Oıyn arqyly mektep jasyna deıingi balalarǵa aǵylshyn tilin úıretýde zamanaýı tehnologıalardy qoldaný
Atyraý qalasy, KMQK №55 balabaqshasynyń
II - shi sanatty aǵylshyn tili mamany
Sábıtova Asylzat Sábıtqyzy
Oıyn arqyly mektep jasyna deıingi balalarǵa aǵylshyn tilin úıretýde zamanaýı tehnologıalardy qoldaný
Aǵylshyn tili – XXI ǵasyrdyń tili. Elimizdiń shet eldermen qarym – qatynasymyz kúsheıip otyrǵan kezde balalardyń shet tiline qyzyǵýyn, bilimge qushtarlyǵyn oıatý, tanymdyq belsendiligin arttyrý árbir shetel tili muǵaliminiń mindeti. Demek, balalarymyzdyń aǵylshyn tilin bilýi – ýaqyt talaby.
Bizdiń búgingi balalar – bul elimizdiń bolashaq ıeleri. Sondyqtan da búginnen bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń kishkentaı azamattaryn tárbıeleýge qamqorlyq qajet. Elimizdiń Prezıdenti tilderdi úıretý máselesin bylaı belgiledi: «Qazir biz balalarymyzdyń qazaq tilimen qatar orys jáne aǵylshyn tilderin de belsendi meńgerýi úshin jaǵdaı jasaýǵa sharalar qabyldap jatyrmyz. Úsh tildik memlekettik deńgeıde yntalandyrylýyn kerek. Biz aǵylshyn tilin ıgerýge serpilis jasaýymyz kerek. Qazirgi álemniń osy «lıngva frankasyn» meńgerý bizdiń elimizdiń árbir azamatyna ómirdegi sheksiz jańa múmkindikterdi ashady» dep Nazarbaev Nursultan Ábishuly óz joldaýynda aıtqan bolatyn.
Mine, sondyqtan da búgingi kúni ınovasıalyq ádistermen oqytýdyń aqparattyq tehnologıalaryn qoldaný arqyly balanyń oılaý qabiletin damytyp, oqý is - áreketine degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý basty maqsat bolyp tabylady.
Qazirgi zamanaýı tehnologıalardy mektepke deıingi uıymdardyń jumys isteý praktıkasynda paıdalaný mektepke deıingi tárbıe men oqytý prosesiniń sapasyn arttyrýǵa múmkindik týǵyzady. XXI ǵasyr aqparat ǵasyry bolǵandyqtan, adamzatqa kompúterlik saýattylyq qajet. Osy maqsatty júzege asyrýda zamanaýı tehnologıany paıdalaný ádisi zor ról atqarady. «Oqý úrdisinde zamanaýı tehnologıalardy bilim berý sapasyn jaqsartýdaǵy qoldanys aıasyn keńeıtý kerek» degen Elbasynyń sózin basshylyqqa ala otyryp, oqý is – áreketinde jańa joldardyń birine jatatyn aqparattyq oqytý júıesindegi aǵylshyn tilin úıretýde ınteraktıvti tásildi jıi qoldanamyn. Interaktıvti taqta arqyly ár túrli beınejazbalardy, sýretterdi kórsete otyryp, balanyń aǵylshyn tilin meńgerýge degen qulshynystaryn arttyramyn. Oqý is – áreketi qyzyqty ótý úshin ınteraktıvti taqtadan túrli dıdaktıkalyq oıyn túrlerin jasaqtap, balalarmen birge oınaý arqyly olardyń oılaý qabiletin damytamyn. Sonymen qatar túrli zamanaýı beınejazbalardy da sergitý sátinde qoldanamyn. Interaktıvti taqta arqyly kúndelikti jattap júrgen taqpaqtardy da mnemokeste arqyly oqytamyn.
