Qazaqtyń ulttyq oıyndary
Shyǵys Qazaqstan oblysy, Borodýlıha aýdany,
Novaıa Shýlba aýyly, «Novaıa Shýlba oblystyq balalar úıi» KMM
qazaq tili men ádebıet pán muǵalimi Moljıgıtov Raýan Serıkovıch
Naýryz meıramyna arnalǵan saıys
Qazaqtyń ulttyq oıyndary týraly.
7 «A» jáne 7 «B» synyptary arasyndaǵy saıys.
1 - júrgizýshi:
Eritip qaryn dalanyń,
Jaınatyp gúlin dalanyń,
Jetelep jumsaq samalyn,
Keldi Naýryz - jyl basy.
Kúlimdep qarap kúmis Kún,
Aspanyn búrkep púlish tún,
Uly kúni Ulystyń
Keldi Naýryz – jyl basy.
2 - júrgizýshi: Kógime Kúnin órletip,
Eshki men qoıyn tóldetip,
Keldi Naýryz - jyl basy.
Teńelip tún men kúndizi,
Ymdasyp Aı men Kúndizi,
Jaırańdap eldiń ul - qyzy,
Keldi Naýryz - jyl basy.
1 - júrgizýshi:
«Naýryz»- kóne ıran sózi, qazaqsha maǵynasy «jańa jyl» degendi bildiredi. Naýryzdyń 22 - kúni qazaqtar úshin jyl basy - jańa jyl,
kún men túnniń teńeletin ýaqyty.
Sondyqtan da Naýryz toıyn - Ulystyń uly kúni dep ataǵan.
2 - júrgizýshi:
Ulystyń uly kúni aǵaıyn - týǵan adamdar bir - birimen kezdesip,
qushaq jaıysyp, kórisetin bolǵan.
Bir - birine baqytty ómir tilesken:
Amansyz ba, Ulys oń bolsyn!
Aq mol bolsyn!
Qaıda barsa, jol bolsyn!
Ulys baqytty bolsyn!
Tórt túlik aqty bolsyn!
Uly bereke bersin, Bále, jala jerge ensin!- dep ózderiniń shyn júrekten tilekterin aıtysqan.
1 - júrgizýshisi:
Ulys kúni kári - jas,
Qushaqtasyp kórisken.
Jańa aǵytqan qozydaı,
Jamyrasyp órisken.
Shaldar bata berisken,
«Saqtaı gór dep, teristen»
Kel, taza baq, kel desip,
Iem tilek ber desip - dep bir - birine jaqsylyq tilep, bata berisken.
2 - júrgizýshi:
Halyq bardy - joǵyn qazanǵa salyp kópke berse, sonda jyl berekeli, merekeli bolady dep uqqan. Naýryz kúni jeti túrli taǵam qosylǵan
naýryz kóje daıyndalady. Sonymen qatar oıyn - saýyq uıymdastyrylyp, ónerlerin kórsetken.
1 - júrgizýshi:
Bizde halqymyzdyń ejelden kele jatqan dástúrinen qalyspaı, kórshi otyrǵan eki aýyldan bir top jastardyń uıymdastyrýmen ulttyq oıyndardan saıys ótkizgeli otyrmyz.
1 - top 7 «A» synyby «Jasulan» jáne 7 «B» «Tulpar».
2 - júrgizýshi.
Búgin saıysqa qatysqaly otyrǵan eki aýyldyń jastary jeńisti bir - birine ońaılyqpen bermes.
1 - saıysymyz - Tanystyrý. Ár top óz atyn, uranymen tanystyrý kerek.
1 - júrgizýshi:
Ulttyq oıyndardyń adamǵa tıgizer paıdasyn halyq erteden bilgen. Halyq arasynda «Densaýlyq - zor baılyq» dep beker atamaǵan. Adamnyń densaýlyǵyna jas kezinen bastap qalyptasý kerek.
Kezekti ulttyq oıyndar saıysyna kezek bereıik.
