ابىلدار مەن قابىلدار
تىرلىكتە بولعانىڭ — ءومىر سۇرگەنىڭ!
بىرلىكتە بولعانىڭ — باقىتتى ءومىر سۇرگەنىڭ!
س. نازاربەك ۇلى
1. ادام اتا مەن ھاۋا انا
ەل اۋىزداعى اڭىز بەن جازۋشى قاۋاعىنداعى قيال تۋعىزعان بۇل اڭگىمە-سۇحبات اۆتور كوكىرەگىنە ۋيا سالعالى ءبىرشاما ۋاقىت وتكەندىكتەن سىرتقا شىعارماۋعا بولمايتىنداي شەگىنە جەتىپتى. سوندىقتان دا وي يەسى، اۆتور، سىزدەرگە سىر اشپاققا بەلىن بەكەم بۋىپتى.
ءالقيسسا... جازۋشى — مەن، ايتۋشى — ول، تىڭداۋشى — سەن، ءبىز ۋشەۋ ەكەنبىز. بىزدەر تانىس تا بولماسپىز، ءتىپتى ەشقاشان كەزدەسپەۋىمىز دە مۇمكىن. تەك قانا بىزدەردى جەكە-جەكە پەندەلىك وڭاشالىقتان قۇتقارىپ قوگام ەتەر، ورتاق مۇددەگە تالپىندىرىپ بىرىكتىرەر ءبىر نەرسە بار. ول — بارىمىزگە ورتاق ويلار. ولاي بولسا تاعى دا ءبىر وي تولعاپ كورەلىكشى.
سوڭعى كەزدە ءبىزدىڭ باسىمىزعا، وسى ءسوز ەتپەك بولىپ وتىرعان ويلارىمىز، ادام پەندەلەرىنىڭ ساناسىنان شەت قالىپ كەلە جاتقان جوق پا ەكەن دەگەن كۇدىك كىرگىزەتىن بولىپ ءجۇر.
سونىمەن قوسا ءبىزدىڭ كوكىرەگىمىزگە، وسى ءسوز ەتپەك بولىپ وتىرعان ويلارىمىز، ادام قوعامىنىڭ جاقسارا تۇسۋىنە دە، پەندە بولمىسىنىڭ ىزگىلەنە تۇسۋىنە دە سەپتىگىن تيگىزۋى مۇمكىن-اۋ دەگەن ءالسىز ءۇمىت وتىن ۇرلەيتىن بولىپ ءجۇر. سونىمەن...
اللا تاعالا ادامدى نە ءۇشىن جاراتتى ەكەن؟
الدە ءوزى جاراتقان شەكسىز الەمدە سانالى جالعىزدىقتان جالىقتى ما؟
جاراتۋشى قۇدىرەت ادام پەندەلەرنىڭ رۋحاني بولمىسىن قانداي تۇردە كورگىسى كەلەدى؟
ۇلى جاراتۋشى پەرىشتەلەرىن جۇمساپ جەردەن الدىرتقان توپىراعىن قىرىق كۇن ءوز قولىمەن يلەپ، ماحابباتپەن ادام ءتانىن جاساپ شىققاندىعىن، سونان سوڭ وعان ۇرلەپ جان كىرگىزىپ، العاشقى سانالى تىرشىلىك يەسىن ومىرگە اكەلىپ، ادام دەپ aت قويعانىن ءبارىمىز دە ءدىني كىتاپتاردان وقىپ العان بولارمىز.
قولىمەن يلەپ ءتان جاساسا، ال سودان سوڭ اۋزىمەن ۇرلەپ جان كىرگىزسە وندا جان مەن ءتاننىڭ ەكى بولەك نارسە بولعانى. سولاي بولعان بولار دەپ، وي مەن جورامال ارقىلى ءبىر قورتىندىعا كەلۋگە بولادى ەكەن.
اللاتاعالا الەمدى سوزبەن جاراتقان.
ادامدى ءوز قولىمەن يلەپ جاساعان.
ءوز قولىمەن يلەپ جاساعان سۇيىكتى تۋىندىسىنا ادام دەپ aت قويسا، اللاتاعالا تۇركى تۇقىمداس ەلدەر تىلىندە سويلەپ، سول ەلدەر تىلىندە ويلايدى ما ەكەن؟
جۇرەگىڭدى ءبىر ساتكە ماقتانىش پەن قۋانىشقا كەنەلتەر، ءومىر بويى جاۋاپكەرشىلىك پەن قورقىنىشقا تولتىرار قانداي قۇدىرەتتى، قانداي ءقاۋىپتى ويلار ەدى.
