Turaqty tirkester
Turaqty tirkester
Til arqyly qatynas jasaǵanda, sózder dara kúıinde emes, bir - birimen tirkesip qoldanylady. Tirkes eki túrli bolady.
1. Quramyndaǵy sózderdiń ornyn ózgertýge nemese basqa sózdermen almastyrýǵa bola beretin erkin tirkes. Mysaly: úlgili bala degenniń ornyna úlgili qyz deýge bolady, dıktant jazý degenniń ornyna shyǵarma jazý, hat jazý, mazmundama jazý dese de bolady. Mundaı erkin tirkester sóz tirkesi dep atalady. Erkin sóz tirkesiniń beretin maǵynasy sol tirkesti quraıtyn sózderdiń maǵynalarymen baılanysty bolady.
2. Maǵynasy bir tutas, quramyn ózgertýge, basqa sózben almastyrýǵa bolmaıtyn, bir sózdiń ornyna ǵana jumsalatyn da tirkester bar. Mysaly: qoı aýzynan shóp almas, ıt jandy, taıaq tastam jer, muzǵa otyrǵyzyp ketý, jumǵan aýzyn ashpaý, kózdi ashyp jumgansha t. b. Qoı aýzynan shóp almas degenniń ornyna - túıe aýzynan shóp almas, ıt jandy degenniń ornyna mysyq jandy dep ózgertip aıtýǵa kónbeıdi.
Sondaı - aq mundaı tirkes kórkem, beıneli bir uǵymdy bildiredi: qoı aýzynan shóp almas — jýas, ıt jandy — kónbis, taıaq tastam — jaqyn, muzǵa otyrǵyzyp ketý — aldaý, jumǵan aýzyn ashpaý — úndemeý, kózdi ashyp - jumǵansha — lezde degen maǵynalardy bildirip, bir sózdiń ornyna qoldanylady. Sondyqtan mundaı tirkesterdi turaqty tirkester deıdi. Turaqty tirkestiń maǵynasy onyń quramyndaǵy sózderdiń maǵynalarynan týmaıdy, basqa bir maǵynany bildiredi. Mysaly: qabyrǵańmen keńes — oılan, besikten beli shyqpaı — erte, qas pen kózdiń arasynda — shapshań maǵynalaryn bildiredi.
Erkin sóz tirkesi men turaqty tirkesti salystyryp kóreıik.
Sóz tirkesi
1. Taza dápter, taza kıim, ádemi dápter, ádemi kıim,
2. Ádepti oqýshy, ádepti kisi, balanyń isi, úlkenniń isi.
Turaqty tirkes
taıga tańba basqandaı (anyq),
bireýdiń ala jibin attamaý (urlamaý),
júrek jutqan (batyr), qoıan júrek (qorqaq,), taıaq tastam (jaqyn), tis jarmaý (úndemeý).
Neshe sózden quralsa da, turaqty tirkes bir ǵana uǵymdy bildiredi. Sóılem ishinde bir ǵana músheniń qyzmetin atqarady. Mysaly: Kózi ashyq, kókiregi oıaý azamattar elge qyzmet etedi. Osy sóılemdegi kózi ashyq, kókiregi oıaý turaqty tirkestiń suraǵy qandaı? Sanaly degen bir maǵynany bildiredi, anyqtaýyshtyq qyzmet atqarady.
Oryn jaǵynan ábden qalyptasqan, quramy ózgertýge kelmeıtin, bári tutasyp bir maǵynany bildiretin, bir ǵana sóılem múshesi retinde qoldanylatyn tirkesti turaqty tirkes deımiz. Turaqty tirkester ǵylym tilinde frazeologıa, frazeologızm dep te atalady.
Til arqyly qatynas jasaǵanda, sózder dara kúıinde emes, bir - birimen tirkesip qoldanylady. Tirkes eki túrli bolady.
1. Quramyndaǵy sózderdiń ornyn ózgertýge nemese basqa sózdermen almastyrýǵa bola beretin erkin tirkes. Mysaly: úlgili bala degenniń ornyna úlgili qyz deýge bolady, dıktant jazý degenniń ornyna shyǵarma jazý, hat jazý, mazmundama jazý dese de bolady. Mundaı erkin tirkester sóz tirkesi dep atalady. Erkin sóz tirkesiniń beretin maǵynasy sol tirkesti quraıtyn sózderdiń maǵynalarymen baılanysty bolady.
2. Maǵynasy bir tutas, quramyn ózgertýge, basqa sózben almastyrýǵa bolmaıtyn, bir sózdiń ornyna ǵana jumsalatyn da tirkester bar. Mysaly: qoı aýzynan shóp almas, ıt jandy, taıaq tastam jer, muzǵa otyrǵyzyp ketý, jumǵan aýzyn ashpaý, kózdi ashyp jumgansha t. b. Qoı aýzynan shóp almas degenniń ornyna - túıe aýzynan shóp almas, ıt jandy degenniń ornyna mysyq jandy dep ózgertip aıtýǵa kónbeıdi.
Sondaı - aq mundaı tirkes kórkem, beıneli bir uǵymdy bildiredi: qoı aýzynan shóp almas — jýas, ıt jandy — kónbis, taıaq tastam — jaqyn, muzǵa otyrǵyzyp ketý — aldaý, jumǵan aýzyn ashpaý — úndemeý, kózdi ashyp - jumǵansha — lezde degen maǵynalardy bildirip, bir sózdiń ornyna qoldanylady. Sondyqtan mundaı tirkesterdi turaqty tirkester deıdi. Turaqty tirkestiń maǵynasy onyń quramyndaǵy sózderdiń maǵynalarynan týmaıdy, basqa bir maǵynany bildiredi. Mysaly: qabyrǵańmen keńes — oılan, besikten beli shyqpaı — erte, qas pen kózdiń arasynda — shapshań maǵynalaryn bildiredi.
Erkin sóz tirkesi men turaqty tirkesti salystyryp kóreıik.
Sóz tirkesi
1. Taza dápter, taza kıim, ádemi dápter, ádemi kıim,
2. Ádepti oqýshy, ádepti kisi, balanyń isi, úlkenniń isi.
Turaqty tirkes
taıga tańba basqandaı (anyq),
bireýdiń ala jibin attamaý (urlamaý),
júrek jutqan (batyr), qoıan júrek (qorqaq,), taıaq tastam (jaqyn), tis jarmaý (úndemeý).
Neshe sózden quralsa da, turaqty tirkes bir ǵana uǵymdy bildiredi. Sóılem ishinde bir ǵana músheniń qyzmetin atqarady. Mysaly: Kózi ashyq, kókiregi oıaý azamattar elge qyzmet etedi. Osy sóılemdegi kózi ashyq, kókiregi oıaý turaqty tirkestiń suraǵy qandaı? Sanaly degen bir maǵynany bildiredi, anyqtaýyshtyq qyzmet atqarady.
Oryn jaǵynan ábden qalyptasqan, quramy ózgertýge kelmeıtin, bári tutasyp bir maǵynany bildiretin, bir ǵana sóılem múshesi retinde qoldanylatyn tirkesti turaqty tirkes deımiz. Turaqty tirkester ǵylym tilinde frazeologıa, frazeologızm dep te atalady.
You Might Also Like
