Halyqtardyń uly qonys aýdarýy
Halyqtardyń uly qonys aýdarýy
Konspekt
448 jyly Attılanyń saraıynda bolyp qaıtqan Prıısk onyń kelbetin sıpattap jazdy: “Bir kórgen adam onyń naǵyz azıalyq ekenin birden aıtady. Basy úlken, orta boıly, myǵym deneli. Qaraǵan jerin tesip ótetindeı, kózqarasy susty. Qozǵalysy shapshań, senimdi. Daýysy kúmisteı syńǵyrlaıdy ári qulaqqa jaǵymdy”.
Attılanyń zamandasy ol týraly estelik qaldyrǵan: “Tańerteń úıden shyǵysymen, esik aldynda turyp, halyqtyń muń - muqtajyn tyńdady. Kúni boıy álemniń ár túrli elderinen kelgen elshilerdi qabyldady, al keshke bizben birge tamaq ishti. Bári kúmis ydystan as ishti, al Attıla aǵash ydystan tamaqtandy”.
Ǵundardyń joryqtarda jeńý sebepteri áskerı tehnıkalyq basymdylyǵyna baılanysty boldy. Ǵun áskeriniń negizgi quramy – shapshań atty ásker. Olar soǵys kezinde qorǵan buzǵysh mashınany, tas atqysh tehnıkany qoldandy. Jyljymaly, jaqsy bekigen qamaldardyń ústinde sadaqshylar turyp, oq jaýdyrǵan.
A. Marsellın ǵundardyń jaýyngerlik qasıetine erekshe toqtaldy. “Erteli - kesh at ústinen túspeıdi. Mańyzdy ister týraly keńesetin bolsa, keńesti de at ústinde otyryp ótkizedi. Olar ózderine tónip turǵan patshanyń qatal ámirin sezbeıdi, al eger taıpa aqsaqaldarynyń bireýi basshylyq jasasa, jolynda kezdeskenniń bárin jaıpap ótedi”.
Vızantıa elshisi Prıısk ǵundar týraly biraz derek qaldyrǵan. “Olar soǵystan keıin tynysh ári qamsyz tirshilik etedi, árkim qolynda barymen qanaǵat etedi”. Kelesi bir dereginde: “ásirese jaqyndaryn ózderiniń meıirimdi ári jyly iltıpatymen jáne súıispenshiligimen baýyryna tartady” - dep jazǵan.
Ǵundardyń jyljýy basqa da iri taıpalardyń jyljýyna áserin tıgizdi. Bul tarıhta “Halyqtardyń uly qonys aýdarýy” degen oqıǵamen belgili. Ǵundar Qazaqstan jáne Eýrazıa jerinde ómir súrgen taıpalar men halyqtardyń quramyna úlken ózgerister ákeldi.
5 ǵasyrdyń 30 - jyldary Attıla (Edil) Rýmynıa men Vengrıadaǵy ǵundardy qol astyna jınap, Rım ımperıasynyń aýdandary Pannonıany, Mezıany basyp aldy. Keıin Fransıa jerine ótti. Ǵun ımperıasy Eýropany Rım ústemdiginen azat etti. Qul ıelenýshiliktiń joıylýyna yqpal etti.
Attıla áskeri 451 jyly Gallıadaǵy Katalaýn dalasynda rımdikterdiń, frankterdiń birikken kúshterimen shaıqasty. 453 jyly Attıla qaıtys bolǵannan keıin ǵun memleketi ydyrap ketti.
Attıla týraly eńbekter 6 ǵasyrdan bastap áli kúnge deıin jazylyp keledi. Nemis, fransýz, ıtalán tilderinde týyndylar shyqty. Italıanyń ataqty kompozıtory Djýzeppe Verdı “Attıla” operasyn jazdy. Qazaq halqy ony Edil dep ataıdy.
Konspekt suraqtar
1. Attıla týraly eńbekter qaı kezeńnen bastap jazyla bastady:
2. Katalaýn shaıqasy bolǵan jyl:
3. Rım ımperıasyna qaýip tóndirgen bıleýshi:
4. “Halyqtardyń uly qonys aýdarýyn” bastaǵan taıpa:
5. Óziniń derekterinde ǵundardy beıbit halyq retinde sıpattaǵan shejireshi:
6. Ǵundardyń jaýyngerlik qasıetin erekshe sıpattaǵan:
7. Ǵundardyń jaýlaýshylyq joryqtarda jeńý sebepteri:
8. “Bári kúmis ydystan as ishti, al Attıla aǵash ydystan tamaqtandy” - dep jazǵan:
9. Attıla (Edil) týraly qundy derek qaldyrǵan Vızantıa elshisi:
10. Vızantıa elshisi Prıısk qaı jyly Attılanyń saraıyna barady:
Taqyryptyń testi
Halyqtardyń uly qonys aýdarýy. júkteý
Konspekt
448 jyly Attılanyń saraıynda bolyp qaıtqan Prıısk onyń kelbetin sıpattap jazdy: “Bir kórgen adam onyń naǵyz azıalyq ekenin birden aıtady. Basy úlken, orta boıly, myǵym deneli. Qaraǵan jerin tesip ótetindeı, kózqarasy susty. Qozǵalysy shapshań, senimdi. Daýysy kúmisteı syńǵyrlaıdy ári qulaqqa jaǵymdy”.
