InfoHub Logo

تاقىرىبى: ا. قۇنانبايەۆ « سابىرسىز، ارسىز، ەرىنشەك»
ماقساتى: 1. ۇلى اقىن اباي قۇنانبايەۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ولەڭنىڭ نەگىزگى يدەياسىنا اشۋعا ۇيرەتۋ.
2. كوركەم ماتىنمەن جۇمىس ىستەي الۋ داعدىسىن جەتىلدىرۋ، وقىپ تۇيگەندەرى تۋرالى وي قورىتىندىسىن ايتقىزىپ، جاتتىقتىرۋ.
3. ادام بويىنداعى جاعىمسىز قاسيەتتەردەن بويىن اۋلاق ۇستاۋعا باۋلۋ، ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: تانىمدىق ساباق
ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
جاڭا تەحنولوگيا: دامىتا وقىتۋ
ءادىس – تاسىلدەر: تالداۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپپەن جۇمىس كورنەكىلىكتەرى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، قيما قاعازدار، پلاكات، فلوماستەر

ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
ءى. موتيۆاسيالىق – باعدارلاۋ كەزەڭى
اففيرماسيالارمەن جۇمىس جاساۋ: باياۋ مۋزىكا قويىلادى (سلايد 1 - 12)
- مەن وزىممەن دوستاسقان الەمدە ءومىر سۇرەمىن!
- مەنىڭ اينالامدا سۇيكىمدى ادامدار ءومىر سۇرەدى، ولار ماعان ءارقاشان كومەكتەسەدى!
- مەن ءوز كۇشىمە سەنەمىن.
- مەن بۇل ءومىردىڭ ەڭ تاماشا كەرەمەتتەرىنە لايىقپىن جانە ونى قۋانىشپەن قارسى الامىن!
- مەن نە قالايمىن، سونىڭ بارلىعىنا قول جەتكىزەمىن!
- مەن ءوزىمنىڭ عاجايىپتارىمدى وسى ءقازىر جاسايمىن!
- ءومىردىڭ بارلىق جاقسىلىقتارى مەن ءۇشىن!
- مەن كۇننەن كۇنگە كۇشتى بولىپ كەلەمىن!
- مەنىڭ وقۋىم كۇننەن كۇنگە جاقسارىپ كەلەدى!
- مەنىڭ بارلىق ارماندارىم ورىندالادى!
- مەن ءبارىن دۇرىس جاسايتىنىما سەنىمدىمىن!
- مەنى ءبارى جاقسى كورەدى!
- وسىنداي جۇرەككە جىلى تيەر جۇمساق سوزدەرمەن ءوز - وزىمىزگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمىز بەن سەنىمىمىزدى ارتتىرا وتىرىپ ساباعىمىزدى باستايىق.
- وتكەن ساباقتا كىمنىڭ اڭگىمەسىمەن تانىسقان ەدىك؟
- اڭگىمە كىم تۋرالى؟
- اڭگىمە نەگە «ورىندالعان ارمان» دەپ اتالعان؟
- اڭگىمەنىڭ باسىندا «ۇلكەن توي بولادى»دەپ قانداي تويدى ايتىپ وتىر؟
- ال، ەندى ءۇي تاپسىرماسىنا دايىندىقتارىڭدى تىڭداپ كورەيىك.
ءى توپ: س. كوبەيەۆ تۋرالى مالىمەت جيناپ كەلۋ
ءىى توپ: «مەنىڭ ارمانىم» شىعارما جازىپ كەلۋ
ءىىى توپ: ماتىننەن باي جانە كەدەيگە بايلانىستى ايتىلعان سوزدەردى تەرىپ جازىپ كەلۋ
ءۇنتاسپادان ابايدىڭ ءانىن تىڭداتۋ (سلايد 13)
- بالالار مىناۋ قانداي ءان؟ كىمنىڭ ءانى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ال،(سلايد 14)
تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي،
قاناعات، راحىم ويلاپ قوي،
بەس اسىل ءىس كونسەڭىز»- دەگەن ءۇزىندى اتالارىڭنىڭ قاي ولەڭىنەن الىنعان؟
- وسى «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭى كىمنىڭ ەسىندە؟ كىم جاتقا وقىپ بەرە الادى؟

ءىى. وپەراسيالىق ورىنداۋشىلىق كەزەڭ
1. اباي الەمىنە ساياحات
- ەندى اباي الەمىنە ازداپ ساياحات جاساپ كورەيىك. اۋەلى ەلەكتروندى كىتاپحاناعا قۇلاق تۇرەيىك.
ەلەكتروندى وقۋلىقتان اباي تۋرالى مالىمەت تىڭداتۋ.
- وتكەن ساباقتا ايداعا اباي ومىرىنەن ىزدەنىس جۇمىسىن تاپسىرعان بولاتىنمىن. قانە، نازار اۋدارايىق(ايدا سلايدپەن ايتىپ شىعادى.)
2. جاڭا تاقىرىپتى حابارلاۋ، ماقساتىن قويۋ.
- جارايسىڭ، ايدا! ولاي بولسا، بۇگىن ءبىز، بالالار، ۇلى اقىن اباي قۇنانبايەۆتىڭ (سلايد 15) «سابىرسىز، ارسىز، ەرىنشەك» ولەڭىمەن تانىسا وتىرىپ، كوركەم ماتىنمەن جۇمىس ىستەي الۋ داعدىمىزدى جەتىلدىرەمىز، وقىپ تۇيگەندەرىمىز تۋرالى وي قورىتىندىسىن جاساپ جاتتىعامىز.

