«Qoıandy baqylap, tanystyrý»
Ortańǵy top
Bilim berý salasy: «Áleýmettik orta»
Uıymdastyrylǵan oqý is-áreketi: Aınalamen tanystyrý
Maqsaty: Ózderi atap ótken erteńgilik merekelerdi elestetip eske túsirý arqyly qoıan jylyn anyqtap alý. Oqý is-áreketiniń mazmunyn bala sanasyna baǵyttap onyń qasıetterin, erekshelikterin qorshaǵan ortamen tyǵyz baılanystyryp balanyń derbestigi men shyǵarmashylyǵynyń damýyna qolaıly jaǵdaı jasaý. Qoıan men kójektiń ózara uqsastyǵyn, bolmysyn sıpattaý arqyly balanyń tilin damytý. Zatty jońyshqa, sábiz,t. b. naqty ataýymen atap,onyń qasıeti men sapasy týraly bilimderin tolyqtyrý. Oıyn oınatý arqyly balanyń logıkalyq oılaýyn, zeıinin arttyrý.
Qorshaǵan ortadaǵy jan-janýarlardy aıalaýǵa jáne meıirimdi bolýǵa tárbıeleý.
Ádis-tásili: Eske túsirý, oı qozǵaý, tańǵajaıyp sát, túsindirý, suraq-jaýap, sergitý sáti, oıyn, baǵalaý, qorytý.
Sózdik jumys: kúrteshe.
Sózdik qor: jońyshqa, kúlgin.
Qajetti kórnekilikter: oıynshyq qoıan kójegimen, tordaǵy tiri qoıan kójegimen, sábiz, jońyshqa, gúlder.
Aldyn-ala júrgizilgen jumys: qoıan týraly ertegiler oqý, maqal-mátelder jattatý, óleń aıtý.
Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń túri: dástúrli emes.
Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń tıpi: baqylaý arqyly jańa bilim berý.
- Balalar topta ótken erteńgilikterimizdi eske túsireıikshi. Biz bıyl qandaı merekelerdi toıladyq?
- Analar merekesin toıladyq.
- Bul mereke nesimen este qaldy?
- Qyzdar ádemi gúl boldy, uldar qus bolyp ushyp keldi.
- Jaqsy taǵy qandaı merekeni qarsy aldyq?
- Naýryz merekesin qarsy aldyq. Qazaqsha oıýmen órnektelgen ádemi kıimder kıdik. Taǵy da jańa jyl merekesin toıladyq.
- Jaqsy durys aıtasyńdar. Balalar, bir sát esimizge túsireıikshi. Bıylǵy jańa jylda qandaı jyldy qarsy aldyq?
- Qoıan jylyn qarsy aldyq.
Kóńildi sát: Kóńildi áýenmen Nurhanym - aqqoıan topqa kiredi.
- Balalar sender men týraly aıtyp jatqan sıaqtysyńdar. Durys bıyl meniń jylym boldy.
- Aqqoıan óziń erekshe kóńildisiń ǵoı, qolyńdaǵy oıynshyǵyń da ádemi eken!
- Ia, men qoıandardy óte jaqsy kóremin. Oıynshyqtarym da kóp. Al qolymdaǵy oıynshyǵym sıqyrly, sonyń qupıasyn balalarmen bóliskim keledi. Buny maǵan Ádilet syılaǵan. (Aqqoıan oıynshyǵyn apaıǵa beredi. )
- Balalar, qaraıyqshy, bul ne?
- Qoıan men kójekteri.
- Bul ana qoıan, neshe kójegi bar eken, sanaıyqshy.
- Bir, eki.
- Olar qaıda otyr?
- Ana qoıannyń aldynda otyr.
- Olar áke qoıandy kútip otyrǵan sıaqty. Al balalar, Nurhanym - Aqqoıannyń osy oıynshyǵyna jan enip, kádimgi tiri qoıanǵa aınalǵanyn kórgileriń kele me?
- Ia, kórgimiz keledi.
- Ol úshin ne isteýge bolady, Aqqoıan óziń aıtshy.
- Dostarym, endeshe sender kózderińdi jumyp ishterińnen jaqsy sózder oılap kórińder. Sol kezde tilegimiz oryndalady.
- Al, balalar, bárimiz kózimizdi jumaıyq.
