InfoHub Logo

Jýrnalısıka – jahandanýdy eń jyldam júrgizetin qoǵam salasy. 1 jýrnalıs óz ómirinde orta eseppen 9000ǵa jýyq jańalyqpen bólisedi. Ár jańalyqqa kem degende 3 túrli maqala jáne medıalyq qyzmet salasyn jaryqqa shyǵarady. Sandardan-aq ár salaǵa tıetin yqpaldy baıqaı alamyz. Kez-kelgen ǵylymı tehnologıalar jaryqqa shyqqanmen onyń ósip, belgili bir dárejede órekendeýine jýrnalısıka medıa salasy tikeleı qyzmet atqarady. Sebebi jaryqqa shyqqan dúnıe tanylmasa ol zatty joqqa balaı berse bolady. Aıshylyq alys jerlerden habar aldyryp, shartarapty úıde otyryp-aq sharlaý - jýrnalısıka qudireti. Jalpy salanyń birneshe fýnksıonaldy qyzmetteri barlyq aqparattandyrý kózderinde jasap shyǵarýshy statýsyn ıelenedi. Bul degenimiz, tek bir qozǵalys arqyly aqparattyq jarylystan paıda bolǵan maǵlumatqa qanyq bola alasyz. Bul adamzattyń qudireti. Jýrnalısıkanyń barlyq baǵytynda bir ustanym bar: Shyndyq jetýi qajet. Bul jyljymas talap. Jýrnalısıka bul qoǵamda tórtinshi bılik ókili retinde qyzmeti bar. Bul qyzmette adaldyq eń aldymenen bolýy da mindet. Bılikke úkim aıtý, tıisinshe saraptaý, basshy toptyń berer esepterin halyqqa jetkizý kezinde shıkilik tanytý bul salanyń mamandaryna tán emes. Biraq osyndaı jetistikke jetken Qazaqstan jýrnalısıkasynyń ústine daq jaqqan jetisken tilshisymaqtarymyz da ortamyzdan tabylyp jatyr. Ondaı adamdar qataryn kimniń daıyndap osyndaı tilshi dárejesine qalaı shyqqanyn bilmedim, biraq bul qazaq jýrnalısıkasyna jat qylyq. Ol máseleler ishinde eń áýeli: jalǵan aqparat taratýshy derekkózder. Derekkózderdiń kóbinde sol maqalany jazǵan avtordyń esimi atalady. Biraq atalmysh maqalada birde-bir shyndyqqa janasar aqıqat tabylmaıdy. Ol derekkózder sońy kishigirim janjaldan bastap, úlken qaqtyǵysqa ákep soǵýy múmkin. Bul atap aıtarlyqtaı sheshilmek másele emes, sebebi kóbine saıt arasynda asa mán bere bermeýi múmkin. Biraq saqtyq sharalaryn qarastyrý qajet. Saıt arqyly qatty bir daý týa almas, sebebi ony óshirý qıyn emes. Al jurtshylyqyń kózben kórerlik shoýlar jaıly ne aıtamyz? Qazir realıtı, tok shoýdyń laýlap turǵan shaǵy. Eń áýeli sol shoýlardyń atyna aksent bereıik: «Astarly aqıqat», «Bir bolaıyq» t.b.. Astarly aqıqatta aqıqattyń astary ashylmaıdy, kámeletke tolmaǵan qyz etegi ashylady, tanyssyz tanyldy dep anaıy túrde bıleýshilerdi esinen adasqan adamdardy qushaq jaıyp qarsy alady. Ne úshin? Bir bolaıyqta bir bolmaıdy, birin-biri tútip jegen, sanaly túrde damymaǵan adamdar tobyry ǵana. Múmkin sodan bolar, otbasy qura almaı júrgenderi. Bul baǵdarlama sondaı jandarǵa aqyl toqtatý úshin emes, sol adamdardy odan saıyn bir-birine qaırap qoıyp, qoıylym kórsetý basty maqsaty sekildi. Bul she úshin? «Oıbaı shoý» atty dym maǵynasyz baǵdarlama bar. Bul baǵdarlama tipti onyń júrgizýshisine de kerek emes sekildi júrgizedi. Suraqtarda ishkıim jáne anaıy suraqtar juldyzdarǵa qoıylady. Iaǵnı, sol kisilerdiń abyroıy arqyly bir sýjuqpastyń jasaǵan kontenti. Bul ne úshin? Árıne – HAIP! Haıp qýalaý aıyp emes, eger jýrnalıs bolmasańyz. Biraq, bul shoýlardy kásibı mamandardyń júrgizetinine sene almaımyn. Suraqtary el mıyn bos áýremen toltyrýǵa negizdelgen. Jýrnalıs – halyq adamy, shyraqtarym. Ol qashanda eline paıda ákelerlik qyzmet jasaýy tıis. Al joǵarydaǵy máseleli isterden jýrnalıs laýazymy sadaǵa ketsin. Jetisip jarytqandar jetistikterimizge zıanyn tıgizbese ıgi edi. Mándi de, sándi jańalyqtarymyz kóp bolǵaı!

Alash-Omar Asqaruly

---