Teńge Táýelsizdik kelbeti
Taqyryby: Teńge Táýelsizdik kelbeti
Sabaqtyń maqsaty: Táýelsiz elimizdiń eń birinshi aıryqsha belgisi – teńgemen tereńirek tanystyrý. Aqshanyń paıda bolý tarıhy, óz ulttyq teńgemizdiń aınalymǵa kirýi, qalaı, kimder jasaǵany týraly maǵlumat berý. Basqa el valútalarymen tanystyrý. Jańadan aınalymǵa engen ulttyq valúta, ony engizýdiń qajettiligi, bezendirilýi týraly keńirek tanystyrý.
oqýshylardyń aqsha týraly túsinikterin keńeıtý, belsendilikterin damytý.
oqýshylardyń Qazaqstannyń táýelsiz memleket retinde qol jetkizgen jetistikterine maqtanysh sezimderin oıatý.
Kútiletin nátıje: oqýshylardyń ulttyq valúta – teńge týraly bilimderi keńeıedi, Qazaqstannyń azamaty degen patrıottyq sezimderi odan ári jandanady.
Kórnekiligi: teńgeler beınelengen plakattar, kórmege basqa elder aqshalary men monetalary qoıylady, kesteler, upaı berý úshin aqshalar qoldanylady.
Epıgraf:«Qazaqstan teńgesi árdaıym halyq ıgiligine qyzmet etip, elimizdiń baıýyna jáne gúldenýine yqpal etsin» (N. Á. Nazarbaev).
Sabaqtyń barysy
Shara saıys túrinde ótedi
1 - júrgizýshi:
Qaıyrly kún, oqýshylar!
«Teńge Táýelsizdik kelbeti» atty tárbıe saǵatymyzdy bastaımyz.
2 - júrgizýshi:
Qazaqstan Respýblıkasy – egemendi, táýelsiz demokratıalyq memleket. Onyń óz Ata Zańy, memlekettik rámizderi, ulttyq valútasy bar.
Táýelsizdik alǵan eldiń eń birinshi aıryqsha belgisi – ulttyq valúta. Ol – Qazaqstan Respýblıkasy kóleminde paıdalanylatyn zańdy tólem quraly. Aqsha – asyl qazyna, halyq baılyǵy.
Ulttyq valútamyz Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1993 jylǵy 12 qarashadaǵy jarlyǵymen 1993 jyly 15 qarasha kúni tańerteńgi saǵat 8: 00 - den bastap engizildi. Qazaq teńgesi Anglıada basyldy.
Teńgeniń 16 - ǵa jýyq qupıa qorǵanysy, belgisi bar. Teńge – bizdiń derbes el bolǵanymyzdyń belgisi. Basqanyń valútasyna táýeldi bolý – barlyq baılyǵyńdy bireýdiń bıligine berý. Ulttyq valúta – elimizdiń damý kózi, álemdik deńgeıge teńelýdiń alǵashqy faktorlarynyń biri. Ol barlyq ýaqytta táýelsizdigimizdi qamtamasyz etedi.
«Tıynnan teńge quralady»,- demekshi, aqshany únemdi paıdalaný kerek.
1 - júrgizýshi:
Qurmetti oqýshylar búgingi bizdiń saıysymyzdy bastaıyq.
• Synyp 4 topqa bólinedi.
İ bólim: Tarıhı tolǵaý
1 - júrgizýshi: Qazaqstan 1991 jyldyń jeltoqsanynda táýelsizdigin jarıalaǵannan keıin óziniń naǵyz derbes memleket ekendigin pash etken oqıǵalardyń biri — tól valúta — teńgeni aınalymǵa engizýi boldy. Osy kezden bastap memlekettiń ekonomıkalyq qurylymy túbegeıli ózgerip, jańadan jasaqtala bastady. 1992 jyly elde tórt adamnan quralǵan dızaınerler toby jasaqtaldy. Teńgeniń avtory bolý baqyty dızaınershi Tımýr Súleımenov, qylqalam sheberleri Qaırolla Ǵabjalılov, Mendibaı Álın men Aǵymsaly Dúzelhanovtyń úlesine tıdi.
2 - júrgizýshi: Halqymyz teńgeni buryn da paıdalanǵan. Teńge ataýy orta ǵasyrlardan bastaý alady. VIII - IX ǵasyrlarda ár bıleýshiniń óz rýynyń rámizderi beınelengen teńgeleri aınalymda júrdi. XIV ǵasyrdyń aıaǵynda Qazaqstan aýmaǵynda Ámir Temirdiń monetalary aınalysta boldy.
