Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr
Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr
1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún, qadirmendi jyr súıer qaýym!
2 - júrgizýshi: Elbasymyz N. Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasyn iske asyrý maqsatynda qazaqtyń qara óleńin kıe tutqan, júreginiń túbinen qaınap shyqqan asyl jyrlarymen halyq jurtshylyqtyń mahabbatyna bólengen Muqaǵalı Maqataevtyń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan «Muqaǵalı - máńgilik ǵumyr» atty ádebı sazdy keshimizdi bastaımyz. Bıyl aqyn atamyz tiri bolsa 87 jasqa tolar edi.
1 - júrgizýshi: Kúı oınaıdy qazaǵymnyń qanynda
Kúı oınaıdy qazaǵymnyń janynda
Júregińniń, júregińniń dúrsili
Kúmbirlegen dombyrasy barynda
2 - júrgizýshi: Dombyra, júregimnen úndes ediń
Ózińmen syrlasymdaı tildesemin
Babamnan qalǵan mura sen bolmasań
Ómirdiń ne ekenin bilmes edim
1 - júrgizýshi: Búginde sańlaq sardary sanaýly, samǵaýy bıik qazaq jyrynyń syrly ólkesinde kókirektiń tuńǵıyq syryn sybyzǵy sazymen terbegen syrshyl áýen Muqaǵalı Maqataev murasy. Muqaǵalı óziniń az ómirinde ádebıetimizde mol mura qaldyrǵan daryn. Ómirde bir ózen. Óleńide bir ózendeı tuńǵıyq tereń syr. Muqaǵalı jyrlary birde ún - túnsiz shymyrlap qaınap, tereńge tartyp, birde aqkúmis bulttaryn túıdektetip, aspanǵa atqan ómirdiń ózindeı.
2 - júrgizýshi: Men týǵan jer - Qarasaz baýraıdaǵy,
Jalǵanda jer bitkenniń balqaımaǵy
Esim ketip júrgende es bildirgen
Jaralǵan juldyzym ǵoı mańdaıdaǵy
İrkes - tirkes aǵady qara sýlar
Qarasań sýlarda da talasý bar
Bul sýlarǵa meniń kóp beresim bar
Bul sýlardan meniń kóp alasym bar
Baqytymǵoı Qarasaz kelip qonǵan
Kısem – kıim, ishsem – as, kólik bolǵan
Mendeı uldyń osy jyr myńyn taýyp
Áli kúnge mańyna jerik bolǵan,
dep aqyn ózi jyrlaǵandaı 1931 jyldyń 9 - aqpanynda Almaty oblysy, Narynqol aýdany, qasıetti Qarasaz aýylynda dúnıege kelgen.
1 - júrgizýshi: Syrym da osy,
Jyrym da osy,
Aldyńda, Baıqashy bir,
Byqsydym ba, jandym ba?
Mahańdar joq,
Mahańdardyń sarqyty
Muqaǵalı Maqataev bar munda, - dep bir kúndik sáýledeı aǵyp ótken qazaq jyrynyń shoq juldyzy Muqaǵalı Maqataevtyń búgin týylǵan kúni.
«Aryz jazyp óteıin» óleńi.
Búgin meniń týǵan kúnim
Oı báli - aı!
Myna adamdar nege jatyr toılamaı?!
Banket jasap berer edim ózim - aq
Táńirdiń bir jarytpaı - aq qoıǵany - aı!
Myna dúnıe nege jatyr úndemeı?!
Alaýlatyp toıdyń shoǵyn úrlemeı
Qushaq - qushaq gúl shoqtaryn laqtyryp,
«Myna shapan
Myna atyń, min» - demeı
Myna jurtqa jaqpady ma áldenem?!
Beker ómir súrgenim be álde men?
Halqym,
Seniń qasıetińdi bilem dep
Basqa áýremen ómirim ótti me?
Aıtamyn dep qýanyshym muńyńdy
Basqa arnaǵa burdym ba álde jyrymdy?
Men báribir ózińmenen bir bolam
Ózegine tepseń daǵy ulyńdy.
