Qazaq halyq aýyz ádebıeti
SQO, Jambyl aýdany, Jeleznoe selosy.
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Makanova Aınur Asanqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti (qaıtalaý)
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik. Oqýshylardyń ertegiler týraly túsinikterin keńeıtý jáne esterinde saqtaý. Halyq aýyz ádebıetiniń túrlerin qaıtalap, eske túsirý.
2. Damytýshylyq. Ertegini oqyta otyryp mazmunyn mánin túsinip bilýge jumystandyrý, balalardyń aqyl - oıyn, sóz baılyǵyn jetildirý.
3. Tárbıelik. Qazaq ertegilerine qyzyǵýshylyqtaryn artyrý, qıyndyqty aqylmen, tapqyrlyqpen jáne bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: qaıtalaý sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, ertegiden úzindi, sýretter.
Sabaqtyń barysy.
1. Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasyp, túgendeý.
Kezekshimen sóılesý
Kim kezekshi? Sabaqta kim joq?
Búgin mamyrdyń neshesi? Jyldyń qaı mezgili?
Aptanyń qaı kúni?
2. Ótkendi qaıtalaý
1. Sóılesý
«Ádebıet» degen sózdi qalaı túsinesińder?
Ádebıet – arab sózi, aýdarǵanda «úlgili sóz» degen maǵynany bildiredi.
1. Suraq – jaýap
- Búgingi sabaqtyń taqyryby – Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti.(qaıtalaý)
- Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti týraly sender ne bilesińder?
- Nege Aýyz ádebıeti dep atalady, qalaı oılaısyńdar?
- Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti qalaı taraǵan kim biledi?
Qazaq halyq aýyz ádebıeti ǵylymda «fólklor» dep atalady.
Fólklor qandaı sózden shyqqan? aǵylshyn sózi – halyq shyǵarmasy
Qazaq aýyz ádebıetiniń qandaı túrlerin bilesińder? Slaıd № 1 - kórsetý túrlerin
(Aıtys, maqal - mátelder, jumbaqtar, jańyltpashtar, ertegiler, turmys - salt jyrlary, epostyq jyrlar, lıro - epostyq jyrlar)
Slaıd №2 Orysshaǵa – aýdartý
Ertegiler - skazkı
Maqal - mátelder – poslovısy - pogovorkı
Lıro - epostyq jyrlar - lıro - epıcheskıe pespnı
Turmys - salt jyrlary - obrádovo – bytovye pesnı
Aıtys - pesnı - sostázanıa
Jumbaqtar – zagadkı
Epostyq jyrlar - epıcheskıe pesnı
Jańyltpashtar - skorogovorkı
1. Maqal – mátelder Slaıd №3 sýrettiń ornyna sózderdi aıtqyzý hormen
Ómir – úlken mektep.
Til kóńildiń – kilti.
Ustazdan oqýshy ozar.
Mektep - keme, bilim - teńiz.
Kóz - kóńildiń aınasy
Kitap - altyn qazyna.
Mı oılaǵandy til bitiredi.
Pil kótermegendi, til kóteredi.
Týǵan jerdiń kúni de ystyq, túni de ystyq.
Týǵan jerge týyn tik.
Otan ottan da ystyq.
Maqaldardyń taqyrybyn anyqtaý Slaıdtar
2. Jumbaqtar sheshý kerek (Slaıd №4)
1. Úı ústinde usaq tas (juldyz)
2. Kúndiz joq,
Túnde bar. (úki.)
3. Biri úlken, biri kishi,
Týysqan birge bes kisi (saýsaq)
4. Kishkentaı ǵana boıy bar,
Aınaldyryp kıgen tony bar. (qoı)
5. Qanaty joq – ushady,
Aıaǵy joq - qashady. (jel)
3. Jańyltpashtar
Tuz - muzdaı
Muz – tuzdaı.
Sheshe neshe kese syndy keshe
4. Ertegiler neshe topqa bólinedi? ( haıýanattar, qıal - ǵajaıyp turmys - salt ertegileri ) Rebýsty sheshý kerek. 3 rebýsty sheshý kerek
«Altyn saqa», «Aldar kóse», «Maqta qyzben mysyq»
Kim qaı ertegiden?
Baı jylqylaryn sýǵa kirgize almaıdy?
- Baı sýdaǵy ókpeni quryqpen túrtip kóredi. Ókpe sýǵa batyp ketip sosyn jalmaýyz kempir bolyp shyǵady? (Altyn saqa)
- Kárlikten otyrsam tura almaımyn, tursam otyra almaımyn kimniń sózi (jalmaýyz kempirdiń).
- Jalmaýyz kempirdiń qansha tisi boldy? (6)
- « Altyn saqa» ertegidegi keıipkerlerdi atandar?
(keıipkerler: Baı, bala, jalmaýyz kempir, túlkiler, qarlyǵash, ıtter, at, qarǵa, úırekter)
Baı Aldarǵa neshe qoı berdi? (10)
- Tyshqannyń ininde qansha tary boldy? (bir tabaq)
- Aldar kósege baıdyń áıeli neshe qoı berdi? (1)
- Balaǵa kómekti neler kórsetti? (qarlyǵash, ıtter.)
