Terorızm jáne dinı ekstremızm
Taqyryby: Terorızm jáne dinı ekstremızm
Maqsaty: A) Oqýshylarǵa terorızm týraly tereń túsinik berý, onyń túrleri, sebepteri men zardaptaryn uǵyndyrý;
Á) Jasóspirimge qoǵamnyń áleýmettik, quqyqtyq, dinı sıpattaryn uǵyndyra otyryp, olardy terrorlyq, lańkestik jáne dinı ekstremıstik baǵytta arandatýǵa jol bermeý;
B) Jasóspirimderge beıbitshiliktiń mańyzyn jáne meıirimdilik pen izgiliktiń, adamdarǵa jaqsylyq jasaı bilýdiń ómirdegi basty ustanymy ekenin uǵyndyrý.
Ótilý túri: oıtalqy, pikirtalas.
Kórnekiligi: slaıdtar.
Tárbıe saǵatynyń júrisi:
Jospary:
1. Terorızm uǵymyna, túrlerine, qaı ýaqytta paıda bolǵanyna túsinik berý.
2. Terrorlyq áreketterdiń beleń alýy nelikten? (Pikirtalas)
3. Terorıstik uıymdar men dinı sektalardyń taralýy.
Muǵalim sózi:
- Terorızm ne ekendigi týraly bizdiń zamanymyzda aıtylǵan sóz kóp. Bul sózdiń anyqtamasy adamdar men qoǵamǵa baılanysty ártúrli bolady. Mysaly, kóptegen tulǵalardyń anyqtamasy boıynsha «terorızm» sózi óziniń uǵymynda djıhadty, mýdjahıdtardy, sharıǵat elderinde jaza qoldanýdy qamtıdy. «Terorızm» – arab tilinde «ırhab» sózimen atalady, maǵynasy – «qorqytý». Terorızm men dinı ekstremızm adamzat balasyna qaýip pen qater tóndiretin uıymdar. Olar óz múddelerin júzege asyrý úshin nebir ozbyr áreketterge barady. Bılik pen baılyqqa qol jetkizý úshin eshteńeden taısalmaıdy. Bılikti ornynan ketirip, dindi syltaý etip, adamdar ómirine qaýip uıalatady. Qoǵam arasynda alaýyzdyqty týdyryp, tynyshtyqty buzady. Endeshe biz búgingi taqyrybymyzda «terorızm» uǵymy týraly keńinen túsinik alatyn bolamyz.
- Ekstremızm degen latyn sózi «shetteý», ıaǵnı ortalyqtan aýytqý, tártipke baǵynbaý, óz pikirimen ǵana is - áreket jasaýshy degen uǵymdy bildiredi. Ekstremızmniń paıda bolýy nadandyqqa, kórsoqyrlyqqa beıimdelgen kózqarastardan týyndaıdy, ıaǵnı olardyń oıy «tek qana meniń pikirim durys, ózgeniki burys degenge saıady». Bul onyń eń alǵashqy kezeńderi bolyp sanalady. Sondaı aq taǵy bir kórinisi - ózgelerdi kóre almaý, túsinbeý nemese túsingisi kelmeý. Olar ózderin óte taza, kirshiksiz sanap, basqany adasýshylarǵa jatqyzady. Týra jol kórsetkenderdi moıyndamaıdy. Mine osy sebepterden, túrli tóńkerister men qantógisterden oryn alýy yqtımal.
Ekstremızm músheleri kózdegen maqsattaryna jetý úshin eshnárseden qaımyqpaıdy. Tipti ózderin qurban etýge ázir. Osylaısha kúsh, qarý qoldaný jáne zańdar senim - nanymdardy aıaqqa taptap, din atyn búrkemelep, dittegenderine jetýge tyrysady. Ózi úshin bógde pikirde sanalatyndardy túrli amal - aılalarmen arandatýdy oılastyrady. Ekstremızm dindegi jeńildetken úkimderdi aýyrlatyp kórsetip, halyqqa túımedeıdi túıedeı etip kórsetip baǵady. Musylmandyq adal, taza tirshilikti laılaýǵa barynsha tyrysyp baqqan, bógde, bóten pasyq pıǵyldy adamdardyń óńmeńdep aramyzdy aramdap jatqan jasyryn emes. Sol aǵymdardyń aldaýyna, azǵyrýyna kónip, solardyń qaramaǵyna ilingen, qaragóz baýyrlarymyzdy oılaǵanda, ózegime órt túskendeı ókinishti sezesiń. Qanshama qandas baýyrlarymyz dinı saýatsyzdyqtyń, rýhanı dúnıeniń taıazdyǵy saldarynan osy teris aǵymdardyń qol - shoqpary bola, solardyń jyrtysyn jyrtyp, soıylyn soǵyp júr.
İ. Oı qozǵaý.
- Oqýshylar, «terorızm» degen sózdi aıtqanda eń birinshi oılaryńa ne keledi?
- Terrorlyq is - áreketterden zardap shegetin kim?
(Oılaryn dápterge jazady)
İİ. Maǵynany taný.
1. Terorızm - [lat. terror - qorqynysh, úreı] - saıası maqsatty syltaýratyp kúsh qoldaný; uǵym XVIII sońynda uly fransýz tóńkerisi kezinde ıakobındyqtar júrgizgen repressıalyq saıasatty ataýda qoldanyldy.
