InfoHub Logo

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti – 85 jyldan astam tarıhy bar Qazaqstandaǵy, jalpy Azıadaǵy jetekshi joǵary oqý oryndarynyń biri. Úsh tildik bilim berý júıesi, dúnıejúzi elderiniń tanymal joǵary oqý oryndarynan profesorlardyń kelip dáris júrgizip, tájirıbe almasyp otyrýy – Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń álemdik arenadaǵy ózindik orny bar ekendigine dálel.

Ál Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti – kóp salany qamtıtyn mamandardy daıarlaý boıynsha úlken jumys jasaıdy. Sonyń ishinde qazirgi zamandaǵy orny aıryqsha, jetekshi mamandyqtardyń biri – psıhologıa da oqytylady. Bul jastar úshin asa mańyzdy oqytylýy qajet sabaqtyń biri desek te bolady.

Psıhologıa – qoǵamda ózindik orny bar, adam ómirinde mańyzdy ról atqaratyn sala bolyp tabylady. Psıhologıany bilý jáne uǵyný adam ómirin birshama jeńildetip, ony odan saıyn túrlendire túsedi. Sonymen qatar, bul sala eń aldymen óz-ózimizdi tanyp-bilýge, minez-qulqymyzdyń qalyptasýyna, bizdiń qorshaǵan ortamyzdaǵy adamdardyń sana-sezimin, ishki jan dúnıesin túsinýge jáne taǵy da sol syndy nárselerdi uǵynýǵa kómektesedi. Osynyń arqasynda biz adamdardyń ne isteıtinin jáne ne úshin isteıtinin jáne qalaı ózgerip, óse alatynymyzdy bilemiz.

Psıhologıa – bul adamdardyń minez-qulqyn, kognıtıvti kózqarasyn, ónimdiligi men psıhıkalyq qyzmetin zertteý. Ol psıhologıalyq aýytqýlary bar adamdardy jaqsy túsiný jáne olarǵa kómektesý, psıhıkalyq densaýlyq máselelerin emdeý jáne bilim berý júıesin, jumys ornyndaǵy minez-qulyq pen qarym-qatynasty jaqsartý úshin qoldanylady.

Psıhologıany ómirdiń barlyq salalarynda paıdalanýǵa bolady. Temekini tastaý, salmaq joǵaltý nemese jańa tildi úırený bolsyn, psıhologıa sabaqtary motıvasıany arttyrý boıynsha keńester beredi. Psıhologıa jalpy densaýlyqty jaqsartýdyń paıdaly quraly bola alady. Jattyǵýdy yntalandyrý jáne tamaqtanýdy jaqsartý ádisterinen bastap depressıany emdeýdiń jańa ádisterine deıin densaýlyq psıhologıasy salasy saý jáne baqytty bolýǵa kómektesetin kóptegen paıdaly strategıalardy usynady.

Al endigi kezekte psıhologıanyń qazirgi tańdaǵy orny men mańyzy qandaı degen suraqqa jaýap bereıik. Bárimiz biletindeı, HHİ ǵasyr –aqparattyq tehnologıalardyń, ınternet jelisiniń damyǵan ǵasyry. Árıne, bul adamzat úshin óte jaqsy jetistik. Alaıda, ár zattyń oń jáne teris jaqtary bar ekenin esten shyǵarmaıyq. Internet jelisinde túrli maqsatta jarıalanatyn aqparattar men beınerolıkter adam psıhologıasyna keri áserin tıgizip, motıvasıasyn tómendetedi. Sondyqtan da, osyndaı jaǵdaıda synbaı, aldyǵa qaraı umtylý úshin psıhologıany tereń meńgerý qajet.