«Interaktıvtik» degen sóz ensıklopedıa men ǵylymı ádebıetterde kórsetilgendeı, ınteraksıa degen uǵymnan kelip shyǵady, ol eki jaqty birikken áreket bolyp tabylady. Ol úıretý kezinde balalardy birigip belgili bir máseleni sheshýge, belgili bir áreketke óz jaýapkershiligin sezinip, belsendi bolýǵa jáne osy kezde óz qıalyn, oı - órisin, shyǵarmashylyǵyn kórsetýge múmkindik beredi. Sonymen birge bul ádis balalardy jup bolyp, birigip jumys jasaýǵa, oınap otyryp jumys jasaýǵa, jumys jasaı otyryp, ózgelerge kómek kórsetýge úıretedi. Sonymen qatar bul uǵym tásil retinde tómendegideı talaptarǵa saı keledi:
- Aqparatty tereń ıgeredi, óıtkeni ony oı elegine ótkizedi;
- Bala ózin – ózi erkin jáne yńǵaıly sezinetin óristi qalyptastyrady, tildi oqyp úırený nıetin qalyptastyrady;
- Oılaýdy belsendiredi;
- Yntymaqtastyqpen áreket etýge úıretedi.
Birinshiden, aǵylshyn tilin úıretýde ınteraktıvti tásildi qoldaný kezinde qoıylatyn talaptyń, jasalatyn jumystyń úıretý prosesine saı bolýy kerek.
Ekinshiden, jumys túrleri, onda qoldanylatyn úıretý quraldary, jattyǵýlar, sergitý sáti beınejazbalary balalardyń jas erekshelikterine saı bolýy kerek.
Úshinshiden, balalar jibergen qatelikterin muǵalim kómegimen ózderi tabýy kerek.
Mektep jasyna deıingi balalardyń zeıini turaqsyz bolady. Olardy birkelki jumys tez jalyqtyrady. Sondyqtan olardyń zeıinin únemi qajetti baǵytqa aýdarý úshin oqý is – áreketin zamanaýı tehnologıalyq oıyn túrinde júrgizý qajet. Óıtkeni uıymdastyrylǵan oqý is - áreketinde alǵan bilimdi oıynmen tıanaqtaý bilimniń beriktigine negiz qalaıdy. Oıyn barysynda balanyń jeke basynyń qasıetteri qalyptasady. Balanyń qýanyshy men renishi oıynda aıqyn kórinedi. Oıyn kezindegi balanyń psıhologıalyq ereksheligi mynada: olar oılanady, emosıalyq áseri ushqyndalady, belsendiligi artady, erik qasıeti, qıal elesteri damıdy, munyń bári balanyń shyǵarmashylyq qabileti men darynyn ushtaıdy. Aǵylshyn tilin úıretý kezinde oıyn elementterin paıdalaný balanyń shet tiline degen qyzyǵýshylyǵyn arttyryp, jańa taqyrypty jaqsy túsinýge áser etedi. Zamanaýı tehnologıalyq oıyn arqyly balalar aǵylshyn tilinde jeńil qarym - qatynas jasaı alady jáne oıyn kezinde sharshaǵandyǵyn sezbeı, áserlene, qyzyǵa otyryp aǵylshyn tilin tez úırenedi. Oıyn belgili bir bilim berýdi maqsat etip oınalǵan kezde ǵana nátıjeli bolady. Oqyta−úıretý oıyndary: dıdaktıkalyq, sıtýasıalyq, saıystyq, qımyldy, yrǵaqty−mýzykalyq jáne kórkemdik jáne t. s. s kóptegen túrleri bar.
Balalardyń shet tiline qyzyǵýshylyǵyn oıatqan kezde ǵana kez kelgen jetistikterge jetýge bolady, ıaǵnı oqytýdyń eń bastysy ár túrli zamanaýı dıdaktıkalyq oıyn arqyly balalardyń tilge degen qushtarlyǵyn oıatý, tanymdyq belsendiligin arttyrý. Bul degenimiz qoǵam talabyna saı alynǵan tereń bilim, bilik, daǵdylar men quzyrlyqtardyń negizinde erkin baǵdarlaı biletin, qoıylǵan maqsatqa tanymdyq qyzmet jasaý arqyly jete alatyn, óz betinshe durys, tıimdi sheshimder qabyldaýǵa qabiletti jeke tulǵany qalyptastyrý.