3. ءماتىندى تانىستىرۋ
(سلايد 16) «سابىرسىز، ارسىز، ەرىنشەك» ولەڭى. كىتاپتارىن اشتىرماي تۇرىپ ءوزىم تاقتادان وقىپ بەرەمىن.
- بالالار، ەندى تاقتاعا كوڭىل اۋدارايىق: قانداي سوزدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنۋ قيىن بولىپ تۇر؟
وقۋشىلاردىڭ اتاعان سوزدەرىن مۇقيات تىڭداپ، «التىن ساندىقتى» ورتاعا شىعارامىن:
- بۇل سوزدەردىڭ ماعىناسىن التىن ساندىقتان ىزدەپ كورەيىك.

4. سوزدىك جۇمىسى
التىن ساندىقتاعى سوزدەر:
سابىرسىز - شىدامسىز، ءتوزىمسىز
قاراما - قارسى ماعىنالى ءسوز - شىدامدى، ۇستامدى، سالماقتى
مىسالى: ول اناسىنىڭ كەلۋىن سابىرسىزدانا كۇتتى.
كورسەقىزار – قىزىققوي، ەلىكتەگىش
مىسالى: ساۋىسقان جىلتىراققا قۇمار كورسەقىزار ەدى.
الاۋىز – بەرەكە - بىرلىگى جوق، ىنتىماقسىز.
قاراما - قارسى ماعىنالى ءسوز – اۋىزبىرشىلىگى مىقتى، ىنتىماقتى، ۇيىمشىل، بىرلىگى جاراسقان.
مىسالى: تىشقان مەن مىسىق قاشاننان الاۋىز بولاتىن.
كۇندەيدى – قىزعانادى.
قاراما - قارسى ماعىنالى ءسوز - تىلەگىن تىلەيدى، قۋانىش - قايعىسىن بىرگە كوتەرەدى.
مىسالى: – بىرگە جۇرگەن دوستارىن كۇندەگەن، كوپشىلىكتەن شەتكەرى قالادى.
مەرتىگەدى - ءبىر جەرى شىعادى، سىنادى
مىسالى: ءوزى وڭباي مەرتىكتى.
مىندەيدى - ءمىن تاعادى، جاماندايدى
مىسالى: تاربيەسىز جان دوسىن دا مىندەيدى.
جالماۋىز – دۇنيەقوڭىز، كوزى تويمايتىن
مىسالى: «ناعىز ءبىر تويىمسىز، جالماۋىز ەكەنسىڭ!»- دەدى رەنجىپ.
التىن ساندىقتاعى سوزدەردى وقۋشىلار بىرتىندەپ الىپ وقيدى، تاقتاعا ىلەدى.

5. وقۋلىقپەن جۇمىس
كىتاپتارىن اشتىرىپ، اۋەلى ءوز بەتتەرىنشە ىشتەرىنەن وقىتۋ، تىزبەكتەي داۋىستاپ وقىتۋ

6. ولەڭنىڭ يدەياسىن اشۋ
- ولەڭدە اقىن ادام بويىنداعى قانداي قاسيەتتەردى سىناپ تۇر؟
- سابىرسىزدىقتى، ارسىزدىقتى، ەرىنشەكتىكتى، كۇنشىلدىكتى، مىنشىلدىكتى،
ۇياتسىزدىقتى، ويسىزدىقتى، ۇرلىقشىلىقتى.....
- بۇلاردىڭ بارلىعىن ءبىر سوزبەن قالاي اتاۋعا بولادى؟
- ادامنىڭ جاعىمسىز مىنەز قۇلىقتارى
- اباي اتالارىڭنىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىنەن قانداي جاعىمدى مىنەز - قۇلىقتاردى تاۋىپ ايتار ەدىڭدەر؟
- تالاپشىل، ەڭبەكشىل، ويشىل، قاناعاتشىل، راحىمشىل،....
- ەكى ولەڭنىڭ ۇقساستىعى نەدە؟
- ەكى ولەڭدە دە ادام بويىنداعى مىنەز - قۇلىقتار تۋرالى ايتادى.
- ولاي بولسا، بۇل ولەڭدەردىڭ نەگىزگى ويى نە تۋرالى دەپ ويلايسىڭدار؟
- ادامگەرشىلىك تۋرالى.

