1001 ماقال، 101 جۇمباق
1001 ماقال، 101 جۇمباق.
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى توپ مۇشەلەرى، جان كۇيەرلەر، وقىرماندار مادەنيەت سۇيگىش جانە 1001 ماقال 101 جۇمباق بىلگىرلەرى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى ويىنىمىز «1001 ماقال، 101 جۇمباققا» ارنالعان سايىسىمىزدى باستايىق.
ءتىلىم مەنىڭ تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وشسە ءتىلىم مەندە بىرگە وشەمىن،
وسسە ءتىلىم مەندە بىرگە وسەمىن.
(ءا. تاجىبايەۆ)
بۇل سايىستا بىلىمدىلەر عانا وزا الادى،
قازىلار ورنىقتىرار ادىلدىكتى،
كىمدەردىڭ جاۋاپتارى كادىك شىقتى.
ءبىلىم مەن تاپقىرلىقپەن جارىسىڭدار
جەڭىسكە جەتەر دەيمىز ناعىز مىقتى!
ەندىگى كەزەكتە قازىلار القاسىمەن تانىسىپ قويالىق.
قازىلار القاسى 4 - ادام
جۇرگىزۋشى: ءبىلىپ سويلە، سوزىڭدە ءسول، ءوڭ بولماسىن،
ءسوزىڭ ءتۇپسىز قاراڭعىعا كوز بولسىن! – دەپ ءجۇسىپ بالاساعۇني ايتقانداي، بۇگىنگى سايىسىمىزدىڭ باستايمىز،
1 - كەزەڭ:«جۇيرىك بولساڭ، شاۋىپ كور»
2 - توپ ءبىر - بىرىمەن كەزەك - كەزەك ۇپاي جيناۋ ارقىلى جارىسادى.
1) ءتىل، ءسوز ونەرى، شەشەندىك تاقىرىبىنداعى ماقال.
قازاقتار شەشەن كەلەدى. ولار ماقالداپ سويلەيدى. ءجاي ءسوزىنىڭ ءوزى وزەن بوپ اعىپ جاتادى. (ۆ. رادلوۆ)
2 - كەزەڭ « مىقتى بولساڭ، تاۋىپ كور»
ويىننىڭ شارتى: جۇرگىزۋشى ماقالدىڭ 1 - ءشى جارتىسىن ايتادى، سايىسكەر ماقالدى اياقتاۋى كەرەك. قاي توپ 1 - ءشى جاۋاپ بەرەدى.
№1 - توپ
1. ينە كوزىنەن سىنادى،.....
(شەشەن سوزىنەن سىنادى)
2. ءتىل قىلىشتان......(وتكىر)
3. ءتىل تاس جارادى،
تاس جارماسا......(باس جارادى)
4. شەشەننىڭ ءتىلى –.........
(شەبەردىڭ ءبىزى)
5. قىزىل ءتىل جاننىڭ مياتى،....
(ابروي – ەردىڭ قۋاتى.)
6. جاقسىنىڭ ءسوزى اقىل شاقىرادى،....
(جاماننىڭ ءسوزى اشۋ شاقىرادى).
№2 - توپ
1. ايتا بىلمەسەڭ ماقالدىڭ ءمانى بولمايدى،......
(جاساي بىلمەسەڭ استىڭ ءدامى بولمايدى)
2. سويلەي – سويلەي شەشەن بولاسىڭ،...
(كورە - كورە كوسەم بولاسىڭ)
3. اۋزى جامان ەلدى بىلعار،...
(اياعى جامان ءتوردى بىلعار)
4. ماقال اتاسى ءسوز،...
(ماتا اتاسى ءبوز)
5. باتىر تۋسا ەل ىرىسى،...
(جاڭبىر جاۋسا جەر ىرىسى)
6. ناقىل قايدان شىعادى وي بولماسا،....
(كيىز قايدان شىعادى قوي بولماسا.)
7. جاقسىدان ۇيرەن،....
(جاماننان جيرەن).
جۇرگىزۋشى: عابيت مۇسىرەپوۆ ايتقانداي، «قاي حالىقتىڭ بولسا دا مادەنيەتىن، كوركەم ءسوزىن، كوركەم ونەرىن جوعارى كوتەرىپ، جالىنداتىپ جىبەرۋگە – ءجۇز تالانت كوپتىك ەتپەيدى، ون تالانت ازدىق ەتپەيدى» - دەپ بەكەر ايتپاعان.
3 - كەزەڭ «ويلى بولساڭ، وزىپ كور»
دىنمۇحامەد قونايەۆ «ءسوز مارجانىن وي تۇبىنەن تەرە ءبىل» – دەمەكشى. كەلەسى كەزەڭ ەكى توپ ءبىر - بىرىنە ىرىم - تيىمدارمەن جارىسادى.
