InfoHub Logo

Taqyryby: Qyz bala - ulttyń uıaty, halyqtyń shyraıy
Maqsaty: Halyqtyq tálim - tárbıe negizinde qazirgi qazaq qyzdarynyń boıynda jan sulýlyǵyn qalyptastyrý joldaryn kórsetý, adamgershilikke úndeý
Túri: suraq – jaýap, pikirtalas, baıandama
Kórnekiligi: slaıd arqyly kórsetilgen maqal - mátelder, naqyl sózder

I. Uıymdastyrý
II. Kirispe bólim
İ Elbasymyz Nursultan Ábishulynyń: «Shyǵys halyqtarynyń arasynda, jalpy musylman elderinde áıel zatyn bólekshe baǵalaıtyn, qaryndasty qatty qasterleıtin halyqtyń biri de, biregeıi de – bizdiń qazaq», – degen pikirinen bastasaq.
Rýhanı tarıhymyzdyń tarǵyl betterin paraqtasaq, qazaq qyzdary men qazaq áıelderi, jalpy analar álemi týraly tolǵanbaǵan tulǵalar sırek eken onyń ústine júrek terber, sezim sılar qazaqtyń halyq ánderine, nemese maqal – mátelderine bir sát kóńil aýdaryp kórelikshi. Neni meńzep neni aıtar eken. Bularda analarǵa, qyzdarǵa tán ári tárbıelik, ári taǵylymdyq máni erekshe tolǵamdar bar. Solardy saralaı kele mynadaı sóz úıirlerin baıqadym. Qazaq qaýymynda qyz balanyń orny erekshe bolǵan. Ony mynadaı maqal mátelderden anyq ańǵaramyz. Ata – ba
balarymyz qyzdy qonaq dep eseptegen, barǵan jerde baǵynyń ashylýyn úıde otyryp qamdaǵan. Barynsha izetti, sypaıy, meıirimdi de ismer, qylyqty da qyrmyzy bolýyn únemi qadaǵalap otyrǵan. Erkin ustaǵan, biraq tym erkinsitpegen.
«Qyz – óris, ul - qonys» dep bilgendikten qazekem órisin keńeıter qyz balaǵa aıryqsha kóńil bólgen. «Qyz minezdi kelsin, ul ónerli kelsin» deı otyryp, «Qyzǵa qyryq úıden tyıym» jasaıdy.

Búgingi bizdiń «Qyz bala - ulttyń uıaty, halyqtyń shyraıy»- atty pikirtalas keshimizdi ashýǵa ruqsat etińizder. Maqsatymyz - qarakóz qazaq qyzdarynyń boıyna halyqtyq tálim - tárbıe negizinde jan sulýlyǵyn qalyptastyrý joldaryn kórsetý.
«Jaqsy ándi tyńdasaq, oı kózińmen,
Ómir sáýle kórseter sýdaı tunyq»,- dep Abaı atamyz aıtqandaı keshimizdi jaqsy ánmen jalǵastyrǵandy jón kórdik
Án: « Men qazaq qyzdaryna qaıran qalam» oryndaıtyn: Birimqul Ǵabıt

İİ. Qyzdarǵa keńes
Keı qyzdar sán qýamyz dep, túrli boıaýlardy battastyryp, óziniń kimge aınalǵanyn bilmeı de qalady. Olar battasqan boıaý jaqqanda ózderin ádemimiz dep oılaıdy, al shyndyǵynda olar soraqy kórinip, aınalasyndaǵylardyń záresin ushyryp, jırkenishin týdyrady. Sen tabıǵı, shynaıy, jyly júzdi bolýyń kerek. Sonda ǵana jurtty ózińe tarta alasyń. Tartymdy bol. Bul degenimiz qýys keýde bolma degen sóz. Barlyq qymbat pen jaqsyny ústine kıgenimen, ol qyzdyń ishki óresi bolmasa, onymen ne týraly sóılesýdi bilmeseń, on jerden úlde men búldege oranyp tursa da mundaı qyzdar tez jalyqtyrady. Kóbirek oqy, tanymdyq tele baǵdarlamalar men fılmder kór, murajaı, teatrlar men kórmelerge jıirek baryp, ózińniń kókjıegińdi keńeıt, sportpen aınalys. Sonda ǵana sen kóp adamǵa tartymdy kórinesiń. Eń bastysy syrt kelbetiń emes, ishki rýhanı baılyǵyń ekenin esten shyǵarma. «Náziktik» túsinigin baıandaýdyń qajeti joq, alaıda osy kezde de keıbir sátterdi eskerý qajet. Náziktik ol tek syrtqy fızıkalyq pishini ǵana emes, ol ádemi, durys músin, mándi júris. Grasıalyq – bul aldymen qozǵalýdy qadaǵalaý. Artyq, sonymen qatar dóreki qozǵalystar, ne julqynyp sóıleý de ádemi emes. Qatty daýys shyǵaryp sóılesý, kúlý, ásirese, qoǵamdyq oryndarda kórgensizdik bolyp tabylady. Durys kıim kıý asa oryndy bolyp tabylady. Bul kezde tanym bolýy tıis, osy tanymdy tárbıeleı bilý qajet.

