Qazaq halqynyń salty boıynsha qonaq kútý
Qostanaı oblysy, Rýdnyı qalasy
№ 13 bala-baqsha: qazaq tili muǵalimi
Ahtámova Janat Ýalıevna
Qazaq halqynyń salty boıynsha qonaq kútý
Maqsaty:
1. Balalarǵa qazaq halqynyń dástúri, turmysy jaıynda túsinik berý.
2. Qazaq halqynyń kıimderi jáne ydys aıaqtary týraly bilimderin tolyqtyryp qorytyndylaý.
3. Dıalogtaǵy sózderdi jáne ydys aıaq ulttyq kıimder aıtylýyn úıretip sózdik qoryn damytý.
4. Qazaq halqynyń dástúrin syılaýǵa tárbıeleý.
Kerekti quraldar: kıiz úı, kórpesheler, dastarhan, ydys-aıaqtar, ulttyq taǵamdar
Sabaq barysy:
(Tórde ádemi ulttyq kıim kıgen ata, áje birneshe balalarmen otyrady)
Júrgizýshi: Sálemetsińder me, Balalar! Men sendermen bir oıyn oınaýǵa keldim ol
oıynnyń aty «Qonaq kútý», Biraq qonaqty biz qazaq halqynyń dástúri
boıynsha kútemiz. Qarańdarshy bizdiń qonaqtarymyz qalaı kıinip alǵan
Balalar myna kıimderdi qarańdarshy jáne olardy qazaqsha ataıyq.
Qalpaq, taqıa, kımeshek, sáýkele, kóılek, qamzol, shalbar.
Júrgizýshi: Biz qonaq kútemiz.
Qazaqtarda qonaqty eki túrge bólýge bolady: «arnaıy qonaq» ádeıi shaqyrylǵan qonaqty aıtady.
«Qudaıy qonaq» shaqyrylmaǵan qonaqty aıtady.
Biraq qandaı qonaq bolmasyn qazaq halqy qushaq jaıyp, qabaq túımeı, kóńilmen qarsy alady...
Búgin bizge qudaıy qonaqtar keledi.
(Ata-áje nemerelerin ertip keledi)
Balalar qarańdarshy olar atamen, ájemen, qurdastarymen qalaı amandasady eken.
Er kisilermen (atamen) –Assalaýmaǵaleıkým!
Áıel kisilermen( ájemen) – Sálemetsiz be?
Balalarmen, qurdastarmen – Sálem!
Júrgizýshi: Mine olar amandasyp boldy endi úı ıesi úıge shaqyrady. Úıdiń eń tórine atany otyrǵyzady. Qasyna áje otyrady olardyń janyna nemereleri otyrady.
Úı ıesi: Tórge shyǵyńyz ata! Tórge shyǵyńyz Áje!
Tórge shyq, Olá! Tórge shyq, Dıma! (tór oryndy kórsetedi)
Barlyǵy otyryp bolǵan soń áńgime bastalady.
- Densaýlyǵyń qalaı?
–
- Qal qalaı?
-
- Densaýlyǵym jaqsy?
-
Úı ıesi: Al qonaqtar alys joldan keldińizder endi dastarhan daıyndyq.
Dastarhan tóselmes aldynda úı ıesiniń nemeresi qolyna legen, sháınek, ıyǵyna súlgi alyp qonaqtardyń qolyna sý quıady. Aldymen sýdy qonaq ataǵa quıady. Kelesi, qonaq ájege quıady.
Ári qaraı úı ıelerine quıady, úlken kisilerden keıin nemerelerge quıady. Qol súrtip bolǵan soń balaǵa rızalyqtaryn bildirip rahmet aıtady.
Ata: Rahmet balam! Órkeniń óssin!
Áje: Rahmet balam! Úlken jigit bol!
Júrgizýshi: Endi ájemen nemere qyzy dastarhan tóseıdi, aldymen dastarhanǵa nan qoıylady jáne ár túrli tátti taǵamdar qoıylady.