سوندا سۇيىكتى اللامىزدىڭ العاشقى جاراتقانى تۇركى ناسىلدەس ادامدار بولعانى ما؟.. استافراللا! كەشىرىم ەتە كور، جاراتقان يەم!
ۇلى جاراتۋشى ماحابباتپەن جاساعان جالعىز ادامى جالعىزدىقتان جالىقپاسىن دەپ قابىرعاسىنان ھاۋا انانى دا جاراتىپ ەكەۋىن جۇماققا جىبەرىپتى دەيدى.
ەي ۇلى جاراتۋشى! بۇل شىعارمادا ەركىن وي مەن ەرسى سوزدەر كەزدەسىپ جاتسا جازۋشىنى دا، ايتۋشىنى دا، تىڭداۋشىنى دا كۇناگا جازا كورمە.
سەنىڭ مەيىرىمىڭ مەن كەشىرىمىڭ شەكسىز!
جالعىز اللا!.. جالعىز ءتاڭىر!.. شەكسىزدىك!
ساناسىز با، شەكسىزدىك تە ەسسىزدىك.
جاراتىپتى تاۋدى، نۋدى، ءشول مەن سۋ،
ال ادامدى جاراتىپتى باس، كوز عىپ.
شەكسىز ۇعىم سىيعىزىپتى سوزىنە،
شەكسىزدىكتى سىيعىزىپتى كوزىنە.
ءبارىن قيعان، ءبارىن بەرگەن ادامعا،
ءوزىن جانە ۇقساتىپتى وزىنە؟
ماحابباتپەن جاراتىپتى، ءوڭ بەرىپ،
عاجاپتاردىڭ عاجابىنا تەڭگەرىپ.
پەندەلەرىن ساقتاندىرىپ كۇنادان،
پايعامبارلار ۇمبەتىمەن دەم بەرىپ.
ءالقيسسا... ۇلى جاراتۋشى ادام مەن ھayا انانى جاراتىپ جۇماققا جىبەرەدى. ءبىراق ولار جۇماقتا بار بولعانى ءبىر جارىم كۇن عانا (ءبىزدىڭ ۋاقىتپەن سالىستىرعاندا جەتپىس بەس مىڭ جىل) بولىپتى دەيدى.
ولارعا جۇماقتا نە ىستەسە دە ەرىك بەرىلەدى، تەك قانا بيداي ءدانىن جەمەۋ كەرەكتىگى ەسكەرتىلەدى.
ھاۋا انا ءازازىل سايتاننىڭ ازعىرۋىنا ەرىپ بيداي ءدانىن ءوزى دە جەپ كورەدى، ادام اتاعا دا جەگىزەدى. سول ءۇشىن ولار جۋماقتان شىعارىلىپ، جەرگە تۇسىرىلەدى. Aل جەرگە تۇسكەننەن كەيىن ۇلى جاراتىلىس بۇيرىعىمەن حاۋا انا كىلەڭ ەگىز ۇل مەن قىزداردى ومىرگە اكەلەدى.
وسىلايشا جەر بەتىندە العاشقى وتباسى، وشاق قاسى پايدا بولىپتى.
ادام اتا مەن ھاۋا انا ءوز وشاقتارىنا وت جاعىپ، ءوز قازاندارىنا اس سالادى. سودان بەرى بارلىق اتا مەن انالار ءوز شاڭىراقتارىن كوتەرىپ ماقتانىش سەزىمىنە بولەنسە، ارتىنا ۇرپاق قالدىرىپ باقىت سەزىمىنىڭ دامىنە كەنەلىپ كەلەدى. سول ءۇشىن بىزدەر، قازىرگى شاڭىراق يەلەرى مەن وشاق باسىلارى بارلىق راحمەتىمىزدى ھاۋا اناعا ايتۋىمىز كەرەك بولار.
ەگەر ھاۋا انا بيدايدان اۋىز تيمەسە، جەر بەتىندەگى جالپى ادام اتتى جاراتىلىس بولماعان دا بولار ما ەدى؟
ومىرگە كەلمەسەك بىزدەر مىناۋ عاجاپ الەم مەن تىرشىلىككە دەگەن سەزىمدەردەن ادا بولار ما ەدىك؟
وسىلايشا ادام پەندەلەرى تەگىن تاماق، جايلى جاي جۇماقتان ايىرىلىپ، ماحاببات ءۇشىن اقىل مەنەن ەڭبەكتىڭ، كۇرەس پەنەن تارتىستىڭ ارقاسىندا عانا تىرشىلىگىن جالعاستىرا الاتىن جەرگە تۇسەدى.