2 - júrgizýshi:
Kelesi saıysymyz - «Arqan tartys». Oıyn erejesi mynadaı: Uzyndyǵy 8 - 10m jýan kendir arqan kerek. Arqannyń teń ortasyna oramal nemese shúberek baılanyp, belgi jasaldy. Arqannyń eki jaq shetki belgisinen bastap ushyna deıin oınaýshylar qos qoldap tartyp turady. Oıyn júrgizýshiniń bergen belgisi boıynsha jigitter arqandy óz jaqtaryna qaraı tarta bastaıdy. Eki jaqtyń qaı jaǵy ortalyq syzyqtan buryn súırep ótkizip alsa, sol jaǵy jeńdi dep esepteledi.
1 - júrgizýshi:
Kelesi balalardyń súıip oınaıtyn oıyny - «Soqyr teke». Qatysýshylar sany 5 - ten aspaý kerek.
Oıyn erejesi: Balalar dóńgelene tura qalyp, ortalaryna kózin baılap, «soqyr tekeni» shyǵarady. Sheńber boıynda turǵan oqýshylar bildirmeı soqyr tekeni túrtkileı bastaıdy. Ol ózin túrtken oqýshyny ustap, atyn ataý kerek. «Soqyr teke» kózi baılaýly bolǵandyqtan ózin túrtpegen, orynda turǵan oıynshyny ustap alyp, atyn aıtýy múmkin. Onda ustalǵan oqýshy «soqyr teke» bolady.
2 - júrgizýshi:
Kelesi ulttyq oıynnyń biri - qazaqtan erteden kele jatqan sporttyq oıyndardyń biri - «qazaqsha kúres». Halyqtyń «Kúsh atasyn tanymas» degen asyl sózi osydan qalsa kerek. Ár toptan bir - bir bala shyǵyp kúsh synasady.
1 - júrgizýshi:
Kelesi ulttyq oıyndardyń biri - kir tas kóterý. Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, áli jetkenshe kir tasty bir qolymen kóterý kerek.
2 - júrgizýshi:
Kelesi ulttyq oıyndardyń biri - kúsh synasý. Bul saıysqa barlyq top oqýshylary qatysady.
1 - júrgizýshi:
«Tulpar» men «Jasulan» toby arasyndaǵy ulttyq oıyndar boıynsha saıysymyz osymen aıaqtaldy. Kelesi kezekti tóreshilerge beremiz.
Novaıa Shýlba aýyly, «Novaıa Shýlba oblystyq balalar úıi» KMM
qazaq tili men ádebıet pán muǵalimi Moljıgıtov Raýan Serıkovıch
Naýryz meıramyna arnalǵan saıys
Qazaqtyń ulttyq oıyndary týraly.
7 «A» jáne 7 «B» synyptary arasyndaǵy saıys.
1 - júrgizýshi:
Eritip qaryn dalanyń,
Jaınatyp gúlin dalanyń,
Jetelep jumsaq samalyn,
Keldi Naýryz - jyl basy.
Kúlimdep qarap kúmis Kún,
Aspanyn búrkep púlish tún,
Uly kúni Ulystyń
Keldi Naýryz – jyl basy.
2 - júrgizýshi: Kógime Kúnin órletip,
Eshki men qoıyn tóldetip,
Keldi Naýryz - jyl basy.
Teńelip tún men kúndizi,
Ymdasyp Aı men Kúndizi,
Jaırańdap eldiń ul - qyzy,
Keldi Naýryz - jyl basy.
1 - júrgizýshi:
«Naýryz»- kóne ıran sózi, qazaqsha maǵynasy «jańa jyl» degendi bildiredi. Naýryzdyń 22 - kúni qazaqtar úshin jyl basy - jańa jyl,
kún men túnniń teńeletin ýaqyty.
Sondyqtan da Naýryz toıyn - Ulystyń uly kúni dep ataǵan.
2 - júrgizýshi:
Ulystyń uly kúni aǵaıyn - týǵan adamdar bir - birimen kezdesip,
qushaq jaıysyp, kórisetin bolǵan.
Bir - birine baqytty ómir tilesken:
Amansyz ba, Ulys oń bolsyn!
Aq mol bolsyn!
Qaıda barsa, jol bolsyn!
Ulys baqytty bolsyn!
Tórt túlik aqty bolsyn!
Uly bereke bersin, Bále, jala jerge ensin!- dep ózderiniń shyn júrekten tilekterin aıtysqan.
