InfoHub Logo

العاشقى ءتولقۇجاتتار ورتا عاسىردا پايدا بولدى. بۇل قۇجات ءتۇرى سول كەزدەگى تۇرعىنداردىڭ ءبىر قالادان ەكىنشى قالاعا ەشبىر تولەم نەمەسە سالىقسىز، ەركىن ساياحاتتاۋىنا مۇمكىندىك بەردى. ءتىپتى، وسى ەركىندىكتىڭ اۋقىمىن بارىنشا كەڭەيتۋ ءۇشىن قالالار اراسىندا قۇجاتقا قاتىستى ءوزارا كەلىسىم جاسالاتىن. ەركىن ساياحاتاۋشىلارعا pass porte بەرىلدى.

ال، شەنەۋنىكتەرگە ءتولقۇجات بەرەتىن بيلەۋشىنىڭ ءوزى بولدى. قۇندى قۇجاتقا يە بولعان شەنەۋنىكتەردىڭ قاي-قايسىسى بولماسىن، كورولدىكتىڭ كەز-كەلگەن قالاسىنا وڭاي كىرۋگە مۇمكىندىك الدى. ەڭ العاشقى ءتولقۇجاتتى قولدانىسقا ەنگىزگەن انليانىڭ گەنريح V كورولى. مۇنداعى نەگىزگى ماقسات ساياحاتتاۋ ەركىندىگىن قالىپتاستىرۋ ەكەنىن جوعارىدا ايتىپ وتتىك.

^{البانيا ءتولقۇجاتى 1921 جىل}

ءتولقۇجاتتىڭ قىسقاشا تاريحى وسىنداي. ال، بۇگىندە ءتولقۇجات بىرنەشە جىلدارعا سوزىلعان ءتۇرلى كەزەڭدەردەن ءوتىپ، ءبىرشاما وزگەرگەنىن ايتا كەتپەسكە بولماس. ءتىپتى، بۇگىنگى تاڭدا ءتولقۇجاتتاعى سۋرەتكە قاتىستى ءار ەلدە ءوز زاڭى مەن ەرەجەلەرى قابىلدانىپ ۇلگەرگەن. ماسەلەن، جاڭا زەلانديادا تەك اق-قارا ءتۇستى سۋرەتتەرگە عانا رۇقسات ەتىلسە، ۇلىبريتانيادا جىميىپ، كۇلىپ تۇسۋگە تىيىم سالىنادى.
 
الايدا، ءتولقۇجاتقا سۋرەت قويۋ تەك 19 عاسىردىڭ سوڭى مەن 20 عاسىر باسىندا عانا پايدا بولعان ءۇردىس. ءبىراق ەشقانداي شارتتارى بولماعان.

^{1914 جىلدارداعى ءتولقۇجات}

سۋرەت قويۋ ءۇردىسى قاشان جانە قالاي قالىپتاسقانىن ءبىلۋ ءۇشىن تاريحقا ويىسايىق. 1876 جىلى فيلادەلفيادا وتكەن كورمە كەزىندە، بيلەتكە يەلەرىنىڭ رەتتىك قاتارى، اتى-جونىمەن بىرگە سۋرەتتەرى جابىستىرىلعان بولاتىن. كەيىن وسى يدەيانىڭ كوڭىلدەن شىققانى سونشالىق، ءتولقۇجاتقا سۋرەت قويۋ ءۇردىسى باستالىپ كەتتى.

ءبىر قىزىعى، بۇعان دەيىن ءتولقۇجات تەك ادامداردىڭ تۇر-الپەتىن عانا سيپاتتاپ كەلدى. ماسەلەن، قۇجات يەسىنىڭ كەسكىنىن بايانداۋ ءۇشىن ول ادامنىڭ تۇر-الپەتىن سۋرەتتەۋگە تۋرا كەلەتىن. سوعان سايكەس، «ءتولقۇجات يەسى قىرمۇرىندا، اققۇبا، بۇيرا شاشتى» سەكىلدى تىركەستەر قالدانىلاتىن. مۇندا بەت-پىشىندى سيپاتتاۋ بارىسىندا جاڭىلىسپاۋ ماڭىزدى بولدى.

^{1841 جىلدارداعى ادامنىڭ سيپاتتاماسى جازىلعان امەريكالىق ءتولقۇجات}

العاشقىدا قۇجاتقا كەز-كەلگەن سۋرەت ءتۇرى جاراي بەرەتىن، ءتىپتى توپتاسقان ءتۇرى دە. سونىڭ ايقىن ءبىر دالەلى، تانىمال جازۋشى ارتۋر كونان دويلدىڭ وتباسىلىق سۋرەتى. جازۋشىنىڭ 1915 جىلعى قۇجاتىندا جارى، بالالارىمەن تۇسكەن سۋرەتى قويىلعان.

^{بارلىق وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سۋرەتى بار ءتولقۇجات}

قازىرگىدەي ەمەس، سول داۋىردە سۋرەتكە قالاي ءتۇسۋدى ءتولقۇجات يەسى ءوزى شەشەتىن. ۇزىنىنان تولىق بويى الىنعان نەمەسە قالپاق كوستيۋممەن تۇسكەن سۋرەتتەر، ءتىپتى ءوزىڭنىڭ سۇيىكتى ءىسىڭنىڭ ۇستىندەگى سۋرەتتەردى قويۋعا ەشبىر كەدەرگى بولعان جوق.

^{ايەلىنىڭ سۋرەتى قويىلعان كۇيەۋىنىڭ ءتولقۇجاتى}

ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە مەملەكەتتەر شەكارالىق باقىلاۋدى ەنگىزدى. وسىنداي الماعايىپ كەزەڭدە ءتولقۇجات تىڭشى سەكىلدى  كۇماندى ادامداردى كىرگىزبەيتىن ساقتاندىرۋ قۇرالىنا اينالدى. ساياحاتتاۋشىلاردىڭ وسى سىندى ساقتىق شارالاردى كەدەرگىسىز ءوتۋىن ءتولقۇجاتتار قامتاماسىز ەتتى. 1918 جىلى بەيبىتشىلىك ورناعان كەزدە كوپتەگەن مەملەكەتتەر شەكارالىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاي وتىرىپ، ءتولقۇجاتتى دا ساقتاپ قالدى.

bilim-all.kz، نازەركە اسەتوۆا

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

الەمنىڭ ەڭ كىشكەنتاي التى قالاسى

جالعىز ساياحاتتاۋعا بولاتىن الەمدەگى ەڭ ءقاۋىپسىز ەلدەر

يبن باتتۋتا دەشتى-قىپشاققا ساياحات (1330ء-ميلادى جىلى، 730-حيجرا جىلى)

قازاقستاننىڭ كوز تويماس كورىكتى جەرلەرى

---