Reprodýktıvtik densaýlyq. Jynystyq jolmen juǵatyn aýrýlar.
Taqyryby: Reprodýktıvtik densaýlyq. Jynystyq jolmen juǵatyn aýrýlar.
Toby: 2 m/s «A»
REPRODÝKTIVTİK DENSAÝLYQ (reproductive health) – reprodýktıvti júıe, onyń qyzmeti jáne onda bolyp jatqan prosesterge qatysty tolyq fızıkalyq jáne áleýmettik saýlyq.
Kez kelgen memlekettiń ózekti máseleleriniń biri deni saý urpaq udaıy ósýi úshin reprodýktıvtik densaýlyqty qorǵaý bolyp tabylady. Qazaqstanda bul problema memleket deńgeıine kóterilgen, mańyzdy Úkimettik qujattarda kórinisin tapqan jáne elimizdiń demografıalyq saıasatyna tikeleı baılanysty. Reprodýktıvtik densaýlyqty qorǵaý boıynsha baǵdarlama 2007 jyldyń 21 jeltoqsanynda Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń №1260 qaýlysymen bekitilgen «Salaýatty ómir salty» Baǵdarlamasynyń basymdy baǵyttarynyń biri bolyp tabylady.
Maqsaty: Qazaqstan Respýblıkasy halqynyń reprodýktıvtik densaýlyǵyn nyǵaıtý jáne qorǵaý.
Maqsatty toptar:
Fertıldik jastaǵy áıelder;
Fertıldik jastaǵy erler;
Jasóspirimder, jastar.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDU) anyqtaýy boıynsha bala týatyn jastaǵy jubaılar, kontraseptıvter qoldanbaı, bir jyl boıyna únemi jynystyq qatynasta bolyp, balalary bolmasa, bul bedeý neke bolyp esepteledi.
Bedeýliktiń profılaktıkasy
Qazirgi kezde áıelder men erler bedeýliginiń jıiligi teńeldi. Nekedegi jubaılardyń balalary bolmaýy asa eleýli januıalyq problema bolyp tabylady, bul ár jubaıdy aýyr psıhologıalyq kúızelisterge soqtyrady, al jalpy qoǵamdy ekonomıkalyq jáne áleýmettik saldarǵa ushyratady. Áıelder men erlerdegi bedeýliktiń sebebi jynystyq joldarmen beriletin jáne jynys músheleriniń qabynbaly sozylmaly aýrýlaryna ákeletin ınfeksıalar (hlamıdıoz, mıkoplazmoz, gonoreıa, genıtaldyq gerpes, sıfılıs jáne t. b). Keıde bir naýqasta birneshe ınfeksıalar bolýy yqtımal. Árqashan jubaılardyń ekeýi de emdelýi qajet.
Áıelder bedeýliginiń basty sebebi ásirese alǵashqy júktilik kezinde jasaǵan aborttar, nesep - zár
joldarynyń qabyný aýrýlary, Gormonaldyq buzylystar.
Basqa sebepter
balalyq shaq kezinde aýyrǵan ınfeksıalyq aýrýlar, endokrındik aýrýlar, ınfeksıa oshaǵynyń bolýy, jynystyq jetilý buzylystary, qolaısyz ekologıalyq jaǵdaılar. Bedeýliktiń keıbir
formalarynyń genetıkalyq tamyry bar, bul jubaılardyń genetıkte tekserilýin talap etedi. Sondaı - aq, alkogóldi, temekini, esirtkilerdi shamadan tys artyq tutyný, nesep - zár júıesiniń týa bitken dertteri bedeýlikke soqtyrýy múmkin.
Áıelder temeki shegýshiniń reprodýktıvtik densaýlyqqa tıgizetin áseri
• Gormonaldyq kontraseptıvterdi qoldanatyn temeki shegýshi áıelderde, temeki shekpeıtin qurbylarymen salystyrǵanda, mıokard ınfarktiniń damý qaýip-qateri 20 esege artyq.
• Aǵzanyń tez qartaıýyna jáne klımakske ákelip, nıkotın negizgi áıelder gormony estrogenniń túzilýin tómendetedi.