1 - júrgizýshi: XVI - XVIİİ ǵasyrlarda mys tıyndar qoldanysta júrip, Qazaqstannyń Orta Azıa memleketterimen jáne Reseımen saýda - sattyq baılanysta bolǵanyn aıǵaqtaıdy. Qazaqtyń «tánge» degen aqsha ataýynan orystyń «dengı» degen sózi shyqqan. Erte zamandarda teńgelerdi Túrkistan, Taraz qalalaryndaǵy arnaýly sheberhanalarda jasaǵan.
1 - tapsyrma: Ár topqa taratpa qaǵaz taratylady. Tapsyrma: tómendegi suraqtarǵa durys jaýap berińder. Ár durys jaýapqa 1 upaı
Sóılemderdiń durys, burystyǵynyn anyqtańdar
durys
burys
1. Qazaqstan valútasy basqa elden ákelinedi.
2. Aqsha – halyq baılyǵy.
3. Teńgede 6 - ǵa jýyq qupıa belgi bar.
4. Ulttyq teńge derbes el bolǵanymyzdyń belgisi?
5. Ulttyq valútamyzdyń dızaınyn jasaýshy avtorlyq toptyń jetekshisi Sháken Nıazbekov.
6. Tıynnan teńge quralady.
7. Ulttyq valútamyz 1991 jyly 16 jeltoqsanda aınalymǵa endi.
2 - júrgizýshi: 1992 jyly tamyzdyń 27 - si kúni Ulttyq bank basqarmasy teńge kýpúrasynyń úlgilerin bekitti. Birinshi betinde qazaq halqynyń áıgili uly tulǵalarynyń ál - Farabı, Súıinbaı, Qurmanǵazy, Shoqan, Abaıdyń beıneleri basyldy. Ekinshi betinde oıý - órnekter, tabıǵat kórinisteri beınelenip, eltańbamyz salynǵan. Ertesine qazaq valútasyn ómirge keltirgen sýretshiler Tımýr Súleımenov, Meńdibaı Alın, Aǵymsaly Dúzelhanov, Qaırolla Ǵabjálelovter Anglıaǵa attandy.
1 - júrgizýshi: 1993 jyldyń kúzinde Qazaqstan TMD elderiniń eń sońynda rúbl aımaǵynan shyqty. Teńge Ulybrıtanıanyń álemge áıgili ári eń kóne «Harrıson jáne onyń uldary» dep atalatyn banknottyq fabrıkasynda basylyp shyqty. Teńgeniń 16 - ǵa jýyq qupıa qorǵanysy belgisi bar. Qazaqstan teńgesi qazirgi aqsha jasaý tehnologıasynyń sońǵy jetistikterine súıenip jasalǵan. Qupıa belgini úkiniń kózimen qarasańyz da, baıqaı almaısyz.
2 - tapsyrma: Suraq - jaýap saıysy
Saıysymyzdyń «Kim júırik?» atty ár toptan 1 mınýttyń ishinde 6 suraqqa jaýap berýi tıis. 1 durys jaýap 1 upaı.