1. قازاقتىڭ سالت - داستۇرىنەن تۇسىنىك بەرۋ.
2. ىرىم - تىيىم تۋرالى بىلەتىندەرىن ايتۋ.
وي – ءورىسىن شاپشاڭدىعىن سىنايىق،
ءار جۇمباققا ناقتى جاۋاپ بەرىپ شىعايىق.
مۇدىرمەستەن، ىركىلمەستەن سويلەيتىن،
ءار توپتان جۇيرىكتەردى تابايىق.
4 - كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ، جاۋاپ بەر»
« جۇمباقتار»
ويىنىن شارتى جۇرگىزۋشى جۇمباق جاسىرادى ونى سايىسكەرلەر تابۋ كەرەك.
1. تىرشىلىك اۋىسار تەك
ۇستاساڭ قاۋقار جوق.
اينالام قورشاۋ كوپ
ودان اسقان كاۋسار جوق.(اۋا)
2. كوپ مونشاق ءۇي ۇستىنە قويدىم شاشىپ،
قاراساڭ تولىپ جاتىر كوزىڭدى اشىپ.
ۇيىمە ساۋلەلەنىپ تۇسسە جارىق،
كەتەدى الگى مونشاق ءبارى قاشىپ. (جۇلدىز)
3. تارتىلعان ەكى ارقانى ۇزىن بويعا،
سويلەۋگە سونداي شەبەر تاپساڭ ايلا
ءار جەردە ارشىندالعان بالداعى بار،
وينايدى ون بارماعىڭ بىلسە ىڭعاي. (دومبىرا)
4. جاپاندا ءبىر نارسە بار اۋزى جابىق،
اشىلار مەزگىلىندە باۋرىن جازىپ.
ىشىندە تولىپ جاتقان قازىنا بار،
قورەك قىپ پايدالانار تامام حالىق. (كىتاپ، وقۋ)
5. ەكى اعايىندى،
ەكەۋى ءبىر ۇيدە.
ءبىرىن - ءبىرى كورمەيدى. (كوز)
6. ءاي، كەرەمەت ءبىر يت بار،
ءۇي باعادى، ۇرمەيدى.
اياعى جوق جۇرمەيدى،
ۇرىقساتسىز ول يتتەن
ادام ۇيگە كىمەيدى. (قۇلىپ)
7. ۇزىن - ۇزىن ۇز كەلەد،
ۇزىن بويلى قىز كەلەد.
قاشاۋ باسى قالتىلداپ،
ساۋكەلەسى جالتىلداپ. (جول)
8. ءومىر - ءومىر، ومىردەن،
ءومىر وتى كومىردەن.
زىمىران دەگەن ءبىر قۇس بار،
جۇمىرتقاسى تەمىردەن. (مىلتىق پەن وق)
5 - كەزەڭ. « العىر بولساڭ، شەشىپ كور»
جۇرگىزۋشى: ويلاسا – ويدىڭ كوسەمى،
سويلەسە – قىزىل ءتىلدىڭ شەشەنى، دەمەكشى، كەلەسى كەزەك توپ باسشىلارىنا بەرىلەدى. توپ باسشىلارى ورتاعا شىعىڭدار،
1. ويىن شارتى توپ باسشىلارىنا ءبىر ءسوز بەرىلەدى. سول سوزدەن بىرنەشە ءسوز قۇراۋ. ال ەندى توپ باسشىلارى جازىپ بولعانعا دەيىن، توپ مۇشەلەرىمەن سايىستى جالعاستىرايىق. مەن سىزدەرگە بەرىلگەن سۇراقتىڭ ورنىنا كەرەك ءسوزدى قويىپ ماقال - ماتەلدەردى تولىقتىر
1 - توپ مۇشەلەرىنە سۇراق:
1) كۇلمە كىمگە؟
2) قايدا تۇكىرمە؟
3) ول نە قابىمەن؟
4) ۇيات نەدەن كۇشتى؟
5) ءتىل نە جارادى؟
6) قانداي ءۇي بازار؟
2 - توپ مۇشەلەرىنە سۇراق:
1) تالاپتىعا نە جاۋار؟
2) ءتىل نەدەن وتكىر؟
3) بىلمەگەن نە ىشەدى؟
4) نەگە بال؟
5) ات شاپايدى نە شابادى؟
6) تالاپ نە؟
جۇرگىزۋشى: ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز بەرىلەدى.
ال، ەندى بۇگىنگى سايىسىمىز وسىمەن اياقتالدى. قوش ساۋ بولىڭدار.