(Jaı áýen oınalady, balalar kózderin jumady, balalar kózderin jumǵan kezde, tárbıeshi oıynshyq qoıandy alyp,stol ústine tordaǵy tiri qoıandy shyǵarady. )
- Balalar, qarańdarshy mine keremet! Aqqoıannyń oıynshyq qoıany tiri qoıanǵa aınaldy.
- Balalar, ol qaıda tur?
- Torda tur.
- Qoıan jalǵyz ba?
- Qoıan kójegimen.
- Endi ekeýine at qoıaıyqshy. Ana qoıanǵa ne dep at qoıamyz?
- Mamyq dep ataıyq.
- Al kójegin qalaı ataımyz?
- Úlpildek.
- Olar at qoıǵanymyzǵa qýanǵan sıaqty. Endi qoıanǵa nazar aýdaraıyq. Qoıandar úı qoıany jáne dala qoıany bolyp ekige bólinedi. Bul úı qoıany, túsi - kúlgin. Kójeginiń túsi qara.
- Balalar, kúlgin dep qaıtalaıyqshy.
- Kúlgin.
- Qoıannyń terisi juqa, júni jumsaq mamyqtaı bolady. Kózine qaraıyqshy, qandaı pishinge uqsaıdy?
- Dóńgelekke, sopaqshaǵa uqsaıdy.
- Al, endi qulaǵyna qaraıyqshy, qoıannyń qulaǵy tik uzynsha bolyp keledi eken. Ol qoryqqan kezde qulaqtaryn tómen qaraı salbyratyp, búrisip otyra qalady. Balalar, baıqadyńdar ma, qoıannyń tumsyǵynyń astynda jip sıaqty murtshalary bar eken, bul murtshalar ıisti ajyratyp sezedi. Qoıannyń 4 aıaǵy bolady. Aldyńǵy 2 aıaǵy qysqalaý, al artqy 2 aıaǵy sál uzyndaý. Qoıan qorqaq, óte úrkek janýar. Sondyqtan da, kóbine ertegilerde qoıandy «qorqaq», «uzynqulaq», «qylıkóz» dep ataıdy. Al, endi, qasyndaǵy úlpildekke qaraıyqshy. Mamyqqa uqsaıdy ma?
- Uqsaıdy.
- Tek úlpildek kishkentaı eken. (Salystyrý)
Qoıandardyń qarny ashyp qalmas úshin ne isteýimiz kerek?
- Jem beremiz, sý beremiz.
- Qoıan qandaı kókónisti jaqsy kóretinin bilesińder me?
- Qoıan sábizdi jaqsy kóredi.
- Durys aıtasyńdar, sonymen birge túrli shóptermen, aǵashtyń qabyǵymen, butaǵymen qorektenedi jáne ol jońyshqa jegendi jaqsy kóredi. Balalar, jońyshqa sózin qaıtalaıyqshy.
- Jońyshqa.
- Mynaý – jońyshqa, bul azyqtyq shóp, onyń maıda japyraqtary bolady. Ábden pisken kezde kókshil gúl shyǵarady. Balalar, jońyshqanyń túsi qandaı?
- Túsi jasyl.
- Endeshe, men muny qoıanǵa beremin, al endi sábizdi bereıik. Balalar sábizdiń túsi qandaı?
- Sarǵysh qyzyl.
- Al, pishini she?
- Sopaqshaǵa uqsaıdy.
- Qoıan sý ishedi, sýdy azdan jıi-jıi ishedi. Al, qoıannyń terisi paıdaly, odan bas kıim, jeńil kúrtesheler tigiledi. Balalar, kúrteshe degen sózdi qaıtalaıyqshy.
- Kúrteshe.
- Kúrteshe – jeńi joq, keýdege kıetin jyly kıim. Eti adal bolady. Balalar, qoıandar súıkimdi, meırimdi ekenin kınodan, mýlfılmnen bilemiz. Al, qoıandar kójek týǵannan keıin, áke qoıandy bólek torǵa qamaý kerek eken. Áıtpese, áke qoıan óz kójekterin jep nemese óltirip tastaýy múmkin. Qoıandardyń terisi jyl mezgiline sáıkes ózgerip turady eken. Mysaly, qysta qar sıaqty aq bolady, al kúzde nemese kóktemde jer tústes sury nemese ala túrge enedi. Balalar, bárimiz turyp kójekter sıaqty is-qımyl jasaıyqshy.
