Odaǵaıdyń emlesi men tynys belgileri
Sabaqtyń taqyryby: Odaǵaıdyń emlesi men tynys belgileri.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdik: Oqýshylarǵa odaǵaıdyń túrleri, emlesi men tynys belgileri jóninde túsinigin keńeıtýge jaǵdaı týdyrý, odaǵaıdan alǵan bilim, bilik daǵdylaryn este bekitý, saýattylyqqa úıretý.
Damytýshylyq: Odaǵaıdy túrlerine qaraı taldaı otyryp, oqýshylardy ózindik pikirlerin erkin jetkizýge baýlý, odaǵaıdy mátinnen taýyp ajyrata bilý, zertteýshilik, shyǵarmashylyq is - áreketpen shuǵyldaný qabiletterin damytý.
Tárbıelik: Qazaq tilindegi kóńil kúıge qatysty kótermeleý qoldanystaryn, ulttyq ereksheligin baǵalaı otyryp, oqýshylardy til ónerin qasterleýge úıretý, týǵan jerin súıýge, otansúıgishtikke, eljandylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Shyǵarmashylyq - izdenis sabaǵy(toppen jumys).
Sabaqtyń ádisi.Oı týdyrý, synı turǵydan oılaý, salystyra zertteý, ishinara izdenis.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta.
Pánaralyq baılanys: Ádebıet, tarıh.
Búgingi sabaqtan kútiletin nátıje úsh túrli quzirettilik boıynsha saralanady
1. Problemalardy sheshý quzirettiligi:
a). Ózdiginen sheshimdi qabyldaıdy.
á). Sózderdi óz maqsatyna, mazmunǵa sáıkes qoldana alady.
b). Sózdik qoryn óz betinshe tolyqtyrady.
2. Aqparattyq quzirettiligi:
a). Aqparatty negizinde kózdegen maqsatyna saı mátin quraıdy.
á). Shyǵarmashylyq jumystardy oryndaıdy.
3. Kommýnıkatıvtik quzirettiligi:
a). Sóz qurylymynyń barlyq bólikterine tán daǵdylardy meńgeredi.
á). Óz pikirin qorǵaı alady.
Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
1. Oqýshylardy túgendep, olardyń qalamy, dápteri jáne t. b. bar - joǵyn tekserý.
2. Synyp bólmesiniń tazalyǵyn qadaǵalaý.
3. Oqýshylaryn nazaryn sabaqqa aýdarý.
4. Oqýshylardy 2 topqa bólý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
1. – Balalar, búgingi sabaq – erekshe sabaq. Bizge qonaqtar kelir otyr. Sol kisilerge iltıpatymyzdy bildirip qoıaıyq.
2. Odan soń oqýshylar bir - birine qarap, jaqsy tilekter tileıdi.
Sabaqtyń epıgrafy:
Jatqanda eldiń erkin, azat bolyp,
Eshkimge júrmeý úshin mazaq bolyp,
Óz halqyńnyń tili men tarıhyn bil, jurtyn tany,
Sonda sen kógeresiń qazaq bolyp, –
deı otyryp, sıqyrly áriptermen órilip, kesteli sózdermen órnektelgen qazaq tili sabaǵyn bastaımyz.
– Búgingi sabaǵymyz sátti ótsin degen nıetpen taqtaǵy juldyzdy ilip qoıdym.
– Sondyqtan árqashan da juldyzdaryń janyp, ańsaǵan armandaryńa jete berińder!
– Juldyz bolyp janyńdar, oqyp - bilim alyńdar!
Táýelsiz elimizdiń bilimdi urpaǵy bolyńdar!
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
«Men – saǵan, sen – maǵan» oıyny.
Oıynnyń sharty: qarama - qarsy top oqýshylary bir - birine suraqtar qoıady. Suraqtardy oqýshylar úıden daıyndalyp keledi.
İ topqa suraq:
1. Kómekshi sózder degenimiz ne?
2. Kómekshi sózderge neler jatady?
İİ topqa suraq:
1. Kómekshi etistikter óz ishinde neshe túrge bólinedi?
2. Kómekshi esimder men kómekshi etistikterdi atap jiberińdershi?
Óleńdegi aty atalǵan dara tulǵalar týraly kómekshi sózderdi qoldana otyryp shaǵyn shyǵarma jazyńdar.