وسىلايشا جۇماق جايدان ايرىلىپ،
بىردە كۇلىپ، بىردە قاجىپ، قايعىرىپ،
ءومىر ءسۇرىپ جاتادى ەكەن ادامدار،
سۇيىكتى ەكەن اللا ساعان قاي قىلىق؟
ال ۇشەۋمىز وي تولعالىق قوسىلىپ،
وي تۇلپار دا كەتەر سوندا جوسىلىپ.
ءبىزدىڭ ويلار ناق شىندىق دەپ ويلاما،
اقيقاتىن اللا بىلەر، وسىنى ۇق.
ويمەن اسىپ عاسىرلاردى ۇتالىق،
ويمەن وزىپ مەزگىلدى دە جۇتالىق.
وي سانامەن جەتە الساق سول شاققا،
كەتەر مۇمكىن جاڭا ويلار تۇتانىپ.
قالاي دۇرىس، ويدى نەدەن باستاساق،
اسىقپاساق، قاتە قادام باسپاساق.
مىڭتولعانىپ، قابىرعامەن كەڭەسىپ،
كۇندى، ايدى، عاسىردى ارتقا تاستاساق.
ھاۋا انا تىرلىك باسى، ويلاشى،
انالارعا ارنالسىن دا وي باسى.
ەر تۋماي ما، قىز تۋماي ما انادان،
شىلدەحانا، تۋعان كۇندەر — توي باسى.
تىرلىك باسى، بەسىگى دە انالار،
قالاي پەندە وعان "كىناڭ تاعا الار؟
ھاۋا انامىز ءدام تاتپاسا بيدايدان،
ۇيات جەرىن سەزۋ قايدا، جابا الار.
ىلعي ەگىز بالا ومىرگە كەلىپتى،
اۋىستىرىپ، جۇپتاستىرىپ تەلىپتى.
وسىلايشا اتا-انا بۇيرىعى،
بولعان ەكەن بالالارى سەرىكتى.
ءالقيسسا... اللا تاعالا الەمدى ادام ءۇشىن جاراتتى دەيدى. بۇل قاعيدانشش راس ەكەنىنە اللا تاعالا ءاۋ باستا، ادام جاراتىلماي تۇرعاندا، سەگىز جۇماق پەن جەتى تامۇقتى جاراتىپ قويعانى دالەل بولا الادى. ولاردى بولاشاق ادامدارعا ارناماعاندا كىمگە بولا جاراتادى؟
اللا تاعالا ءاۋ باستا، ادام جاراتىلماي تۇرعاندا، پەرىشتە مەن ءازازىل سايتاندى جاراتىپتى. اسىلى، ءازازىل سايتاندى ادامدار ءوز اقىلىن تولىقتىرا ءتۇسۋى ءۇشىن، سايتانمەن كۇرەسە ءجۇرىپ جەتىلە ءتۇسۋى ءۇشىن جاراتقان بولار ما؟
بۇل ويدىڭ مۇمكىن ەكەندىگىنە — ءازازىل سايتان ازعى — رۋىنا قارسى كۇرەسۋ ءۇشىن اللانىڭ ادامعا سانا بەرۋى دالەل بولا الاتىن سەكىلدى.
ەي ادامزات! وسىلايشا ساعان سانا بەرگەن! سانانى دۇرىس جولعا پايدالانساڭ عانا سايتاننىڭ تۇزاعىنان قۇتىلاسىڭ. سايتاننىڭ ازعىرعانىنا ەرەم دەپ ادام اتا مەن ھاۋا انا جۇماقتان شىعارىلعانىن ۇمىتپاعاندار كۇنادان اۋلاق جۇرمەك.
سول ۋاقيعانىڭ ماعىناسىن سانا ارقىلى وتكىزىپ، اقىل ويلا دا جەردەگى ءومىرىڭدى ماعىنالى ەت!
وزىڭە — جەردە ادامدار، اسپاندا اللا تاعالا راحمەتىن ايتاتىنداي بولسىن، ءومىرىڭدى قايىرىمدى قىلىقپەن، ىزگىلىكتى ىستەرمەن وتكىز!
