InfoHub Logo

J.A.Gýlnýz, Turan ýnıversıteti jýrnalısıka mamandyǵynyń

2 kýrs stýdenti

Almaty q . Qazaqstan Respýblıkasy

Ańdatpa: Bul maqalada jańa tehnologıalardyń paıdaly jáne zıan jaqtarymen  tanysatyn bolasyzdar. Kompúter qazirgi bilim berýde óte mańyzdy bólikterdiń biri.Elektrondyq baılanys quraldary qarapaıymdylyq pen qol jetimdiliktiń arqasynda jer sharynyń kez kelgen jerinde oqýshylar men stýdentterge buryn qol jetimsiz bolǵan aqparatty alýǵa múmkindik beredi. Eńbektegen baladan, eńkeıgen qarıaǵa deıin zamanǵa beıimdelip alǵan. Sebebi, qazirgi tańda qoǵam jańa tehnologıany qoldanýdan basqa amal qaldyrmaıdy. Eger bir kún uıaly telefonsyz, ınternet jelisin qoldanbaı júrip kórseńiz, ózińizdi barlyq jańalyqtan qur qalǵandaı sezinesiz jáne sol dúnıege táýeldi ekenińizdi túsinesiz.

Kilt sózder: tehnologıa, elektrondyq baılanys, onlaın, kompúter, planshet, ǵalamtor, gadjetter.

Ótken HH ǵasyr bizge kóptegen tehnıkalyq ǵajaıyptar syılady, olardyń arasynda bizge kelip jetken kóptegen múmkindikteri bar. Kompúter, sonyń ishinde ǵalamtordyń álemdik aqparattyq jelisi, túrli gadjetter jáne basqa da kóptegen jańa tehnologıalar bar. Álem kún saıyn jańa nárseni oılap tabý jáne ashý arqyly alǵa jyljýdy jalǵastyrýda jáne bul jetistiktersiz ıýiz ómirdiń ártúrli salalarynda jetistikterge jetpes edik. Álemniń túkpir-túkpirinen kelgen ǵalymdar, zertteýshiler, ázirleýshiler men dızaınerler bizdiń ómirimizdi jeńildetetin jáne ony qyzyqty etetin nárseni beıneleýge tyrysady. Álemdegi kez-kelgen nárse sıaqty, jańa tehnologıalar da paıdaly jáne zıandy bolyp keledi.Zaman alǵa jyljyǵan saıyn ónertabystaǵy jańa tehnologıa ǵasyry jańaryp barady. Ótken ǵasyrda áıgili Nobel syılyǵyna ıe bolǵan ǵylymı jańalyqtyń turmysqa enýine 30-40 jyl qajet bolsa, bú-ginde bul ýaqyt qas pen kózdiń arasynda ǵana, en kóp degeni 4 - 5 jyldan aspaıdy. Tipti oılamaǵan nárselerdiń ózi ónertabystyń quramdas bóligi retinde kádege asyp jatyr. Tehnologıadaǵy jańa dáýirde kózdiń jaýyn alatyn áli talaı ónertabys túrleri oılastyrylatynyna senimdimiz. Bul qazirgi ýaqyttyń qajettiligi men tendensıasy dep aıtsaq ta bolady.

Jańa tehnologıalardyń bizge ákeletin qandaı jaǵymdy jaqtary bar ekenin qarastyraıyq. Birinshiden, kompúter qazirgi bilim berýde óte mańyzdy bólikterdiń biri.Elektrondyq baılanys quraldary qarapaıymdylyq pen qol jetimdiliktiń arqasynda jer sharynyń kez kelgen jerinde oqýshylar men stýdentterge buryn qol jetimsiz bolǵan aqparatty alýǵa múmkindik beredi. Sizdi qyzyqtyratyn suraqqa jedel jaýap tabý, baıandama nemese referat úshin materıaldar daıyndaý múmkindigi-munyń bárin qazir úıden shyqpaı-aq ınetrnet arqyly jasaýǵa bolady. Ekinshiden, ınternettiń arqasynda bilim mindetti túrde betpe-bet bolmaýy múmkin, oqýshylar men stýdentter óz mektebiniń nemese ınstıtýtynyń baǵdarlamasy boıynsha úıden shyqpaı-aq oqı alady, eger oqýshylar ártúrli sebeptermen mektepte sabaq ala almasa, qoldanylýy múmkin. Sonymen qatar, materıaldy óz betinshe oqýǵa, emtıhanǵa daıyndalýǵa, shet tilderi týraly bilimderin jetildirýge múmkindik beretin ártúrli onlaın mektepter men portaldar búgin mektep oqýshylaryna kómekke keledi. Sonymen qatar, adamǵa qalanyń kóptegen dúkenderine kirip, qajetti ónimdi izdeýdiń qajeti joq. Dúkenniń veb-saıtynan qyzyǵýshylyq týdyratyn ónimdi taýyp, onyń meken-jaıyn bilip, sodan keıin satyp alýǵa barý jetkilikti. Aqyrynda, eger zatty satyp alýǵa qyzyǵýshylyq tanytqan adamnyń saıahattaýǵa kóp ýaqyty bolmasa, olar tańdalǵan ýaqytta úıge jetkiziletin zatqa tapsyrys bere alady. Biraq kez-kelgen obekt sıaqty, jańa tehnologıalar da monetanyń artqy jaǵyna ıe. Mundaı tehnologıalardy adam úshin qoldanýdyń jaǵymsyz jaqtary nede ekenin qarastyramyz. HH ǵasyrdyń uly fızıgi jáne matematıgi Albert Eınshteın: "tehnologıa tiri qarym-qatynasty almastyrǵanda, biz aqymaqtardyń urpaǵyn alamyz"degen uǵymdy qaldyryp  ketken. Múmkin, dál qazir osy ýaqyt kelgen bolar, óıtkeni tehnologıa adammen onlaın baılanysýǵa múmkindik beredi.

