
Jan jaǵyna qarady
Baǵdarshamda qyzyl janǵanda
Poıyz toqtap qalady.
- Qyzyl - toqta
- Sary – daıyndal
- Jasyl – júresiń.
– Jaıaý júrginshiniń ótkeline ótý kerek (peshehodnyı perehod)
– Avtobýstyń artqy jaǵynan ótý qajet. Jer beti, sý jáne aýa kólikterin retimen ornalastyryp qaltashalarǵa salady.
– «K» dybysynan bastalady.
– Kilem, kilt, kirpi, kompúter t. b.
«Jedel járdem».
- Dáriger, medbıke, zembildi kórýge bolady. («Jedel járdem» taqpaǵy)
- Sebebi jany qınalǵan naýqas adamdy aýrýhanaǵa jetkizýi kerek.
- «Órt sóndirgish mashına»
Jyltyr kaska kıgen órt sóndirýshiler otyrady, uzyn basqyshtary, úlken shlangy oralǵan katýshkalary bolady.
- Sebebi úı janyp ketpes úshin, órtti tezdetip sóndirý kerek.
Refleksıa - túzetý kezeńi Qımyl - qozǵalys oıyny: «Óz garajyńdy tap». (áýen qosylady)
- Balalar, úıde ata - analaryń, týystaryń alys jolǵa shyqsa bir - birine ne dep aıtatyndaryn bilesińder me? Mashınanyń rólin ustap balalar júredi, áýen toqtaǵanda róliniń túsine saı garajyn tabý kerek.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi.
Atam shyqsa saparǵa
«Jolyń bolsyn!»- deıdi apam
Apam shyqsa saparǵa
«Jolyń bolsyn!»- deıdi atam.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi olar
Úlkenge de kishige.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi olar
Ushyrasqan kisige.
Osy sózden baıqadym
Qýat baryn, kúsh baryn
«Jolyń bolsyn!»- aıtamyn,
Alys jolǵa shyqsa kim.
Saý bolyńyzdar!
Joldaryńyz bolsyn!
Kútiletin nátıje:
Bilý: kólik jáne kólik túrlerin ajyratýdy, negizgi jolda júrý erejelerin bilýi kerek.
Bolý: kólikterdiń qoldanylýy jáne adam ómirindegi tıgizetin paıdasy jaıly túsinik bolýy kerek.
İsteı bilý: jolda júrý erejelerin ustanyp, kópshilik ortada mádenıetti bolýy kerek. Toppen jumys isteı bilý kerek.
Ózin - ózi kópshilik ortada ustaýǵa, ádepti, ádemi bolýǵa úıretý. Dostyq pen syılastyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: kólik túrleriniń sýretteri, úntaspa, oıyn elementteri (mashına róli, garaj), jol maketi.
Sózdik jumysy: dostyq - drýjba, kólik - transport, kólik túrleri - vıdy transporta, júrgizýshi - vodıtel, baǵdarsham - svetofor.
İs - áreket kezeńderi
Muǵalimniń áreketteri Balalardyń is - áreketteri
Dáleli - sebep kezeńi Uıymdastyrý kezeńi. Uıymdastyrý rásimi:
– Balalar, sender kúnnen ádemi, aqyldy bolyp ósip kelesińder. Sender barlyq jaqsylyqty boılaryńa sińirip Qazaqstannyń úlgili azamaty bolyp ósýleriń kerek, solaı ma? Balalar hormen, qımyl, is - áreket arqyly kórsetedi.
Sálem saǵan altyn kún!
Sálem saǵan kók aspan!
Sálem saǵan jer ana!
Sálem saǵan dostarym!
– Sálemetsizder me, qonaqtar!
Jaqsylyqty úırenip,
Bolamyz biz jaqsy adam.
Jamandyqtan jırenip
Úlgi alamyz jaqsydan.
İzdenis - uıymdastyrý kezeńi – Balalar, qazir sendermen kólik degen sózdiń tóńireginde áńgime júrgizemiz, suraqtarǵa jaýap berip, jumbaqtar sheshemiz.
– Kólik degenimiz ne? Ol adamǵa nege qajet?
– Sender balabaqshaǵa qandaı kólik túrimen kelesińder?
– Endi, men senderdi kóliktiń shyǵý tarıhymen tanystyraıyn. Bizdiń qazaq halqy at, túıe mingen, úndister pildi, keıbir shyǵys halyqtary esek, buqa - sıyrlardy kólik qylǵan. Sýyq aımaqtarda ıtterdi shanaǵa jekken, buǵylardy kólik qylǵan.
– Qazirgi tańda bul kólikterdiń mańyzy tómendedi.
Qazir kóliktiń túrleri óte kóp, olardy birneshe topqa bólýge bolady: jerde júretin, aýada ushatyn, sýda júzetin jáne jer asty kólikter. Sender olardy atap kórińder. Jumbaq:
1. Arqasynda aýyl júr, ala taıym shaýyp júr.
- Avtobýspen qaıda barýǵa bolady?
