InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانبايەۆ «سەگىز اياق».
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلارعا اباي ولەڭدەرىن تەرەڭ مەڭگەرتۋ، مانەرلەپ جاتقا ايتۋ، ولەڭدەرىنىڭ يدەيالىق مازمۇنىن م ءار وقۋشىنىڭ وزىندىك وي - قيالىنا ەرىك بەرە، وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋعا جۇمىلدىرۋ ارقىلى تانىم – تۇسىنىكتەرىن، سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ مانەرلەپ وقي وتىرىپ تالداۋ؛
اقىن ولەڭدەرىن وقي وتىرىپ، وقۋشى دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى بويعا ءسىڭىرۋ

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. بىلەمىن/ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ/:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما: ابايدىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، قاراسوزدەرى، تاقىرىپ بويىنشا شىعارماشىلىق جۇمىستارى: «مەن تانىعان اباي» تاقىرىبىندا ويتولعاۋ، ولەڭ شىعارۋ، جۇمىس داپتەرىنىڭ تولتىرىلۋىن تەكسەرۋ.

ءىىى. بىلگىم كەلەدى. /جاڭا ساباق/
جۇرەگىن شىراق ەتىپ جاندىرعان كىم؟
جىرىمەن جان سۋسىنىڭ قاندىرعان كىم؟
وزىنە - ءوزى ورناتىپ ەسكەرتكىشتى
مۇرا قىپ، كەيىنگىگە قالدىرعان كىم؟
اباي قازاق حالقىنىڭ رۋحاني كوسەمدەرىنىڭ ءبىرى ەمەس، بىرەگەيى. بارشانىڭ ماقتان ەتەتىن ويشىل دا سىرشىل دانىشپانىمىز. ۇلى اقىن ءوزى ءومىر سۇرگەن قوعام كەلەڭسىزدىكتەرىن كورىپ وسكەندىكتەن، سولاردىڭ بارىنە دە قارسى بولىپ، ەل بىرلىگىن اڭسادى، مادەنيەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا جەتۋدى، ازات ەل بولۋدى ارمان ەتتى.
بۇگىندە اقىن ارمانى ورىندالدى. ەلىمىز
تاۋەلسىزدىگىمىزدى الدى، بيىل ءبىز «بەيبىتشىلىك پەن جاسامپازدىقتىڭ 20 جىلدىعىن» تويلاپ وتىرمىز، ەلىمىز قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتارىندا.
اباي الەمى تەرەڭ مۇحيت، سول مۇحيتتى ءجۇزىپ ءوتىپ، اباي الەمىنەن ءبىلىم الايىق.
بۇگىن ءبىز ۇلى اقىننىڭ جازۋشىلىق ەڭبەگىنىڭ ورتا تۇسىندا تۋعان ۇلكەن ءارى مول، ءارى كوركەمدىك جاعىنان كەلىستى، زور شىعارمالارىنىڭ ءبىرى - «سەگىز اياق» ولەڭىمەن تانىسامىز. «سەگىز اياق» ابايدىڭ 1889 جىلى جازعان ولەڭى.
1. اباي وقۋلارىنىڭ اۋداندىق جۇلدەگەرى ايدانا «سەگىز اياق» ولەڭىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرەدى.
2. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ. /ءار توپتان 1 وقۋشىدان/.
3. ولەڭدە نە جايىندا ايتىلعان؟ نە تۇسىندىك؟
ا/ اقىن بۇل ولەڭدە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى ءسوز قىلادى. قازاق ومىرىمەن بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ ءارقايسىسىنا ەرەكشە توقتاپ، ۇلگىلى سوزدەر ايتادى.
ب/ اقىن تەك ءومىردىڭ شىندىعىن عانا اشىپ قويماي، العا قويعان ماقساتتى ورىنداۋ ءۇشىن نە كەرەك ەكەندىگىن دە اشىپ كورسەتەدى.
گ/ ۇلى اقىن جاستاردىڭ ادام بولۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ەڭبەك ەتۋ كەرەك، ءبىلىمدى بولۋى كەرەك جانە حالقىنا پايدالى ەڭبەك ەتۋ كەرەك دەپ قورىتىندى شىعارادى.
دۇرىس ايتاسىزدار، «سەگىز اياق» ولەڭىندە اقىن ءوز كەزىندەگى ءومىر شىندىعىن كورسەتۋدەن تۋعان ولەڭدەرىنىڭ ءبىرى، مۇندا ءبىر جاعى – سىن، سىقاق بولسا، ەكىنشى جاعى - وسيەت، عيبرات بەرۋ.
سلايدتان «سەگىز اياق» ولەڭى 1 شۋماق
«الىستان سەرمەپ،
جۇرەكتەن تەربەپ،
شىمىرلاپ بويعا جايىلعان.
قيۋادان شاۋىپ،
قيسىنىن تاۋىپ،
تاعىنا جەتىپ قايىرعان -
تولعاۋى توقسان قىزىل ءتىل،
سويلەيمىن دەسەڭ، ءوزىڭ ءبىل
4. بالالار، بۇل ولەڭ ءبىز بۇرىن وتكەن اباي ولەڭدەردەن وزگەشە ەكەنىن كورىپ وتىرسىڭدار. سەبەبى «سەگىز اياق» ولەڭىنە اباي تىڭنان قوسقان شۋماق ورنەگىن كورىپ وتىرمىز. ولەڭنىڭ ءار شۋماعى سەگىز جولدان تۇرادى. ولەڭنىڭ ىرعاقتىق قۇرىلىسى وزگەشە ورنەكتەلگەن.
شۋماق 5 - 8 بۋىندى، تارماقتارى جۇيەلى تۇردە ۇيلەسىپ، ارالاسىپ تۇزىلگەن. الدىڭعى 6 تارماق تەزيس ەسەبىندە بولسا، سوڭعى 2 تارماق اقىندىق وي قورىتىلادى. بۇل ولەڭ قازاق پوەزياسىندا جاڭا تۋىندى.
«سەگىز اياق» ولەڭىنىڭ ولشەمىن، شۋماقتىڭ ورنەگىن ش. قۇدايبەردييەۆ، ا. بايتۇرسىنوۆ ت. ب. اقىندار دا قولدانعان.
«سەگىز اياق» ولەڭى - ءوز زامانىنداعى ءومىر شىندىعى كورسەتىلگەن ولەڭدەرىنىڭ ءبىرى.
اباي وزىنەن بۇرىن ەشكىم تاپپاعان قيىن ۇيقاستى شەبەر تۇرلەندىرىپ، ادەيى ارناپ ءان دە شىعارعان.