1. Qazaqstan Respýblıkasynyń valútasy - Teńge
2. Aqshanyń turaqsyzdanýy, qunsyzdanýy - Inflásıa
3. QUB bankinen basqa teńge saraıy qaı qalada ornalasqan — Óskemen.
4. Bir memlekette qabyldanǵan aqsha ólshemi - Valúta
5. Kórsetilgen, belgilengen baǵa — Nomınal
6. Ázerbaıjan valútasy - Manat
7. Qoǵamda ústemdik etýshi óndiris tásili - Ekonomıka
8. Armenıa valútasy - Bran.
9. Aıyrbas degen uǵym neni bildiredi - Barter
10. Memlekettik bank shyǵaratyn, aınalystaǵy aqsha qyzmetin atqaratyn bıletter - Banknot
11. Bir elden ekinshi elge úshinshi bir eldiń jerin basyp ótý arqyly júk tasý - Tranzıt
12. Monǵolıa valútasy - Týgrık
13. QR eń alǵash astanasy - Qyzylorda (Qamys qala, Aqmeshit)
14. Úndistan valútasy - Rýpıı
15. Alǵash monetalar qaı ǵasyrda paıda boldy - V ǵasyrda ejelgi Gresıada
16. Kez - kelgen taýar qunyn bildiretin erekshe taýar - Aqsha
17. Grýzıa valútasyn ata - Ları
18. Paıda, tabys tabý maqsaty men kúrdeli qarjynyń uzaq merzimge jumsalýy - Investısıa
19. Anglıanyń aqshasy - evro
20. Teńgeniń búgingi dollarǵa qaraǵanda baǵamy - 1dollar - 370 teńge
21. Ekonomıkanyń kúre tamyry - jol
22. Ulttyq bank tóraǵasy kim? - Akıshev A
23. Teńgeniń avtorlary - T. Sýleımenov, Q. Ǵabjalılov, M. Álin, A. Dúzelhanov
24. Teńgeniń alǵashqy banknotynda beınelengen Uly tulǵalardy ata - Ál - Farabı, Súıinbaı, Qurmanǵazy, Abaı, Ábilhaıyr, Abylaıhan
2 - júrgizýshi: El Prezıdentiniń Jarlyǵymen 1997 jyldan beri 15 qarasha tól valútamyzdyń týǵan kúni ári qarjygerler kúni bolyp belgilendi.
Túni nurly, aq tańy,
Jeri gúldeı baqtaǵy.
El yrysy – taıqazan,
Tól teńgemiz qaqpaǵy.
Qazynamyz tolyǵyp,
Bolsyn dáıim joly qut!
«Tól teńge – el tiregi!»
Dep qurmetter ony jurt.
3 - tapsyrma: Jaǵdaıattar sheshý.
Top bolyp talqylap, jaýabyn sahnalańyz. 5 upaı
1 - top:
1 - jaǵdaı: Bıylǵy oqý jylynda qazaq tili oqýlyǵy jetispeıdi, bazardaǵy oqýlyq baǵasy 800 teńge. Anań týystardan oqýlyǵyńdy taýyp ákeldi. Biraq oqýlyq eski. jyrtyq. Sen oqýlyqty ustaǵyń kelińkiremeı tur. Seniń is - áreketiń…
Astana qalasy, № 59 mektep lıseıi
Aǵylshyn tili páni muǵalimi Abýova Ardaq
Teńge Táýelsizdik kelbeti júkteý
Sabaqtyń maqsaty: Táýelsiz elimizdiń eń birinshi aıryqsha belgisi – teńgemen tereńirek tanystyrý. Aqshanyń paıda bolý tarıhy, óz ulttyq teńgemizdiń aınalymǵa kirýi, qalaı, kimder jasaǵany týraly maǵlumat berý. Basqa el valútalarymen tanystyrý. Jańadan aınalymǵa engen ulttyq valúta, ony engizýdiń qajettiligi, bezendirilýi týraly keńirek tanystyrý.
oqýshylardyń aqsha týraly túsinikterin keńeıtý, belsendilikterin damytý.
oqýshylardyń Qazaqstannyń táýelsiz memleket retinde qol jetkizgen jetistikterine maqtanysh sezimderin oıatý.
Kútiletin nátıje: oqýshylardyń ulttyq valúta – teńge týraly bilimderi keńeıedi, Qazaqstannyń azamaty degen patrıottyq sezimderi odan ári jandanady.
Kórnekiligi: teńgeler beınelengen plakattar, kórmege basqa elder aqshalary men monetalary qoıylady, kesteler, upaı berý úshin aqshalar qoldanylady.
Epıgraf:«Qazaqstan teńgesi árdaıym halyq ıgiligine qyzmet etip, elimizdiń baıýyna jáne gúldenýine yqpal etsin» (N. Á. Nazarbaev).
Sabaqtyń barysy
Shara saıys túrinde ótedi
1 - júrgizýshi:
Qaıyrly kún, oqýshylar!
«Teńge Táýelsizdik kelbeti» atty tárbıe saǵatymyzdy bastaımyz.
2 - júrgizýshi:
Qazaqstan Respýblıkasy – egemendi, táýelsiz demokratıalyq memleket. Onyń óz Ata Zańy, memlekettik rámizderi, ulttyq valútasy bar.
Táýelsizdik alǵan eldiń eń birinshi aıryqsha belgisi – ulttyq valúta. Ol – Qazaqstan Respýblıkasy kóleminde paıdalanylatyn zańdy tólem quraly. Aqsha – asyl qazyna, halyq baılyǵy.