ءالقيسسا... ابىلدى قابىل ءولتىرىپ... سۇمدىق-اي! اللاتاعالانىڭ العاشقى پايعامبارىنىڭ بالالارى ءبىرىن ءبىرى ولتىرەدى.
ابىل مال باققان شارۋا، اقكوڭىل، ەڭبەكقور، ادال جان ەكەن.
قابىل ەگىنشى بولىپتى. ومىردە قىزعانشاق، اللاعا دا ساداقاسىن ريزاشىلىعىمەن بەرمەيتىن ساراڭ كىسى بولسا كەرەك.
پەرىشتە مەن سايتان!
جۇماق پەن تامۇق!
ابىلدى قابىلدىڭ ءولتىرۋى!
ەگەر اللا تاعالا ادامدى جاراتىپ، ولاردىڭ ۇرپاقتارىن وسىپ-ونەتىن ەتپەسە وندا الگى ساناپ شىققان نارسەلەرىمىز الەمگە نە ءۇشىن كەرەك؟
بۋلاردىڭ بارلىعى دا اللا تاعالانىڭ الەمدى ادام ءۇشىن جاراتقانىنىڭ دالەلى سەكىلدى.
بۇلاردىڭ بارلىعى دا ادام پەندەلەرىنە ومىردە ءوزىن-وزى قالاي ۇستاۋى كەرەك ەكەنىنە، ەرتەڭىنە وزدەرىن قالاي ساقتاۋى كەرەك ەكەنىنە بەرگەن ساباعى سەكىلدى.
وسىلارعا سەنسەڭ، ساناڭ مەن اقىلىڭ سەنى كۇنادان ساقتار. بۇگىن كۇنادان ساقتاسا، ەرتەڭ جۇماققا جەتكىزەر.
ءوزىڭ كىمسىڭ؟ پەرىشتە مەن سايتاننىڭ قايسىسىنىڭ ىعىنداسىڭ؟
بۇگىنىڭ قانداي؟ ابىل مەن قابىلدىڭ قايسىسىنىڭ ۇرپاعى سەكىلدىسىڭ؟
ەرتەڭ سەنى نە كۇتىپ تۇر؟ جۇماق پەن تامۇق تۋرالى ويلانىپ كوردىڭ بە؟
مۇسىلمان دىنىنە اللا تاعالانىڭ "يسلام " (سەنىم) دەپ aت بەرۋى دە تەگىن ەمەس سەكىلدى. بارلىعى دا ءار ادامنىڭ ءوز سەنىمىنە بايلانىستى.
سۇراق، سۇراق... نەتكەن شەكسىز سۇراقتار
جانىڭ باردا، ويىڭ باردا سۇراپ قال.
ەگەر سۇراق قوزعاماسا الەمدى،
سانا سونەر، تىرلىك وشەر، تۇراقتار.
ويلار، ويلار... نەتكەن شەكسىز شەكسىزدىك،
ويدان قاشار ماڭگۇرتتىك پەن ەسسىزدىك.
ويعا باتساڭ، جاقىنداتار اللاڭا،
ويلانباساڭ جىبەرەدى-اۋ تەكسىز عىپ.
سايتان نەگە الەم بيلەپ جەلىكتى؟
اللا قالاي سايتانعا ەرىك بەرىپتى؟
اللا نەگە ابىل-قابىل قوساقتاپ،
جاقسىلىققا جاماندىقتى تەلىپتى؟
ۇلى الەمنىڭ ماعىناسى نەدە ەكەن؟
جاراسادى ويشىل جانعا نە دەسەم؟
ەي اقىلىم تىزگىنىمدى تەجەيسىڭ،
قيالىما ەرىك بەرمەي نەگە سەن؟
نەگە بەلگە قىلىش بايلاپ تاعىندىق؟
نەگە ادام بەيبىت ءومىر ساعىندىق.
نەگە اللا بۇيىرمادىڭ ءاۋ باستا،
جاراتۋعا قابىلدى دا ابىل عىپ؟
پەرىشتەدەن سايتان ءسوزى ءوتىمدى،
ابىل اتا ادامدىعى سەتىلدى.
قان ىشكەندەر — قابىل جولىن قۋعاندار،
بيلىك سوندا، نەگە سولار جەتىلدى؟
ابىل قاشان ارىز سىزگە ايتا الدى؟
قاشان كەگىن قابىلداردان قايتاردى؟
نەگە اللا جاراتپادىڭ ءاۋ باستا،
پەرىشتە عىپ بارلىق مالعۇن سايتاندى؟
ءالقيسسا. ادام پەندەلەرى وسىلايشا جاراتۋشىسىنا جالىنعان ەكەن دەيدى. سوندا ۇلى جاراتۋشى پەرىشتەلەرى ارقىلى ادامدارعا جاۋاپ قايتارادى.
