Sút jáne sút ónimderi
Tehnologıa páni muǵalimi Janar Bekbaeva
Taqyryby: Sút jáne sút ónimderi
Maqsaty: Qazaqtyń ulttyq sút taǵamdarynyń ereksheligi men qundylyǵyn, qazaq halqynyń qonaqjaı dástúrin qurmetteý, taǵamdardyń jasalý joldaryna túsinik berý;
Damytýshylyǵy: Halqymyzdyń ulttyq sút taǵamdarynyń jasalý joldaryn tájirıbede qoldana bilýge, tapsyrmalardy oryndaý kezinde toptasyp, jeke jumys isteı bilýge tárbıeleý;
Tárbıeligi: Ulttyq salt - dástúrdi qadirleýge tárbıeleý. Oqýshylardyń boıyna ulttyq sezimdi qalyptastyrý, qazaq halqynyń ulttyq sút taǵamdarynyń qasıetin uǵyndyrý.
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli - sýretti, praktıkalyq, toptyq, jeke jumys.
Sabaqtyń kórnekiligi: Sýretter, kartochkalar, plakattar.
Pánaralyq baılanys: Tarıh, bıologıa, ádebıet
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý
Muǵalimniń sózi Qazaqtyń ulttyq taǵamdary týraly ne bilse, ony toptastyrý arqyly qaǵaz betine túsirý. Oqýshy oıyndaǵyny toqtaýsyz, shektemeı, jaza beredi, ol úshin ýaqyt beriledi(7 mınýt). Oqýshylar jazǵandaryn oqıdy, jınaqtaıdy. Tórt túlik maldyń sýreti, búktemeni paıdalaný
Jumbaq sheshý
Bizdiń ata – babalarymyz maldyń qadirin bilgen. Halqymyz mal ósirýdi, mal ónimderin paıdalanýdy sheber meńgergen. Tórt túlik maldan ár túrli sút óndiriledi. Túıeden – shubat, bıeden – qymyz, sıyrdan – sút, qoıdan – qoımaljyń, eshkiden – sút. Sút – eń juǵymdy taǵamdardyń biri. Lamyq sútti eń jeńil taǵam retinde baǵalaıdy. Sút sonymen qatar densaýlyqqa paıdaly. Kóptegen aýrýlarǵa em. Óıtkeni sútte kóptegen dárýmender bar. Súttiń quramynda: sút sý, sút qyshqyly, belok, sút qanty, mıneraldy tuzdar jáne maıdan turady. Sút quramynda on eki túrli A, B, C, D dárýmender, eki júzden asa organıkalyq mıneraldy qosylystar bar. Jylqynyń qymyzy, túıeniń shubaty, qoı, eshki, sıyrdyń aırany men qurty tamaq pen sýsyn ǵana emes, densaýlyqqa paıdasy bar dárilik qasıetteri de bar taǵamdar. Asqazan, júrek, búırek, baýyr aýrýlaryna paıdaly. Qazirgi óndiris salalarynda sútten daıyndalatyn ónimder óte kóp. Aıran – uıytylǵan sút. Ony qaımaǵy alynǵan sútten de, qaımaǵy alynbaǵan sútten de uıytýǵa bolady.
III. «Sýretti jumbaq» Topqa bólý. Ár top jetekshisi bir sýretten alady, sol sýret boıynsha óz oılaryn aıtady.
IY. Mıǵa shabýyl. Suraqtarǵa jaýap berý.
1. Ulttyq taǵamdardy ata?
2. Cút taǵamdary. Qymyz qandaı taǵam? Qaýipsizdik erejelerin ata?- Tamaqtaný mádenıeti degen ne? Quımaq ulttyq taǵamǵa jata ma? Ulttyq salqyn sýsyndardy ata? Makaron ónimderin ata?
Y. As taǵamdaryna baılanysty yrymdar. Jerge tógilgen aqty (sút, aıran, t. b) basýǵa bolmaıdy. Sút tógilgen jerge tuz sebedi.
2. Saýylǵan súttiń betin ashyq qoımaıdy.
3. Sútti úrlep ishpeıdi, maılylyǵy azaıady.
4. Sútten jasalǵan taǵamdardy jerge tógip tastaýǵa bolmaıdy.
5. Sút saýatyn shelekti sý basyna aparýǵa bolmaıdy, quty ketip qalady.
6. Túnde tamaqtyń betin jaýyp qoıady.
7. Qol jýmaı aqty ishpeıdi
YI. Sózdik dıktant. «As - adamnyń arqaýy» Shyǵarma jazý.
Bilimderin tekserý. Jeke jumys. Test.
1 Kókónisterdiń qaı túrinen krahmal alynady?
a) sábiz b) kartop
2 Býterbrodqa kókónisti qalaı paıdalanamyz?
a) shıki kúıinde b) pisken kúıinde
3 Bul taǵamnyń qaısysy adam densaýlyǵyna paıdaly?
a) baýyrsaq b) shýbat
4. Qaı túliktiń súti shaıǵa qatylmaıdy?
a) jylqy b) sıyr
5. Maldyń sútin qaıda saqtaıdy?
a) salqyn jerge b) jyly jerge
6. Ýyz neden jasalady?
a) ashyǵan sútten b) tóldegen maldyń alǵashqy kúngi sútine
7. Shubatty qaı túliktiń sútinen ázirleıdi?
a) túıe sútinen b) bıeniń sútinen
YII. Qorytyndy jasańyz. Sút jáne sút taǵamdarynyń ózge taǵamdardan ózgesheligi jaıly áńgimele. Sabaqty qorytyndylaý, pysyqtaý.
Baǵalaý.