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى توپ مۇشەلەرى، جان كۇيەرلەر، وقىرماندار مادەنيەت سۇيگىش جانە 1001 ماقال 101 جۇمباق بىلگىرلەرى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى ويىنىمىز «1001 ماقال، 101 جۇمباققا» ارنالعان سايىسىمىزدى باستايىق.
ءتىلىم مەنىڭ تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وشسە ءتىلىم مەندە بىرگە وشەمىن،
وسسە ءتىلىم مەندە بىرگە وسەمىن.
(ءا. تاجىبايەۆ)
بۇل سايىستا بىلىمدىلەر عانا وزا الادى،
قازىلار ورنىقتىرار ادىلدىكتى،
كىمدەردىڭ جاۋاپتارى كادىك شىقتى.
ءبىلىم مەن تاپقىرلىقپەن جارىسىڭدار
جەڭىسكە جەتەر دەيمىز ناعىز مىقتى!
ەندىگى كەزەكتە قازىلار القاسىمەن تانىسىپ قويالىق.
قازىلار القاسى 4 - ادام
جۇرگىزۋشى: ءبىلىپ سويلە، سوزىڭدە ءسول، ءوڭ بولماسىن،
ءسوزىڭ ءتۇپسىز قاراڭعىعا كوز بولسىن! – دەپ ءجۇسىپ بالاساعۇني ايتقانداي، بۇگىنگى سايىسىمىزدىڭ باستايمىز،
1 - كەزەڭ:«جۇيرىك بولساڭ، شاۋىپ كور»
2 - توپ ءبىر - بىرىمەن كەزەك - كەزەك ۇپاي جيناۋ ارقىلى جارىسادى.
1) ءتىل، ءسوز ونەرى، شەشەندىك تاقىرىبىنداعى ماقال.
قازاقتار شەشەن كەلەدى. ولار ماقالداپ سويلەيدى. ءجاي ءسوزىنىڭ ءوزى وزەن بوپ اعىپ جاتادى. (ۆ. رادلوۆ)
2 - كەزەڭ « مىقتى بولساڭ، تاۋىپ كور»
ويىننىڭ شارتى: جۇرگىزۋشى ماقالدىڭ 1 - ءشى جارتىسىن ايتادى، سايىسكەر ماقالدى اياقتاۋى كەرەك. قاي توپ 1 - ءشى جاۋاپ بەرەدى.
№1 - توپ
1. ينە كوزىنەن سىنادى،.....
(شەشەن سوزىنەن سىنادى)
2. ءتىل قىلىشتان......(وتكىر)
3. ءتىل تاس جارادى،
تاس جارماسا......(باس جارادى)
4. شەشەننىڭ ءتىلى –.........
(شەبەردىڭ ءبىزى)
5. قىزىل ءتىل جاننىڭ مياتى،....
(ابروي – ەردىڭ قۋاتى.)
6. جاقسىنىڭ ءسوزى اقىل شاقىرادى،....
(جاماننىڭ ءسوزى اشۋ شاقىرادى).
№2 - توپ
1. ايتا بىلمەسەڭ ماقالدىڭ ءمانى بولمايدى،......
(جاساي بىلمەسەڭ استىڭ ءدامى بولمايدى)
2. سويلەي – سويلەي شەشەن بولاسىڭ،...
(كورە - كورە كوسەم بولاسىڭ)
3. اۋزى جامان ەلدى بىلعار،...
(اياعى جامان ءتوردى بىلعار)
4. ماقال اتاسى ءسوز،...
(ماتا اتاسى ءبوز)
5. باتىر تۋسا ەل ىرىسى،...
(جاڭبىر جاۋسا جەر ىرىسى)
6. ناقىل قايدان شىعادى وي بولماسا،....
(كيىز قايدان شىعادى قوي بولماسا.)
7. جاقسىدان ۇيرەن،....
(جاماننان جيرەن).
جۇرگىزۋشى: عابيت مۇسىرەپوۆ ايتقانداي، «قاي حالىقتىڭ بولسا دا مادەنيەتىن، كوركەم ءسوزىن، كوركەم ونەرىن جوعارى كوتەرىپ، جالىنداتىپ جىبەرۋگە – ءجۇز تالانت كوپتىك ەتپەيدى، ون تالانت ازدىق ەتپەيدى» - دەپ بەكەر ايتپاعان.
3 - كەزەڭ «ويلى بولساڭ، وزىپ كور»
دىنمۇحامەد قونايەۆ «ءسوز مارجانىن وي تۇبىنەن تەرە ءبىل» – دەمەكشى. كەلەسى كەزەڭ ەكى توپ ءبىر - بىرىنە ىرىم - تيىمدارمەن جارىسادى.
