InfoHub Logo

Klass: 10 a
Taqyryby: Geografıalyq alań
Maqsaty: 1. Oqýshylar dúnıetanymyn keńeıtý; Jańany bilýge qyzyqtyrý;
2. Kartamen jumys jasaı bilý daǵdylaryn qalyptastyrý;
3. Geografıadan alǵan bilimderin ortaǵa salý.
Qoldanylatyn qural - jabdyqtar: Interaktıvti taqta, slaıd, karta, kesteler.
Baǵalaý jetondary:
Kók jeton - 1 upaı.
Sary jeton - 3 upaı.
Qyzyl jeton - 10 upaı.

Oıynnyń júrý barysy:
İ Uıymdastyrý bólimi: Oqýshylardy toptarǵa bolý, belgilengen oryndaryna otyrǵyzý, ádil - qazylar alqasyn belgileý, barlyq qatysýshylardyń nazaryn aýdarý.
İİ Kirispe bólim
Muǵalimniń kirispe sózi:
Oıynnyń maqsaty men sharttarymen, oıynǵa qatysatyn toptar men ádil - qazylar quramymen tanystyrý.
İİİ Negizgi bólim

1 týr: Ózin - ózi tanystyrý
2 týr: «Zymyran» oıyny
Árbir topqa 20 suraq beriledi, árbir durys jaýapqa 1 upaı. Jaýap tez - tez berilý kerek.

İ toptyń suraqtary
1) Kún júıesindegi kúnge jaqyn ornalasqan ǵalamshar (Merkýrıı)
2) Eltańbanyń avtory (Sh. Ýalıhanov)
3) Aýanyń ylǵaldylyǵyn ólsheıtin qural qalaı atalady? (shash gıgrometri)
4) Qytaı memleketiniń astanasy (Pekın)
5) Jerdiń tas qabaty (lıtosfera)
6) Jazyqtar qandaı túspen boıalady? (jasyl)
7) Eń bıik taý (Gımalaı)
Germanıanyń aqsha birligi (eýro)
9) Tirshilik qabaty (bıosfera)
10 Úndistan astanasy (Delı)
11) Vasko – do – Gamma kim (saıahatshy)
12) Jer serigi (aı)
13) Qazaq eliniń dini (Islam)
14) Qazaqstan jer kólemi boıynsha neshinshi orynda (9)
15) Qyrǵyzstannyń aqsha birligi (som)
16) Eń kishi materık (Aýstralıa)
17) Sýyq materık (Antarktıda)
18) Jazdaǵy tańerteńgilik baıqalatyn sý tamshysy (shyq)
19) Moıny uzyn janýar (kerik)
20) Reseıdiń prezıdenti (Dmıtrıı Medvedev)

İİ toptyń suraqtary
1) Kún júıesinde úshinshi ornalasqan ǵalamshar (Jer)
2) Qazaqstan týynyń avtory ( Sh. Nıazbekov)
3) Atmosferalyq qysymdy ólsheıtin qural ataýy? (barometr aneroıd)
4) Reseı memleketiniń astanasy (Máskeý)
5) Jer betindegi aýa qabaty (atmosfera)
6) Taýlar qandaı túspen boıalady? (qońyr)
7) Dúnıe júzindegi eń uzyn ózen (Nil)
8) Ózbekstannyń aqsha birligi (sým)
9) Sý qabaty (gıdrosfera)
10) Kanadanyń astanasy (Ottava)
11) Lıvıngston kim? (saıahatshy)
12) Emen qansha jyl jasaıdy? (2000 jyl)
13) Eń kóp taralǵan din (hrıstıan)
14) Eń úlken aral (Grenlandıa)
15) Mýson degen ne? (jel)
16) Ylǵaldy materık (Ońtústik Amerıka)
17) Eń úlken materık (Eýrazıa)
18) Eıfel munarasy ornalasqan qala (Parıj)
19) Eń kishkentaı qus (kolıbrı)
20) AQSH – tyń qazirgi prezıdenti (Barak Obama)
3 týr: «Eltaný» oıyny
Árbir topqa taqtada 3 elderdiń memlekettik týlary jáne sol elderge qatysty nysandar beriledi. Árbir top ınteraktıvti taqta quraldaryn paıdalana otyryp olardy bir - birimen sáıkestendirýi kerek. Ýaqyty 30 sekýnd, túgel durys oryndasa 10 upaı.
İ toptyń suraqtary

İİ toptyń suraqtary
4 týr: "Qara jáshik"
Jáshik ishine jasyrylǵan zattyń oqýshylarǵa sıpattamasy beriledi, sol arqyly onyń ishinde ne bar ekenin tabý kerek. 3 kómek bolady, árbir kómek alǵan saıyn 1 upaı shegerilip otyrady
Oılanýǵa 1 mınýt, durys jaýap 10 upaı,

İ topqa:
Bul ósimdikti orta ǵasyrlarda ejelgi grekter jylannyń shaqqan jerine birden-bir em retinde qoldanǵan. Sondyqtan ony "jylan ósimdigi" dep ataǵan. Al ejelgi Mysyrda ony pıramıda qurylysy kezinde myńdaǵan quldarǵa kún saıyn berip turǵan.