- Ol qaıda toqtaıdy jáne balalar ózderin kólikte qalaı ustaıdy?
2. Tizbektelgen kók úıler, kóship júrgen kóp úıler.
- Poıyzdarmen qaıda barýǵa bolady, ol qaıda toqtaıdy?
Sergitý sáti: «Poıyz».
Logıkalyq oıyn. “Kim qaı vagonda otyrady?”
Kóliktiń kóbeıýine baılanysty adamdar baǵdarshamdy oılap tapty. Onyń úsh kózi bar.
- Kósheniń qandaı jerine ótý kerek.
- Avtobýstan túskende qandaı erejeni umytpaý kerek?
Dıdaktıkalyq oıyn: «Durystap ornalastyr»
- «Kólik»degen sóz qandaı dybystan bastalady?
- Sender «K» dybysynan bastalatyn qandaı sózderdi bilesińder?
- Men senderdi qazir shuǵyl oqıǵalarǵa baılanysty asyǵyp júretin, basqa kólikter ony kúttirmeı ótkizip jiberetin kóliktermen tanystyramyn.
- Onyń ishinde kimder otyrady, terezesinen ne kórinedi?
Nege bul mashınany bári ótkizedi? Balalardyń jaýaby:
(mashına adamdardy, júkterdi tasıdy)
- Avtobýs, jeńil mashına.
Balalar tyńdaıdy.
Avtobýs alǵa zýlaıdy
Baǵyttan esh aýmaıdy
Zyr aınalar dóńgelek
Kólik bizge eń erterek.
Avtobýs.
- Balabaqshaǵa, úıge, bazarǵa, aýrýhanaǵa, saıabaqqa, t. b.
- Úlkenderge oryn beredi, bılet alady, jylaýǵa, qatty sóıleýge, kúlýge, tamaq jeýge bolmaıdy.
- Poıyz.
- Teplovozǵa qarashy.
Tútini kók búrkigen
Jalǵyz ózi, sanashy
Neshe vagon tirkelgen?
1, 2, 3, 4, 5.
- Onymen úlken qalalarǵa, alys jerlerge barýǵa bolady.
Balalar oınaıdy.
Sapqa tizbektelip turady.
Poıyz ketip barady
Jan jaǵyna qarady
Baǵdarshamda qyzyl janǵanda
Poıyz toqtap qalady.
- Qyzyl - toqta
- Sary – daıyndal
- Jasyl – júresiń.
– Jaıaý júrginshiniń ótkeline ótý kerek (peshehodnyı perehod)
– Avtobýstyń artqy jaǵynan ótý qajet. Jer beti, sý jáne aýa kólikterin retimen ornalastyryp qaltashalarǵa salady.
– «K» dybysynan bastalady.
– Kilem, kilt, kirpi, kompúter t. b.
«Jedel járdem».
- Dáriger, medbıke, zembildi kórýge bolady. («Jedel járdem» taqpaǵy)
- Sebebi jany qınalǵan naýqas adamdy aýrýhanaǵa jetkizýi kerek.
- «Órt sóndirgish mashına»
Jyltyr kaska kıgen órt sóndirýshiler otyrady, uzyn basqyshtary, úlken shlangy oralǵan katýshkalary bolady.
- Sebebi úı janyp ketpes úshin, órtti tezdetip sóndirý kerek.
Refleksıa - túzetý kezeńi Qımyl - qozǵalys oıyny: «Óz garajyńdy tap». (áýen qosylady)
- Balalar, úıde ata - analaryń, týystaryń alys jolǵa shyqsa bir - birine ne dep aıtatyndaryn bilesińder me? Mashınanyń rólin ustap balalar júredi, áýen toqtaǵanda róliniń túsine saı garajyn tabý kerek.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi.
Atam shyqsa saparǵa
«Jolyń bolsyn!»- deıdi apam
Apam shyqsa saparǵa
«Jolyń bolsyn!»- deıdi atam.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi olar
Úlkenge de kishige.
«Jolyń bolsyn!»- deıdi olar
Ushyrasqan kisige.
Osy sózden baıqadym
Qýat baryn, kúsh baryn
«Jolyń bolsyn!»- aıtamyn,
Alys jolǵa shyqsa kim.
Saý bolyńyzdar!
Joldaryńyz bolsyn!
Kútiletin nátıje:
Bilý: kólik jáne kólik túrlerin ajyratýdy, negizgi jolda júrý erejelerin bilýi kerek.
Bolý: kólikterdiń qoldanylýy jáne adam ómirindegi tıgizetin paıdasy jaıly túsinik bolýy kerek.
İsteı bilý: jolda júrý erejelerin ustanyp, kópshilik ortada mádenıetti bolýy kerek. Toppen jumys isteı bilý kerek.