İİİ. Saýalnama
1. Qyz balalardyń boıynda qandaı qasıetter bolýy múmkin?
______________________________________________________________
2. Ózińdi ustaý erejelerin bilesiń be? (qonaqta, teatrda, sabaqta, sport zalda, asqanada)
______________________________________________________________
3. Sen kıiný mádenıetine mán beresiń be?
______________________________________________________________
4. Inabattylyq, ádemilik, ásemdik týraly qandaı kórkem shyǵarmalardy bilesiń?
______________________________________________________________
5. Qyzdarǵa baılanysty qandaı tyıym sózderdi bilesiń?
______________________________________________________________
6. Qazirgi zamandaǵy qyzdar tárbıesiniń aqsap bara jatyr degenine kelisesiń be? ______________________________________________________________

İÚ. Baıandama
Oıshyl aqyn S. Toraıǵyrovtyń:
«Baıqasań qazaqtyqtyń ózinde bar,
Dúnıeniń genııligi paıǵambary» - degen sózderi qazaq halqynyń ózindik ulttyq bolmysyn daralaıdy. Tarıhymyzǵa kóz júgirtsek, qazaq halqy etıkalyq, rýhanı jaǵynan myń jyldan astam mádenıeti, salt - dástúri, fılosofıalyq oılaý júıesi, kóne ádebıeti, óziniń damý tarıhy bar - halyq. Osy halyqtyq tálim - tárbıe negizine súıengen oqýshylarǵa sóz berilmes buryn Aınakýlova Gýlnara Rýstemqyzynyń «Qyz tárbıeleı otyryp – ult tárbıeleımiz» atty shaǵyn baıandama mazmunyn zer sala tyńdap, pikirtalas taqyrybyn odan ári órbitsek.
Bala tárbıesi – ıgilikti is. Halyqta «Aǵash túzý ósý úshin oǵan kóshet kezinde kómektesýge bolady, al úlken aǵash bolǵanda ony túzete almaısyń» dep beker aıtylmaǵan. Búgingi ul – erteńgi áke, ol ákege qarap ósedi. Búgingi qyz – erteńgi ana, ol sheshege qarap ósip, boı túzeıdi. Balaǵa bilim, tárbıe berýde basty tulǵa ustaz bolsa, ony jalǵastyrýshy, demeýshi – ata – ana jáne qoǵam.
Al, qazirgi zamanda bala tárbıesine tek qana ana emes, radıo men teledıdar, gazet - jýrnal, kitaptar men kınolar, barlar men dıskotekalar jan - jaqty áser etip, ony tárbıeleýde. Bul tárbıeniń jaǵymdy jaqtary da, jaǵymsyz jaqtary da tolyp jatyr. Ata - analary kún uzaq jumysta, bala tárbıesine bólinetin ýaqyt kúnnen - kúnge azaıyp barady.
Mektep jasyndaǵy qyz balalar tárbıesin negizinen úsh kezeńge bólýge bolady.
1. Bastaýysh synyptar kezeńindegi tárbıeniń maqsaty tazalyqqa, uqyptylyqqa, jınaqylyqqa úırete otyryp, balanyń kóp bilýge qushtarlyǵyn arttyrý, kitap oqý mádenıetin damytý.
2. Besinshi - segizinshi synyptar arasynda alǵashqy kezeńdegi tárbıe túrleri ary qaraı damytyla túsedi. Bul tusta, jas ereksheligine qaraı, qyz bala anasynan eshnárse búkpeıdi. Qıt etken nárseniń bárin aıtyp keledi. Sol shynshyldyǵy men ashyqtyǵyn paıdalanyp, qyz balanyń keleshegine eń kerekti náziktik, iltıpattylyq, úlkendi syılaý, kishige qamqor bolý, turaqtylyq sıaqty minezderdi qalyptastyrý - basty borysh. Sonda bul sıpattar keleshekte jarasymdy jar, aıaýly ana, qoǵamymyzdyń belsendi múshesi bolatyn qyz balanyń boıynan árqashan nur bolyp
tógiledi.
3. Toǵyzynshy - on birinshi synyptar aralyǵynda tárbıe aldyńǵy kezeńdermen tyǵyz baılanysty. Adamǵa degen meıirim bala kezden, eń jaqyn adamyn súıýden bastalady. Sondyqtan árbir qyz balaǵa ata - anasyn, týystaryn, ustazyn syılap, qadirleı bilýdi úıretse, bolashaqta odan elin, jerin, halqyn súıetin, óz shańyraǵyn ardaqtaıtyn, balalaryn janyndaı jaqsy kóretin qamqor ana, qaıratty jan, názik arý shyǵary sózsiz.
Qyz bala - ulttyń uıaty, halyqtyń shyraıy júkteý