1 - júrgizýshisi:
Ulys kúni kári - jas,
Qushaqtasyp kórisken.
Jańa aǵytqan qozydaı,
Jamyrasyp órisken.
Shaldar bata berisken,
«Saqtaı gór dep, teristen»
Kel, taza baq, kel desip,
Iem tilek ber desip - dep bir - birine jaqsylyq tilep, bata berisken.
2 - júrgizýshi:
Halyq bardy - joǵyn qazanǵa salyp kópke berse, sonda jyl berekeli, merekeli bolady dep uqqan. Naýryz kúni jeti túrli taǵam qosylǵan
naýryz kóje daıyndalady. Sonymen qatar oıyn - saýyq uıymdastyrylyp, ónerlerin kórsetken.
1 - júrgizýshi:
Bizde halqymyzdyń ejelden kele jatqan dástúrinen qalyspaı, kórshi otyrǵan eki aýyldan bir top jastardyń uıymdastyrýmen ulttyq oıyndardan saıys ótkizgeli otyrmyz.
1 - top 7 «A» synyby «Jasulan» jáne 7 «B» «Tulpar».
2 - júrgizýshi.
Búgin saıysqa qatysqaly otyrǵan eki aýyldyń jastary jeńisti bir - birine ońaılyqpen bermes.
1 - saıysymyz - Tanystyrý. Ár top óz atyn, uranymen tanystyrý kerek.
1 - júrgizýshi:
Ulttyq oıyndardyń adamǵa tıgizer paıdasyn halyq erteden bilgen. Halyq arasynda «Densaýlyq - zor baılyq» dep beker atamaǵan. Adamnyń densaýlyǵyna jas kezinen bastap qalyptasý kerek.
Kezekti ulttyq oıyndar saıysyna kezek bereıik.
2 - júrgizýshi:
Kelesi saıysymyz - «Arqan tartys». Oıyn erejesi mynadaı: Uzyndyǵy 8 - 10m jýan kendir arqan kerek. Arqannyń teń ortasyna oramal nemese shúberek baılanyp, belgi jasaldy. Arqannyń eki jaq shetki belgisinen bastap ushyna deıin oınaýshylar qos qoldap tartyp turady. Oıyn júrgizýshiniń bergen belgisi boıynsha jigitter arqandy óz jaqtaryna qaraı tarta bastaıdy. Eki jaqtyń qaı jaǵy ortalyq syzyqtan buryn súırep ótkizip alsa, sol jaǵy jeńdi dep esepteledi.
1 - júrgizýshi:
Kelesi balalardyń súıip oınaıtyn oıyny - «Soqyr teke». Qatysýshylar sany 5 - ten aspaý kerek.
Oıyn erejesi: Balalar dóńgelene tura qalyp, ortalaryna kózin baılap, «soqyr tekeni» shyǵarady. Sheńber boıynda turǵan oqýshylar bildirmeı soqyr tekeni túrtkileı bastaıdy. Ol ózin túrtken oqýshyny ustap, atyn ataý kerek. «Soqyr teke» kózi baılaýly bolǵandyqtan ózin túrtpegen, orynda turǵan oıynshyny ustap alyp, atyn aıtýy múmkin. Onda ustalǵan oqýshy «soqyr teke» bolady.
2 - júrgizýshi:
Kelesi ulttyq oıynnyń biri - qazaqtan erteden kele jatqan sporttyq oıyndardyń biri - «qazaqsha kúres». Halyqtyń «Kúsh atasyn tanymas» degen asyl sózi osydan qalsa kerek. Ár toptan bir - bir bala shyǵyp kúsh synasady.
1 - júrgizýshi:
Kelesi ulttyq oıyndardyń biri - kir tas kóterý. Ár toptan bir oqýshy shyǵyp, áli jetkenshe kir tasty bir qolymen kóterý kerek.
2 - júrgizýshi:
Kelesi ulttyq oıyndardyń biri - kúsh synasý. Bul saıysqa barlyq top oqýshylary qatysady.
1 - júrgizýshi:
«Tulpar» men «Jasulan» toby arasyndaǵy ulttyq oıyndar boıynsha saıysymyz osymen aıaqtaldy. Kelesi kezekti tóreshilerge beremiz.