• Temeki shegýshilik jáne shylym tútinimen tynystaý uryq damýyna keri áserin tıgizedi, bul uryqtyń ólimine nemese merziminen buryn bosanýǵa ákelýi múmkin.
• Planseta arqyly temeki tútini uryqtyń qanyna erkin túsip, otteginiń joıylýyna (gıpoksıa) ushyratady.
• Temeki shegetin analar sábıleriniń kenetten bolatyn óliminiń qaýip - qateri 2 esege artyq.
• Bosanýdan buryn jáne júktilik kezinde temeki shekken analardyń sábıleri alergıaǵa kóbirek ushyraǵysh, bolashaqta algoldik ishimdikterge, esirtkilerge nemese temekige salynýlarynyń qaýip - qateri zor.
Salaýatty ómir saltyn ustaný, salaýatty tamaqtaný, dene shynyqtyrý belsendiligi, náresteni jas kezinen shynyqtyrý, óz densaýlyǵyna jaýapkershilikpen qaraý, jasóspirim kezinde táýekel tártipten bas tartý bala súıý baqytyna ákeledi.
Qaýipsiz ana bolýdyń negizgi qaǵıdattary:
• júktiliktiń erte kezeńinde áıelder konsýltasıasyna der kezinde kóriný ana men sábı densaýlyǵyna tónetin qaýip - qater deńgeıin tómendetedi (júktiliktiń 12 aptasyna deıin);
• árqashan bosaný bilikti medısına qyzmetkeriniń baıqaýymen ótýi tıis;
• júktilik kezeńinde barlyq áıelder kúsheıtilgen tamaqtanýǵa jáne qosymsha demalysqa muqtaj;
• júktilik kezeńinde áıelder temeki shekse, alkogóldik ishimdikter ishse nemese esirtkiler tutynsa, bul áli týmaǵan sábı densaýlyǵyna úlken zıan keltiredi.
onkolog emdeıdi.
Jynys joldary arqyly juqtyrylatyn aýrýlar (JJJA)
bul juqpaly aýrýlar, onyń sebebi quramynda vırýstar, bakterıalar nemese qarapaıym qozdyrǵyshtar bolýy múmkin mıkrobtar (qozdyrǵyshtar) bolyp tabylady. Bul mıkrobtar (qynaptyq, tik ishektik nemese aýyz arqyly) jynystyq qatynas jasaý barysynda aýrý adamnan saý adamǵa juǵady. Onyń ústine keıbir ınfeksıalar (AITV, V, S, D gepatıti) qan arqyly da juǵady.
Jynystyq jolmen juǵatyn aýrýlar
Qazirgi kezde 25 astam túri belgili. Olardyń ishinde eń keń taraǵandary:
trıhomonıaz,
gonoreıa,
sıfılıs,
hlamıdıoz,
V jáne S gepatıtter,
AQTQ (VICH - ınfeksıa),
ushyq ınfeksıasy jáne t. b.
JJJA taralýynyń negizgi joly
músheqapsyz (prezervatıvsiz) ótetin jynystyq qatynastar arqyly. Alaıda keıbir ınfeksıalar V jáne S gepatıtter, AQTQ (VICH - ınfeksıa) qan arqyly berilýi múmkin.
JJJA belgileri
Nesepaǵardan shyǵatyn, al áıelderdiń qynabynan bólinetin jaǵymsyz ıisti bólindi.
Jynys organdarynyń aınalasyndaǵy teriniń jáne shyryshtardyń qyzarýy, oıdym - oıdym
jaralar, súıel, bórtpe, zár shyǵarǵanda aýyrý jáne ashý, shaptyń lımfa túıinderiniń ulǵaıýy jáne aýyrýy. Alaıda kóptegen JJJA belgilersiz ótýi múmkin.
Qazaqstan boıynsha epıdemıologıalyq ahýal.
Sońǵy jyldarda Qazaqstanda JJJA aýrý – syrqaýshylyq deńgeıiniń tómendeýi baıqalady. QR Statısıka Agenttiginiń derekteri boıynsha 2008 jyly JJJA qurylymynda basym boldy:
trıhomonoz – 29, 1%,
gonoreıa – 10%,
sıfılıs – 9, 6%,
hlamıdıoz – 7, 8%.
