InfoHub Logo

G. S. Tıtov atyndaǵy №20 mektep - gımnazıanyń
qazaq tili men ádebıeti pánderiniń muǵalimi
Sahova Ajar Baıdosqyzy

Qazaq tili 9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Qazaq otbasyndaǵy mýzykalyq aspaptar (slaıdymen)
Sabaqtyń maqsaty: oqýshylardy qazaqtyń ulttyq aspaptarymen tanystyrý, aspaptyq mýzykaǵa degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý; ár aspaptyń shyǵý tarıhy jaıly túsinik berý, jasalý ereksheligi, dybys boıaýyn túsindirip, ulttyq aspap týraly bilimderin jetildirý;
Kútiletin nátıje: Qurmalas sóılemdi meńgerip, mýzykalyq aspaptarmen tanysady.
Buryn meńgerilgen bilim: Kıiz úıdiń ishki qurylysy
Sabaqtyń resýrstary: Keste, tirek - syzba, kespe qaǵazdar, ınteraktıvti taqta, stıkerler, posterler

Sabaqtyń barysy
Muǵalimniń is - áreketi
Psıhologıalyq daıyndyq jasaý, «Shattyq sheńberi» trenıń, tilek aıtý
Úı tapsyrmasyn suraý. 6 - tapsyrma. Berilgen qatardaǵy artyq sózderdi tap
Synyptaǵy oqýshylardy kıiz úı men dombyranyń sýretteri negizinde 2 topqa bólinedi.
Jańa sabaqty meńgertý. «Oı shaqyrý».
Aıgúl Úlkenbaevanyń oryndaýynda Nurǵısa Tilendıevtiń «Aqqý» kúıin tyńdaý, vıdeo tamashalaý.
Suraqtar:
• Kúıdi kimder tartady?
• Kúıdi qandaı aspapta oryndaıdy?
• Qandaı kúıshilerdi bilesińder?
• Qandaı ulttyq mýzykalyq aspaptardy bilesińder?
Búgingi sabaǵymyzda «Qazaqtyń mýzykalyq aspaptary» jaıly maǵlumat alamyz.
Sizderge shaǵyn mátin beriledi. Sol mátindi túsinip oqyp, aýdarma jumysyn jasap, mazmundap, mátinge taqyryp qoıasyzdar. Sózdikpen jumys.

1 - tapsyrma. Mátindegi sóılemderdi aýdarmasymen sáıkestendir.
Dombyra.
Ulttyń uly murasynyń biri ǵalymdar qazaq jerinde saqtalǵan jeti qazynasynyń birine eseptepti. Durys sheshim dep bas ıip qosylamyz.
Qazaqtyń mýzykalyq aspaptar ( dombyra, adyrna, jetigen, sherter), yspaly aspaptar ( qobyz, qylqobyz, narqobyz, sazgen), úrmeli aspaptar (sybyzǵy, sazsyrnaı, shańqobyz), urmaly - silkimeli aspaptar ( dabyl, dańǵyra, daýylpaz, asataıaq, toqyldaq, t. b.) dep toptaýǵa bolady

Ýchenye schıtalı chto sem sokrovısh ıavláetsá velıkım nasledıem, kotoroe sohranılos na kazahskoı zemle. My schıtaem chto eto pravılnoe reshenıe. Kazahskıe mýzykalnye ınstrýmenty ( dombra, adyrna, jetigen, sherter) mojno razdelıt na grýppy, smychkovye ınstrýmenty ( qobyz, qylqobyz, narqobyz, sazgen), dýhovye ınstrýmenty
(sybyzǵy, sazsyrnaı, shańqobyz), ýdarnye
(dabyl, dańǵyra, daýylpaz, asataıaq, toqyldaq) ı dr.

Dombyra – qazaq halqynyń ulttyq bolmysyn, jan dúnıesiniń tylsym syrlaryn syrtqy dúnıege pash etken tańǵajaıyp aspap.
Dombyranyń paıda bolýyn arheolog ǵalymdar tasqa salynǵan sýretterdiń ishinde dombyranyń bederi kezdeskenine qarap, neolıt dáýirine ( b. z. d 4000 myńjyldyq) jatqyzady.
Dombyra tym erte paıda bolyp, ýaqyt ozǵan saıyn túrlenip, damyp otyrǵan eki shekti, 9 - 16 perneli bolyp keletin jumsaq qońyr únimen erekshelenetin, ár qazaqtyń úıiniń tórinde turǵan aspap.

Dombra - eto ınstrýment, kotoryı proslavıl nasıonalnoe estestvo ı vnýtrennıı mır kazahskogo naroda. Ýchenye arheologı otnosát ıstorıý poıavlenıa dombry po kamennym rısýnkam, kotorye bylı v epohe neolıta ( 4000 tysácheletıe do n. e.) S rannım poıavlenıem dombra so vremenem ýsovershenstvovalas, ı seıchas dvýhstrýnnaıa, 9 - 16 perne kotoraıa vısıt na pochetnom meste v kajdom kazahskom dome, otlıchaetsá svoım mágkım zvýkom

Mátin boıynsha deńgeılik tapsyrmalardy oryndaımyz.
İİİ deńgeı.
1. Dombyranyń qurylysyna qatysty sózdermen tanysyp, 2 sózdi septe.
2. Septelgen sózderdi qatystyryp sóılem qura
İİ deńgeı.
Tirek syzbaǵa súıenip dıalog quraý