Ulttyq valútamyz Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1993 jylǵy 12 qarashadaǵy jarlyǵymen 1993 jyly 15 qarasha kúni tańerteńgi saǵat 8: 00 - den bastap engizildi. Qazaq teńgesi Anglıada basyldy.
Teńgeniń 16 - ǵa jýyq qupıa qorǵanysy, belgisi bar. Teńge – bizdiń derbes el bolǵanymyzdyń belgisi. Basqanyń valútasyna táýeldi bolý – barlyq baılyǵyńdy bireýdiń bıligine berý. Ulttyq valúta – elimizdiń damý kózi, álemdik deńgeıge teńelýdiń alǵashqy faktorlarynyń biri. Ol barlyq ýaqytta táýelsizdigimizdi qamtamasyz etedi.
«Tıynnan teńge quralady»,- demekshi, aqshany únemdi paıdalaný kerek.
1 - júrgizýshi:
Qurmetti oqýshylar búgingi bizdiń saıysymyzdy bastaıyq.
• Synyp 4 topqa bólinedi.
İ bólim: Tarıhı tolǵaý
1 - júrgizýshi: Qazaqstan 1991 jyldyń jeltoqsanynda táýelsizdigin jarıalaǵannan keıin óziniń naǵyz derbes memleket ekendigin pash etken oqıǵalardyń biri — tól valúta — teńgeni aınalymǵa engizýi boldy. Osy kezden bastap memlekettiń ekonomıkalyq qurylymy túbegeıli ózgerip, jańadan jasaqtala bastady. 1992 jyly elde tórt adamnan quralǵan dızaınerler toby jasaqtaldy. Teńgeniń avtory bolý baqyty dızaınershi Tımýr Súleımenov, qylqalam sheberleri Qaırolla Ǵabjalılov, Mendibaı Álın men Aǵymsaly Dúzelhanovtyń úlesine tıdi.
2 - júrgizýshi: Halqymyz teńgeni buryn da paıdalanǵan. Teńge ataýy orta ǵasyrlardan bastaý alady. VIII - IX ǵasyrlarda ár bıleýshiniń óz rýynyń rámizderi beınelengen teńgeleri aınalymda júrdi. XIV ǵasyrdyń aıaǵynda Qazaqstan aýmaǵynda Ámir Temirdiń monetalary aınalysta boldy.
1 - júrgizýshi: XVI - XVIİİ ǵasyrlarda mys tıyndar qoldanysta júrip, Qazaqstannyń Orta Azıa memleketterimen jáne Reseımen saýda - sattyq baılanysta bolǵanyn aıǵaqtaıdy. Qazaqtyń «tánge» degen aqsha ataýynan orystyń «dengı» degen sózi shyqqan. Erte zamandarda teńgelerdi Túrkistan, Taraz qalalaryndaǵy arnaýly sheberhanalarda jasaǵan.
1 - tapsyrma: Ár topqa taratpa qaǵaz taratylady. Tapsyrma: tómendegi suraqtarǵa durys jaýap berińder. Ár durys jaýapqa 1 upaı
Sóılemderdiń durys, burystyǵynyn anyqtańdar
durys
burys
1. Qazaqstan valútasy basqa elden ákelinedi.
2. Aqsha – halyq baılyǵy.
3. Teńgede 6 - ǵa jýyq qupıa belgi bar.
4. Ulttyq teńge derbes el bolǵanymyzdyń belgisi?
5. Ulttyq valútamyzdyń dızaınyn jasaýshy avtorlyq toptyń jetekshisi Sháken Nıazbekov.
6. Tıynnan teńge quralady.
7. Ulttyq valútamyz 1991 jyly 16 jeltoqsanda aınalymǵa endi.
2 - júrgizýshi: 1992 jyly tamyzdyń 27 - si kúni Ulttyq bank basqarmasy teńge kýpúrasynyń úlgilerin bekitti. Birinshi betinde qazaq halqynyń áıgili uly tulǵalarynyń ál - Farabı, Súıinbaı, Qurmanǵazy, Shoqan, Abaıdyń beıneleri basyldy. Ekinshi betinde oıý - órnekter, tabıǵat kórinisteri beınelenip, eltańbamyz salynǵan. Ertesine qazaq valútasyn ómirge keltirgen sýretshiler Tımýr Súleımenov, Meńdibaı Alın, Aǵymsaly Dúzelhanov, Qaırolla Ǵabjálelovter Anglıaǵa attandy.