Gonoreıamen aýrý
Bul aýrýdy gonokok bakterıasy týyndatady.
Negizgi juqtyrý joly bul músheqapty paıdalanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Jynystyq qatynas jasaý túrine oraı (qynaptyq, anýs nemeseaýyz arqyly) soz aýrýy zár shyǵarý joldaryn, tikishekti nemese tamaqty zaqymdaýy múmkin.
Bastapqy belgileri jynystyq qatynas jasalǵannan keıin tek 5 - 7 kúnniń ishinde ǵana paıda bolady.
Soz aýrýynyń belgileri:
erlerde – jynys múshesinen «kilegeı tárizdes» irińdi bólindi shyǵady, qyshıdy, aýyrsyna jáne jıi zár shyǵarady;
áıelderde – zár shyǵarý joldarynan jáne qynaptan sarǵysh nemese jasyl tústes bólindi shyǵady, qyshıdy, aýyrsyna zár shyǵarady.
Tik ishek sozy anýs aýmaǵy qyshyp, tikishekten irińdi bólindiler shyǵady.
Aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: emdelmegen (sozylmaly) soz aýrýy saldarynan bedeýlik týyndaýy múmkin.
Trıhomonıazben aýrý
syrqaýshylyq 2004 jylmen salystyrǵanda 2008 jyly 235, 1 - den 133, 9 deıin tómendedi. Asa joǵary kórsetkishter 100 myń halyq sanyna
Aqmola oblysynda – 232, 7;
Soltústik Qazaqstan oblysynda – 206, 1;
Ońtústik Shyǵys Qazaqstan obl. – 206, 7 jaǵdaılar tirkeldi.
TRIHOMONIAZ
Bul juqpaly aýrýdy bir jasýshaly trıhomonad parazıti týyndatady. Trıhomonıazdy negizgi juqtyrý joly – músheqapty qoldanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Belgileri:
erlerde – ádette aýrý belgileri bilinbeıdi, biraq er kisiler ınfeksıa tasymaldaýshylar bolýy múmkin;
áıelderde – zár shyǵarý kezinde aýyrsyný, kúıdirý, qyshý baıqalady jáne jaǵymsyz ısi bar kópirshikti kóp bólindiler shyǵady (ádette aýrý juqtyrǵannan keıingi 3 - 11 kúnniń ishinde bilinedi).
Trıhomonıazdyń aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: sozylmaly dárejesine tez kóshedi.
HLAMIDIOZ
Bul aýrýdy hlamıdıa bakterıasy týyndatady. Negizgi juqtyrý joly – músheqapty qoldanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Hlamıdıozdyń belgileri:
erlerde – zár shyǵarý joldarynan (azdaǵan) bólindi shyǵady, zár shyǵarý fýnksıasy buzylady;
áıelderde – zár shyǵarý fýnksıasy buzylady, zár shyǵarý joldary men qynaptan bólindi shyǵady. Aýrý kóbinese bilinbeıdi.
Aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: emdelmegen hlamıdıoz saldarynan bedeýlik pen ımpotensıa týyndaýy múmkin; áıelderde - bedeýlik, merzimine jetpeı túsik tastaý jáne nárestelerdiń patologıasy oryn alýy múmkin.
GENITALDYQ USHYQ
Genıtaldyq ushyq – qarapaıym ushyqtyń vırýsy týyndatatyn kóp taralǵan vırýstyq ınfeksıa. Genıtaldyq ushyq juqtyrýdyń negizgi joly joly – músheqapty qoldanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Belgileri:
Genıtaldyq ushyqtyń negizgi belgileri: jynys múshelerindegi, aýyrtatyn, qyshytatyn bórtpeler, keıde – quıryqta jáne kótenniń aınalasynda bolady, olar keıinnen ashylady (jarylady) da, qabyrshaqtanyp kebedi.
erlerde – bórtpeler jynys múshesiniń basynda, túpki jaǵynda jáne zár shyǵarý joldarynda ornalasady;
áıelderde – bórtpeler jynystyq qatparlarda, shoshaqaıda, qynapta jáne jatyr moınynda ornalasady; bórtpelermen qatar kóbinese dene qyzýy kóteriledi, bas aýrýy, beli aýrýy, álsizdik týyndaıdy
Aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: ushyq ımýndyq júıeni buzylysqa túsiredi. Aýrý kóp qaıtalanǵan jaǵdaıda ımmýn tapshylyǵy jaǵdaıyn týyndatady. Qarapaıym ushyq vırýsy júktilik pen bosaný patologıasy damýynyń, aıaq - asty túsik tastaýdyń, uryqtyń jatyr ishinde ólýiniń sebepkeri bolýy múmkin.