Jas urpaqtyń bilim keńistiginde erkin samǵaýyna jol ashatyn, álemniń ǵylymı qupıalaryna úńilip, óz qabiletin tanytýyna múmkindik beretin búgingi kúngi eń basty qajettiligi ol – úsh tilde oqytý. Til mádenıetin ıgerý – ár balanyń sábı shaǵynan bastalyp, ary qaraı birtindep jetilip otyratyn úrdis.
Sondyqtan da búgingi óskeleń ýaqyt talabyna saı bilim berýdi odan ári jetildirý máselesi tolassyz, úzdiksiz kún saıyn ózgerip turǵan álemmen birge júreri anyq. Balabaqshada berilgen barlyq bilimniń bastamasy ári jan – jaqty damytý túpki negizinen qalaıtyn oryn. Sondyqtan da, balalardyń oı órisin úzdiksiz damytý úshin oqý is - áreketin qyzyqty zamanaýı oıyn arqyly ótkizýdiń mańyzy zor.
Árıne, barlyǵyn baılanystyrý, júıeleý ońaı jumys emes, biraq belgili bir jetistikke jetý úshin, «tilderdiń úsh tuǵyrlylyǵynyń» bolýy úshin, nátıjesin kórýge bolatyn sıaqty. Úsh tildi bolý - qazirgi zaman talaby. Órkenıet kóshinen qalmaı, soǵan sáıkes qadam jasaýǵa, tolyqqandy bilim alýǵa qol jetkizýge úlesimizdi qosýymyz kerek. Jańa egemen elimizdiń urpaǵyn jańa bilim nárimen sýsyndatyp, sanaly tárbıe, sapaly bilim beretin bilimdi, bilikti maman bolaıyq.
Nátıje:
1. Balalardyń aǵylshyn tilin meńgerýge degen qulshynystary artady;
2. Balalardyń oılaý qabileti damıdy,
3. Jyldam jumys isteýge daǵdylanady;
4. Balalardyń jeke qabileti anyqtalady;
5. Balalar top jarýǵa umtylady;
6. Ár bala óz deńgeıimen baǵalanady.
II - shi sanatty aǵylshyn tili mamany
Sábıtova Asylzat Sábıtqyzy
Oıyn arqyly mektep jasyna deıingi balalarǵa aǵylshyn tilin úıretýde zamanaýı tehnologıalardy qoldaný
Aǵylshyn tili – XXI ǵasyrdyń tili. Elimizdiń shet eldermen qarym – qatynasymyz kúsheıip otyrǵan kezde balalardyń shet tiline qyzyǵýyn, bilimge qushtarlyǵyn oıatý, tanymdyq belsendiligin arttyrý árbir shetel tili muǵaliminiń mindeti. Demek, balalarymyzdyń aǵylshyn tilin bilýi – ýaqyt talaby.
Bizdiń búgingi balalar – bul elimizdiń bolashaq ıeleri. Sondyqtan da búginnen bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń kishkentaı azamattaryn tárbıeleýge qamqorlyq qajet. Elimizdiń Prezıdenti tilderdi úıretý máselesin bylaı belgiledi: «Qazir biz balalarymyzdyń qazaq tilimen qatar orys jáne aǵylshyn tilderin de belsendi meńgerýi úshin jaǵdaı jasaýǵa sharalar qabyldap jatyrmyz. Úsh tildik memlekettik deńgeıde yntalandyrylýyn kerek. Biz aǵylshyn tilin ıgerýge serpilis jasaýymyz kerek. Qazirgi álemniń osy «lıngva frankasyn» meńgerý bizdiń elimizdiń árbir azamatyna ómirdegi sheksiz jańa múmkindikterdi ashady» dep Nazarbaev Nursultan Ábishuly óz joldaýynda aıtqan bolatyn.
Mine, sondyqtan da búgingi kúni ınovasıalyq ádistermen oqytýdyń aqparattyq tehnologıalaryn qoldaný arqyly balanyń oılaý qabiletin damytyp, oqý is - áreketine degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý basty maqsat bolyp tabylady.