Dastarhan basynda aldyn ala úıretilgen dıalog sózderin qoldanady.
«Maǵan sháı kerek»,«Maǵan baýyrsaq berińizshi»,
«Maǵan sháı quıyńyzshy», «Rahmet». Úı ıesiniń ydystaryna nazar aýdaryńdarshy osy ydystardy ataıyqshy ádemi kese, ádemi sháınek,
Júrgizýshi: Sháı iship bolǵan soń dastarhannan túrli taǵamdardy, ydystardy jınap, dastarhandy qaldyrady.
Qonaqtyń úlkeni ata dastarhanǵa «bata» oqıdy.
«Bata»- bul dastarhanǵa rızalyq ıaǵnı dastarhanda molshylyq bolsyn degen uǵymda.
Ata: Asyń – asyńa bereke bersin basyńa!-
Densaýlyqtaryń mol bolsyn.
Densaýlyqtaryń qýanyshqa jaıyla bersin!
Aspandaryń ashyq bolsyn!
Allahý akpar (alaqandaryn jaıady)
Osy aıtylǵan tilek oryndalsyn dep balalar da alaqandarymen betterin júrgizedi.
Dastarhan jınalǵannan keıin qonaqtardyń esine osy kún este saqtalý úshin án aıtyp, oıyndar oınaıdy.
Án «Qýanysh»,
Án: «Dastarhan»
Ulttyq oıyn «teńge alý», «saqına salý»
Júrgizýshi: Al endi balalar qonaqtardyń qoshtasatyn kezi keldi.
Qane bárimiz «Saý bolyńdar!» «Taǵy kelińder» dep shyǵaryp salaıyq.
Júrgizýshi: Balalar biz búgin qazaq halqynyń dástúri boıynsha «qonaq kútý» dástúrimen tanystyq.
Senderge unady ma ?
Balalar búgingi bizdiń sabaǵymyz aıaqtaldy «Saý bolyńdar!»
№ 13 bala-baqsha: qazaq tili muǵalimi
Ahtámova Janat Ýalıevna
Qazaq halqynyń salty boıynsha qonaq kútý
Maqsaty:
1. Balalarǵa qazaq halqynyń dástúri, turmysy jaıynda túsinik berý.
2. Qazaq halqynyń kıimderi jáne ydys aıaqtary týraly bilimderin tolyqtyryp qorytyndylaý.
3. Dıalogtaǵy sózderdi jáne ydys aıaq ulttyq kıimder aıtylýyn úıretip sózdik qoryn damytý.
4. Qazaq halqynyń dástúrin syılaýǵa tárbıeleý.
Kerekti quraldar: kıiz úı, kórpesheler, dastarhan, ydys-aıaqtar, ulttyq taǵamdar
Sabaq barysy:
(Tórde ádemi ulttyq kıim kıgen ata, áje birneshe balalarmen otyrady)
Júrgizýshi: Sálemetsińder me, Balalar! Men sendermen bir oıyn oınaýǵa keldim ol
oıynnyń aty «Qonaq kútý», Biraq qonaqty biz qazaq halqynyń dástúri
boıynsha kútemiz. Qarańdarshy bizdiń qonaqtarymyz qalaı kıinip alǵan
Balalar myna kıimderdi qarańdarshy jáne olardy qazaqsha ataıyq.
Qalpaq, taqıa, kımeshek, sáýkele, kóılek, qamzol, shalbar.
Júrgizýshi: Biz qonaq kútemiz.
Qazaqtarda qonaqty eki túrge bólýge bolady: «arnaıy qonaq» ádeıi shaqyrylǵan qonaqty aıtady.
«Qudaıy qonaq» shaqyrylmaǵan qonaqty aıtady.
Biraq qandaı qonaq bolmasyn qazaq halqy qushaq jaıyp, qabaq túımeı, kóńilmen qarsy alady...