Sıfılıspen aýrý – syrqaýshylyq 2008 jyly 100 myń halyq sanyna 41, 2 qurady. Asa joǵary kórsetkishter
Astana qalasynda – 75, 8,
Shyǵys Qazaqstan – 51, 3,
Qaraǵandy – 54, 2 oblystarynda tirkeldi.
Sondaı - aq, aýyl turǵyndarymen salystyrǵanda, qala turǵyndary sıfılıske eki ese jıirek shaldyǵady.
Óte kúrdeli jáne qaýipti dertter qataryna jatady, bul dert ishki organdar men júıke júıesin zaqymdaıtyny sebebinen naýqasty múgedektikke jáne aýyr saldarǵa soqtyrady. 1905
jyly nemis ǵalymdary sıfılısti qozdyratyn «Ashyq tústi treponema» bakterıasyn
ashty jáne sıpattady. Juqtyrǵannan bastap birinshi belgiler paıda bolýyna deıin 10 kúnnen úsh aıǵa deıin ýaqyt ótedi.
Aýrý úsh kezeńge bólinedi:
Astana qalasy «Shıpager» medısına koleji mekemesi
Qurastyrǵan oqytýshylar:
Adylkanova A. M.
Abylkasymova R. A.
Reprodýktıvtik densaýlyq. Jynystyq jolmen juǵatyn aýrýlar. júkteý
Toby: 2 m/s «A»
REPRODÝKTIVTİK DENSAÝLYQ (reproductive health) – reprodýktıvti júıe, onyń qyzmeti jáne onda bolyp jatqan prosesterge qatysty tolyq fızıkalyq jáne áleýmettik saýlyq.
Kez kelgen memlekettiń ózekti máseleleriniń biri deni saý urpaq udaıy ósýi úshin reprodýktıvtik densaýlyqty qorǵaý bolyp tabylady. Qazaqstanda bul problema memleket deńgeıine kóterilgen, mańyzdy Úkimettik qujattarda kórinisin tapqan jáne elimizdiń demografıalyq saıasatyna tikeleı baılanysty. Reprodýktıvtik densaýlyqty qorǵaý boıynsha baǵdarlama 2007 jyldyń 21 jeltoqsanynda Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń №1260 qaýlysymen bekitilgen «Salaýatty ómir salty» Baǵdarlamasynyń basymdy baǵyttarynyń biri bolyp tabylady.
Maqsaty: Qazaqstan Respýblıkasy halqynyń reprodýktıvtik densaýlyǵyn nyǵaıtý jáne qorǵaý.
Maqsatty toptar:
Fertıldik jastaǵy áıelder;
Fertıldik jastaǵy erler;
Jasóspirimder, jastar.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDU) anyqtaýy boıynsha bala týatyn jastaǵy jubaılar, kontraseptıvter qoldanbaı, bir jyl boıyna únemi jynystyq qatynasta bolyp, balalary bolmasa, bul bedeý neke bolyp esepteledi.
Bedeýliktiń profılaktıkasy
Qazirgi kezde áıelder men erler bedeýliginiń jıiligi teńeldi. Nekedegi jubaılardyń balalary bolmaýy asa eleýli januıalyq problema bolyp tabylady, bul ár jubaıdy aýyr psıhologıalyq kúızelisterge soqtyrady, al jalpy qoǵamdy ekonomıkalyq jáne áleýmettik saldarǵa ushyratady. Áıelder men erlerdegi bedeýliktiń sebebi jynystyq joldarmen beriletin jáne jynys músheleriniń qabynbaly sozylmaly aýrýlaryna ákeletin ınfeksıalar (hlamıdıoz, mıkoplazmoz, gonoreıa, genıtaldyq gerpes, sıfılıs jáne t. b). Keıde bir naýqasta birneshe ınfeksıalar bolýy yqtımal. Árqashan jubaılardyń ekeýi de emdelýi qajet.