7. ءان تىڭداۋ. جۇسىپبەك ەلەبەكوۆتىڭ ورىنداۋىندا «سەگىز اياق».
بۇل اننەن ولەڭنىڭ مازمۇنى مەن ماقساتىنا اقىننىڭ ەرەكشە زەر سالعانىن كورەمىز.
8. داپتەرمەن جۇمىس.
ابايدىڭ «سەگىز اياق» ولەڭىندەگى قاناتتى سوزدەردى تەرىپ جازۋ. جۇمىس داپتەرى 26 - بەت، 5 - تاپسىرما.
1. وتكىردىڭ ءجۇزى،
كەستەنىڭ ءبىزى
ورنەگىن سەندەي سالا الماس.
2. بىلگەنگە مارجان،
بىلمەسكە ارزان،
ناداندار باھرا الا الماس.
3. تاماعى توقتىق،
جۇمىسى جوقتىق،
ازدىرار ادام بالاسىن.
4. ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
5. تاماعى توقتىق،
جۇمىسى جوقتىق
ازدىرار ادام بالاسىن.

ءىV. بىلدىك./ساباقتى پىسىقتاۋ/
1. “كىم جىلدام “ توپتىق جۇمىس/ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ/
ءى توپ
تۇبىندە باياندى ەڭبەك - ەگىن سالعان
جاسىنان وقۋ وقىپ، ءبىلىم العان.
بي بولعان، بولىس بولعان – ونەر ەمەس،
ەڭبەكتىڭ بۇدان وزگە ءبارى جالعان.، قارا ولەڭ ۇيقاسى
ءىى توپ
بىلىمدىدەن شىققان ءسوز، ا
تالاپتىعا بولسىن كەز. ا
نۇرىن، سىرىن كورۋگە، -
كوكىرەگىندە بولسىن كوز. ا
جۇرەگى – اينا، كوڭىلى وياۋ، ب
ءسوز تىڭداماس ول باياۋ، ب
ءوز ونەرى تۇر تاياۋ، ب
ۇقپاسىنبا ءسوزدى تەز. ا ارالاس ۇيقاس
ءىىى توپ
11
ءاننىڭ دە ەستىسى بار، ەسەرى بار،
تىڭداۋشىنىڭ قۇلاعىن كەسەرى بار.
اقىلدىنىڭ سوزىندەي ويلى كۇيدى،
تىڭداعاندا كوڭىلدىڭ اسەرى بار. قارا ولەڭ
2. داپتەرمەن جۇمىس.
ابايدىڭ «سەگىز اياق» ولەڭىندەگى قاناتتى سوزدەردى تەرىپ جازۋ.
3. “سەن ماعان، مەن ساعان” /دانالىق تولعامدارىنىڭ جالعاسىن تابۋ/.
4. تەست.
5. ءۇي تاپسىرماسى: ەلباسىمىز اباي تۋرالى بىلاي دەگەن ەكەن:
«..... مەنىڭ بالالارىما، ەرتەڭگى ۇرپاعىما ابايدان ارتىق، ابايدان ۇلى، ابايدان كيەلى ۇعىم بولماۋعا ءتيىس» نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ وسى ايتىلعان سوزدەرىنە نە نەگىز بولدى؟ قانداي وسيەت كەلەشەك ۇرپاققا ايتقىسى كەلدى؟ قانداي وي سالدى سەندەرگە؟- دەگەن سۇراقتارعا ۇيدە جاۋاپ ىزدەپ كەلىڭدەر. / ءاربىر وقۋشىعا ەلباسىنىڭ ايتقان ءسوزى جازىلعان قاعاز تاراتۋ.

اقمولا وبلىسى، اتباسار اۋدانى
مارينوۆكا قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانى ءمۇعالىمى
تونتاكايەۆا قالامقاس قايىركەن قىزى