پەرىشتەلەر ادامدارعا شەكسىز الەمنىڭ كۇرەس ءۇشىن جاراتىلعانىن تۇسىندىرەدى.
ادام تۇگىل اسپانداعى جۇلدىزدار دا ءبىرىن-بىرى جۇتىپ جاتادى ەكەن دەيدى.
جۇلدىزدار سەكىلدى جەردە ادام اتا ۇرپاقتارى دا كۇرەسكە تۇسەدى. سول ءۇشىن بىرىگىپ قوعام قۇرادى، مەملەكەت ورناتادى. ءبىراق ولار ۇلت پەن ۇلتتى، ءدىن مەن ءدىندى قارسى قويادى. باي مەن كەدەيدى، بيلىك پەن باعىنىشتى قارسى قويادى.
تىرلىكتەگى كۇرەستى ادامدى ادامعا قارسى قويىپ ەمەس، جاماندىققا جاقسىلىقتى قارسى قويىپ كۇرەسۋ قاجەت!
تىرلىكتەگى تارتىستى ءدىندى دىنگە قارسى قويىپ ەمەس، قاتىگەزدىككە قايىرىمدى، جاۋىزدىققا ىزگىلىكتى قارسى قويىپ كۇرەسۋ قاجەت!
ابىل تۇقىمدى ادامداردىڭ باستى كۇشى اقىل مەنەن سانادا. ءبىراق ولار ءالى كۇنگە سونى پايدالانا الماي كەلەدى. ابىل ناسىلدىلەر بارلىق ادامزاتقا ادىلەتتى قوعام نەگىزىن تەك قانا ءوزى سەكىلدىلەردىڭ اۋىزبىرلىگى ارقىلى قۇرۋ كەرەك ەكەنىن تۇسىنە الماي كەلەدى.
قابىل تۇقىمدىلاردىڭ باستى كۇشى قۋلىق پەنەن زورلىقتا.
ابىلداردان قابىل تۇقىمدىلار از. ءبىراق از بولسا دا اۋىز بىرلىگى كۇشتى. سونىڭ ارقاسىندا ولار ابىل تۇقىمدىلارعا زورلىق پەن قورلىق كورسەتىپ كەلەدى.
وسىلاردى ابىل ناسىلدىلەرگە پەرىشتە بىلايشا ءتۇسىندىرىپ جاتىر ەكەن دەيدى.
اللا سىيلاپ اقىل اتتى پىراعىن!
جول سىلتەدى سانا اتتى شىراعى!
پايداڭا اسىر جەڭۋ ءۇشىن قابىلدى،
ساناڭ قايدا، اقىل قايدا، شىراعىم؟
قابىل تەنتەك، ودان تەڭدىك دامەتپە،
اسىرمايدى اقىلىڭدى قاجەتكە.
تەر توككەنمەن تۇك تىڭدىرماي قانشا جان،
ءوتىپ جاتىر باتىرىڭ دا، وجەت تە.
جۇلدىز جاتىر جۇلدىزداردى جۇتىپ aپ،
ودان ويلى، اقىل عانا قۇتىلاد.
كۇرەسپەگەن جۇتىلادى، ەسكەرتەم،
ەسەپتەلگەن بىرلىك كۇشكە بۇ تۇراق.
انت بەرمەيدى ادام جولدان اۋماسقا،
تىلەمەۋگە پالە-جالە ساۋ باسقا.
جان-جانۋار ءوزىن-وزى ساقتايدى،
جاراتىلدى ولار سولاي ءاۋ باستا.
2. ابىل
ءالقيسسا... ابىل — ادام اتا مەن ھاۋا انادان ونگەن العاشقى ادام بالاسى. مال باعىپ، جاراتقانعا جالبارىنىپ، ىزگىلىكپەن ءومىر ءسۇرىپتى.
جاراتىلىپ ءتاڭىر بەرگەن باتادان،
قورقاۋلىققا، جالقاۋلىققا جات ادام —
ادام اتا العاشقى ۇلىن ابىل دەپ،
تۇركى تىلدە، تۇركىلەرشە اتاعان.