Shyǵarma.
Alashtyń arystary
Alashtyń arnap maqsaty men armanyn,
Qazaq úshin qıdy qyrshyn jandaryn.
Ótti ómirden Ahmet pen Álıhan,
Teńdik úshin tógip qasyq qandyryn.
Júsipbek pen Maǵjan syndy jasyńdy,
Aqyndarym jaý bop elge tanyldy.
Eń aqyry arystardyń attaryn,
Ataýǵa da qatań tyıym salyndy.
Imperıa qazaǵymdy buqtyrdy,
Alash sózin apıyn dep uqtyrdy.
Men sıaqty keıingi jas urpaqtyń,
Alash dese tóbe shashy tik turdy.
(A. Imantaev )
İİİ. Jańa sabaq.
1. Al endi dápterlerińe búgingi kúnniń atyn, sabaqtyń taqyrybyn jazyp qoıyńdar.
Jańa sabaǵymyzdyń taqyryby:
« Odaǵaıdyń emlesi men tynys belgileri».
1). Sabaqty aqyn - jazýshylar shyǵarmalarynan úzindiler daıarlap, mánerlep oqytýdan bastaımyz.
... Aý, qyzǵysh qus, qyzǵysh qus,
Qanatyń qatty, moınyń bos...
( Mahambet ).
– Áı, kempir! Erteń dáý saǵan qonaqqa keledi.
– Oıbaı, nemizdi beremiz?
– Táıt! Oıbaılamaı: – Úıde et joq, neni asamyz? – deseń bolady.
Kelesi kúni kempir:
– Oıpyrym - aı, shal - aı, neni asamyz, úıde dym joq.
– Túý, sol da sóz bolyp pa, basqy dáýdiń basyn as, ortańǵy dáýdiń tósin as, bolmasa dosym dáýdiń ózin as!
Dáýler:
– Astapyralla, qashaıyq!
( «Qańbaq shal» ertegisinen ).
2). Derbes maǵynasy joq, adamnyń kóńil - kúıin bildiretin nemese janýarlarǵa qaratylyp aıtylatyn sóz tabyn odaǵaı deımiz.
Ereksheligi
Odaǵaılarda derbes leksıkalyq maǵyna bolmaıdy. páli, átteń, oıpyrmaı t. b.
Odaǵaı sóılemde basqa sózdermen gramatıkalyq baılanysqa túspeıdi. Qap, sony kúshik kezinde atyp tastaý kerek edi.
Odaǵaı sóılem múshesi bola almaıdy. Átteń, qazir janymda ákem bolǵanda ǵoı.
Maǵynasyna qaraı 3 túrge bólinedi:
1. Kóńil - kúı odaǵaılary (Adamnyń túrli kóńil - kúıin bildiredi)
Alaqaı (qýaný), átteń (ókiný), shirkin (tańdaný), t. b.
2. Jekiri, buıyrý odaǵaıy (Jekirý, tyıym salý mánin bildiredi ) táıt, já, tek, t. b.
3. Shaqyrý odaǵaıy (Mal, ıt - qusty shaqyrý ne qýýǵa baılanysty aıtylady). shóre - shóre, quraý - quraý, moh - moh, t. b.
Odaǵaıdyń emlesi men tynys belgileri
1. Qaıtalaný arqyly jasalǵan odaǵaılar defıs arqyly jazylady.
Mysaly: Áldı - áldı, aq bópem, Aq besikte jat, bópem («Besik jyry»).
Sap - sap, kóńilim, sap, kóńilim (Abaı).
2. Odaǵaı sóılemniń basynda kelse, odan keıin útir qoıylady.
Mysaly: Bárekeldi, batyrym, osylaı bolatynyn sezgem ( Á. Ábishev ).
3. Odaǵaı sóılemniń ortasynda kelse, onyń eki jaǵynan útir qoıylady.
Mysaly: Sizge, táıiri, sol da sóz bop pa?
4. Odaǵaı sóılemniń sońynda kelse, onyń aldynan útir qoıylady.
Mysaly: Júre berseń, kóre beresiń degen osy eken ǵoı, o, toba - aı!
