Qazaqstandaǵy patsha úkimetiniń otarlaý saıasatynyń kúsheıýi
Sabaqtyń taqyryby: Qazaqstandaǵy patsha úkimetiniń otarlaý saıasatynyń kúsheıýi
Sabaqtyń maqsaty:
• Bilimdilik: Qazaqstannyń Reseıge qosylýynyń saldary men mańyzy, Qazaqstandaǵy patsha ákimshiliginiń otarlaý saıasatynyń kúsheıýi, Qazaqstan aýmaǵyndaǵy (Jaıyqtyq, Sibirlik, Orynborlyq jáne Jetisýlyq) kazak áskerleri, Qazaqstannyń Reseıge qosylýynyń tarıhı mańyzyna toqtalý.
• Damytýshylyq: oqýshylardyń ótken sabaqtan ótken taqyryptarymen baılanys jasaı otyryp, qorytyndylaý, ózindik pikirin bildirý, oılaý qabiletterin jetildirý.
• Tárbıelik: patrıottyq rýhqa, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaqty meńgertý
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, túsindirmeli - baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: oqýlyq, atlas, elektrondy oqýlyq
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
II. Úı tapsyrmasyn tekserý: Qazaqstannyń Reseıge qosylýynyń aıaqtalýy
1) Uly júzdiń Reseıge qosylýyna túrtki bolǵan negizgi sebepterdi atańdar
2) Uly júz qazaqtarynyń Reseıdiń qol astyna ótýdi óz erikterimen qabyldaý úrdisi qalaı júrdi? Oǵan ne sebep boldy?
3) Reseıge qosylý barysynda qandaı bekinister salyndy?
4) Test jumysyn tekserý
III. Jańa sabaqty túsindirý: Qazaqstandaǵy patsha úkimetiniń otarlaý saıasatynyń kúsheıýi.
Reseı men Qoqan arasyndaǵy qarym - qatynastardyń shıelenisýi (sebep - Jetisý men Ońtústik Qazaqstannyń qalalary is júzinde Qoqan handyǵynyń bıliginde bolýy) Orta azıadaǵy memleketterdiń - Hıýa, Qoqan jáne Buhar handyqtarynyń táýelsizdigin joıýmen aıaqtaldy.
Qoqanǵa qarsy áskerı naýqannyń bastalýy:
1859 j. – Uly júzde turǵyzylǵan Qastek bekinisi Reseı tiregi sanalyp, Qoqan handyǵynyń shabýylyna tosqaýyl boldy. Shý alqabynan polkovnık Sımmerman toby shabýyldap, 1860j 26 tamyzda Toqmaqty, 4 qyrkúıekte Pishpekti (Qoqannyń Jetisýdaǵy tiregi) aldy. Qoqan hany Vernyı bekinisine myńdyq ásker jiberdi(orystardan ese kóp). Qazaq feodaldary – ge bólindi:
- Kenesarynyń balasy sultan Syzdyq (Sadyq) toby Reseıge qarsy shyqty
- Feodaldardyń kópshiligi Qoqan hanyna qarsy shyqty.
1860j. 19 - 21 qazan – Alataý okrýgynyń bıleýshisi G. A. Kolpakovskıı áskeri Uzynaǵash shaıqasynda qoqandyqtardy jeńdi. Qoqandyqtar – 400 adamnan, orystar – 2 adamnan aıyryldy. Uzynaǵash shaıqasynyń mańyzy:
Jetisýdyń Qoqan ozbyrlyǵynan qutylýyna zor yqpal etti.
1864j. Kóktem - Qoqan handyǵyna qarsy jiberilgen patsha áskeri Shý alqabyn, Merke, Áýlıeata, Túrkistan bekinisterin aldy.
1864j. 22 - qyrkúıek – Túrkistan jaǵyna Chernáev toby, Áýlıeata jaǵynan Larke toby shabýyldap Shymkent alyndy.
1865j. Shilde – Tashkentti 3 kúndik shaıqastan keıin aldy.
1866j. Buhar handyǵyn orys áskerleri jaýlap, 1867j. Handyq ıelikteri Túrkistan gen.- gýb - na quramyna kirdi.
1868j. qańtar – Qoqan handyǵyna táýeldi qazaq jerleri Reseı quramyna enip, Túrkistan gen - gýb. quramyna baǵyndyryldy.