Birinshi kómek: Bul ósimdiktiń otany - Orta Azıa.
Ekinshi kómek: Fransıada shildeden qańtarǵa deıin ár beısenbide bul ósimdiktiń ǵajaıyp jármeńkesi ótkizilip turady.
Úshinshi kómek: Isi ótkir, ashshy, tamaqqa paıdalanamyz.
Jaýap: Sarymsaq

İİ topqa:
Eń alǵash bul sýsyn 18 ǵasyrda golandyqtar dastarhanynda paıda bolǵan. Reseıge bul sýsyn tosynnan kelgen. 1638 jyly Moskvadan monǵol hanyna syılyq keledi. Rıza bolǵan han jaýap retinde óz syıyn jiberedi. Orys elshileri bul syıdy kórip, jaramsyz zat retinde qabyldap, óz elderin tómendetý dep esepteıdi. Degenmen syılyq Reseıge jetedi, patsha ony unatady. Basynda ony dári retinde paıdalanady, al 19 ǵasyrdan bastap ony óte kóp mólsherde paıdalana bastady.

Birinshi kómek: Otany - Qytaı
Ekinshi kómek: Qytaıdan basqa Úndistanda, Shrı-Lankada, Japonıada, Indonezıada, Vetnamda. Grýzıada, Taılandta, Bırmada ósiriledi.
Úshinshi kómek: Bul sýsyndy ishpese qazaqtardyń basy aýrady.
Jaýaby: Shaı

5 týr:«Bul qaı el»
Bir eldiń sıpattamasy beriledi, sol boıynsha eldi kartadan taýyp kórsetýleri kerek. 3 kómek bolady, árbir kómek alǵan saıyn 1 upaı shegerilip otyrady. Oılanýǵa 1 mınýt, durys jaýap 10 upaı.

İ topqa suraq:
Bul damýshy eldiń aýmaǵy eki dúnıe bóliginde ornalasqan.
El halqynyń kóp bóligi álemdegi eń belgili ózenniń ańǵary men atyraýynda turady. El astanasy - materıktegi asa iri aglomerasıalardyń biri. Tarıhı - mádenı eskertkishter men rekreasıalyq resýrstarǵa baı bolýy sebepti týrızm halyqaralyq dárejede damyǵan. El aýmaǵynda munaı óndiriledi. Jergilikti halyq negizinen aýyl sharýashylyǵymen aınalysady. Maqta - el eksportynyń mańyzdy bóliginiń biri.
Birinshi kómek: Afrıka men Azıa dúnıe bóliginde ornalasqan.
Ekinshi kómek: Jerorta teńiziniń ońtústiginde ornalasqan.
Úshinshi kómek: Pıramıdalar eli.
Jaýap: Egıpet

İİ topqa:
Bul eldiń ataýy óz tilderinen aýdarǵanda "tómen jatqan jer"
degen maǵyna beredi. El Soltústik teńiz jaǵalaýynda ornalasqan. el aýmaǵynda halyq óte tyǵyz ornalasqan. Ónerkásiptegi joǵarǵy tehnologıa salalarynyń úlesi jóninen dúnıe júzinde Japonıadan keıin 2 oryn alady. Aýyl sharýashylyǵynyń basty salasy - kókónis jáne jemis - jıdek ósirý. Mal sharýashylyǵynyń negizi - sútti sıyr ósirýge mamandanǵan. Dúnıe júzine áıgili qara ala sıyr tuqymy ósiriledi.

Birinshi kómek: Munda sıyrǵa arnap eskertkish qoıylǵan.
Ekinshi kómek: Bul eldi gúlderdiń otany dep ataıdy.
Úshinshi kómek: Bul eldi ekinshi ataýymen Golandıa dep te ataıdy.
Jaýap: Nıderland

6 týr: "Qara jáshik"
İ topqa:
Grek mıfologıasynda Apolon bul ósimdik japyraǵynan gúldeste
Jasap basyna jáne óziniń saz aspabyna ádemilik retinde taǵyp júrgen. Sodan beri kúni búginge deıin bul gúldeste" dańq sımvoly" retinde halyqaralyq túrli saıystaǵy jeńimpazdardyń moıyndaryna taǵylyp júr.

Birinshi kómek: Otany - Jerorta teńizi jaǵalaýy.
Ekinshi kómek: Bul ósimdik Gresıa memleketiniń eltańbasynda beınelengen.
Úshinshi kómek: Bul ósimdik japyraǵyn dámdeýish retinde tamaqqa da paıdalanady.
Jaýap: Lavr japyraǵy.

İİ topqa:
Qytaıda bul ósimdik dámdeýish retinde joǵary baǵalanady. Onyń tarıhy da qyzyqty. Qytaı ámirshisiniń saraıynda aýla sypyrýshylardan bastap barlyq qyzmet kórsetýshiler aýyzdarynan jaǵymdy ıis shyǵyp turý úshin bul dándi aýyzdaryna salyp júrýi kerek bolǵan.
Birinshi kómek: Gúlin kóbinese er adamdarǵa syılaıdy
Ekinshi kómek: Emge de paıdalanady.
Úshinshi kómek: Bul ósimdiktiń otany - Indonezıa.
Jaýap: Qalampyr dáni.