1 - júrgizýshi. Ákesi Súleımen - qarapaıym sharýa adamy, azdap ustalyǵy da bolǵan. Osy óńirde kolhoz uıymdastyrýshysy boldy. 1941 jyly maıdanǵa attanyp soǵystan oralmady. Úıde ájesi, týǵan anasy, eki inisi bar edi. Muqaǵalı Almatydaǵy Shet tilder ınstıtýtyna nemis tili fakúltetinde oqyp júrip, artyndaǵy úı ishiniń turmysy aýyr bolǵandyqtan, oqýdy eriksiz tastap, aýylǵa qaıtypty. Óziniń zerektiliginen be, azdaǵan oqýynan ba, Muqaǵalı nemis tilin edáýir biletin.
«Áke amanaty» óleńi.
Mánerlep oqıtyn 6 - synyp oqýshysy Ómirbaı Ásem
Attanarda alys jolǵa
Tapsyrdy ákem amanatyn
Sert etip men de aldym qolqa
Ákemniń bergen «asyl zatyn»
Sustandyrǵan sýyq lebi
Soǵys jyly, qystyń kezi
Ákem sonda aımalap meni
Amanat etken mynaý edi sózi:
«Tyńda, balam, tyńda, kúnim
Bolýǵa jara qolqanat!
Kári anań, sábı iniń,
Barlyǵy saǵan amanat!
Mende seniń on jasyńda
Atadan jetim qalǵanmyn
Asa aqyldy bolmasam da
Amanatyn alǵanmyn
2 - júrgizýshi: Aqyndy ájesi Tıyn baqqandyqtan sheshesi Naǵımandy «Naqa» dep atasa kerek. Anasy Naǵımanyń aıtýynsha, Qarasazdyń Shalkóde jaǵy jaǵy sazdaý eken de, sazda qaz jaqsy ósedi eken. Sheshesinen eki qaz surap alyp, pochta mashınasyn aıdaıtyn orysqa qazdy berip, orys tilinde jazylǵan ádebıetterdi alyp qalady eken. Mashına kelesi qaıtyp kelgenshe kitaptardy oqyp, belin býyp daıyndap qoıady eken. Mine, aqyn osylaısha bir orysy joq taza qazaq aýylynda bilimin kótergen.
«Ana sen baqyttysyń, jylamaǵyn» áni. Oryndaıtyn 10 - synyp oqýshysy Nurǵalıeva Saltanat.
8 - synyp oqýshysy Dadajanova Zarınanyń mánerlep oqýynda «Qara óleń» atty óleńi.
1 - júrgizýshi: Atasynyń aty - Maqataı, ájesi - Tıyn. Muqaǵalı Tıyn ájesiniń baýyrynda ósti. Tıyn ájesi - meıirli, kisiligi mol, adýyndy adam edi. Ájesine arnap aqyn óleń jazdy da, N. Tilendıevten án jazýdy suraıdy. Án tamasha bolyp shyǵady. «Ájem, uly ájem, eńbegiń aqtaldy» dep qatty qýanady, qýanyp turyp jylaıdy da.
2 - júrgizýshi: Senderge bir oı salǵym kelip tur. Muqaǵalıdyń ájesi týraly bir estelik bar edi, sony 6 - synyp oqýshysy Sársenbek Ersultannan tyńdap kóreıik.
Oqýshy: Aqynnyń atasy kókpar shaýyp júrip attan qulap, aıaǵy syndy. El - jurt ony attyń aldyna óńkerip, aıaǵyn salbyratyp ákeledi. Týysqandary synyqshy izdep ketkende ájesi atasyna: «Myna aıaq túbinde aıaq bolmaıdy, shaýyp tastaý kerek» - deıdi. Atasy kelisedi. Baltany ótkirlep, ájesi aıaqty shaýyp tastap, jýyp, taza shúberekpen baılap qoıady. Úsh kúnnen keıin synyqshy kelip, bárin durys istegenin aıtyp, batasyn beredi. Minezine qarap ájesine atasy «Kókdaýyl» deıdi.
2 - júrgizýshi: Aqynnyń jary – Lashyn. Ári baqytty, ári beınetti, azapty, ári armandy jan. Muqaǵalıdyń muńy men mýzasyn, ómirge kóktem gúlindeı dúrkirep kelgen asaý da daryndy, aǵyndy óleń dastandaryn alǵash tyńdaǵan adam.
Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr júkteý
1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún, qadirmendi jyr súıer qaýym!