Búgin bizge qudaıy qonaqtar keledi.
(Ata-áje nemerelerin ertip keledi)
Balalar qarańdarshy olar atamen, ájemen, qurdastarymen qalaı amandasady eken.
Er kisilermen (atamen) –Assalaýmaǵaleıkým!
Áıel kisilermen( ájemen) – Sálemetsiz be?
Balalarmen, qurdastarmen – Sálem!
Júrgizýshi: Mine olar amandasyp boldy endi úı ıesi úıge shaqyrady. Úıdiń eń tórine atany otyrǵyzady. Qasyna áje otyrady olardyń janyna nemereleri otyrady.
Úı ıesi: Tórge shyǵyńyz ata! Tórge shyǵyńyz Áje!
Tórge shyq, Olá! Tórge shyq, Dıma! (tór oryndy kórsetedi)
Barlyǵy otyryp bolǵan soń áńgime bastalady.
- Densaýlyǵyń qalaı?
–
- Qal qalaı?
-
- Densaýlyǵym jaqsy?
-
Úı ıesi: Al qonaqtar alys joldan keldińizder endi dastarhan daıyndyq.
Dastarhan tóselmes aldynda úı ıesiniń nemeresi qolyna legen, sháınek, ıyǵyna súlgi alyp qonaqtardyń qolyna sý quıady. Aldymen sýdy qonaq ataǵa quıady. Kelesi, qonaq ájege quıady.
Ári qaraı úı ıelerine quıady, úlken kisilerden keıin nemerelerge quıady. Qol súrtip bolǵan soń balaǵa rızalyqtaryn bildirip rahmet aıtady.
Ata: Rahmet balam! Órkeniń óssin!
Áje: Rahmet balam! Úlken jigit bol!
Júrgizýshi: Endi ájemen nemere qyzy dastarhan tóseıdi, aldymen dastarhanǵa nan qoıylady jáne ár túrli tátti taǵamdar qoıylady.
Dastarhan basynda aldyn ala úıretilgen dıalog sózderin qoldanady.
«Maǵan sháı kerek»,«Maǵan baýyrsaq berińizshi»,
«Maǵan sháı quıyńyzshy», «Rahmet». Úı ıesiniń ydystaryna nazar aýdaryńdarshy osy ydystardy ataıyqshy ádemi kese, ádemi sháınek,
Júrgizýshi: Sháı iship bolǵan soń dastarhannan túrli taǵamdardy, ydystardy jınap, dastarhandy qaldyrady.
Qonaqtyń úlkeni ata dastarhanǵa «bata» oqıdy.
«Bata»- bul dastarhanǵa rızalyq ıaǵnı dastarhanda molshylyq bolsyn degen uǵymda.
Ata: Asyń – asyńa bereke bersin basyńa!-
Densaýlyqtaryń mol bolsyn.
Densaýlyqtaryń qýanyshqa jaıyla bersin!
Aspandaryń ashyq bolsyn!
Allahý akpar (alaqandaryn jaıady)
Osy aıtylǵan tilek oryndalsyn dep balalar da alaqandarymen betterin júrgizedi.
Dastarhan jınalǵannan keıin qonaqtardyń esine osy kún este saqtalý úshin án aıtyp, oıyndar oınaıdy.
Án «Qýanysh»,
Án: «Dastarhan»
Ulttyq oıyn «teńge alý», «saqına salý»
Júrgizýshi: Al endi balalar qonaqtardyń qoshtasatyn kezi keldi.
Qane bárimiz «Saý bolyńdar!» «Taǵy kelińder» dep shyǵaryp salaıyq.
Júrgizýshi: Balalar biz búgin qazaq halqynyń dástúri boıynsha «qonaq kútý» dástúrimen tanystyq.
Senderge unady ma ?
Balalar búgingi bizdiń sabaǵymyz aıaqtaldy «Saý bolyńdar!»
You Might Also Like