1 - júrgizýshi: 1993 jyldyń kúzinde Qazaqstan TMD elderiniń eń sońynda rúbl aımaǵynan shyqty. Teńge Ulybrıtanıanyń álemge áıgili ári eń kóne «Harrıson jáne onyń uldary» dep atalatyn banknottyq fabrıkasynda basylyp shyqty. Teńgeniń 16 - ǵa jýyq qupıa qorǵanysy belgisi bar. Qazaqstan teńgesi qazirgi aqsha jasaý tehnologıasynyń sońǵy jetistikterine súıenip jasalǵan. Qupıa belgini úkiniń kózimen qarasańyz da, baıqaı almaısyz.
2 - tapsyrma: Suraq - jaýap saıysy
Saıysymyzdyń «Kim júırik?» atty ár toptan 1 mınýttyń ishinde 6 suraqqa jaýap berýi tıis. 1 durys jaýap 1 upaı.
1. Qazaqstan Respýblıkasynyń valútasy - Teńge
2. Aqshanyń turaqsyzdanýy, qunsyzdanýy - Inflásıa
3. QUB bankinen basqa teńge saraıy qaı qalada ornalasqan — Óskemen.
4. Bir memlekette qabyldanǵan aqsha ólshemi - Valúta
5. Kórsetilgen, belgilengen baǵa — Nomınal
6. Ázerbaıjan valútasy - Manat
7. Qoǵamda ústemdik etýshi óndiris tásili - Ekonomıka
8. Armenıa valútasy - Bran.
9. Aıyrbas degen uǵym neni bildiredi - Barter
10. Memlekettik bank shyǵaratyn, aınalystaǵy aqsha qyzmetin atqaratyn bıletter - Banknot
11. Bir elden ekinshi elge úshinshi bir eldiń jerin basyp ótý arqyly júk tasý - Tranzıt
12. Monǵolıa valútasy - Týgrık
13. QR eń alǵash astanasy - Qyzylorda (Qamys qala, Aqmeshit)
14. Úndistan valútasy - Rýpıı
15. Alǵash monetalar qaı ǵasyrda paıda boldy - V ǵasyrda ejelgi Gresıada
16. Kez - kelgen taýar qunyn bildiretin erekshe taýar - Aqsha
17. Grýzıa valútasyn ata - Ları
18. Paıda, tabys tabý maqsaty men kúrdeli qarjynyń uzaq merzimge jumsalýy - Investısıa
19. Anglıanyń aqshasy - evro
20. Teńgeniń búgingi dollarǵa qaraǵanda baǵamy - 1dollar - 370 teńge
21. Ekonomıkanyń kúre tamyry - jol
22. Ulttyq bank tóraǵasy kim? - Akıshev A
23. Teńgeniń avtorlary - T. Sýleımenov, Q. Ǵabjalılov, M. Álin, A. Dúzelhanov
24. Teńgeniń alǵashqy banknotynda beınelengen Uly tulǵalardy ata - Ál - Farabı, Súıinbaı, Qurmanǵazy, Abaı, Ábilhaıyr, Abylaıhan
2 - júrgizýshi: El Prezıdentiniń Jarlyǵymen 1997 jyldan beri 15 qarasha tól valútamyzdyń týǵan kúni ári qarjygerler kúni bolyp belgilendi.
Túni nurly, aq tańy,
Jeri gúldeı baqtaǵy.
El yrysy – taıqazan,
Tól teńgemiz qaqpaǵy.
Qazynamyz tolyǵyp,
Bolsyn dáıim joly qut!
«Tól teńge – el tiregi!»
Dep qurmetter ony jurt.
3 - tapsyrma: Jaǵdaıattar sheshý.
Top bolyp talqylap, jaýabyn sahnalańyz. 5 upaı
1 - top:
1 - jaǵdaı: Bıylǵy oqý jylynda qazaq tili oqýlyǵy jetispeıdi, bazardaǵy oqýlyq baǵasy 800 teńge. Anań týystardan oqýlyǵyńdy taýyp ákeldi. Biraq oqýlyq eski. jyrtyq. Sen oqýlyqty ustaǵyń kelińkiremeı tur. Seniń is - áreketiń…
Astana qalasy, № 59 mektep lıseıi
Aǵylshyn tili páni muǵalimi Abýova Ardaq
Teńge Táýelsizdik kelbeti júkteý
You Might Also Like
-
Muǵalim – bolashaqtyń bilim nárin sebýshisi
