On saýsaq
Sabaqtyń taqyryby: On saýsaq
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Qazaq halqynyń on saýsaqpen ıaǵnı qolónerimen jasalatyn buıymdaryna, on saýsaqpen jasalatyn qazaqtyń ulttyq oıý - órnek zergerlik buıym, kıim - keshek, tamaq olardyń qyr - syrlary týraly jalpy sıpattama berý.
Tárbıelik: Zergerlik buıymdar men qolóner buıymdarynyń ultymyzdyń tarıhyndaǵy alatyn orny jaıly túsinik berý, ulttyq ónerdi qasterleýge tárbıeleý.
Damytýshylyq: Halyq arasynda qolmen jasalǵan sheberlerdiń buıymdary men sýretteriniń kórmesimen tarıhı jádigerlerimen, qazaqtyń ulttyq taǵamdarymen tanystyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qanatty sózder, zergerlik, ulttyq buıymdar, ulttyq taǵamdar, ulttyq kıimder kórmesi.
Sabaqtyń barysy:
1. Kirispe. On saýsaqpen jasalǵan zergerlik buıymdar men ulttyq qolóner tarıhy jáne ulttyq taǵamdar, ulttyq kıimder jaıly túsinik berý.
2. Oqýshylardyń izdenisi.
On saýsaqpen isteletin buıymdar men zattardyń tarıhyn bilý.
3. Qorytyndy.
Ata babamyz sonaý erte zamannan óziniń eńbeginiń arqasynda tirshilik etip, jer jyrtyp, egin egip, mal baǵyp, eki qolymen eńbek etip, kún kórgen. Eki qol on saýsaqtyń arqasynda atadan balaǵa eńbek joly jalǵasyp otyrǵan.
1. Mysaly: Birinshi. Nan qalaı keledi? jerdi soqamen jyrtyp, ol jerge dán seýip, sýaryp, ony piskennen keıin oryp, ol dándi qyrmanǵa jınap
2. aıdap, dándi sýaryp, ony kelige túıip, dıirmenge tartyp, un shyǵaryp, odan qamyr ılep, ashytyp nan pisirip, sodan soń bary ol adamnyń aýzyna túsedi. Sonyń bárin adam óz eńbeginiń arqasynda, eki qoly, on saýsaqpen iske asyrady. Daıyn un, daıyn nan aldymyzǵa kelip tur. On saýsaqtyń arqasynda dúnıeń túgel, tamaǵyń toq, kıimiń kók ómir súresiń.
Endi qolónerdi alaıyq. Ata - babamyz kóne zamannan qolóner buıymdary zergerlik buıymdar jasaýmen aınalysqan. Bul halyqqa kóp taraǵan, sándik jáne qosalqy ónerdiń bir túri. Altyn, kúmis, asyl tas jáne súıekti paıdalanyp sán saltanat úshin áshekeıli jıhaz, qyz kelinshekterdiń sándik buıymdary men qarý jaraq, saýyt - saıman, er - turman, zerleý óneri bolǵan. Sheber túrli materıaldy paıdalanyp óz qol kúshimen kóp eńbek etip sándi buıymdar jasaǵan.
Qazaq zergerleri on saýsaqpen qazaq qyzdaryna arnalǵan syrǵa, bilezik, júzik saqına, sholpy, boıtumar, alqa, qaptyrma, batyrlardyń qarý - jaraqtaryn, úı - ishi múlikterin, mýzyka aspaptaryn ádemi jasaǵan.
Qorytyp aıtqanda qazaq sheberleri jasaǵan zergerlik buıymdar bizdiń ata - babalarymyzdyń on saýsaǵynan óneri tamǵan, ózderi seri, ózderi sulý bolǵanyn kórsetedi.
1. Árkimge kerek qol óner
On saýsaqqa on óner
Túgel bolar dúnıeń
Bilip alsań ony eger.
2. Keste tige almaıtyn
Bolmaýshy edi qyz buryn
Jasaýyn ózi qamdaıtyn
Tósek japqysh júk japqysh
Eń qymbat zattan ony kem
Kim bar eken kóretin
3. Túbit tútip shúıkelep,
Saýsaqqa áje iledi
Suramaıdy bir kómek
Bárin ózi biledi
4. Bireýi jún jaımalap
Bireýi sý sebedi
Endi biri shıge orap
Jabylyp bári tebedi.
Jún tutassa birigip,
Qaıta jazyp alady
Shıryqsyn dep kirigip,
Bilekke endi salady.
Ystyq sý quıyp ústine
Shyqty kıiz pisti de
Synnan ótip san qıly
5. ájem kıim tikkende
Tastamapty qıyqty
Ár alýan qıyq túskende
Dorbaǵa salyp jıypty
Endi tamaqqa keletin bolsaq. Qamyr ıleý, nan pisirý, sıyr saýyp, aran pisý, túrli taǵamdar men salattar men sýsyndar bári bári on saýsaqsyz bitpeıdi.
Qorytyndy.
Qoryta kele aıtqanda ketpen shaýyp, jer jyrtýdan bastap aıtylǵan barlyq tirshiliktiń bári eki qol, on saýsaqsyz bitpeıtinin jańa týǵan sábıden eńkeıgen kárige deıin tirshilik toqtatqansha eki qol, on saýsaqpen ómir súretinimizdi umytpaıyq.