- Aldar kóse túnde turyp, óz qoıyn ustap alyp, jep qoıady, qanyn on bes semiz qoıdyń aýzyna jaǵady –
- Sıyr meniń qarnym ashyp tur, maǵan tary ákelip bershi!- deıdi durys pa? Bul qandaı ertegi?
- Aldar kóse ne taýyp aldy? (Qý jaýyryn)
- Ertegiden úzindi kórsetý (Altyn saqa)
- Aldar kóse ertegisin kórsetý kerek.
5. Aqyn jazýshylardyń qaıtys bolǵan jyldaryn aıtý kerek.
Ybyraı. Altynsarın - 1841 - 1889j
Jambyl Jabaev - 1846 - 1945j
Shoqan Ýálıhanov 1835 — 1865j
Abaı Qunanbaev 1845 - 1904 j
Abaıdyń óleńi «Kózimniń qarasy»
6. Sabaqtyń qorytyndysy Test tapsyrmasyn oryndaý
1. Aýyz ádebıetiniń ǵylymı ataýy:
A) sóz
Á) fólklor
B) ertegi
2. Aýyz ádebıetiniń túrleri:
A) áńgime, óleń, roman
Á) shyǵarma, mazmundama, hat jazý;
B) maqal, jumbaq, jańyltpash.
3.. Erteginiń neshe salasy bar?
A) 3
Á) 2
B) 5.
4. «Altyn saqa» ertegisiniń keıipkerleri?
A) Qoı, túlki
Á) jalmaýyz kempir men bala
B) sıyr men mysyq.
5. «Altyn saqa» ertegisinde balaǵa kim kómektesti?
A) ıtter
Á) úırekter
B) qarǵalar
6. « Til tas jarady, Tas jarmasa, bas jarady» bul ne?
A) jumbaq
Á) maqal
B) jańyltpash
7. «Aq kıimdi deneli, aq saqaldy» kimniń óleńi
A) Y. Altynsarın
Á) A. Qunanbaev
B) J. Jabaev
8. 100 jasaǵan aqyn?
A) A. Baıtursynov
Á) Sh. Ýálıhanov
B) J. Jabaev
9.»Altyn saqa» ertegisinde bala jurttan nesin izdeıdi?
A) jebesin
Á) saqasyn
B) asyq
10. Maqta qyz neniń quıryǵyn kesip aldy?
A) eshkiniń
Á) mysyqtyń
B) tyshqanyń
7. Úıge tapsyrma: ertegi sýretin salyp kelý.
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Makanova Aınur Asanqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti (qaıtalaý)
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik. Oqýshylardyń ertegiler týraly túsinikterin keńeıtý jáne esterinde saqtaý. Halyq aýyz ádebıetiniń túrlerin qaıtalap, eske túsirý.
2. Damytýshylyq. Ertegini oqyta otyryp mazmunyn mánin túsinip bilýge jumystandyrý, balalardyń aqyl - oıyn, sóz baılyǵyn jetildirý.
3. Tárbıelik. Qazaq ertegilerine qyzyǵýshylyqtaryn artyrý, qıyndyqty aqylmen, tapqyrlyqpen jáne bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: qaıtalaý sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, ertegiden úzindi, sýretter.
Sabaqtyń barysy.
1. Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasyp, túgendeý.
Kezekshimen sóılesý
Kim kezekshi? Sabaqta kim joq?
Búgin mamyrdyń neshesi? Jyldyń qaı mezgili?
Aptanyń qaı kúni?
2. Ótkendi qaıtalaý
1. Sóılesý
«Ádebıet» degen sózdi qalaı túsinesińder?
Ádebıet – arab sózi, aýdarǵanda «úlgili sóz» degen maǵynany bildiredi.
1. Suraq – jaýap
- Búgingi sabaqtyń taqyryby – Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti.(qaıtalaý)
- Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti týraly sender ne bilesińder?
- Nege Aýyz ádebıeti dep atalady, qalaı oılaısyńdar?
- Qazaq halqynyń aýyz ádebıeti qalaı taraǵan kim biledi?
Qazaq halyq aýyz ádebıeti ǵylymda «fólklor» dep atalady.
Fólklor qandaı sózden shyqqan? aǵylshyn sózi – halyq shyǵarmasy
Qazaq aýyz ádebıetiniń qandaı túrlerin bilesińder? Slaıd № 1 - kórsetý túrlerin
(Aıtys, maqal - mátelder, jumbaqtar, jańyltpashtar, ertegiler, turmys - salt jyrlary, epostyq jyrlar, lıro - epostyq jyrlar)
Slaıd №2 Orysshaǵa – aýdartý
Ertegiler - skazkı
Maqal - mátelder – poslovısy - pogovorkı
Lıro - epostyq jyrlar - lıro - epıcheskıe pespnı
Turmys - salt jyrlary - obrádovo – bytovye pesnı
Aıtys - pesnı - sostázanıa
Jumbaqtar – zagadkı
Epostyq jyrlar - epıcheskıe pesnı
Jańyltpashtar - skorogovorkı
1. Maqal – mátelder Slaıd №3 sýrettiń ornyna sózderdi aıtqyzý hormen
Ómir – úlken mektep.