1873j. – Hıýa handyǵynyń jeńilisteri Hıýa handyǵy bıliginen qazaqtardyń tolyq bólinip shyǵýyn tezdetti.
1865j. Reseı áskerı mınıstriniń buıryǵymen Túrkistan aımaǵy quryldy. Ol Orynbor gen - gýb - na baǵyndyryldy. 1867j. Ortalyǵy – Tashkent qalasynda ornalasqan Túrkistan gen - gýb. qurý týraly jarlyq shyqty.
Patsha úkimetiniń soǵys qımyldarynyń saldarlary:
kóptegen qalalar qırady. (M., Túrkistan qalasy qırap, órt shyqty)
Álemdik deńgeıdegi mádenı eskertkishterge zaqym keltirildi. (M., Qoja Ahmet Iassaýı kesenesin zeńbirekpen atqylady. Eger Sheıh - el Islam óz basyn ólimge tigip, keseneniń ústinde jelbirep turǵan aq týdy laqtyryp tastamaǵanda ǵımarattyń túgel órtenip ketýi múmkin edi)
Túrkistan men Shymkent basyp alǵannan keıin Orynbor jáne Sibir shepteri bir - birimen jalǵasty.
Qazaqtardyń dástúrli sot júıesine ózgerister engizildi.
Dinbasylardy ólke halqyna yqpalyn shekteý úshin patsha úkimeti qazylardy saılap qoıý tártibin engizdi.
Alym - salyq kúsheıdi. (1/3 azamattyq ókimet bıligin ustaýǵa, al 2/3 bóligi taza áskerı maqsattarǵa jumsaldy.)
Túrkistan ólkesiniń basshysy general G. A. Kolpakovskıı qazaqstanǵa Reseıden qazaqtar men sharýalardy kóshirip ákelip, ornalastyrýdy alǵashqylardyń biri bolyp júzege asyrdy. 1867 j. Jetisý kazaktarynyń áskerleri quryldy.
IV. Sabaqty bekitý:
Jupqa bólinip, taqyryp boıynsha 10 suraq qurastyrý
V. Sabaqty qorytyndylaý
VI. Baǵalaý
VII. Úıge tapsyrma berý.
Sabaqtyń maqsaty:
• Bilimdilik: Qazaqstannyń Reseıge qosylýynyń saldary men mańyzy, Qazaqstandaǵy patsha ákimshiliginiń otarlaý saıasatynyń kúsheıýi, Qazaqstan aýmaǵyndaǵy (Jaıyqtyq, Sibirlik, Orynborlyq jáne Jetisýlyq) kazak áskerleri, Qazaqstannyń Reseıge qosylýynyń tarıhı mańyzyna toqtalý.
• Damytýshylyq: oqýshylardyń ótken sabaqtan ótken taqyryptarymen baılanys jasaı otyryp, qorytyndylaý, ózindik pikirin bildirý, oılaý qabiletterin jetildirý.
• Tárbıelik: patrıottyq rýhqa, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaqty meńgertý
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, túsindirmeli - baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: oqýlyq, atlas, elektrondy oqýlyq
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
II. Úı tapsyrmasyn tekserý: Qazaqstannyń Reseıge qosylýynyń aıaqtalýy
1) Uly júzdiń Reseıge qosylýyna túrtki bolǵan negizgi sebepterdi atańdar
2) Uly júz qazaqtarynyń Reseıdiń qol astyna ótýdi óz erikterimen qabyldaý úrdisi qalaı júrdi? Oǵan ne sebep boldy?
3) Reseıge qosylý barysynda qandaı bekinister salyndy?
4) Test jumysyn tekserý
III. Jańa sabaqty túsindirý: Qazaqstandaǵy patsha úkimetiniń otarlaý saıasatynyń kúsheıýi.
Reseı men Qoqan arasyndaǵy qarym - qatynastardyń shıelenisýi (sebep - Jetisý men Ońtústik Qazaqstannyń qalalary is júzinde Qoqan handyǵynyń bıliginde bolýy) Orta azıadaǵy memleketterdiń - Hıýa, Qoqan jáne Buhar handyqtarynyń táýelsizdigin joıýmen aıaqtaldy.
