InfoHub Logo

9 - synyp
Taqyryby: «Sabyn jáne SJZ»
Úı tapsyrmasyn tekserý:
«Kúrdeli efırler men maılar» taqyrybyna hımıalyq dıktant (ıa nemese joq dep jaýap beriledi)

Kúrdeli efırlerdiń hosh ıisi bolady.
Kúrdeli efırler karbon qyshqyldarynyń ózara árekettesýi nátıjesinde túziledi.
Maı - bıologıalyq otyn.
Maı qatty jáne suıyq bolyp bólinedi.
Maı sýda jaqsy erıdi.
Maıdy uzaq saqtaǵan óte paıdaly.
Maı tiri organızmderdiń jylýyn saqtaıdy.
Kokos maıy suıyq maıǵa jatady.
Qatty maıdyń quramynda qanyqqan karbon qyshqylynyń qaldyǵy bolady.
Tazartylmaǵan ósimdik maı organızmge zıandy.

Sabyn jáne sıntetıkalyq jýǵysh zattar
Sabaqtyń maqsaty: oqýshylarǵa sabyn jáne sıntetıkalyq jýǵysh zattar týraly qosymsha málimetter berý.
Sabyn
Sabyn quramynda 16 - 18 kómirtek atomdary bar joǵary karbon qyshqyldarynyń karboksıl tobyndaǵy sýtek atomynyń ornyn metal atomy basqan týyndysy. Sabyndar qatty jáne suıyq bolady. Qatty sabynnyń quramyna natrıı, al suıyq sabynnyń quramyna kalıı atomdary kiredi.

Sabyn alý úshin maıdy natrıı gıdroksıdimen nemese natrıı karbonatymen qosyp qyzdyrady.
Maı + NaON → glıserın + RSOONa (sabyn)

Sabyn gıdrolızdengende siltilik orta túziledi:
RSOONa + N2O → RSOON + Na+ +ON -

Sıntetıkalyq jýǵysh zattar
SJZ - quramy kúrdeli sıntetıkalyq qosylystar. Sabynnan artyqshylyǵy kálsıli tuzdary da sýda jaqsy erıdi, sáıkesinshe kir alǵyshtyq qasıeti kermek sýda joǵary bolady.

Shyǵys Qazaqstan oblysy,
Tarbaǵataı aýdany, Aqsýat aýyly
K. Nurbaev atyndaǵy Aqsýat orta mektebiniń
hımıa páni muǵalimi Aýbakırova Ardaq Mashanovna

Sabyn jáne SJZ. júkteý