Til kóńildiń – kilti.
Ustazdan oqýshy ozar.
Mektep - keme, bilim - teńiz.
Kóz - kóńildiń aınasy
Kitap - altyn qazyna.
Mı oılaǵandy til bitiredi.
Pil kótermegendi, til kóteredi.
Týǵan jerdiń kúni de ystyq, túni de ystyq.
Týǵan jerge týyn tik.
Otan ottan da ystyq.
Maqaldardyń taqyrybyn anyqtaý Slaıdtar
2. Jumbaqtar sheshý kerek (Slaıd №4)
1. Úı ústinde usaq tas (juldyz)
2. Kúndiz joq,
Túnde bar. (úki.)
3. Biri úlken, biri kishi,
Týysqan birge bes kisi (saýsaq)
4. Kishkentaı ǵana boıy bar,
Aınaldyryp kıgen tony bar. (qoı)
5. Qanaty joq – ushady,
Aıaǵy joq - qashady. (jel)
3. Jańyltpashtar
Tuz - muzdaı
Muz – tuzdaı.
Sheshe neshe kese syndy keshe
4. Ertegiler neshe topqa bólinedi? ( haıýanattar, qıal - ǵajaıyp turmys - salt ertegileri ) Rebýsty sheshý kerek. 3 rebýsty sheshý kerek
«Altyn saqa», «Aldar kóse», «Maqta qyzben mysyq»
Kim qaı ertegiden?
Baı jylqylaryn sýǵa kirgize almaıdy?
- Baı sýdaǵy ókpeni quryqpen túrtip kóredi. Ókpe sýǵa batyp ketip sosyn jalmaýyz kempir bolyp shyǵady? (Altyn saqa)
- Kárlikten otyrsam tura almaımyn, tursam otyra almaımyn kimniń sózi (jalmaýyz kempirdiń).
- Jalmaýyz kempirdiń qansha tisi boldy? (6)
- « Altyn saqa» ertegidegi keıipkerlerdi atandar?
(keıipkerler: Baı, bala, jalmaýyz kempir, túlkiler, qarlyǵash, ıtter, at, qarǵa, úırekter)
Baı Aldarǵa neshe qoı berdi? (10)
- Tyshqannyń ininde qansha tary boldy? (bir tabaq)
- Aldar kósege baıdyń áıeli neshe qoı berdi? (1)
- Balaǵa kómekti neler kórsetti? (qarlyǵash, ıtter.)
- Aldar kóse túnde turyp, óz qoıyn ustap alyp, jep qoıady, qanyn on bes semiz qoıdyń aýzyna jaǵady –
- Sıyr meniń qarnym ashyp tur, maǵan tary ákelip bershi!- deıdi durys pa? Bul qandaı ertegi?
- Aldar kóse ne taýyp aldy? (Qý jaýyryn)
- Ertegiden úzindi kórsetý (Altyn saqa)
- Aldar kóse ertegisin kórsetý kerek.
5. Aqyn jazýshylardyń qaıtys bolǵan jyldaryn aıtý kerek.
Ybyraı. Altynsarın - 1841 - 1889j
Jambyl Jabaev - 1846 - 1945j
Shoqan Ýálıhanov 1835 — 1865j
Abaı Qunanbaev 1845 - 1904 j
Abaıdyń óleńi «Kózimniń qarasy»
6. Sabaqtyń qorytyndysy Test tapsyrmasyn oryndaý
1. Aýyz ádebıetiniń ǵylymı ataýy:
A) sóz
Á) fólklor
B) ertegi
2. Aýyz ádebıetiniń túrleri:
A) áńgime, óleń, roman
Á) shyǵarma, mazmundama, hat jazý;
B) maqal, jumbaq, jańyltpash.
3.. Erteginiń neshe salasy bar?
A) 3
Á) 2
B) 5.
4. «Altyn saqa» ertegisiniń keıipkerleri?
A) Qoı, túlki
Á) jalmaýyz kempir men bala
B) sıyr men mysyq.
5. «Altyn saqa» ertegisinde balaǵa kim kómektesti?
A) ıtter
Á) úırekter
B) qarǵalar
6. « Til tas jarady, Tas jarmasa, bas jarady» bul ne?
A) jumbaq
Á) maqal
B) jańyltpash
7. «Aq kıimdi deneli, aq saqaldy» kimniń óleńi
A) Y. Altynsarın
Á) A. Qunanbaev
B) J. Jabaev
8. 100 jasaǵan aqyn?
A) A. Baıtursynov
Á) Sh. Ýálıhanov
B) J. Jabaev
9.»Altyn saqa» ertegisinde bala jurttan nesin izdeıdi?
A) jebesin
Á) saqasyn
B) asyq
10. Maqta qyz neniń quıryǵyn kesip aldy?
A) eshkiniń
Á) mysyqtyń
B) tyshqanyń
7. Úıge tapsyrma: ertegi sýretin salyp kelý.
You Might Also Like