Qoqanǵa qarsy áskerı naýqannyń bastalýy:
1859 j. – Uly júzde turǵyzylǵan Qastek bekinisi Reseı tiregi sanalyp, Qoqan handyǵynyń shabýylyna tosqaýyl boldy. Shý alqabynan polkovnık Sımmerman toby shabýyldap, 1860j 26 tamyzda Toqmaqty, 4 qyrkúıekte Pishpekti (Qoqannyń Jetisýdaǵy tiregi) aldy. Qoqan hany Vernyı bekinisine myńdyq ásker jiberdi(orystardan ese kóp). Qazaq feodaldary – ge bólindi:
- Kenesarynyń balasy sultan Syzdyq (Sadyq) toby Reseıge qarsy shyqty
- Feodaldardyń kópshiligi Qoqan hanyna qarsy shyqty.
1860j. 19 - 21 qazan – Alataý okrýgynyń bıleýshisi G. A. Kolpakovskıı áskeri Uzynaǵash shaıqasynda qoqandyqtardy jeńdi. Qoqandyqtar – 400 adamnan, orystar – 2 adamnan aıyryldy. Uzynaǵash shaıqasynyń mańyzy:
Jetisýdyń Qoqan ozbyrlyǵynan qutylýyna zor yqpal etti.
1864j. Kóktem - Qoqan handyǵyna qarsy jiberilgen patsha áskeri Shý alqabyn, Merke, Áýlıeata, Túrkistan bekinisterin aldy.
1864j. 22 - qyrkúıek – Túrkistan jaǵyna Chernáev toby, Áýlıeata jaǵynan Larke toby shabýyldap Shymkent alyndy.
1865j. Shilde – Tashkentti 3 kúndik shaıqastan keıin aldy.
1866j. Buhar handyǵyn orys áskerleri jaýlap, 1867j. Handyq ıelikteri Túrkistan gen.- gýb - na quramyna kirdi.
1868j. qańtar – Qoqan handyǵyna táýeldi qazaq jerleri Reseı quramyna enip, Túrkistan gen - gýb. quramyna baǵyndyryldy.
1873j. – Hıýa handyǵynyń jeńilisteri Hıýa handyǵy bıliginen qazaqtardyń tolyq bólinip shyǵýyn tezdetti.
1865j. Reseı áskerı mınıstriniń buıryǵymen Túrkistan aımaǵy quryldy. Ol Orynbor gen - gýb - na baǵyndyryldy. 1867j. Ortalyǵy – Tashkent qalasynda ornalasqan Túrkistan gen - gýb. qurý týraly jarlyq shyqty.
Patsha úkimetiniń soǵys qımyldarynyń saldarlary:
kóptegen qalalar qırady. (M., Túrkistan qalasy qırap, órt shyqty)
Álemdik deńgeıdegi mádenı eskertkishterge zaqym keltirildi. (M., Qoja Ahmet Iassaýı kesenesin zeńbirekpen atqylady. Eger Sheıh - el Islam óz basyn ólimge tigip, keseneniń ústinde jelbirep turǵan aq týdy laqtyryp tastamaǵanda ǵımarattyń túgel órtenip ketýi múmkin edi)
Túrkistan men Shymkent basyp alǵannan keıin Orynbor jáne Sibir shepteri bir - birimen jalǵasty.
Qazaqtardyń dástúrli sot júıesine ózgerister engizildi.
Dinbasylardy ólke halqyna yqpalyn shekteý úshin patsha úkimeti qazylardy saılap qoıý tártibin engizdi.
Alym - salyq kúsheıdi. (1/3 azamattyq ókimet bıligin ustaýǵa, al 2/3 bóligi taza áskerı maqsattarǵa jumsaldy.)
Túrkistan ólkesiniń basshysy general G. A. Kolpakovskıı qazaqstanǵa Reseıden qazaqtar men sharýalardy kóshirip ákelip, ornalastyrýdy alǵashqylardyń biri bolyp júzege asyrdy. 1867 j. Jetisý kazaktarynyń áskerleri quryldy.
IV. Sabaqty bekitý:
Jupqa bólinip, taqyryp boıynsha 10 suraq qurastyrý
V. Sabaqty qorytyndylaý
VI. Baǵalaý
VII. Úıge tapsyrma berý.
You Might Also Like