Terorızm jáne dinı ekstremızm. júkteý
Maqsaty: A) Oqýshylarǵa terorızm týraly tereń túsinik berý, onyń túrleri, sebepteri men zardaptaryn uǵyndyrý;
Á) Jasóspirimge qoǵamnyń áleýmettik, quqyqtyq, dinı sıpattaryn uǵyndyra otyryp, olardy terrorlyq, lańkestik jáne dinı ekstremıstik baǵytta arandatýǵa jol bermeý;
B) Jasóspirimderge beıbitshiliktiń mańyzyn jáne meıirimdilik pen izgiliktiń, adamdarǵa jaqsylyq jasaı bilýdiń ómirdegi basty ustanymy ekenin uǵyndyrý.
Ótilý túri: oıtalqy, pikirtalas.
Kórnekiligi: slaıdtar.
Tárbıe saǵatynyń júrisi:
Jospary:
1. Terorızm uǵymyna, túrlerine, qaı ýaqytta paıda bolǵanyna túsinik berý.
2. Terrorlyq áreketterdiń beleń alýy nelikten? (Pikirtalas)
3. Terorıstik uıymdar men dinı sektalardyń taralýy.
Muǵalim sózi:
- Terorızm ne ekendigi týraly bizdiń zamanymyzda aıtylǵan sóz kóp. Bul sózdiń anyqtamasy adamdar men qoǵamǵa baılanysty ártúrli bolady. Mysaly, kóptegen tulǵalardyń anyqtamasy boıynsha «terorızm» sózi óziniń uǵymynda djıhadty, mýdjahıdtardy, sharıǵat elderinde jaza qoldanýdy qamtıdy. «Terorızm» – arab tilinde «ırhab» sózimen atalady, maǵynasy – «qorqytý». Terorızm men dinı ekstremızm adamzat balasyna qaýip pen qater tóndiretin uıymdar. Olar óz múddelerin júzege asyrý úshin nebir ozbyr áreketterge barady. Bılik pen baılyqqa qol jetkizý úshin eshteńeden taısalmaıdy. Bılikti ornynan ketirip, dindi syltaý etip, adamdar ómirine qaýip uıalatady. Qoǵam arasynda alaýyzdyqty týdyryp, tynyshtyqty buzady. Endeshe biz búgingi taqyrybymyzda «terorızm» uǵymy týraly keńinen túsinik alatyn bolamyz.
- Ekstremızm degen latyn sózi «shetteý», ıaǵnı ortalyqtan aýytqý, tártipke baǵynbaý, óz pikirimen ǵana is - áreket jasaýshy degen uǵymdy bildiredi. Ekstremızmniń paıda bolýy nadandyqqa, kórsoqyrlyqqa beıimdelgen kózqarastardan týyndaıdy, ıaǵnı olardyń oıy «tek qana meniń pikirim durys, ózgeniki burys degenge saıady». Bul onyń eń alǵashqy kezeńderi bolyp sanalady. Sondaı aq taǵy bir kórinisi - ózgelerdi kóre almaý, túsinbeý nemese túsingisi kelmeý. Olar ózderin óte taza, kirshiksiz sanap, basqany adasýshylarǵa jatqyzady. Týra jol kórsetkenderdi moıyndamaıdy. Mine osy sebepterden, túrli tóńkerister men qantógisterden oryn alýy yqtımal.
Ekstremızm músheleri kózdegen maqsattaryna jetý úshin eshnárseden qaımyqpaıdy. Tipti ózderin qurban etýge ázir. Osylaısha kúsh, qarý qoldaný jáne zańdar senim - nanymdardy aıaqqa taptap, din atyn búrkemelep, dittegenderine jetýge tyrysady. Ózi úshin bógde pikirde sanalatyndardy túrli amal - aılalarmen arandatýdy oılastyrady. Ekstremızm dindegi jeńildetken úkimderdi aýyrlatyp kórsetip, halyqqa túımedeıdi túıedeı etip kórsetip baǵady. Musylmandyq adal, taza tirshilikti laılaýǵa barynsha tyrysyp baqqan, bógde, bóten pasyq pıǵyldy adamdardyń óńmeńdep aramyzdy aramdap jatqan jasyryn emes. Sol aǵymdardyń aldaýyna, azǵyrýyna kónip, solardyń qaramaǵyna ilingen, qaragóz baýyrlarymyzdy oılaǵanda, ózegime órt túskendeı ókinishti sezesiń. Qanshama qandas baýyrlarymyz dinı saýatsyzdyqtyń, rýhanı dúnıeniń taıazdyǵy saldarynan osy teris aǵymdardyń qol - shoqpary bola, solardyń jyrtysyn jyrtyp, soıylyn soǵyp júr.
İ. Oı qozǵaý.
- Oqýshylar, «terorızm» degen sózdi aıtqanda eń birinshi oılaryńa ne keledi?
- Terrorlyq is - áreketterden zardap shegetin kim?
(Oılaryn dápterge jazady)
İİ. Maǵynany taný.
1. Terorızm - [lat. terror - qorqynysh, úreı] - saıası maqsatty syltaýratyp kúsh qoldaný; uǵym XVIII sońynda uly fransýz tóńkerisi kezinde ıakobındyqtar júrgizgen repressıalyq saıasatty ataýda qoldanyldy.
Terorızm jáne dinı ekstremızm. júkteý
You Might Also Like