2 - júrgizýshi: Elbasymyz N. Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalasyn iske asyrý maqsatynda qazaqtyń qara óleńin kıe tutqan, júreginiń túbinen qaınap shyqqan asyl jyrlarymen halyq jurtshylyqtyń mahabbatyna bólengen Muqaǵalı Maqataevtyń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan «Muqaǵalı - máńgilik ǵumyr» atty ádebı sazdy keshimizdi bastaımyz. Bıyl aqyn atamyz tiri bolsa 87 jasqa tolar edi.
1 - júrgizýshi: Kúı oınaıdy qazaǵymnyń qanynda
Kúı oınaıdy qazaǵymnyń janynda
Júregińniń, júregińniń dúrsili
Kúmbirlegen dombyrasy barynda
2 - júrgizýshi: Dombyra, júregimnen úndes ediń
Ózińmen syrlasymdaı tildesemin
Babamnan qalǵan mura sen bolmasań
Ómirdiń ne ekenin bilmes edim
1 - júrgizýshi: Búginde sańlaq sardary sanaýly, samǵaýy bıik qazaq jyrynyń syrly ólkesinde kókirektiń tuńǵıyq syryn sybyzǵy sazymen terbegen syrshyl áýen Muqaǵalı Maqataev murasy. Muqaǵalı óziniń az ómirinde ádebıetimizde mol mura qaldyrǵan daryn. Ómirde bir ózen. Óleńide bir ózendeı tuńǵıyq tereń syr. Muqaǵalı jyrlary birde ún - túnsiz shymyrlap qaınap, tereńge tartyp, birde aqkúmis bulttaryn túıdektetip, aspanǵa atqan ómirdiń ózindeı.
2 - júrgizýshi: Men týǵan jer - Qarasaz baýraıdaǵy,
Jalǵanda jer bitkenniń balqaımaǵy
Esim ketip júrgende es bildirgen
Jaralǵan juldyzym ǵoı mańdaıdaǵy
İrkes - tirkes aǵady qara sýlar
Qarasań sýlarda da talasý bar
Bul sýlarǵa meniń kóp beresim bar
Bul sýlardan meniń kóp alasym bar
Baqytymǵoı Qarasaz kelip qonǵan
Kısem – kıim, ishsem – as, kólik bolǵan
Mendeı uldyń osy jyr myńyn taýyp
Áli kúnge mańyna jerik bolǵan,
dep aqyn ózi jyrlaǵandaı 1931 jyldyń 9 - aqpanynda Almaty oblysy, Narynqol aýdany, qasıetti Qarasaz aýylynda dúnıege kelgen.
1 - júrgizýshi: Syrym da osy,
Jyrym da osy,
Aldyńda, Baıqashy bir,
Byqsydym ba, jandym ba?
Mahańdar joq,
Mahańdardyń sarqyty
Muqaǵalı Maqataev bar munda, - dep bir kúndik sáýledeı aǵyp ótken qazaq jyrynyń shoq juldyzy Muqaǵalı Maqataevtyń búgin týylǵan kúni.
«Aryz jazyp óteıin» óleńi.
Búgin meniń týǵan kúnim
Oı báli - aı!
Myna adamdar nege jatyr toılamaı?!
Banket jasap berer edim ózim - aq
Táńirdiń bir jarytpaı - aq qoıǵany - aı!
Myna dúnıe nege jatyr úndemeı?!
Alaýlatyp toıdyń shoǵyn úrlemeı
Qushaq - qushaq gúl shoqtaryn laqtyryp,
«Myna shapan
Myna atyń, min» - demeı
Myna jurtqa jaqpady ma áldenem?!
Beker ómir súrgenim be álde men?
Halqym,
Seniń qasıetińdi bilem dep
Basqa áýremen ómirim ótti me?
Aıtamyn dep qýanyshym muńyńdy
Basqa arnaǵa burdym ba álde jyrymdy?
Men báribir ózińmenen bir bolam
Ózegine tepseń daǵy ulyńdy.