Q. I. Sátbaev atyndaǵy №216 orta
mektebiniń tehnologıa páni muǵalimi
Medeýbaeva Ormangúl
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Qazaq halqynyń on saýsaqpen ıaǵnı qolónerimen jasalatyn buıymdaryna, on saýsaqpen jasalatyn qazaqtyń ulttyq oıý - órnek zergerlik buıym, kıim - keshek, tamaq olardyń qyr - syrlary týraly jalpy sıpattama berý.
Tárbıelik: Zergerlik buıymdar men qolóner buıymdarynyń ultymyzdyń tarıhyndaǵy alatyn orny jaıly túsinik berý, ulttyq ónerdi qasterleýge tárbıeleý.
Damytýshylyq: Halyq arasynda qolmen jasalǵan sheberlerdiń buıymdary men sýretteriniń kórmesimen tarıhı jádigerlerimen, qazaqtyń ulttyq taǵamdarymen tanystyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qanatty sózder, zergerlik, ulttyq buıymdar, ulttyq taǵamdar, ulttyq kıimder kórmesi.
Sabaqtyń barysy:
1. Kirispe. On saýsaqpen jasalǵan zergerlik buıymdar men ulttyq qolóner tarıhy jáne ulttyq taǵamdar, ulttyq kıimder jaıly túsinik berý.
2. Oqýshylardyń izdenisi.
On saýsaqpen isteletin buıymdar men zattardyń tarıhyn bilý.
3. Qorytyndy.
Ata babamyz sonaý erte zamannan óziniń eńbeginiń arqasynda tirshilik etip, jer jyrtyp, egin egip, mal baǵyp, eki qolymen eńbek etip, kún kórgen. Eki qol on saýsaqtyń arqasynda atadan balaǵa eńbek joly jalǵasyp otyrǵan.
1. Mysaly: Birinshi. Nan qalaı keledi? jerdi soqamen jyrtyp, ol jerge dán seýip, sýaryp, ony piskennen keıin oryp, ol dándi qyrmanǵa jınap
2. aıdap, dándi sýaryp, ony kelige túıip, dıirmenge tartyp, un shyǵaryp, odan qamyr ılep, ashytyp nan pisirip, sodan soń bary ol adamnyń aýzyna túsedi. Sonyń bárin adam óz eńbeginiń arqasynda, eki qoly, on saýsaqpen iske asyrady. Daıyn un, daıyn nan aldymyzǵa kelip tur. On saýsaqtyń arqasynda dúnıeń túgel, tamaǵyń toq, kıimiń kók ómir súresiń.
Endi qolónerdi alaıyq. Ata - babamyz kóne zamannan qolóner buıymdary zergerlik buıymdar jasaýmen aınalysqan. Bul halyqqa kóp taraǵan, sándik jáne qosalqy ónerdiń bir túri. Altyn, kúmis, asyl tas jáne súıekti paıdalanyp sán saltanat úshin áshekeıli jıhaz, qyz kelinshekterdiń sándik buıymdary men qarý jaraq, saýyt - saıman, er - turman, zerleý óneri bolǵan. Sheber túrli materıaldy paıdalanyp óz qol kúshimen kóp eńbek etip sándi buıymdar jasaǵan.
Qazaq zergerleri on saýsaqpen qazaq qyzdaryna arnalǵan syrǵa, bilezik, júzik saqına, sholpy, boıtumar, alqa, qaptyrma, batyrlardyń qarý - jaraqtaryn, úı - ishi múlikterin, mýzyka aspaptaryn ádemi jasaǵan.
Qorytyp aıtqanda qazaq sheberleri jasaǵan zergerlik buıymdar bizdiń ata - babalarymyzdyń on saýsaǵynan óneri tamǵan, ózderi seri, ózderi sulý bolǵanyn kórsetedi.
1. Árkimge kerek qol óner
On saýsaqqa on óner
Túgel bolar dúnıeń
Bilip alsań ony eger.
2. Keste tige almaıtyn
Bolmaýshy edi qyz buryn
Jasaýyn ózi qamdaıtyn
Tósek japqysh júk japqysh
Eń qymbat zattan ony kem
Kim bar eken kóretin
3. Túbit tútip shúıkelep,
Saýsaqqa áje iledi
Suramaıdy bir kómek
Bárin ózi biledi
4. Bireýi jún jaımalap
Bireýi sý sebedi
Endi biri shıge orap
Jabylyp bári tebedi.
Jún tutassa birigip,
Qaıta jazyp alady
Shıryqsyn dep kirigip,
Bilekke endi salady.
Ystyq sý quıyp ústine
Shyqty kıiz pisti de
Synnan ótip san qıly
5. ájem kıim tikkende
Tastamapty qıyqty
Ár alýan qıyq túskende
Dorbaǵa salyp jıypty
Endi tamaqqa keletin bolsaq. Qamyr ıleý, nan pisirý, sıyr saýyp, aran pisý, túrli taǵamdar men salattar men sýsyndar bári bári on saýsaqsyz bitpeıdi.
Qorytyndy.
Qoryta kele aıtqanda ketpen shaýyp, jer jyrtýdan bastap aıtylǵan barlyq tirshiliktiń bári eki qol, on saýsaqsyz bitpeıtinin jańa týǵan sábıden eńkeıgen kárige deıin tirshilik toqtatqansha eki qol, on saýsaqpen ómir súretinimizdi umytpaıyq.
Q. I. Sátbaev atyndaǵy №216 orta
mektebiniń tehnologıa páni muǵalimi
Medeýbaeva Ormangúl
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