Qazirgi zamanaýı tehnologıalardy mektepke deıingi uıymdardyń jumys isteý praktıkasynda paıdalaný mektepke deıingi tárbıe men oqytý prosesiniń sapasyn arttyrýǵa múmkindik týǵyzady. XXI ǵasyr aqparat ǵasyry bolǵandyqtan, adamzatqa kompúterlik saýattylyq qajet. Osy maqsatty júzege asyrýda zamanaýı tehnologıany paıdalaný ádisi zor ról atqarady. «Oqý úrdisinde zamanaýı tehnologıalardy bilim berý sapasyn jaqsartýdaǵy qoldanys aıasyn keńeıtý kerek» degen Elbasynyń sózin basshylyqqa ala otyryp, oqý is – áreketinde jańa joldardyń birine jatatyn aqparattyq oqytý júıesindegi aǵylshyn tilin úıretýde ınteraktıvti tásildi jıi qoldanamyn. Interaktıvti taqta arqyly ár túrli beınejazbalardy, sýretterdi kórsete otyryp, balanyń aǵylshyn tilin meńgerýge degen qulshynystaryn arttyramyn. Oqý is – áreketi qyzyqty ótý úshin ınteraktıvti taqtadan túrli dıdaktıkalyq oıyn túrlerin jasaqtap, balalarmen birge oınaý arqyly olardyń oılaý qabiletin damytamyn. Sonymen qatar túrli zamanaýı beınejazbalardy da sergitý sátinde qoldanamyn. Interaktıvti taqta arqyly kúndelikti jattap júrgen taqpaqtardy da mnemokeste arqyly oqytamyn.
«Interaktıvtik» degen sóz ensıklopedıa men ǵylymı ádebıetterde kórsetilgendeı, ınteraksıa degen uǵymnan kelip shyǵady, ol eki jaqty birikken áreket bolyp tabylady. Ol úıretý kezinde balalardy birigip belgili bir máseleni sheshýge, belgili bir áreketke óz jaýapkershiligin sezinip, belsendi bolýǵa jáne osy kezde óz qıalyn, oı - órisin, shyǵarmashylyǵyn kórsetýge múmkindik beredi. Sonymen birge bul ádis balalardy jup bolyp, birigip jumys jasaýǵa, oınap otyryp jumys jasaýǵa, jumys jasaı otyryp, ózgelerge kómek kórsetýge úıretedi. Sonymen qatar bul uǵym tásil retinde tómendegideı talaptarǵa saı keledi:
- Aqparatty tereń ıgeredi, óıtkeni ony oı elegine ótkizedi;
- Bala ózin – ózi erkin jáne yńǵaıly sezinetin óristi qalyptastyrady, tildi oqyp úırený nıetin qalyptastyrady;
- Oılaýdy belsendiredi;
- Yntymaqtastyqpen áreket etýge úıretedi.
Birinshiden, aǵylshyn tilin úıretýde ınteraktıvti tásildi qoldaný kezinde qoıylatyn talaptyń, jasalatyn jumystyń úıretý prosesine saı bolýy kerek.
Ekinshiden, jumys túrleri, onda qoldanylatyn úıretý quraldary, jattyǵýlar, sergitý sáti beınejazbalary balalardyń jas erekshelikterine saı bolýy kerek.
Úshinshiden, balalar jibergen qatelikterin muǵalim kómegimen ózderi tabýy kerek.