Biz kishkentaı kójekpiz,
Batyl, ári ójetpiz
Qalqıyp uzyn qulaǵym
Júırik bop ozyp turamyn.
Endi bir tamasha oıyn oınap jibereıikshi. Bul «Ia men joq» oıyny.
Oıynnyń sharty: Balalar, joq degen sózdi aıtpaý kerek, onyń ornyna «bolmaıdy», «olaı emes» degen sózder paıdalanady.
Oıynnyń mazmuny:
1. Qoıannyń dene múshesi
A) qoıannyń júni mamyq pa?
Á )qoıannyń 4 aıaǵy bar ma?
B) qoıan sekiredi ma?
V)qoıan uıyqtaıdy ma?
G) qoıan kúle me?
2. Qoıannyń qasıeti
A) qoıan jońyshqa jeı me?
Á) jońyshqa jasyl ma?
B) sábizdi kemirip jeı me?
V) sý ishe me?
G) qoıan kesemen aıran ishe me?
3. Qoıannyń ereksheligi
A) qoıannyń kójegi bola ma?
Á) kójegi súıkimdi me?
B) qoıan kójegin oınata ma?
V) qoıan ertegilerde bola ma?
G) qoıan kıno kóre me?
Rahmet, Aqqoıan! Sen bizge qonaqqa kelip búgingi oqý is-áreketimizdiń qyzyqty ótýine kómektestiń.
Aqqoıan: Dostarym, sender qoıan týraly kóp biledi ekensińder. Men qýanyp qaldym.
Balalar, biz búgin aınalamen tanysý oqý is-áreketinde qoıan, onyń kójegi úlpildek týraly tanyp bildik. Barlyqtaryńda óte jaqsy qatystyńdar.
Kútiletin nátıje:
Bilýi: Úı qoıany týraly tolyq maǵlumat alady.
Meńgerýi: Qoıannyń qasıeti, is-áreketi, qoregi týraly bilim alady.
Jasaı alýy: Óz oılaryn erkin jetkizedi, oıyn shartyn, oıyn erejesine sáıkes oryndaýǵa beıimdeledi.
Bilim berý salasy: «Áleýmettik orta»
Uıymdastyrylǵan oqý is-áreketi: Aınalamen tanystyrý
Maqsaty: Ózderi atap ótken erteńgilik merekelerdi elestetip eske túsirý arqyly qoıan jylyn anyqtap alý. Oqý is-áreketiniń mazmunyn bala sanasyna baǵyttap onyń qasıetterin, erekshelikterin qorshaǵan ortamen tyǵyz baılanystyryp balanyń derbestigi men shyǵarmashylyǵynyń damýyna qolaıly jaǵdaı jasaý. Qoıan men kójektiń ózara uqsastyǵyn, bolmysyn sıpattaý arqyly balanyń tilin damytý. Zatty jońyshqa, sábiz,t. b. naqty ataýymen atap,onyń qasıeti men sapasy týraly bilimderin tolyqtyrý. Oıyn oınatý arqyly balanyń logıkalyq oılaýyn, zeıinin arttyrý.
Qorshaǵan ortadaǵy jan-janýarlardy aıalaýǵa jáne meıirimdi bolýǵa tárbıeleý.
Ádis-tásili: Eske túsirý, oı qozǵaý, tańǵajaıyp sát, túsindirý, suraq-jaýap, sergitý sáti, oıyn, baǵalaý, qorytý.
Sózdik jumys: kúrteshe.
Sózdik qor: jońyshqa, kúlgin.
Qajetti kórnekilikter: oıynshyq qoıan kójegimen, tordaǵy tiri qoıan kójegimen, sábiz, jońyshqa, gúlder.
Aldyn-ala júrgizilgen jumys: qoıan týraly ertegiler oqý, maqal-mátelder jattatý, óleń aıtý.
Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń túri: dástúrli emes.
Uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń tıpi: baqylaý arqyly jańa bilim berý.
- Balalar topta ótken erteńgilikterimizdi eske túsireıikshi. Biz bıyl qandaı merekelerdi toıladyq?
- Analar merekesin toıladyq.
- Bul mereke nesimen este qaldy?
- Qyzdar ádemi gúl boldy, uldar qus bolyp ushyp keldi.