اللاسىنا ماحابباتپەن تابىنعان،
ىزگىلىكتى، قايىرىمدى ساعىنعان،
جاراتقاندى، تابيعاتتى سۇيگەننەن
مەيىر ەسىپ تۇرادى ەكەن ابىلدان.
قايىرىمدى سۇيە بىلەر ساعىنا،
جاراتىلىپ بار ادامزات باعىنا،
قاناعات پەن شۇكىرشىلىك ەتەرى،
جاعىنباعان، المايتىن دا شاعىنا.
ىزگىلىكپەن جەتەمىز دەپ باقىتقا،
كەلەدى ولار ءومىر زارىن تاتىپ تا.
بىرىگە الماي، داڭعىلىنا تۇسە الماي،
اداسقانعا كەزىندە تاڭ اتىپ پا؟
سودان ولار ءومىر بويى سورلاۋلى،
قولدامايدى كۇشكە سالىپ زورلاۋدى.
ۇيرەنبەدى ابىل اتا ۇرپاعى
بىرلىكپەنەن ءوز تىرلىگىن قورعاۋدى.
ويلانسا عوي قابىل قانداي، ابىل كىم؟
ءمىنى بار ما جاراتۋدا ابىلدىڭ؟
ەي ابىلدار!، ەسكەرىڭدەر، ەرەكشە
ۇيىمداسقىش ۇرپاقتارى قابىلدىڭ.
ال ابىلدار — ادال جاندار تىرلىكتە،
ولاردا جوق مىنەز دەگەن ءبىر بۇكپە.
باسقالاردان تەك جاقسىلىق كۇتەدى،
ابىل ءمىنى — ۇمتىلمايدى بىرلىككە.
ابىل — ىزگى، قارۋ ەتپەك سانانى،
بەتكە ۇستايدى ار مەن يمان شامانى.
جاقسىلىقتى كۇتەر ءتىپتى جاۋىنان،
كەمشىلىگى، اڭقاۋلىعى بار ءالى.
ساعىنادى ولار ەلدىڭ بىرلىگىن،
ساعىنادى ءتاۋىر تۇرمىس،تىرلىگىن.
ءبىراق ءالى قوسىلماعان باستارى،
وسى، عاجاپ، شەشىلمەگەن سىر بۇگىن.
بۇل ارادا جوق-اۋ ويدىڭ تەرەڭى،
بىرلىككە ۇمتىل وسى-اق بارلىق كەرەگى.
قاي عاسىردان، قانعا بوككەن، سۇراساڭ،
"بىرلىك، بىرلىك، بىرلىگىڭ قانا دەر ەدى.
3. قابىل
ءالقيسسا... ءدىني كىتاپتار قابىلدىڭ قىزعانشاق، ساراڭ كىسى بولعاندىعى تۋرالى اڭگىمە ەتەدى.
ەكىنشى ۇل اتالىپتى قابىل دەپ،
ول كۇندەپتى اعاسىنىڭ باعىن، كوپ.
ەگەر ابىل بولماعاندا ءوزىمنىڭ،
ارتار ەدى اتاعىم مەن باعىم دەپ.
مويىنداماس اتاق پەن ب ا ق ەڭبەكتە،
مۇسىلماندىق سەنىم كەرەك سەنبەككە.
جۇرەك كەرەك جاقسىلىققا جارماسار،
دەيتىن وعان ۇرپاعىڭدى سەندەلتپە.
ءبىراق ءبىر وي مازا بەرمەس، سولعان جوق —
شەكسىز ولەم، شەكسىز جۇلدىز تولعان كوك.
قابىل ءوزىن قىبىل قىلىپ ءاۋ باستا جاراتىپ پا؟
ءاي، جاراتىپ العان جوق.
جاراتادى، ۇلى اللا اۋەلدەن،
بار ىسىڭە ءبىر تاڭىرگە تاۋەلدى ەڭ.
سول قابىلدى سولاي اللا جاراتقان،
ساقتان، ساقتان كۇرەس دەگەن اۋەننەن.
قاتىگەز عىپ، قانىشەر عىپ جاراتىپ،
وزگەلەرگە وشپەن كوزبەن قاراتىپ،
ەسكەرتكەندى امال-ايلا تاپسىن دەپ،
قابىل مەنەن قاۋىپ-قاتەر تاراتىپ.
ءىس ەتەدى قابىل تۇقىم بىرىگىپ،
زورلىق كۇشتەر كەتەر وڭاي كىرىگىپ.