Mektep jasyna deıingi balalardyń zeıini turaqsyz bolady. Olardy birkelki jumys tez jalyqtyrady. Sondyqtan olardyń zeıinin únemi qajetti baǵytqa aýdarý úshin oqý is – áreketin zamanaýı tehnologıalyq oıyn túrinde júrgizý qajet. Óıtkeni uıymdastyrylǵan oqý is - áreketinde alǵan bilimdi oıynmen tıanaqtaý bilimniń beriktigine negiz qalaıdy. Oıyn barysynda balanyń jeke basynyń qasıetteri qalyptasady. Balanyń qýanyshy men renishi oıynda aıqyn kórinedi. Oıyn kezindegi balanyń psıhologıalyq ereksheligi mynada: olar oılanady, emosıalyq áseri ushqyndalady, belsendiligi artady, erik qasıeti, qıal elesteri damıdy, munyń bári balanyń shyǵarmashylyq qabileti men darynyn ushtaıdy. Aǵylshyn tilin úıretý kezinde oıyn elementterin paıdalaný balanyń shet tiline degen qyzyǵýshylyǵyn arttyryp, jańa taqyrypty jaqsy túsinýge áser etedi. Zamanaýı tehnologıalyq oıyn arqyly balalar aǵylshyn tilinde jeńil qarym - qatynas jasaı alady jáne oıyn kezinde sharshaǵandyǵyn sezbeı, áserlene, qyzyǵa otyryp aǵylshyn tilin tez úırenedi. Oıyn belgili bir bilim berýdi maqsat etip oınalǵan kezde ǵana nátıjeli bolady. Oqyta−úıretý oıyndary: dıdaktıkalyq, sıtýasıalyq, saıystyq, qımyldy, yrǵaqty−mýzykalyq jáne kórkemdik jáne t. s. s kóptegen túrleri bar.
Balalardyń shet tiline qyzyǵýshylyǵyn oıatqan kezde ǵana kez kelgen jetistikterge jetýge bolady, ıaǵnı oqytýdyń eń bastysy ár túrli zamanaýı dıdaktıkalyq oıyn arqyly balalardyń tilge degen qushtarlyǵyn oıatý, tanymdyq belsendiligin arttyrý. Bul degenimiz qoǵam talabyna saı alynǵan tereń bilim, bilik, daǵdylar men quzyrlyqtardyń negizinde erkin baǵdarlaı biletin, qoıylǵan maqsatqa tanymdyq qyzmet jasaý arqyly jete alatyn, óz betinshe durys, tıimdi sheshimder qabyldaýǵa qabiletti jeke tulǵany qalyptastyrý.
Jas urpaqtyń bilim keńistiginde erkin samǵaýyna jol ashatyn, álemniń ǵylymı qupıalaryna úńilip, óz qabiletin tanytýyna múmkindik beretin búgingi kúngi eń basty qajettiligi ol – úsh tilde oqytý. Til mádenıetin ıgerý – ár balanyń sábı shaǵynan bastalyp, ary qaraı birtindep jetilip otyratyn úrdis.
Sondyqtan da búgingi óskeleń ýaqyt talabyna saı bilim berýdi odan ári jetildirý máselesi tolassyz, úzdiksiz kún saıyn ózgerip turǵan álemmen birge júreri anyq. Balabaqshada berilgen barlyq bilimniń bastamasy ári jan – jaqty damytý túpki negizinen qalaıtyn oryn. Sondyqtan da, balalardyń oı órisin úzdiksiz damytý úshin oqý is - áreketin qyzyqty zamanaýı oıyn arqyly ótkizýdiń mańyzy zor.
Árıne, barlyǵyn baılanystyrý, júıeleý ońaı jumys emes, biraq belgili bir jetistikke jetý úshin, «tilderdiń úsh tuǵyrlylyǵynyń» bolýy úshin, nátıjesin kórýge bolatyn sıaqty. Úsh tildi bolý - qazirgi zaman talaby. Órkenıet kóshinen qalmaı, soǵan sáıkes qadam jasaýǵa, tolyqqandy bilim alýǵa qol jetkizýge úlesimizdi qosýymyz kerek. Jańa egemen elimizdiń urpaǵyn jańa bilim nárimen sýsyndatyp, sanaly tárbıe, sapaly bilim beretin bilimdi, bilikti maman bolaıyq.
Nátıje:
1. Balalardyń aǵylshyn tilin meńgerýge degen qulshynystary artady;
2. Balalardyń oılaý qabileti damıdy,
3. Jyldam jumys isteýge daǵdylanady;
4. Balalardyń jeke qabileti anyqtalady;
5. Balalar top jarýǵa umtylady;
6. Ár bala óz deńgeıimen baǵalanady.
You Might Also Like