- Jaqsy taǵy qandaı merekeni qarsy aldyq?
- Naýryz merekesin qarsy aldyq. Qazaqsha oıýmen órnektelgen ádemi kıimder kıdik. Taǵy da jańa jyl merekesin toıladyq.
- Jaqsy durys aıtasyńdar. Balalar, bir sát esimizge túsireıikshi. Bıylǵy jańa jylda qandaı jyldy qarsy aldyq?
- Qoıan jylyn qarsy aldyq.
Kóńildi sát: Kóńildi áýenmen Nurhanym - aqqoıan topqa kiredi.
- Balalar sender men týraly aıtyp jatqan sıaqtysyńdar. Durys bıyl meniń jylym boldy.
- Aqqoıan óziń erekshe kóńildisiń ǵoı, qolyńdaǵy oıynshyǵyń da ádemi eken!
- Ia, men qoıandardy óte jaqsy kóremin. Oıynshyqtarym da kóp. Al qolymdaǵy oıynshyǵym sıqyrly, sonyń qupıasyn balalarmen bóliskim keledi. Buny maǵan Ádilet syılaǵan. (Aqqoıan oıynshyǵyn apaıǵa beredi. )
- Balalar, qaraıyqshy, bul ne?
- Qoıan men kójekteri.
- Bul ana qoıan, neshe kójegi bar eken, sanaıyqshy.
- Bir, eki.
- Olar qaıda otyr?
- Ana qoıannyń aldynda otyr.
- Olar áke qoıandy kútip otyrǵan sıaqty. Al balalar, Nurhanym - Aqqoıannyń osy oıynshyǵyna jan enip, kádimgi tiri qoıanǵa aınalǵanyn kórgileriń kele me?
- Ia, kórgimiz keledi.
- Ol úshin ne isteýge bolady, Aqqoıan óziń aıtshy.
- Dostarym, endeshe sender kózderińdi jumyp ishterińnen jaqsy sózder oılap kórińder. Sol kezde tilegimiz oryndalady.
- Al, balalar, bárimiz kózimizdi jumaıyq.
(Jaı áýen oınalady, balalar kózderin jumady, balalar kózderin jumǵan kezde, tárbıeshi oıynshyq qoıandy alyp,stol ústine tordaǵy tiri qoıandy shyǵarady. )
- Balalar, qarańdarshy mine keremet! Aqqoıannyń oıynshyq qoıany tiri qoıanǵa aınaldy.
- Balalar, ol qaıda tur?
- Torda tur.
- Qoıan jalǵyz ba?
- Qoıan kójegimen.
- Endi ekeýine at qoıaıyqshy. Ana qoıanǵa ne dep at qoıamyz?
- Mamyq dep ataıyq.
- Al kójegin qalaı ataımyz?
- Úlpildek.
- Olar at qoıǵanymyzǵa qýanǵan sıaqty. Endi qoıanǵa nazar aýdaraıyq. Qoıandar úı qoıany jáne dala qoıany bolyp ekige bólinedi. Bul úı qoıany, túsi - kúlgin. Kójeginiń túsi qara.
- Balalar, kúlgin dep qaıtalaıyqshy.
- Kúlgin.
- Qoıannyń terisi juqa, júni jumsaq mamyqtaı bolady. Kózine qaraıyqshy, qandaı pishinge uqsaıdy?
- Dóńgelekke, sopaqshaǵa uqsaıdy.
- Al, endi qulaǵyna qaraıyqshy, qoıannyń qulaǵy tik uzynsha bolyp keledi eken. Ol qoryqqan kezde qulaqtaryn tómen qaraı salbyratyp, búrisip otyra qalady. Balalar, baıqadyńdar ma, qoıannyń tumsyǵynyń astynda jip sıaqty murtshalary bar eken, bul murtshalar ıisti ajyratyp sezedi. Qoıannyń 4 aıaǵy bolady. Aldyńǵy 2 aıaǵy qysqalaý, al artqy 2 aıaǵy sál uzyndaý. Qoıan qorqaq, óte úrkek janýar. Sondyqtan da, kóbine ertegilerde qoıandy «qorqaq», «uzynqulaq», «qylıkóz» dep ataıdy. Al, endi, qasyndaǵy úlpildekke qaraıyqshy. Mamyqqa uqsaıdy ma?
