Myń bir maqal, júz bir jumbaq
Myń bir maqal, júz bir jumbaq
Maqsaty:
1. Oqýshylardy «Sóz máıegi - maqal» degendeı, ata - babamyzdan qalǵan ósıet sózderi arqyly adamgershilikke, oıyn naqty, durys jetkizýge, tapqyr sóıleýge úıretý. Sóz óneri arqyly oqýshylardyń dúnıetanymyn keńeıtý, tapqyrlyqqa, danalyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: prezentasıa.
Ótilý barysy:
Qurmetti ustazdar, oqýshylar, qonaqtar!
Búgin bizdiń synybymyzda «Myń bir maqal, júz bir jumbaq» oıyny ótkeli tur.
Bul saıysqa eki top qatysady:
1. «Suńqar» toby.
2. «Tulpar» toby.
Muǵalim: Qurmetti ustazdar sizderdiń ishterińizden ádil qazylardy saılap alsaq.
Ádil – qazy alqalary:
1. Mektep dırektorynyń tárbıe isi jónindegi orynbasary: Qanatova Gúlnazıa Amandyqqyzy
2. Bastaýysh klass pánder birlestiginiń jetekshisi: Kýrmalova Asel Agısovna
3. Bastaýysh klass muǵalimi: Aldabergenova Úmıt Jomartovna
Muǵalim: Aldymen maqal - mátel degenimiz ne? Qysqasha toqtalyp ótsek:
Maqal - mátel – ata babamyzdan qalǵan óshpes mura. Kólemi jaǵynan shaǵyn bolǵanmen, ýaqyt ótken saıyn maǵynasy tereńdep, quny artyp, qymbat qazynaǵa aınalyp keledi. Maqal - mátel – tárbıelik máni zor, rýhanı baılyq. Osy tusta men osy maqal men mátel aıyrmashylyǵyn túsindirip ótkim kelip otyr.
Mysaly: Maqalda qorytyndy, tujyrymdy túıin aıtylady. Aıtylar oı naqty tolyq jetkiziledi. Mysaly: «Er jigit eli úshin týady, eli úshin óledi» degen maqalda eldi qorǵaý, jerdi qorǵaý naǵyz jigittiń isi ekendigi aıtylyp tur.
Al, mátelde oı tikeleı bildirilmeı tuspaldap, janamalap aıtylady.
Mysaly: «Kóppen kórgen uly toı». Munda ne kórseń de halyqpen birge kór, óz basyńnyń ǵana qamyn oılama degen sóz tuspaldap aıtylyp tur.
Bizdiń maqsatymyz, oqýshynyń bilimge degen qushtarlyǵyn, izdenimpazdyǵyn, oqý deńgeıin jáne oıyn naqty durys jetkizýge, tapqyr sóıleýge salmaqty oı aıtýǵa úıretý bolyp tabylady. Endeshe biz búgingi saıysymyzdy bastaıyq.
1 - bólim: «Kim kóp biledi?» Qatysýshy toptar maqal – mátel aıtýdan jarysady.(1 mınýt ýaqyt beriledi, sol ýaqyttyń ishinde toptar qansha maqal aıtsa, upaı sany da soǵan qarap qoıylady)
2 - bólim: «Maqal – sózdiń máıegi»
(taqtada maqal - máteldiń basy beriledi, qatysýshy toptar maqaldy jalǵastyrady)
1 – topqa:
1. Kitap – bilim bulaǵy,.... (bilim – ómir shyraǵy)
2. Dosy kópti jaý almas,.... (aqyly kópti daý almas)
3. Bala – baýyr,... (dos – tamyr)
4. Eńbek etseń erinbeı,... (toıady qarnyń tilenbeı)
5. Jeri baıdyń –... (eli baı)
2 – topqa:
1. Aqyl – azbaıtyn ken,.... (bilim – tozbaıtyn ton)
2. Joldas qadirin joryqta bilersiń,... (dos qadirin soǵysta bilersiń)
3. Bala – qymbat,... (nemere - ystyq)
4. Eńbektiń nany tátti,... (jalqaýdyń jany tátti)
5. Óz elim –... (óleń tósegim)
3 – bólim: «Kim tapqyr?»
- Al balalar, men Sizderge jumbaq aıtamyn. Jumbaq degen alaqandy jumýdan, ıaǵnı qoldyń ishinde bir nárseni jasyryp, jumyp turyp, sony tap degennen shyqqan. Jumbaq jasyrǵanda aıtylar nárseni oıda búgip qalyp, soǵan uqsas nárselerge teńep, tuspaldap sıpattap aıtady. Mysaly:
Turǵanmen jyraq ózi,
Taýsylmaıtyn shyraq kózi (Kún)
Sharty: Muǵalim jumbaq jasyrady, jaýabyn aıtý kerek, sol jumbaqtyń jaýabyn taýyp aıtqan soń, jaýabyna sáıkes maqal aıtý kerek.