Taqyryby: Sút jáne sút ónimderi
Maqsaty: Qazaqtyń ulttyq sút taǵamdarynyń ereksheligi men qundylyǵyn, qazaq halqynyń qonaqjaı dástúrin qurmetteý, taǵamdardyń jasalý joldaryna túsinik berý;
Damytýshylyǵy: Halqymyzdyń ulttyq sút taǵamdarynyń jasalý joldaryn tájirıbede qoldana bilýge, tapsyrmalardy oryndaý kezinde toptasyp, jeke jumys isteı bilýge tárbıeleý;
Tárbıeligi: Ulttyq salt - dástúrdi qadirleýge tárbıeleý. Oqýshylardyń boıyna ulttyq sezimdi qalyptastyrý, qazaq halqynyń ulttyq sút taǵamdarynyń qasıetin uǵyndyrý.
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli - sýretti, praktıkalyq, toptyq, jeke jumys.
Sabaqtyń kórnekiligi: Sýretter, kartochkalar, plakattar.
Pánaralyq baılanys: Tarıh, bıologıa, ádebıet
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý
Muǵalimniń sózi Qazaqtyń ulttyq taǵamdary týraly ne bilse, ony toptastyrý arqyly qaǵaz betine túsirý. Oqýshy oıyndaǵyny toqtaýsyz, shektemeı, jaza beredi, ol úshin ýaqyt beriledi(7 mınýt). Oqýshylar jazǵandaryn oqıdy, jınaqtaıdy. Tórt túlik maldyń sýreti, búktemeni paıdalaný
Jumbaq sheshý
Bizdiń ata – babalarymyz maldyń qadirin bilgen. Halqymyz mal ósirýdi, mal ónimderin paıdalanýdy sheber meńgergen. Tórt túlik maldan ár túrli sút óndiriledi. Túıeden – shubat, bıeden – qymyz, sıyrdan – sút, qoıdan – qoımaljyń, eshkiden – sút. Sút – eń juǵymdy taǵamdardyń biri. Lamyq sútti eń jeńil taǵam retinde baǵalaıdy. Sút sonymen qatar densaýlyqqa paıdaly. Kóptegen aýrýlarǵa em. Óıtkeni sútte kóptegen dárýmender bar. Súttiń quramynda: sút sý, sút qyshqyly, belok, sút qanty, mıneraldy tuzdar jáne maıdan turady. Sút quramynda on eki túrli A, B, C, D dárýmender, eki júzden asa organıkalyq mıneraldy qosylystar bar. Jylqynyń qymyzy, túıeniń shubaty, qoı, eshki, sıyrdyń aırany men qurty tamaq pen sýsyn ǵana emes, densaýlyqqa paıdasy bar dárilik qasıetteri de bar taǵamdar. Asqazan, júrek, búırek, baýyr aýrýlaryna paıdaly. Qazirgi óndiris salalarynda sútten daıyndalatyn ónimder óte kóp. Aıran – uıytylǵan sút. Ony qaımaǵy alynǵan sútten de, qaımaǵy alynbaǵan sútten de uıytýǵa bolady.
III. «Sýretti jumbaq» Topqa bólý. Ár top jetekshisi bir sýretten alady, sol sýret boıynsha óz oılaryn aıtady.
IY. Mıǵa shabýyl. Suraqtarǵa jaýap berý.
1. Ulttyq taǵamdardy ata?
2. Cút taǵamdary. Qymyz qandaı taǵam? Qaýipsizdik erejelerin ata?- Tamaqtaný mádenıeti degen ne? Quımaq ulttyq taǵamǵa jata ma? Ulttyq salqyn sýsyndardy ata? Makaron ónimderin ata?
Y. As taǵamdaryna baılanysty yrymdar. Jerge tógilgen aqty (sút, aıran, t. b) basýǵa bolmaıdy. Sút tógilgen jerge tuz sebedi.
2. Saýylǵan súttiń betin ashyq qoımaıdy.
3. Sútti úrlep ishpeıdi, maılylyǵy azaıady.
4. Sútten jasalǵan taǵamdardy jerge tógip tastaýǵa bolmaıdy.
5. Sút saýatyn shelekti sý basyna aparýǵa bolmaıdy, quty ketip qalady.
6. Túnde tamaqtyń betin jaýyp qoıady.
7. Qol jýmaı aqty ishpeıdi
YI. Sózdik dıktant. «As - adamnyń arqaýy» Shyǵarma jazý.
Bilimderin tekserý. Jeke jumys. Test.
1 Kókónisterdiń qaı túrinen krahmal alynady?
a) sábiz b) kartop
2 Býterbrodqa kókónisti qalaı paıdalanamyz?
a) shıki kúıinde b) pisken kúıinde
3 Bul taǵamnyń qaısysy adam densaýlyǵyna paıdaly?
a) baýyrsaq b) shýbat
4. Qaı túliktiń súti shaıǵa qatylmaıdy?
a) jylqy b) sıyr
5. Maldyń sútin qaıda saqtaıdy?
a) salqyn jerge b) jyly jerge
6. Ýyz neden jasalady?
a) ashyǵan sútten b) tóldegen maldyń alǵashqy kúngi sútine
7. Shubatty qaı túliktiń sútinen ázirleıdi?
a) túıe sútinen b) bıeniń sútinen
YII. Qorytyndy jasańyz. Sút jáne sút taǵamdarynyń ózge taǵamdardan ózgesheligi jaıly áńgimele. Sabaqty qorytyndylaý, pysyqtaý.
Baǵalaý.
You Might Also Like
-
Qostanaı oblysy, Rýdnyı qalasy.