Attılanyń zamandasy ol týraly estelik qaldyrǵan: “Tańerteń úıden shyǵysymen, esik aldynda turyp, halyqtyń muń - muqtajyn tyńdady. Kúni boıy álemniń ár túrli elderinen kelgen elshilerdi qabyldady, al keshke bizben birge tamaq ishti. Bári kúmis ydystan as ishti, al Attıla aǵash ydystan tamaqtandy”.
Ǵundardyń joryqtarda jeńý sebepteri áskerı tehnıkalyq basymdylyǵyna baılanysty boldy. Ǵun áskeriniń negizgi quramy – shapshań atty ásker. Olar soǵys kezinde qorǵan buzǵysh mashınany, tas atqysh tehnıkany qoldandy. Jyljymaly, jaqsy bekigen qamaldardyń ústinde sadaqshylar turyp, oq jaýdyrǵan.
A. Marsellın ǵundardyń jaýyngerlik qasıetine erekshe toqtaldy. “Erteli - kesh at ústinen túspeıdi. Mańyzdy ister týraly keńesetin bolsa, keńesti de at ústinde otyryp ótkizedi. Olar ózderine tónip turǵan patshanyń qatal ámirin sezbeıdi, al eger taıpa aqsaqaldarynyń bireýi basshylyq jasasa, jolynda kezdeskenniń bárin jaıpap ótedi”.
Vızantıa elshisi Prıısk ǵundar týraly biraz derek qaldyrǵan. “Olar soǵystan keıin tynysh ári qamsyz tirshilik etedi, árkim qolynda barymen qanaǵat etedi”. Kelesi bir dereginde: “ásirese jaqyndaryn ózderiniń meıirimdi ári jyly iltıpatymen jáne súıispenshiligimen baýyryna tartady” - dep jazǵan.
Ǵundardyń jyljýy basqa da iri taıpalardyń jyljýyna áserin tıgizdi. Bul tarıhta “Halyqtardyń uly qonys aýdarýy” degen oqıǵamen belgili. Ǵundar Qazaqstan jáne Eýrazıa jerinde ómir súrgen taıpalar men halyqtardyń quramyna úlken ózgerister ákeldi.
5 ǵasyrdyń 30 - jyldary Attıla (Edil) Rýmynıa men Vengrıadaǵy ǵundardy qol astyna jınap, Rım ımperıasynyń aýdandary Pannonıany, Mezıany basyp aldy. Keıin Fransıa jerine ótti. Ǵun ımperıasy Eýropany Rım ústemdiginen azat etti. Qul ıelenýshiliktiń joıylýyna yqpal etti.
Attıla áskeri 451 jyly Gallıadaǵy Katalaýn dalasynda rımdikterdiń, frankterdiń birikken kúshterimen shaıqasty. 453 jyly Attıla qaıtys bolǵannan keıin ǵun memleketi ydyrap ketti.
Attıla týraly eńbekter 6 ǵasyrdan bastap áli kúnge deıin jazylyp keledi. Nemis, fransýz, ıtalán tilderinde týyndylar shyqty. Italıanyń ataqty kompozıtory Djýzeppe Verdı “Attıla” operasyn jazdy. Qazaq halqy ony Edil dep ataıdy.
Konspekt suraqtar
1. Attıla týraly eńbekter qaı kezeńnen bastap jazyla bastady:
2. Katalaýn shaıqasy bolǵan jyl:
3. Rım ımperıasyna qaýip tóndirgen bıleýshi:
4. “Halyqtardyń uly qonys aýdarýyn” bastaǵan taıpa:
5. Óziniń derekterinde ǵundardy beıbit halyq retinde sıpattaǵan shejireshi:
6. Ǵundardyń jaýyngerlik qasıetin erekshe sıpattaǵan:
7. Ǵundardyń jaýlaýshylyq joryqtarda jeńý sebepteri:
8. “Bári kúmis ydystan as ishti, al Attıla aǵash ydystan tamaqtandy” - dep jazǵan:
9. Attıla (Edil) týraly qundy derek qaldyrǵan Vızantıa elshisi:
10. Vızantıa elshisi Prıısk qaı jyly Attılanyń saraıyna barady:
Taqyryptyń testi
Halyqtardyń uly qonys aýdarýy. júkteý
You Might Also Like