1. Jumbaq:
Asyraǵan
El jurtty –
Jez murtty. (bıdaı)
Maqal: Arpa, bıdaı as eken, altyn, kúmis tas eken.
2. Jumbaq:
Jaıǵan jastyq sógildi,
Appaq mamyq tógildi. (Qar)
Maqal: Qalaýyn tapsa qar janar.
3. Jumbaq:
Jelden jeligedi
Sýdan sheginedi. (Ot)
Maqal: Otan ottan da ystyq.
4. Jumbaq:
Jylt - jylt etedi
Jylǵadan ótedi. (sý)
Maqal: Sýdyń da suraýy bar.
5. Jumbaq:
Ózimnen ózgeniń bárin kóremin. (Kóz)
Maqal: Kóz qorqaq, qol batyr.
6. Jumbaq:
Syldyrdan qorqady, shoshynyp jortady. (Qoıan)
Maqal: Qoıandy qamys, erdi namys óltiredi.
4 – bólim: «Danalyq oıdan dán izde»
Muǵalim: Bul bólimde kóbeıtý kestesin durys sheshý arqyly, ulaǵatty sózderdi tabý kereksizder.
1 topqa.
Mekteptiń júregi – muǵalim.
M – 100, i – 96, e – 64, l – 72, k – 81, a – 93, t – 78, p – 92, ǵ – 76, ń – 74, u – 87, j – 108, g – 160, ú – 130, r – 110.
25 * 4 -------- 16 * 4 -------- 27 * 3 -------- 39 * 2
32 * 2 -------- 46 * 2 -------- 26 * 3 --------- 24 * 4
37 * 2 -------- 27 * 4 -------- 65 * 2 -------- 55 * 2
8 * 8 ---------- 32 * 5 -------- 48 * 2 --------- 20 * 5
29 * 3 -------- 38 * 2 -------- 31 * 3 --------- 24 * 3
32 * 3 -------- 10 * 10
2 – topqa.
Mektep – keme, bilim – teńiz.
Z – 100, m – 96, i – 64, l – 124, k – 72, ń – 81, t – 160, e – 128, p – 92, b – 135,
32 * 3 ---------- 64 * 2 -------- 36 *2
80 * 2 ---------- 16 * 8 --------- 46 * 2
24 * 3 ---------- 32 * 4 --------- 48 * 2
128 *1 ---------- 27 * 5 --------- 16 * 4
62 * 2 ----------- 32 * 2 --------- 24 * 4
40 * 4 ------------ 2 * 64 --------- 27 * 3
8 * 8 ------------- 25 * 4
Jeńgen topty marapattaý.
Qorytyndy.
Maqsaty:
1. Oqýshylardy «Sóz máıegi - maqal» degendeı, ata - babamyzdan qalǵan ósıet sózderi arqyly adamgershilikke, oıyn naqty, durys jetkizýge, tapqyr sóıleýge úıretý. Sóz óneri arqyly oqýshylardyń dúnıetanymyn keńeıtý, tapqyrlyqqa, danalyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: prezentasıa.
Ótilý barysy:
Qurmetti ustazdar, oqýshylar, qonaqtar!
Búgin bizdiń synybymyzda «Myń bir maqal, júz bir jumbaq» oıyny ótkeli tur.
Bul saıysqa eki top qatysady:
1. «Suńqar» toby.
2. «Tulpar» toby.
Muǵalim: Qurmetti ustazdar sizderdiń ishterińizden ádil qazylardy saılap alsaq.
Ádil – qazy alqalary:
1. Mektep dırektorynyń tárbıe isi jónindegi orynbasary: Qanatova Gúlnazıa Amandyqqyzy
2. Bastaýysh klass pánder birlestiginiń jetekshisi: Kýrmalova Asel Agısovna
3. Bastaýysh klass muǵalimi: Aldabergenova Úmıt Jomartovna
Muǵalim: Aldymen maqal - mátel degenimiz ne? Qysqasha toqtalyp ótsek:
Maqal - mátel – ata babamyzdan qalǵan óshpes mura. Kólemi jaǵynan shaǵyn bolǵanmen, ýaqyt ótken saıyn maǵynasy tereńdep, quny artyp, qymbat qazynaǵa aınalyp keledi. Maqal - mátel – tárbıelik máni zor, rýhanı baılyq. Osy tusta men osy maqal men mátel aıyrmashylyǵyn túsindirip ótkim kelip otyr.
Mysaly: Maqalda qorytyndy, tujyrymdy túıin aıtylady. Aıtylar oı naqty tolyq jetkiziledi. Mysaly: «Er jigit eli úshin týady, eli úshin óledi» degen maqalda eldi qorǵaý, jerdi qorǵaý naǵyz jigittiń isi ekendigi aıtylyp tur.
Al, mátelde oı tikeleı bildirilmeı tuspaldap, janamalap aıtylady.
Mysaly: «Kóppen kórgen uly toı». Munda ne kórseń de halyqpen birge kór, óz basyńnyń ǵana qamyn oılama degen sóz tuspaldap aıtylyp tur.