7 týr: " Geografıalyq asosıasıa"
Oqýshylarǵa ár túrli uǵymdar beriledi, solardy saralap qarap qandaı geografıalyq uǵymdy bildirip turǵanyn tabýlary kerek. Oılanýǵa 30 sekýnd, árbir durys jaýapqa 3 upaı

1. Tolqyn, qaýip - qater, jyldamdyq, apatty qubylys, jer silkiný.
Sýnamı
2. Ózen, teńiz, býlaný, bult, jaýyn-shashyn, kún.
Dúnıe júzilik sý aınalymy
3. Essentýkı, Antalıa, Maıamı.
Kýrortty jerler
4. Moskva, Delı, Madrıd, Vılnús, Oslo.
Astanalar
5. Teńiz, kól, ózen.
Sý qoımalary
6. Igýasý, Anhel, Vıktorıa
Sarqyramalar
7. Gólfstrım, Soltústik Atlant, Brazılıa
Jyly aǵystar
8. Marıana, Iava, Pýerto - Rıko.
Shuńǵymalar
9. Grenlandıa, Otty Jer, Madagaskar, Honsú
Araldar
10. Atlas, Appalach, Dekan, And, Karpat.
Taýlar

İİ topqa:
1. Muhıt, muz, taý, "Tıtanık", qaýip - qater.
Aısberg
2. Taý, sý, gúrildeý, ǵajaıyp kórinis, jyra
Sarqyrama
3. Samým, brız, taıfýn, mýson, ýragan.
Jelder
4. Gvıneıa, Bıskaı, Parsy.
Shyǵanaqtar
5. Gobı, Sahara, Takla - Makan, Tar
Shólder
6. Gang, Evfrat, Kolýmbıa, Hýanhe, Dýnaı
Ózender
7. Chad, Baıkal, Gýron, Erı, Vıktorıa
Kólder
8. Taıga, savanna, týndra
Tabıǵat zonalar

9. Rım, Pekın, Bratıslava, Kopengagen, Kaır
Astanalar
10. La-Mansh, Berıng, Gıbraltar
Buǵazdar

8 týr:«Intellektýaldy jekpe-jek» kapıtandar saıysy.
16 suraq qoıylady, eki top kapıtandary qatar shyǵyp turady da, kezek-kezek jaýap beredi. Bireýiniń jaýap bere almaǵanyna ekinshisi jaýap berip upaıyn alýǵa bolady. Tez - tez jaýap berý kerek. Árbir durys jaýapqa 1 upaı.

1. Eń uzyn ózen? Nil
2. Eń júırik ań? Gepard
3. Eń alyp qus? Afrıka túıequsy
4. Eń sýyqqa tózimdi qus? Pıngvın
5. Eń úlken muhıt? Tynyq muhıty
6. Eń úlken aral? Grenlandıa
7. Eń tereń kól? Baıkal
8. Eń bıik shyń? Everest
9. Eń bıik sarqyrama? Anhel
10. Eń qalyń muz jamylǵysy? Vılkes jeri ( Antarktıdada)
11. Eń qurǵaq jer? Atakama shóli
12. Eń tómen teńiz? Óli teńiz
13. Eń bıik taý kóli? Tıtıkaka
14. Eń tuzdy teńiz? Qyzyl teńiz
15. Eń úlken arhıpelag? Indonezıa
16. Eń tereń shuńǵyma? Marıan

Boı sergitý. Jumbaq saýalnama.
1. Bólingen eki elge,
Halyq bar azıalyq shetelde.(Soltústik, ońtústik Koreıa)
2. Jer betinde halqy kóp,
Kim aıtady eldi dóp. (Qytaı)
3. Shyǵys Azıalyq memleket,
Turady 5 myń araldan.
Áli kúnge pırat kóp,
Qajetin tonap taba alǵan.(Indonezıa)
4. Ózi - qala, el - ózi, damyǵan úlgi úrdisi.
Azıalyq bolsa da, Eýropalyq turmysy.(Japonıa)
5. Musylman úshin qasıetti, dininiń týǵan jeri edi.
Munaıda qalqyp baıyǵan, bul arabtyń qaı eli. (Saýd Arabıa)
Júrgizýshi: Ushqyr oıǵa serik bolsyn sheberlik,
Sóz kezegin qazylarǵa bereıik
Aramyzda tapqysh dostar kóp eken,
Solardyń biz nátıjesin kóreıik,- deı kele endigi qorytyndy sóz kezegin qazylarǵa beremiz.
Júrgizýshi: Ǵylymnyń syryn uǵyna,
Shyǵyńdar bilimniń shyńyna.
Daryndylyq pen tapqyrlyq,
Jetkizedi sizderdi,
Geografıa syryna,- deı otyryp saıysymyzdy aıaqtaımyz.

İİİ. Qorytyndy bólim
Saıystyń qorytyndysyn shyǵarý;
Ádil qazylarǵa sóz berý;
Saıysqa qatysýshy toptardy marapattaý.