Áıelder bedeýliginiń basty sebebi ásirese alǵashqy júktilik kezinde jasaǵan aborttar, nesep - zár
joldarynyń qabyný aýrýlary, Gormonaldyq buzylystar.
Basqa sebepter
balalyq shaq kezinde aýyrǵan ınfeksıalyq aýrýlar, endokrındik aýrýlar, ınfeksıa oshaǵynyń bolýy, jynystyq jetilý buzylystary, qolaısyz ekologıalyq jaǵdaılar. Bedeýliktiń keıbir
formalarynyń genetıkalyq tamyry bar, bul jubaılardyń genetıkte tekserilýin talap etedi. Sondaı - aq, alkogóldi, temekini, esirtkilerdi shamadan tys artyq tutyný, nesep - zár júıesiniń týa bitken dertteri bedeýlikke soqtyrýy múmkin.
Áıelder temeki shegýshiniń reprodýktıvtik densaýlyqqa tıgizetin áseri
• Gormonaldyq kontraseptıvterdi qoldanatyn temeki shegýshi áıelderde, temeki shekpeıtin qurbylarymen salystyrǵanda, mıokard ınfarktiniń damý qaýip-qateri 20 esege artyq.
• Aǵzanyń tez qartaıýyna jáne klımakske ákelip, nıkotın negizgi áıelder gormony estrogenniń túzilýin tómendetedi.
• Temeki shegýshilik jáne shylym tútinimen tynystaý uryq damýyna keri áserin tıgizedi, bul uryqtyń ólimine nemese merziminen buryn bosanýǵa ákelýi múmkin.
• Planseta arqyly temeki tútini uryqtyń qanyna erkin túsip, otteginiń joıylýyna (gıpoksıa) ushyratady.
• Temeki shegetin analar sábıleriniń kenetten bolatyn óliminiń qaýip - qateri 2 esege artyq.
• Bosanýdan buryn jáne júktilik kezinde temeki shekken analardyń sábıleri alergıaǵa kóbirek ushyraǵysh, bolashaqta algoldik ishimdikterge, esirtkilerge nemese temekige salynýlarynyń qaýip - qateri zor.
Salaýatty ómir saltyn ustaný, salaýatty tamaqtaný, dene shynyqtyrý belsendiligi, náresteni jas kezinen shynyqtyrý, óz densaýlyǵyna jaýapkershilikpen qaraý, jasóspirim kezinde táýekel tártipten bas tartý bala súıý baqytyna ákeledi.
Qaýipsiz ana bolýdyń negizgi qaǵıdattary:
• júktiliktiń erte kezeńinde áıelder konsýltasıasyna der kezinde kóriný ana men sábı densaýlyǵyna tónetin qaýip - qater deńgeıin tómendetedi (júktiliktiń 12 aptasyna deıin);
• árqashan bosaný bilikti medısına qyzmetkeriniń baıqaýymen ótýi tıis;
• júktilik kezeńinde barlyq áıelder kúsheıtilgen tamaqtanýǵa jáne qosymsha demalysqa muqtaj;
• júktilik kezeńinde áıelder temeki shekse, alkogóldik ishimdikter ishse nemese esirtkiler tutynsa, bul áli týmaǵan sábı densaýlyǵyna úlken zıan keltiredi.
onkolog emdeıdi.
Jynys joldary arqyly juqtyrylatyn aýrýlar (JJJA)
bul juqpaly aýrýlar, onyń sebebi quramynda vırýstar, bakterıalar nemese qarapaıym qozdyrǵyshtar bolýy múmkin mıkrobtar (qozdyrǵyshtar) bolyp tabylady. Bul mıkrobtar (qynaptyq, tik ishektik nemese aýyz arqyly) jynystyq qatynas jasaý barysynda aýrý adamnan saý adamǵa juǵady. Onyń ústine keıbir ınfeksıalar (AITV, V, S, D gepatıti) qan arqyly da juǵady.