1 - júrgizýshi. Ákesi Súleımen - qarapaıym sharýa adamy, azdap ustalyǵy da bolǵan. Osy óńirde kolhoz uıymdastyrýshysy boldy. 1941 jyly maıdanǵa attanyp soǵystan oralmady. Úıde ájesi, týǵan anasy, eki inisi bar edi. Muqaǵalı Almatydaǵy Shet tilder ınstıtýtyna nemis tili fakúltetinde oqyp júrip, artyndaǵy úı ishiniń turmysy aýyr bolǵandyqtan, oqýdy eriksiz tastap, aýylǵa qaıtypty. Óziniń zerektiliginen be, azdaǵan oqýynan ba, Muqaǵalı nemis tilin edáýir biletin.
«Áke amanaty» óleńi.
Mánerlep oqıtyn 6 - synyp oqýshysy Ómirbaı Ásem
Attanarda alys jolǵa
Tapsyrdy ákem amanatyn
Sert etip men de aldym qolqa
Ákemniń bergen «asyl zatyn»
Sustandyrǵan sýyq lebi
Soǵys jyly, qystyń kezi
Ákem sonda aımalap meni
Amanat etken mynaý edi sózi:
«Tyńda, balam, tyńda, kúnim
Bolýǵa jara qolqanat!
Kári anań, sábı iniń,
Barlyǵy saǵan amanat!
Mende seniń on jasyńda
Atadan jetim qalǵanmyn
Asa aqyldy bolmasam da
Amanatyn alǵanmyn
2 - júrgizýshi: Aqyndy ájesi Tıyn baqqandyqtan sheshesi Naǵımandy «Naqa» dep atasa kerek. Anasy Naǵımanyń aıtýynsha, Qarasazdyń Shalkóde jaǵy jaǵy sazdaý eken de, sazda qaz jaqsy ósedi eken. Sheshesinen eki qaz surap alyp, pochta mashınasyn aıdaıtyn orysqa qazdy berip, orys tilinde jazylǵan ádebıetterdi alyp qalady eken. Mashına kelesi qaıtyp kelgenshe kitaptardy oqyp, belin býyp daıyndap qoıady eken. Mine, aqyn osylaısha bir orysy joq taza qazaq aýylynda bilimin kótergen.
«Ana sen baqyttysyń, jylamaǵyn» áni. Oryndaıtyn 10 - synyp oqýshysy Nurǵalıeva Saltanat.
8 - synyp oqýshysy Dadajanova Zarınanyń mánerlep oqýynda «Qara óleń» atty óleńi.
1 - júrgizýshi: Atasynyń aty - Maqataı, ájesi - Tıyn. Muqaǵalı Tıyn ájesiniń baýyrynda ósti. Tıyn ájesi - meıirli, kisiligi mol, adýyndy adam edi. Ájesine arnap aqyn óleń jazdy da, N. Tilendıevten án jazýdy suraıdy. Án tamasha bolyp shyǵady. «Ájem, uly ájem, eńbegiń aqtaldy» dep qatty qýanady, qýanyp turyp jylaıdy da.
2 - júrgizýshi: Senderge bir oı salǵym kelip tur. Muqaǵalıdyń ájesi týraly bir estelik bar edi, sony 6 - synyp oqýshysy Sársenbek Ersultannan tyńdap kóreıik.
Oqýshy: Aqynnyń atasy kókpar shaýyp júrip attan qulap, aıaǵy syndy. El - jurt ony attyń aldyna óńkerip, aıaǵyn salbyratyp ákeledi. Týysqandary synyqshy izdep ketkende ájesi atasyna: «Myna aıaq túbinde aıaq bolmaıdy, shaýyp tastaý kerek» - deıdi. Atasy kelisedi. Baltany ótkirlep, ájesi aıaqty shaýyp tastap, jýyp, taza shúberekpen baılap qoıady. Úsh kúnnen keıin synyqshy kelip, bárin durys istegenin aıtyp, batasyn beredi. Minezine qarap ájesine atasy «Kókdaýyl» deıdi.
2 - júrgizýshi: Aqynnyń jary – Lashyn. Ári baqytty, ári beınetti, azapty, ári armandy jan. Muqaǵalıdyń muńy men mýzasyn, ómirge kóktem gúlindeı dúrkirep kelgen asaý da daryndy, aǵyndy óleń dastandaryn alǵash tyńdaǵan adam.
Muqaǵalı – máńgilik ǵumyr júkteý
You Might Also Like
-
Qysqa merzimdi jospardyń taraýy: Otan ot basynan bastalady