7. توپتىق جۇمىس
- يا، اباي اتالارىڭ ءوزىنىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرىندە ۇرپاعىن جاماندىقتان جيرەندىرىپ، جاقسىلىققا ۇيرەتۋدى ماقسات ەتكەن ەكەن. ءقازىر ءبىز وسى وتىرعان توپ - توبىمىز بويىنشا جۇمىس جاسايمىز.
1 - تاپسىرما
ءى - توپ: - اباي اتانىڭ وسى ەكى شىعارماسىنان ادام بويىنداعى جاعىمدى جانە جاعىمسىز مىنەز - قۇلىقتاردى جىكتەپ جازىپ، كەستەگە تۇسىرىڭدەر(ۆاتمانعا ورىندايدى):
ادامنىڭ مىنەز - قۇلىقتارى
جاعىمدى
جاعىمسىز

ءىى - توپ: «سابىرسىز، ارسىز، ەرىنشەك» شىعارماسىنا كەشەندى - ساتىلاي تالداۋ جاساڭدار (ۆاتمانعا ورىندايدى):
شىعارمانىڭ اۆتورى:
شىعارمانىڭ تاقىرىبى:
جانرى:
نەگىزگى يدەياسى:
شۋماق:
تارماق:
ءىىى - توپ: اباي اتا، ونىڭ ءبىز بىلەتىن شىعارمالارى تۋرالى كەلەسى توپتارعا سۇراق دايىنداڭدار.(توپتار جۇمىس جاساپ جاتقاندا ابايدىڭ ءبىر ءانىن باياۋ قوسىپ قويۋ)
ەكى توپ جۇمىستارىن قورعايدى، ءۇشىنشى توپ ولارعا سۇراق قويادى.
2 - تاپسىرما (سلايد 17 - 18)
- مىنە، سەندەر ماتىنمەن جۇمىس جاساپ بولدىڭدار، ەندى تۇيگەندەرىڭنەن وي قورىتىندىسىن جاساۋ ءۇشىن شاعىن پىكىرتالاس جاساپ كورەيىك:
پىكىرتالاس دەگەن – بەرىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ءوز پىكىرىمىزدى ورتاعا سالۋ جانە سول پىكىرىن وزگەلەرگە دالەلدەۋ. قانشا ادام قاتىسسا، سونشا پىكىر بولۋى مۇمكىن.
پىكىرتالاستىڭ ءتارتىبى:
كەزەكتەسىپ سويلەۋ.
ءبىرىن - ءبىرى تىڭداي ءبىلۋ.
سويلەۋشىنىڭ ءسوزىن بولمەۋ.
ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋ.(ارىنا، نامىسىنا تيەتىن ارتىق ءسوز قولدانباۋ).
پىكىرتالاس سۇراقتارى:
- ادامگەرشىلىك دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ادامگەرشىلىكتىڭ ولشەمى بولا ما؟ قانداي ادامدى ادامگەرشىلىگى مول ادام دەي الامىز؟
- ادامگەرشىلىك قايدان «پايدا بولادى»؟
- ءوز دوستارىڭنىڭ بويىنان ادامگەرشىلىككە ءتان قانداي بەلگىلەردى بايقاپ ءجۇرسىڭ؟ الدە كەرىسىنشە قىلىقتار بايقاعاندارىڭ بار ما؟ ت

ءىىى. رەفلەكسيالىق - باعالاۋ كەزەڭى
- ءارقايسىسىڭ وزدەرىڭدى قانداي ادام بولۋىم كەرەك دەپ ويلايسىڭدار؟ (وقۋشىلاردىڭ ويلارىن تىڭداۋ)
-«جاقسى ءسوز – جان ازىعى» - دەيدى قازاق. مىنا جۇرەكشەنى ءبىر – بىرىمىزگە بەرە وتىرىپ، قانداي ادام بولۋ كەرەكتىگىن بىلدىرەتىن تىلەگىمىزدى ايتايىق:
جۇرەكشە سوڭىندا ءمۇعالىمنىڭ قولىنا قايتىپ كەلەدى. (سلايد 19)
- اباي رۋحى - تۋعان ءتىلدىڭ تىرەگى.
اباي رۋحى - قازاعىمنىڭ جۇرەگى.
جىر مارجانى جۇرەگىڭدى تولقىتىپ،
نامىسىڭدى قامشىلاسىن ۇنەمى.- دەپ اباي اتالارىڭنىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان بۇگىنگى ساباقتى قورىتىندىلاي كەلە (باعالارىن ايتۋ، ماداقتاۋ)
- بۇگىنگى ساباق ۇنادى ما؟
- ۇناسا ءۇش رەت قولىمىزدى شاپالاقتايىق.
ۇيگە: اباي اتاعا حات جازۋ (سلايد 20)، ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.

اقتوبە وبلىسى، ايتەكە بي اۋدانى
ت. گ. شيەۆچەنكو اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ەرالينا ر.

تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