Jynystyq jolmen juǵatyn aýrýlar
Qazirgi kezde 25 astam túri belgili. Olardyń ishinde eń keń taraǵandary:
trıhomonıaz,
gonoreıa,
sıfılıs,
hlamıdıoz,
V jáne S gepatıtter,
AQTQ (VICH - ınfeksıa),
ushyq ınfeksıasy jáne t. b.
JJJA taralýynyń negizgi joly
músheqapsyz (prezervatıvsiz) ótetin jynystyq qatynastar arqyly. Alaıda keıbir ınfeksıalar V jáne S gepatıtter, AQTQ (VICH - ınfeksıa) qan arqyly berilýi múmkin.
JJJA belgileri
Nesepaǵardan shyǵatyn, al áıelderdiń qynabynan bólinetin jaǵymsyz ıisti bólindi.
Jynys organdarynyń aınalasyndaǵy teriniń jáne shyryshtardyń qyzarýy, oıdym - oıdym
jaralar, súıel, bórtpe, zár shyǵarǵanda aýyrý jáne ashý, shaptyń lımfa túıinderiniń ulǵaıýy jáne aýyrýy. Alaıda kóptegen JJJA belgilersiz ótýi múmkin.
Qazaqstan boıynsha epıdemıologıalyq ahýal.
Sońǵy jyldarda Qazaqstanda JJJA aýrý – syrqaýshylyq deńgeıiniń tómendeýi baıqalady. QR Statısıka Agenttiginiń derekteri boıynsha 2008 jyly JJJA qurylymynda basym boldy:
trıhomonoz – 29, 1%,
gonoreıa – 10%,
sıfılıs – 9, 6%,
hlamıdıoz – 7, 8%.
Gonoreıamen aýrý
Bul aýrýdy gonokok bakterıasy týyndatady.
Negizgi juqtyrý joly bul músheqapty paıdalanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Jynystyq qatynas jasaý túrine oraı (qynaptyq, anýs nemeseaýyz arqyly) soz aýrýy zár shyǵarý joldaryn, tikishekti nemese tamaqty zaqymdaýy múmkin.
Bastapqy belgileri jynystyq qatynas jasalǵannan keıin tek 5 - 7 kúnniń ishinde ǵana paıda bolady.
Soz aýrýynyń belgileri:
erlerde – jynys múshesinen «kilegeı tárizdes» irińdi bólindi shyǵady, qyshıdy, aýyrsyna jáne jıi zár shyǵarady;
áıelderde – zár shyǵarý joldarynan jáne qynaptan sarǵysh nemese jasyl tústes bólindi shyǵady, qyshıdy, aýyrsyna zár shyǵarady.
Tik ishek sozy anýs aýmaǵy qyshyp, tikishekten irińdi bólindiler shyǵady.
Aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: emdelmegen (sozylmaly) soz aýrýy saldarynan bedeýlik týyndaýy múmkin.
Trıhomonıazben aýrý
syrqaýshylyq 2004 jylmen salystyrǵanda 2008 jyly 235, 1 - den 133, 9 deıin tómendedi. Asa joǵary kórsetkishter 100 myń halyq sanyna
Aqmola oblysynda – 232, 7;
Soltústik Qazaqstan oblysynda – 206, 1;
Ońtústik Shyǵys Qazaqstan obl. – 206, 7 jaǵdaılar tirkeldi.
TRIHOMONIAZ
Bul juqpaly aýrýdy bir jasýshaly trıhomonad parazıti týyndatady. Trıhomonıazdy negizgi juqtyrý joly – músheqapty qoldanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Belgileri:
erlerde – ádette aýrý belgileri bilinbeıdi, biraq er kisiler ınfeksıa tasymaldaýshylar bolýy múmkin;
áıelderde – zár shyǵarý kezinde aýyrsyný, kúıdirý, qyshý baıqalady jáne jaǵymsyz ısi bar kópirshikti kóp bólindiler shyǵady (ádette aýrý juqtyrǵannan keıingi 3 - 11 kúnniń ishinde bilinedi).
Trıhomonıazdyń aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: sozylmaly dárejesine tez kóshedi.