- Uqsaıdy.
- Tek úlpildek kishkentaı eken. (Salystyrý)
Qoıandardyń qarny ashyp qalmas úshin ne isteýimiz kerek?
- Jem beremiz, sý beremiz.
- Qoıan qandaı kókónisti jaqsy kóretinin bilesińder me?
- Qoıan sábizdi jaqsy kóredi.
- Durys aıtasyńdar, sonymen birge túrli shóptermen, aǵashtyń qabyǵymen, butaǵymen qorektenedi jáne ol jońyshqa jegendi jaqsy kóredi. Balalar, jońyshqa sózin qaıtalaıyqshy.
- Jońyshqa.
- Mynaý – jońyshqa, bul azyqtyq shóp, onyń maıda japyraqtary bolady. Ábden pisken kezde kókshil gúl shyǵarady. Balalar, jońyshqanyń túsi qandaı?
- Túsi jasyl.
- Endeshe, men muny qoıanǵa beremin, al endi sábizdi bereıik. Balalar sábizdiń túsi qandaı?
- Sarǵysh qyzyl.
- Al, pishini she?
- Sopaqshaǵa uqsaıdy.
- Qoıan sý ishedi, sýdy azdan jıi-jıi ishedi. Al, qoıannyń terisi paıdaly, odan bas kıim, jeńil kúrtesheler tigiledi. Balalar, kúrteshe degen sózdi qaıtalaıyqshy.
- Kúrteshe.
- Kúrteshe – jeńi joq, keýdege kıetin jyly kıim. Eti adal bolady. Balalar, qoıandar súıkimdi, meırimdi ekenin kınodan, mýlfılmnen bilemiz. Al, qoıandar kójek týǵannan keıin, áke qoıandy bólek torǵa qamaý kerek eken. Áıtpese, áke qoıan óz kójekterin jep nemese óltirip tastaýy múmkin. Qoıandardyń terisi jyl mezgiline sáıkes ózgerip turady eken. Mysaly, qysta qar sıaqty aq bolady, al kúzde nemese kóktemde jer tústes sury nemese ala túrge enedi. Balalar, bárimiz turyp kójekter sıaqty is-qımyl jasaıyqshy.
Biz kishkentaı kójekpiz,
Batyl, ári ójetpiz
Qalqıyp uzyn qulaǵym
Júırik bop ozyp turamyn.
Endi bir tamasha oıyn oınap jibereıikshi. Bul «Ia men joq» oıyny.
Oıynnyń sharty: Balalar, joq degen sózdi aıtpaý kerek, onyń ornyna «bolmaıdy», «olaı emes» degen sózder paıdalanady.
Oıynnyń mazmuny:
1. Qoıannyń dene múshesi
A) qoıannyń júni mamyq pa?
Á )qoıannyń 4 aıaǵy bar ma?
B) qoıan sekiredi ma?
V)qoıan uıyqtaıdy ma?
G) qoıan kúle me?
2. Qoıannyń qasıeti
A) qoıan jońyshqa jeı me?
Á) jońyshqa jasyl ma?
B) sábizdi kemirip jeı me?
V) sý ishe me?
G) qoıan kesemen aıran ishe me?
3. Qoıannyń ereksheligi
A) qoıannyń kójegi bola ma?
Á) kójegi súıkimdi me?
B) qoıan kójegin oınata ma?
V) qoıan ertegilerde bola ma?
G) qoıan kıno kóre me?
Rahmet, Aqqoıan! Sen bizge qonaqqa kelip búgingi oqý is-áreketimizdiń qyzyqty ótýine kómektestiń.
Aqqoıan: Dostarym, sender qoıan týraly kóp biledi ekensińder. Men qýanyp qaldym.
Balalar, biz búgin aınalamen tanysý oqý is-áreketinde qoıan, onyń kójegi úlpildek týraly tanyp bildik. Barlyqtaryńda óte jaqsy qatystyńdar.
Kútiletin nátıje:
Bilýi: Úı qoıany týraly tolyq maǵlumat alady.
Meńgerýi: Qoıannyń qasıeti, is-áreketi, qoregi týraly bilim alady.
Jasaı alýy: Óz oılaryn erkin jetkizedi, oıyn shartyn, oıyn erejesine sáıkes oryndaýǵa beıimdeledi.
You Might Also Like