Negizinde, psıhologıa adamdarǵa kóp jaǵdaıda kómektesedi, óıtkeni ol adamdardyń ne úshin istep jatqanyn túsindire alady. Osyndaı kásibı túsinikpen psıholog adamdarǵa sheshim qabyldaý prosesin, stressti basqarýdy jáne minez-qulyqty jaqsartýǵa kómektesedi. Munyń bári adamdarǵa tabysty mansapqa jetýge, qarym-qatynasty jaqsartýǵa, ózine degen senimdilikti arttyrýǵa jáne jalpy qarym-qatynasty jaqsartýǵa kómektesedi.

Basqarý psıhologıasy – qazirgi tańda asa qarqyndy jyldamdyqpen damyp kele jatqan psıhologıanyń bir salasy bolyp tabylady. Basqarý psıhologıasy – jumys ornyndaǵy eń tıimdi salalardyń biri. Ol jumys ornyndaǵy qyzmetkerlerdiń tabıǵatyn túsinýge baǵyttalǵan.

Basqarý psıhologıasy – bul jumys ornyndaǵy jeke tulǵalardyń, toptardyń jáne uıymdardyń tıimdiligine baǵyttalǵan óndiristik jáne uıymdastyrýshylyq psıhologıanyń páni. Onyń maqsaty-menedjerlerge kez-kelgen uıymdaǵy jeke adamdar men toptar arasynda keń taralǵan psıhologıalyq modelder týraly jaqsy basqarýshylyq jáne jeke túsinik alýǵa kómektesý. Basqarý psıhologıasyn jumys ornyndaǵy jaǵymsyz psıhologıalyq modelderdi boljaý jáne aldyn-alý úshin qoldanýǵa bolady, sonymen qatar jeke adamdar men toptar arasyndaǵy psıhologıalyq modelderdi uzaq merzimdi perspektıvada uıymǵa paıda ákeletin etip baqylaý úshin qoldanýǵa bolady.

Alaıda, táýelsiz ǵylymı pán retinde basqarý psıhologıasy salystyrmaly túrde jaqynda paıda boldy jáne bul menedjment teorıasynyń damýy aıasynda boldy. Menedjment teorıasyn damytýdyń tórt negizgi tásili bar: menedjmenttiń negizgi mektepteri turǵysynan kózqaras, prosestik, júıelik jáne sıtýasıalyq tásilder. Basqarý psıhologıasyn damytý úshin ekinshi jáne úshinshi mektepter mańyzdy. Osylaısha, «klasıkalyq» mektepte basqarýdyń negizgi prınsıpteri (dara basshylyq, ortalyqtandyrý, eńbek bólinisi, quqyqtar men mindetterdiń proporsıonaldyǵy jáne t.b.) tujyrymdalyp, olardyń negizinde kóshbasshynyń barlyq qyzmeti qurylady, sonymen qatar basqarýdyń negizgi fýnksıalary (josparlaý, uıymdastyrý, baqylaý, motıvasıa jáne t. b.) sıpattalady.

Adamnyń minez-qulqyn bilý jumystyń qarqyndy júrýiniń negizi bolyp tabylady; sizdiń psıhologıa negizderi týraly bilimińiz sizdi mańyzdy qyzmetker / menedjer etedi.

Zertteý esepteri qyzmetkerlerdiń joǵary jalaqy men qarjylyq yntalandyrýǵa ǵana emes, sonymen qatar eńbek jaǵdaılaryn jaqsartýǵa umtylatynyn kórsetedi.

Sondyqtan, eger menedjerler óz qyzmetkerlerin saqtap qalýǵa jáne qyzmetkerlerdiń maksımaldy ónimdiligin qamtamasyz etýge umtylsa, olar qyzmetkerlerdiń psıhologıalyq jaǵdaıyn barynsha eskeretin jaǵymdy orta men teńdestirilgen atmosferany qurýy kerek.

Tlenchıeva N.S.
Pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty
Sadykova N.M.
Psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty
Qoldanbaly jáne praktıkalyq psıhologıa kafedrasy
Manıkova Anar
Mýratov Erbulan
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ,
«Tarıh jáne geografıa» mamandyǵynyń 1 kýrs magıstranttary

---