HLAMIDIOZ
Bul aýrýdy hlamıdıa bakterıasy týyndatady. Negizgi juqtyrý joly – músheqapty qoldanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Hlamıdıozdyń belgileri:
erlerde – zár shyǵarý joldarynan (azdaǵan) bólindi shyǵady, zár shyǵarý fýnksıasy buzylady;
áıelderde – zár shyǵarý fýnksıasy buzylady, zár shyǵarý joldary men qynaptan bólindi shyǵady. Aýrý kóbinese bilinbeıdi.
Aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: emdelmegen hlamıdıoz saldarynan bedeýlik pen ımpotensıa týyndaýy múmkin; áıelderde - bedeýlik, merzimine jetpeı túsik tastaý jáne nárestelerdiń patologıasy oryn alýy múmkin.
GENITALDYQ USHYQ
Genıtaldyq ushyq – qarapaıym ushyqtyń vırýsy týyndatatyn kóp taralǵan vırýstyq ınfeksıa. Genıtaldyq ushyq juqtyrýdyń negizgi joly joly – músheqapty qoldanbaı jynystyq qatynas jasaý.
Belgileri:
Genıtaldyq ushyqtyń negizgi belgileri: jynys múshelerindegi, aýyrtatyn, qyshytatyn bórtpeler, keıde – quıryqta jáne kótenniń aınalasynda bolady, olar keıinnen ashylady (jarylady) da, qabyrshaqtanyp kebedi.
erlerde – bórtpeler jynys múshesiniń basynda, túpki jaǵynda jáne zár shyǵarý joldarynda ornalasady;
áıelderde – bórtpeler jynystyq qatparlarda, shoshaqaıda, qynapta jáne jatyr moınynda ornalasady; bórtpelermen qatar kóbinese dene qyzýy kóteriledi, bas aýrýy, beli aýrýy, álsizdik týyndaıdy
Aldyn alý: jynystyq qatynas jasaý barysynda músheqapty paıdalaný.
Qaýiptiligi: ushyq ımýndyq júıeni buzylysqa túsiredi. Aýrý kóp qaıtalanǵan jaǵdaıda ımmýn tapshylyǵy jaǵdaıyn týyndatady. Qarapaıym ushyq vırýsy júktilik pen bosaný patologıasy damýynyń, aıaq - asty túsik tastaýdyń, uryqtyń jatyr ishinde ólýiniń sebepkeri bolýy múmkin.
Sıfılıspen aýrý – syrqaýshylyq 2008 jyly 100 myń halyq sanyna 41, 2 qurady. Asa joǵary kórsetkishter
Astana qalasynda – 75, 8,
Shyǵys Qazaqstan – 51, 3,
Qaraǵandy – 54, 2 oblystarynda tirkeldi.
Sondaı - aq, aýyl turǵyndarymen salystyrǵanda, qala turǵyndary sıfılıske eki ese jıirek shaldyǵady.
Óte kúrdeli jáne qaýipti dertter qataryna jatady, bul dert ishki organdar men júıke júıesin zaqymdaıtyny sebebinen naýqasty múgedektikke jáne aýyr saldarǵa soqtyrady. 1905
jyly nemis ǵalymdary sıfılısti qozdyratyn «Ashyq tústi treponema» bakterıasyn
ashty jáne sıpattady. Juqtyrǵannan bastap birinshi belgiler paıda bolýyna deıin 10 kúnnen úsh aıǵa deıin ýaqyt ótedi.
Aýrý úsh kezeńge bólinedi:
Astana qalasy «Shıpager» medısına koleji mekemesi
Qurastyrǵan oqytýshylar:
Adylkanova A. M.
Abylkasymova R. A.
Reprodýktıvtik densaýlyq. Jynystyq jolmen juǵatyn aýrýlar. júkteý
You Might Also Like
-
«Qazaq tili (oqytý tili qazaq tilinde)» páni boıynsha kúntizbelik - taqyryptyq jospar
-
Búgingi kún talabyna saı bilimdi, logıkalyq oılaý qabileti joǵary damyǵan tulǵany qalyptastyrý - ár muǵalimniń mindeti. Jalpy matematıka, dúnıetaný, ana tilinen test tapsyrmalary jınaǵy oqýshylardyń...