5. Odaǵaıly sóılemderdiń sońyna aıtýshynyń kóńil kúıine qaraı núkte, suraý belgisi ne lep belgisi qoıylady.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdik: Oqýshylarǵa odaǵaıdyń túrleri, emlesi men tynys belgileri jóninde túsinigin keńeıtýge jaǵdaı týdyrý, odaǵaıdan alǵan bilim, bilik daǵdylaryn este bekitý, saýattylyqqa úıretý.
Damytýshylyq: Odaǵaıdy túrlerine qaraı taldaı otyryp, oqýshylardy ózindik pikirlerin erkin jetkizýge baýlý, odaǵaıdy mátinnen taýyp ajyrata bilý, zertteýshilik, shyǵarmashylyq is - áreketpen shuǵyldaný qabiletterin damytý.
Tárbıelik: Qazaq tilindegi kóńil kúıge qatysty kótermeleý qoldanystaryn, ulttyq ereksheligin baǵalaı otyryp, oqýshylardy til ónerin qasterleýge úıretý, týǵan jerin súıýge, otansúıgishtikke, eljandylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Shyǵarmashylyq - izdenis sabaǵy(toppen jumys).
Sabaqtyń ádisi.Oı týdyrý, synı turǵydan oılaý, salystyra zertteý, ishinara izdenis.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta.
Pánaralyq baılanys: Ádebıet, tarıh.
Búgingi sabaqtan kútiletin nátıje úsh túrli quzirettilik boıynsha saralanady
1. Problemalardy sheshý quzirettiligi:
a). Ózdiginen sheshimdi qabyldaıdy.
á). Sózderdi óz maqsatyna, mazmunǵa sáıkes qoldana alady.
b). Sózdik qoryn óz betinshe tolyqtyrady.
2. Aqparattyq quzirettiligi:
a). Aqparatty negizinde kózdegen maqsatyna saı mátin quraıdy.
á). Shyǵarmashylyq jumystardy oryndaıdy.
3. Kommýnıkatıvtik quzirettiligi:
a). Sóz qurylymynyń barlyq bólikterine tán daǵdylardy meńgeredi.
á). Óz pikirin qorǵaı alady.
Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
1. Oqýshylardy túgendep, olardyń qalamy, dápteri jáne t. b. bar - joǵyn tekserý.
2. Synyp bólmesiniń tazalyǵyn qadaǵalaý.
3. Oqýshylaryn nazaryn sabaqqa aýdarý.
4. Oqýshylardy 2 topqa bólý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
1. – Balalar, búgingi sabaq – erekshe sabaq. Bizge qonaqtar kelir otyr. Sol kisilerge iltıpatymyzdy bildirip qoıaıyq.
2. Odan soń oqýshylar bir - birine qarap, jaqsy tilekter tileıdi.
Sabaqtyń epıgrafy:
Jatqanda eldiń erkin, azat bolyp,
Eshkimge júrmeý úshin mazaq bolyp,
Óz halqyńnyń tili men tarıhyn bil, jurtyn tany,
Sonda sen kógeresiń qazaq bolyp, –
deı otyryp, sıqyrly áriptermen órilip, kesteli sózdermen órnektelgen qazaq tili sabaǵyn bastaımyz.
– Búgingi sabaǵymyz sátti ótsin degen nıetpen taqtaǵy juldyzdy ilip qoıdym.
– Sondyqtan árqashan da juldyzdaryń janyp, ańsaǵan armandaryńa jete berińder!
– Juldyz bolyp janyńdar, oqyp - bilim alyńdar!
Táýelsiz elimizdiń bilimdi urpaǵy bolyńdar!
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
«Men – saǵan, sen – maǵan» oıyny.
Oıynnyń sharty: qarama - qarsy top oqýshylary bir - birine suraqtar qoıady. Suraqtardy oqýshylar úıden daıyndalyp keledi.
İ topqa suraq:
1. Kómekshi sózder degenimiz ne?
2. Kómekshi sózderge neler jatady?
İİ topqa suraq:
1. Kómekshi etistikter óz ishinde neshe túrge bólinedi?
2. Kómekshi esimder men kómekshi etistikterdi atap jiberińdershi?
Óleńdegi aty atalǵan dara tulǵalar týraly kómekshi sózderdi qoldana otyryp shaǵyn shyǵarma jazyńdar.
Shyǵarma.
