Qara sózder. Abaıdyń qyryq ekinshi qara sózi
Qara sózder. Abaıdyń qyryq ekinshi qara sózi
QYRYQ EKİNSHİ SÓZ
Qazaqtyń jamanshylyqqa úıir bola beretuǵynynyń bir sebebi - jumysynyń joqtyǵy. Eger egin salsa, ıa saýdaǵa salynsa, qoly tıer me edi? Ol aýyldan bul aýylǵa, bireýden bir jylqynyń maıyn surap minip, tamaq asyrap, bolmasa sóz ańdyp, qýlyq, sumdyqpenen adam azdyrmaq úshin, ıakı azǵyrýshylardyń keńesine kirmek úshin, paıdasyz, jumyssyz qańǵyryp júrýge qumar. Dúnıelik kerek bolsa, adal eńbekke salynyp alǵan kisi ondaı júristi ıtteı qorlyq kórmeı me? Óziniń kásibin tastap, kezegendikke salyna ma? Maldylar malyn óńkeı malshylarǵa, bala - shaǵaǵa tapsyryp, qoldaǵy qudaı bergen azdy - kópti dáýleti qyzyqsyz kórinip, onyń ury - bórige jem bolyp, qarǵa - jarǵa ushyraýyna shydaıdy. Pysh - pysh keńesten qalyp, bir aýylǵa baryp, qýlyq, sumdyq jasap júrip, tegin tamaq jep, yrjyńdasýdy qysyratýǵa shydamaıdy. Ne úshin deseń, halyqqa ádet jol bolǵan soń, sharýaǵa pysyq, mal baǵýǵa, mal tabýǵa pysyq ol ónerli kisige qosylmaıdy, ıa ózi pále shyǵarýǵa pysyq, ıa sondaılardyń sózin «estigenim», «bilgenim» dep elge jaıyp júrip, yrbańdaýǵa pysyq ónerlilerge qosylǵandaı kórinedi.
Sol úshin osy kúngi qazaqtyń iske jaraımyn degeni óziniń azdy - kóptisin bireýge qosa salyp, «kóre júr, kózdeı júr» dep basyn bosatyp alyp, sóz ańdyp, tamaq ańdyp, el kezýge salynady.
Bul kúndegige baılyq ta maqtan emes, aqyl, abuıyr da maqtan emes, aryz bere bilý, aldaı bilý - maqtan. Bul ekeýi qolynan kelgen kisi salt atty, sabaý qamshyly kedeı de bolsa, az da bolsa orny tórde, maıly atqa, maıly etke qoly jetedi. Jelókpeleý, maqtanshaq baılardy: «siz aıtsańyz, otqa túsýge barmyn» dep jeldendirip alyp, sharýasyn qylmaı - aq, malyn baqpaı - aq, sodan alyp kıimin búteıtip kıip, táýir atyn minip alyp, qatarly bir qurmetke jetip júre beredi.
Ol baı óz tynyshtyǵyn da bilmeıdi, bos shyǵyndanǵanyn da eskermeıdi. Bir kisimen sóılesse, «muny qaıtemiz?» - dep baǵanaǵy anturǵanmen aqyldasady. Ol sıyrdyń jorǵasy sekildenip, qaraıǵanda jalǵyz ózim bolsam eken deıtuǵyn nıetimen jáne de aqyldasar dosy kóbeıse, qadirim ketip qalady dep oılap: «Oı, táńir - aı, sony bilmeı tursyz ba? Ol ana qýlyq qoı, bul myna qýlyq qoı» dep, «oǵan búıdeı salsań bolmaı ma?» dep bar ońbaǵan jaýapty úıretip, amalshylyqtyń jolyn úıretem dep, ol baıdyń ózin kisige senbeıtuǵyn qylady. Jáne baıdyń ózine de adam senbeıtuǵyn bolady. Baıdyń óz jaýaby, óz minezi ońbaı turǵan soń, baǵanaǵy kisi buzylsa, álgi anturǵan baǵanaǵy baıǵa: «Men aıtpap pa edim, onyki qýlyq sóz dep, mine, kórdiń be?» - dep, ekinshide tyrp etpeıtuǵyn qylyp alady. Endigi jurttyń aqyly da, tileýi de, hareketi de - osy.