Bizdiń maqsatymyz, oqýshynyń bilimge degen qushtarlyǵyn, izdenimpazdyǵyn, oqý deńgeıin jáne oıyn naqty durys jetkizýge, tapqyr sóıleýge salmaqty oı aıtýǵa úıretý bolyp tabylady. Endeshe biz búgingi saıysymyzdy bastaıyq.
1 - bólim: «Kim kóp biledi?» Qatysýshy toptar maqal – mátel aıtýdan jarysady.(1 mınýt ýaqyt beriledi, sol ýaqyttyń ishinde toptar qansha maqal aıtsa, upaı sany da soǵan qarap qoıylady)
2 - bólim: «Maqal – sózdiń máıegi»
(taqtada maqal - máteldiń basy beriledi, qatysýshy toptar maqaldy jalǵastyrady)
1 – topqa:
1. Kitap – bilim bulaǵy,.... (bilim – ómir shyraǵy)
2. Dosy kópti jaý almas,.... (aqyly kópti daý almas)
3. Bala – baýyr,... (dos – tamyr)
4. Eńbek etseń erinbeı,... (toıady qarnyń tilenbeı)
5. Jeri baıdyń –... (eli baı)
2 – topqa:
1. Aqyl – azbaıtyn ken,.... (bilim – tozbaıtyn ton)
2. Joldas qadirin joryqta bilersiń,... (dos qadirin soǵysta bilersiń)
3. Bala – qymbat,... (nemere - ystyq)
4. Eńbektiń nany tátti,... (jalqaýdyń jany tátti)
5. Óz elim –... (óleń tósegim)
3 – bólim: «Kim tapqyr?»
- Al balalar, men Sizderge jumbaq aıtamyn. Jumbaq degen alaqandy jumýdan, ıaǵnı qoldyń ishinde bir nárseni jasyryp, jumyp turyp, sony tap degennen shyqqan. Jumbaq jasyrǵanda aıtylar nárseni oıda búgip qalyp, soǵan uqsas nárselerge teńep, tuspaldap sıpattap aıtady. Mysaly:
Turǵanmen jyraq ózi,
Taýsylmaıtyn shyraq kózi (Kún)
Sharty: Muǵalim jumbaq jasyrady, jaýabyn aıtý kerek, sol jumbaqtyń jaýabyn taýyp aıtqan soń, jaýabyna sáıkes maqal aıtý kerek.
1. Jumbaq:
Asyraǵan
El jurtty –
Jez murtty. (bıdaı)
Maqal: Arpa, bıdaı as eken, altyn, kúmis tas eken.
2. Jumbaq:
Jaıǵan jastyq sógildi,
Appaq mamyq tógildi. (Qar)
Maqal: Qalaýyn tapsa qar janar.
3. Jumbaq:
Jelden jeligedi
Sýdan sheginedi. (Ot)
Maqal: Otan ottan da ystyq.
4. Jumbaq:
Jylt - jylt etedi
Jylǵadan ótedi. (sý)
Maqal: Sýdyń da suraýy bar.
5. Jumbaq:
Ózimnen ózgeniń bárin kóremin. (Kóz)
Maqal: Kóz qorqaq, qol batyr.
6. Jumbaq:
Syldyrdan qorqady, shoshynyp jortady. (Qoıan)
Maqal: Qoıandy qamys, erdi namys óltiredi.
4 – bólim: «Danalyq oıdan dán izde»
Muǵalim: Bul bólimde kóbeıtý kestesin durys sheshý arqyly, ulaǵatty sózderdi tabý kereksizder.
1 topqa.
Mekteptiń júregi – muǵalim.
M – 100, i – 96, e – 64, l – 72, k – 81, a – 93, t – 78, p – 92, ǵ – 76, ń – 74, u – 87, j – 108, g – 160, ú – 130, r – 110.
25 * 4 -------- 16 * 4 -------- 27 * 3 -------- 39 * 2
32 * 2 -------- 46 * 2 -------- 26 * 3 --------- 24 * 4
37 * 2 -------- 27 * 4 -------- 65 * 2 -------- 55 * 2
8 * 8 ---------- 32 * 5 -------- 48 * 2 --------- 20 * 5
29 * 3 -------- 38 * 2 -------- 31 * 3 --------- 24 * 3
32 * 3 -------- 10 * 10
2 – topqa.
Mektep – keme, bilim – teńiz.
Z – 100, m – 96, i – 64, l – 124, k – 72, ń – 81, t – 160, e – 128, p – 92, b – 135,
32 * 3 ---------- 64 * 2 -------- 36 *2
80 * 2 ---------- 16 * 8 --------- 46 * 2
24 * 3 ---------- 32 * 4 --------- 48 * 2
128 *1 ---------- 27 * 5 --------- 16 * 4
62 * 2 ----------- 32 * 2 --------- 24 * 4
40 * 4 ------------ 2 * 64 --------- 27 * 3
8 * 8 ------------- 25 * 4
Jeńgen topty marapattaý.
Qorytyndy.