1. قازاقتىڭ سالت - داستۇرىنەن تۇسىنىك بەرۋ.
2. ىرىم - تىيىم تۋرالى بىلەتىندەرىن ايتۋ.
وي – ءورىسىن شاپشاڭدىعىن سىنايىق،
ءار جۇمباققا ناقتى جاۋاپ بەرىپ شىعايىق.
مۇدىرمەستەن، ىركىلمەستەن سويلەيتىن،
ءار توپتان جۇيرىكتەردى تابايىق.
4 - كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ، جاۋاپ بەر»
« جۇمباقتار»
ويىنىن شارتى جۇرگىزۋشى جۇمباق جاسىرادى ونى سايىسكەرلەر تابۋ كەرەك.
1. تىرشىلىك اۋىسار تەك
ۇستاساڭ قاۋقار جوق.
اينالام قورشاۋ كوپ
ودان اسقان كاۋسار جوق.(اۋا)
2. كوپ مونشاق ءۇي ۇستىنە قويدىم شاشىپ،
قاراساڭ تولىپ جاتىر كوزىڭدى اشىپ.
ۇيىمە ساۋلەلەنىپ تۇسسە جارىق،
كەتەدى الگى مونشاق ءبارى قاشىپ. (جۇلدىز)
3. تارتىلعان ەكى ارقانى ۇزىن بويعا،
سويلەۋگە سونداي شەبەر تاپساڭ ايلا
ءار جەردە ارشىندالعان بالداعى بار،
وينايدى ون بارماعىڭ بىلسە ىڭعاي. (دومبىرا)
4. جاپاندا ءبىر نارسە بار اۋزى جابىق،
اشىلار مەزگىلىندە باۋرىن جازىپ.
ىشىندە تولىپ جاتقان قازىنا بار،
قورەك قىپ پايدالانار تامام حالىق. (كىتاپ، وقۋ)
5. ەكى اعايىندى،
ەكەۋى ءبىر ۇيدە.
ءبىرىن - ءبىرى كورمەيدى. (كوز)
6. ءاي، كەرەمەت ءبىر يت بار،
ءۇي باعادى، ۇرمەيدى.
اياعى جوق جۇرمەيدى،
ۇرىقساتسىز ول يتتەن
ادام ۇيگە كىمەيدى. (قۇلىپ)
7. ۇزىن - ۇزىن ۇز كەلەد،
ۇزىن بويلى قىز كەلەد.
قاشاۋ باسى قالتىلداپ،
ساۋكەلەسى جالتىلداپ. (جول)
8. ءومىر - ءومىر، ومىردەن،
ءومىر وتى كومىردەن.
زىمىران دەگەن ءبىر قۇس بار،
جۇمىرتقاسى تەمىردەن. (مىلتىق پەن وق)
5 - كەزەڭ. « العىر بولساڭ، شەشىپ كور»
جۇرگىزۋشى: ويلاسا – ويدىڭ كوسەمى،
سويلەسە – قىزىل ءتىلدىڭ شەشەنى، دەمەكشى، كەلەسى كەزەك توپ باسشىلارىنا بەرىلەدى. توپ باسشىلارى ورتاعا شىعىڭدار،
1. ويىن شارتى توپ باسشىلارىنا ءبىر ءسوز بەرىلەدى. سول سوزدەن بىرنەشە ءسوز قۇراۋ. ال ەندى توپ باسشىلارى جازىپ بولعانعا دەيىن، توپ مۇشەلەرىمەن سايىستى جالعاستىرايىق. مەن سىزدەرگە بەرىلگەن سۇراقتىڭ ورنىنا كەرەك ءسوزدى قويىپ ماقال - ماتەلدەردى تولىقتىر
1 - توپ مۇشەلەرىنە سۇراق:
1) كۇلمە كىمگە؟
2) قايدا تۇكىرمە؟
3) ول نە قابىمەن؟
4) ۇيات نەدەن كۇشتى؟
5) ءتىل نە جارادى؟
6) قانداي ءۇي بازار؟
2 - توپ مۇشەلەرىنە سۇراق:
1) تالاپتىعا نە جاۋار؟
2) ءتىل نەدەن وتكىر؟
3) بىلمەگەن نە ىشەدى؟
4) نەگە بال؟
5) ات شاپايدى نە شابادى؟
6) تالاپ نە؟
جۇرگىزۋشى: ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز بەرىلەدى.
ال، ەندى بۇگىنگى سايىسىمىز وسىمەن اياقتالدى. قوش ساۋ بولىڭدار.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: ءبىلىم جۇيەسىن باعالاۋ: باعالاۋ جۇيەسىندەگى كەيبىر ماسەلەلەر