Bir jaǵynan, onyń artyqshylyqtary bar, óıtkeni qazirgi ómir qarqynymen kezdesýge ýaqyt tabý óte qıyn. Alaıda, adamdardyń basym kópshiligi muny belsendi paıdalanady jáne olardyń ómirindegi bir nárseni ózgertý ekitalaı. Olardyń keıbireýleri bos ýaqyt bolsa da, naqty kezdesý jelisi arqyly sóılesýdi jón kóredi. Sonymen birge, "jelide" sóılesý arqyly biz suhbattasýshynyń reaksıasyn — tondy, mımıkany, sóıleý jyldamdyǵyn, emosıonaldylyqty jáne taǵy da basqa reaksıalardy kóre almaımyz. Biraq eń qorqynyshtysy, adamdar telefondarǵa, kompúterlerge jáne basqa beıne tehnologıalarǵa (sonyń ishinde planshetterge, konsolderge jáne t.b.) táýeldi bolady. Qazirgi tańda adamdar úsh uıyqtasa túsine kirmegen túrli ónertabystar kún saıyn oılastyrylyp, jasalýda. Mysaly, buryn adamdar kóz maıyn taýysyp, qaǵaz basý úshin qanshama árip terse, endigári onyń barlyǵyn elektrondy túrde kóshirme jasap nemese skanerlep alýǵa bolady.

Kompúterdi, smartfondy nemese planshetti paıdalanýshynyń denesine áser etetin negizgi zıandy faktorlarǵa mynalar jatady: - uzaq otyrý jaǵdaıy; - ekrannan shyǵatyn elektromagnıttik sáýlelenýdiń aǵzaǵa áseri; – kózdiń sharshaýy jáne kórý qabiletine úlken júkteme; – arqa, moıyn, qol býyndarynyń shamadan tys júktelýi; - aqparatty joǵaltý kezinde qatty stress. Meni mektep oqýshylary telefondy qanshalyqty jıi, qandaı maqsatta qoldanatyny jáne olardyń arasynda onyń ál-aýqatyna áser etetinder bar ma degen suraq qyzyqtyrdy. Men oqıtyn ýnıversıtet arasyndaǵy stýdentterge saýalnama júrgizdim. Saýalnamaǵa 93 adam qatysty.Onyń ishinde: 98% - telefon telefon bar, sáıkesinshe 2% - telefona telefon joq. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 46% — y telefondy oqý maqsattary úshin de, oıyndar men oıyn — saýyq úshin de paıdalanady, 22% - tek sabaqqa daıyndalý úshin, 25% - tek oıyndar men oıyn-saýyq úshin, 7% - y basqa jaýap berdi. Respondentterdiń 50 % — y telefondy kúni boıy 1-2 saǵat, 25 % — 2-3 saǵat, 20% - jarty saǵattan 60 mınýtqa deıin qoldanatynyn aıtty; basqa jaýap nusqalary boldy, biraq olar az tanymal boldy.

Qorytyndylaı kele, bizdiń ómirimizde mańyzdy ról atqaratyn bir mańyzdy krıterııdi atap ótkim keledi: barlyǵy óz qolymyzda. Eger biz IT-di jáne basqa artyqshylyqtardy tek paıdaly maqsattarda jáne mólsherde qoldanatyn bolsaq, onda ómir biz úshin ǵana emes, bolashaq urpaq úshin de jeńildeıdi jáne olar bizdiń nemquraılyǵymyz ben jalqaýlyǵymyzdan zardap shekpeıtin bolady. Qazirgi XXI ǵasyr bizge múmkindik zamany bolyp keledi. Sondyqtan biz aldymyzǵa kelgen úlken múmkindikterdi paıdalana bilýimiz qajet. Sonda ǵana biz jarqyn bolashaqqa aıaq basa alamyz jáne damımyz!

Paıdalanylǵan ádebıetter:

1. Vershının Alekseı Evgenevıch, Avdonına Lúbov Aleksandrovna uıaly telefondardyń adam densaýlyǵyna áseri / / PenzGÝ habarshysy. 2015. № 3 (11).

2. Prohorova A. ı. uıaly telefonnyń adam densaýlyǵyna áseri / / ınovasıalyq ǵylym. 2018. № 1.

3. 21 ǵasyrdaǵy zamanaýı tehnologıalardyń zıany / /://zen.yandex.ru/media/healthsoul/vred-sovremennyh-tehnologii-21go-veka-5be6ffbe0a47b500aab013bf

---