Abaıdyń basqa da qara sózderi
QYRYQ EKİNSHİ SÓZ
Qazaqtyń jamanshylyqqa úıir bola beretuǵynynyń bir sebebi - jumysynyń joqtyǵy. Eger egin salsa, ıa saýdaǵa salynsa, qoly tıer me edi? Ol aýyldan bul aýylǵa, bireýden bir jylqynyń maıyn surap minip, tamaq asyrap, bolmasa sóz ańdyp, qýlyq, sumdyqpenen adam azdyrmaq úshin, ıakı azǵyrýshylardyń keńesine kirmek úshin, paıdasyz, jumyssyz qańǵyryp júrýge qumar. Dúnıelik kerek bolsa, adal eńbekke salynyp alǵan kisi ondaı júristi ıtteı qorlyq kórmeı me? Óziniń kásibin tastap, kezegendikke salyna ma? Maldylar malyn óńkeı malshylarǵa, bala - shaǵaǵa tapsyryp, qoldaǵy qudaı bergen azdy - kópti dáýleti qyzyqsyz kórinip, onyń ury - bórige jem bolyp, qarǵa - jarǵa ushyraýyna shydaıdy. Pysh - pysh keńesten qalyp, bir aýylǵa baryp, qýlyq, sumdyq jasap júrip, tegin tamaq jep, yrjyńdasýdy qysyratýǵa shydamaıdy. Ne úshin deseń, halyqqa ádet jol bolǵan soń, sharýaǵa pysyq, mal baǵýǵa, mal tabýǵa pysyq ol ónerli kisige qosylmaıdy, ıa ózi pále shyǵarýǵa pysyq, ıa sondaılardyń sózin «estigenim», «bilgenim» dep elge jaıyp júrip, yrbańdaýǵa pysyq ónerlilerge qosylǵandaı kórinedi.
Sol úshin osy kúngi qazaqtyń iske jaraımyn degeni óziniń azdy - kóptisin bireýge qosa salyp, «kóre júr, kózdeı júr» dep basyn bosatyp alyp, sóz ańdyp, tamaq ańdyp, el kezýge salynady.
Bul kúndegige baılyq ta maqtan emes, aqyl, abuıyr da maqtan emes, aryz bere bilý, aldaı bilý - maqtan. Bul ekeýi qolynan kelgen kisi salt atty, sabaý qamshyly kedeı de bolsa, az da bolsa orny tórde, maıly atqa, maıly etke qoly jetedi. Jelókpeleý, maqtanshaq baılardy: «siz aıtsańyz, otqa túsýge barmyn» dep jeldendirip alyp, sharýasyn qylmaı - aq, malyn baqpaı - aq, sodan alyp kıimin búteıtip kıip, táýir atyn minip alyp, qatarly bir qurmetke jetip júre beredi.
Ol baı óz tynyshtyǵyn da bilmeıdi, bos shyǵyndanǵanyn da eskermeıdi. Bir kisimen sóılesse, «muny qaıtemiz?» - dep baǵanaǵy anturǵanmen aqyldasady. Ol sıyrdyń jorǵasy sekildenip, qaraıǵanda jalǵyz ózim bolsam eken deıtuǵyn nıetimen jáne de aqyldasar dosy kóbeıse, qadirim ketip qalady dep oılap: «Oı, táńir - aı, sony bilmeı tursyz ba? Ol ana qýlyq qoı, bul myna qýlyq qoı» dep, «oǵan búıdeı salsań bolmaı ma?» dep bar ońbaǵan jaýapty úıretip, amalshylyqtyń jolyn úıretem dep, ol baıdyń ózin kisige senbeıtuǵyn qylady. Jáne baıdyń ózine de adam senbeıtuǵyn bolady. Baıdyń óz jaýaby, óz minezi ońbaı turǵan soń, baǵanaǵy kisi buzylsa, álgi anturǵan baǵanaǵy baıǵa: «Men aıtpap pa edim, onyki qýlyq sóz dep, mine, kórdiń be?» - dep, ekinshide tyrp etpeıtuǵyn qylyp alady. Endigi jurttyń aqyly da, tileýi de, hareketi de - osy.
Abaıdyń basqa da qara sózderi
You Might Also Like
-
Qara sózder. Abaıdyń qyryq besinshi qara sózi