جانى ءسىرى، تالاي رەت كەسسە دە،
جەتى باستى، كەتەر قايتا ءتىرىلىپ.
بىرىگىپ اپ بار الەمدى ۋلايدى،
قارماعىڭا "ابىل سازان تۋلايدى.
قابىل جانى زورلىق پەنەن سوعىستا،
ولار باردا بەيبىت كۇندەر تۋمايدى.
بار الەمنىڭ قابىلدارى باۋىرلار،
ابىل سەنىڭ جالعىز سونداي جاۋىڭ بار.
ابىل ويلان، ۇرپاعىڭدى ازدىرار،
مافيا بار، قىلمىسكەرلىك قاۋىم بار.
ۇرىلارى ۇرىلارعا قاراسار،
قىلمىسكەرى قىلمىسكەرمەن جاراسار.
ابىل — ەڭبەك، ابىل — ءومىر، قابىل — قۋ،
تەك بىرىكسە، تەك كۇرەسسە ساناسار.
4. جاراتىلىس ماعىناسى
ءالقيسسا. قاي زاماندا دا، قاي قوعامدا دا وزىق ويلىلار ىشىندە "ادام تىرشىلىگىنىڭ ماعىناسى قوي ۇستىندە بوزتورعاي جۇمىرتقالارداي زامان ورناتۋ دەپ تۇسىنگەندەر بولعان. جالپى ادامزاتقا دا كەرەگى سول. وسى ماقساتقا جەتۋگە ۇمتىلعاندار دا بارشىلىق.
ءبىرى — دۇنيەجۇزىن جاۋلاپ aپ، سوسىن بارىپ ءوز قولىمەن بەيبىت زامان ورناتپاق بولعان.
ءبىرى — بارلىق ەلدەردىڭ ەڭبەكشى حالقىن (جارلىلارىن) بىرىكتىرىپ، بايلاردىڭ بايلىعىن يەلەنىپ بارىپ ەلىن باقىتقا جەتكىزبەك بولعان.
ءبىرى — ءدىن ۋاعىزى ارقىلى ەلدەر تەڭدىگىن ورناتپاق بولعان.
ازىرگە ءبارى دە ايتارلىقتاي تابىسقا جەتە الماي كەلەدى.
بار الەم ادامدارىنا اسەر ەتەردەي "سول تەتىك قاي جەرگە جاسىرىلعان ؟
ۇلت بىرلىگى مە دەسەك، ول دا ۋاقىتشا تىنىشتىق. ءبىر كورشى كۇشەيسە بولدى السىزدەۋ كورشىسىن شابادى.
ءدىن بىرلىگى مە دەسەك، وتكەن ءومىر ساباقتارى بۇل تۇسىنىككە دە تەرىس باتاسىن بەرگەن سەكىلدى.
اسىلى، ەڭ تۇراقتى بەيبىت مەملەكەت پەن ادىلەتتى قوعام قۇرۋدىڭ ۇتىمدى جولى مۇددە بىرلىگى بولىپ جۇرمەسىن!
ولاي بولسا، ىزگىلىككە قۇمارلار، زورلىق پەن جاۋىزدىققا جانى قاستار ءدىنى مەن ۇلتىنا، بايلىعى مەن كەدەيلىگىنە قاراماي قابىلدار بىرلىگىنە قارسى ءوز بىرلەستىگىن قارسى قويماق كەرەك بولار.
دۇنيەجۇزىن تۇگەل قامتىعان ىزگىلىك ءىس پەن بەيبىت ومىرگە مۇددەلەس ادامدار قوعامى عانا، ءبىر سوزبەن ايتقاندا ابىل ۇرپاقتارى قابىل ۇرپاقتارىنا قارسى بىرىگە السا عانا ادام پەندەسى ارمانداعان قوعام ورناتا الار دەپ اقىل بەرىپ جاتىر ەكەن دەيدى، پەرىشتەلەر.
5. الەمدىك قايشىلىق
ءالقيسسا. ادامدارعا پەرىشتەلەر بۇل ماسەلە بويىنشا دا ءبىراز تۇسىنىك بەرىپتى. الەمدىك قايشىلىقتار بار دەپتى. ەلدەر مەن ەلدەر اراسىندا تارتىس ءالى ءجۇرىپ جاتىر. ادامدار مەن ادامدار اراسىنداعى قايشىلىقتار دا توقتار ەمەس. سولاردىڭ كەيبىرەۋلەرىن ساناپ كورەلىك:
• بيلىك مەن باعىنىشتىنىڭ اراسىنداعى
• بايلىق پەن كەدەيشىلىك اراسىنداعى
• ءدىن مەن ءدىن اراسىنداعى
• ۇلت پەن ۇلت اراسىنداعى
•مەملەكەت پەن مەملەكەت اراسىنداعى
سولاردىڭ ءبىرى جەڭىلىپ، ءبىرى جەڭىپ جاتادى ەكەن. جەڭىلگەندەردىڭ جاعدايى بەلگىلى. ويران بولعان قالا مەنەن دالاسى. ەڭىرەگەن ەلى مەنەن قان-جوسا بولعان حالقى.