Alashtyń arystary
Alashtyń arnap maqsaty men armanyn,
Qazaq úshin qıdy qyrshyn jandaryn.
Ótti ómirden Ahmet pen Álıhan,
Teńdik úshin tógip qasyq qandyryn.
Júsipbek pen Maǵjan syndy jasyńdy,
Aqyndarym jaý bop elge tanyldy.
Eń aqyry arystardyń attaryn,
Ataýǵa da qatań tyıym salyndy.
Imperıa qazaǵymdy buqtyrdy,
Alash sózin apıyn dep uqtyrdy.
Men sıaqty keıingi jas urpaqtyń,
Alash dese tóbe shashy tik turdy.
(A. Imantaev )
İİİ. Jańa sabaq.
1. Al endi dápterlerińe búgingi kúnniń atyn, sabaqtyń taqyrybyn jazyp qoıyńdar.
Jańa sabaǵymyzdyń taqyryby:
« Odaǵaıdyń emlesi men tynys belgileri».
1). Sabaqty aqyn - jazýshylar shyǵarmalarynan úzindiler daıarlap, mánerlep oqytýdan bastaımyz.
... Aý, qyzǵysh qus, qyzǵysh qus,
Qanatyń qatty, moınyń bos...
( Mahambet ).
– Áı, kempir! Erteń dáý saǵan qonaqqa keledi.
– Oıbaı, nemizdi beremiz?
– Táıt! Oıbaılamaı: – Úıde et joq, neni asamyz? – deseń bolady.
Kelesi kúni kempir:
– Oıpyrym - aı, shal - aı, neni asamyz, úıde dym joq.
– Túý, sol da sóz bolyp pa, basqy dáýdiń basyn as, ortańǵy dáýdiń tósin as, bolmasa dosym dáýdiń ózin as!
Dáýler:
– Astapyralla, qashaıyq!
( «Qańbaq shal» ertegisinen ).
2). Derbes maǵynasy joq, adamnyń kóńil - kúıin bildiretin nemese janýarlarǵa qaratylyp aıtylatyn sóz tabyn odaǵaı deımiz.
Ereksheligi
Odaǵaılarda derbes leksıkalyq maǵyna bolmaıdy. páli, átteń, oıpyrmaı t. b.
Odaǵaı sóılemde basqa sózdermen gramatıkalyq baılanysqa túspeıdi. Qap, sony kúshik kezinde atyp tastaý kerek edi.
Odaǵaı sóılem múshesi bola almaıdy. Átteń, qazir janymda ákem bolǵanda ǵoı.
Maǵynasyna qaraı 3 túrge bólinedi:
1. Kóńil - kúı odaǵaılary (Adamnyń túrli kóńil - kúıin bildiredi)
Alaqaı (qýaný), átteń (ókiný), shirkin (tańdaný), t. b.
2. Jekiri, buıyrý odaǵaıy (Jekirý, tyıym salý mánin bildiredi ) táıt, já, tek, t. b.
3. Shaqyrý odaǵaıy (Mal, ıt - qusty shaqyrý ne qýýǵa baılanysty aıtylady). shóre - shóre, quraý - quraý, moh - moh, t. b.
Odaǵaıdyń emlesi men tynys belgileri
1. Qaıtalaný arqyly jasalǵan odaǵaılar defıs arqyly jazylady.
Mysaly: Áldı - áldı, aq bópem, Aq besikte jat, bópem («Besik jyry»).
Sap - sap, kóńilim, sap, kóńilim (Abaı).
2. Odaǵaı sóılemniń basynda kelse, odan keıin útir qoıylady.
Mysaly: Bárekeldi, batyrym, osylaı bolatynyn sezgem ( Á. Ábishev ).
3. Odaǵaı sóılemniń ortasynda kelse, onyń eki jaǵynan útir qoıylady.
Mysaly: Sizge, táıiri, sol da sóz bop pa?
4. Odaǵaı sóılemniń sońynda kelse, onyń aldynan útir qoıylady.
Mysaly: Júre berseń, kóre beresiń degen osy eken ǵoı, o, toba - aı!
5. Odaǵaıly sóılemderdiń sońyna aıtýshynyń kóńil kúıine qaraı núkte, suraý belgisi ne lep belgisi qoıylady.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
