InfoHub Logo

Aqmola oblysy,
Ereımentaý aýdany, Maltabar orta mektebiniń muǵalimi
Mýkasheva Aınýr Jaqıaqyzy
Taqyryby: Ózbek mádenıeti
Maqsaty: Oqýshylardy basqa ulttyń mádenıetin syılaı bilýge, qurmetteı bilýge úıretý; adamgershilikke baýlý, etıka - estetıkalyq tárbıe berý.
Túri: dástúrli emes ashyq tárbıe saǵaty
Kórnekiligi: sýretter, sharlar, ózbek kıimderi, buıymdary, ulttyq taǵamdary

Barysy:
İ. Uıymdastyrý. Amandasý.
Haırlı kýn! Ýstozlá
Júrgizýshiler:
Bizdiń ózbek dıasporasyna qosh keldińizder!
Araılym:
Ózbekter (óz. O/zbek, O/zbeklar) – ult, Ózbekstan eliniń negizgi halqy. Jalpy sany 30 - mln - daı adam. TMD sheńberinde sonyń ishinde Tájikstanda, Qazaqstanda, Qyrǵyzstanda, Túrikmenstanda, kóp turady. Soltústik Aýǵanstanda, QHR - da, t. b. alys shet elderde de ómir súredi.
Sultan:
2013 jyl 1 - sáýirdegi málimet boıynsha Qazaqstanda 520 myńǵa tarta ózbek turady. Olardyń basym bóligi Ońtústik Qazaqstan oblysynda mekendeıdi. (87, 6 paıyz) Qazaqstanda 81 dana ózbek mektepteri jumys isteıdi. Ózbek tilinde gazet, jýrnaldar shyǵarylady. Qazaqstan halyqtary assambleıasynyń quramynda ózbekterdiń ulttyq mádenı ortalyǵy jumys isteıdi.
Araılym:
Kıim-keshekteri: erler jeıde, shapan; áıelder slan matadan tigilgen kóılek, shapan kıedi. 19 - ǵ - ń aıaǵy men 20ǵ - dyń basynda belge deıin keletin qamzol da kıgen. Bas kıim erlerde – taqıa, jún qalpaq, áıelderde – oramal. Dástúrli aıaq - kıimi – teri etik, tabany jumsaq mási, syrtynan galosh kıedi.
Sultan:
Ózbekterdiń dástúrli kásibi – eginshilik, saýda jáne ustalyq, iri qalalarda saýda, ustahanalar, úlken aýyldy jerlerde qolóner. Ustalyqtyń ár túrli (tiginshilik, zergerlik, teri ıleý, sabyn jasaý, nan basý, tátti shyǵarý t. b.) damydy.
Ózbekterdiń negizgi taǵamy ósimdik, sút jáne sút ónimderinen jasalady. Súıikti asy – palaý. Basty sýsyny – shaı, kóbine kók shaı.
Qazir ózbekterdiń 8 - naýryz merekesi qarsanynda analarǵa arnalǵan ólenderin tyńdańyzdar:
Aıdos:
Onojonım
Shýkýr senga Ollohım
Boldır menıng haetım
Bashımdagı gýl tojım
Ýdır meneng Onajonım

Almıra:
Ýıga borsam menı kýtgan
Mehırla bagrıga bosgan
Jılmaı ıb ıýzımdan ýrgan
Raıhon gýlım Ona jonım

Symbat:
Dýne arman dýnedýr
Bılmam, týshlı, rýedýr
Mehmanları bır bırın
Kýzlarını ýedır
Shohnı ham, gadanı ham
Bır ıýıda kýr, bır jýlda!
Bý dýnenıng ımları
Har ıýldarýr, har ıýlda!

Aıda:
Etmadım man
Otam olıs joıga ketdı
Oıden onam oıga ketdı,
Menıng kýnglım naıga ketdı

Sultan:
Kórinis. Ózbek halqynyń qonaqjaılylyǵy.
Araılym:
Ózbek halqyna tán qasıet olardyń qonaqjaılylyǵy. Ózbek halqynda qonaq kútý bárinen de joǵary baǵalanady. Qonaqty kútpeý otbasyn, týysqandardy, aýylyńdy uıatqa qaldyrýmen teń. Qadirli qonaqty úı ıesi esik aldynan tosyp alady.
Tileýbergen úıdiń ıesi, Jansýlý kelinshegi. Aıbek, Rýslan, Aqbota qonaqtar
Tileýbergen: - Assalomý - alakým!
Aıbek: - Haırlı kýn!
Erler ǵana biri - birimen qol alysyp amandasady. Qol alysý barysynda bir - biriniń densaýlyǵyn, jaǵdaılaryn surasady. Al áıel adamdar sál ıilip, oń qoldaryn júrekke qoıyp amandasady.
Tileýbergen: Iaqın va azız qýnoq. Ýtırıb olıng!

Sosyn qonaqtardy úıge kirgizip dastarhan basyna otyrǵyzady. Otaǵasy qonaqtardy tór jaqqa otyrǵyzady. Kez kelgen otyrys shaı ishýden bastalyp, shaı ishýmen aıaqtalady. Alǵashynda ústelge táttiler qoıylady. Sońynan ózbekterdiń ystyq taǵamy palaý qoıylady.
Qonaqtarǵa shaı quıady. Dástúr boıynsha ózbek halqy shaıdy shamalap qana quıady eken. Qonaq neǵurlym syıly bolsa, soǵurlym onyń kesesindegi shaıy da az bolady eken. Bul salt - dástúr bylaı túsindiriledi: kelgen qonaq úı ıesinen kóbirek shaı surasa, jaqsy yrym bolyp tabylady. Bul úıdi syılaýdyń belgisi. Eger keseniń túbinde kishkene shaı qalyp qoısa, ony tógip, jańa shaı quıyp berý kerek eken.
Bı. Ózbekshe
Salt dástúri. Kýrash (kúres)
Ózbek palýandaryn ortaǵa shaqyraıyq!
parodıa. «Ialla» toby. Shınýrı
Án. Ózbek áni.
Sultan: Qurmetti qonaqtar! Búgin biz daıyndaǵan ózbek dastarhanynan dám alyńyzdar!
Kelip tamashalaǵandaryńyzǵa kóp rahmet!