ويلانىپ كور دەپتى پەرىشتەلەر ابىلدارعا، جەڭگەن نە تابادى ەكەن؟
بيلىككە قولى جەتكەن بار بولعانى بەس كۇن بۋرا بولىپ كۇركىرەيدى ەكەن... باسقا ەشتەڭە دە... و جاققا ەشتەڭە الىپ كەتە المايدى، الاتىنى — ماڭگىلىك حالىق قارعىسى. ناپولەون مەن گيتلەر تاعدىرى سونى راستاماي ما؟
شىڭعىس پەن تەمىر نە تاپتى؟ ءوز ەلدەرىن وزدەرى ىدىراتىپ، اقىرى باسقا ەلدەر بودانىنا اينالدىردى. تاريحقا قارالىق:
•يمپەريالار ىدىرادى.
•يمپەراتورلار ءولتىرىلدى.
•قارسى پىكىرلىنى وتقا ورتەگەننەن دە ەشتەڭە شىقپادى.
•باسقا دىندە بولعانى ءۇشىن باسى بوس تەرەك قالدىرماي دارعا اسقاندار دا جەڭىسكە جەتە المادى.
بۇل تارتىستاردىڭ جەر بەتىنە ۇندەستىك پەن جاراسىم اكەلە المايتىن سەبەبى بار.
جەكە كىسىلەر مەن جەكە ەلدەر مۇددەسىنەن تۋىندايتىن قايشىلىقتاردى شەشۋ جولىنداعى تارتىس قورىتىندىلارى جەر بەتىنە بارلىق ادامدارعا بىردەي جاقسىلىق اكەلە المايدى.
سوندىقتان دا ولاردىڭ ەلگە بەرەر جەمىسى مەن تىنىشتىعى ۋاقىتشا عانا!
6. الەمدىك ۇندەستىك
ءالقيسسا... "الەمدىك ۇندەستىك (كەلىسىم) ورناتۋ ءۇشىن نە قاجەت؟ جولى بار ما؟" دەپ سۇراق سۇراعان ابىل ۇرپاقتارىنا پەرىشتەلەر اقىل ۇيرەتىپ جاتىر دەيدى... بار سەكىلدى دەپتى... ول — الەم حالىقتارىنىڭ مۇددەلەس بولۋى!
ول — بۇكىلالەمدىك ىزگىلىك!
ول — بۇكىلالەمدىك بەيبىتشىلىك!
ونى ورناتۋ ءۇشىن بۇكىل الەمدە ابىل ۇرپاقتارىنىڭ بىرلىگى كەرەك. ولار ءدىنى مەنەن تىلىنە قاراماي، بايلىعى مەن باقىتىنا قاراماي، ىزگىلىك پەن قايىرىم جولىنا تۇسىرەتىن كىسىلىك ەرەجەنى قالىپتاستىرۋلارى قاجەت، ادامداردىڭ ىزگىلىك پەن قايىرىم جولىنداعى مۇددەلەستىگى ورناتقان قوعامدار بىرلەستىگى قاجەت.
سوعىسقا قارسى كۇرەس!
شەكتەن شىققان بايلىققا قارسى كۇرەس!
ەلدى ەسىرتكى مەن ىشىمدىك ارقىلى ازدىراتىندارعا قارسى كۇرەس!
اقشا جۇمساپ بيلىككە تالاساتىندارعا قارسى كۇرەس!
پارا مەن جەمقورلىققا قارسى كۇرەس!
انا مەن بالا دەنساۋلىعى ءۇشىن كۇرەس!
جاستار تاربيەسى ءۇشىن كۇرەس!
ەگەر سانا ىزگىلىك باعىتقا جۇمىس جاساي السا جەر بەتىندەگى، جەر استىنداعى اللا تاعالانىڭ جاراتقانى بارلىق ادام پەندەسىن اسىراۋعا ارتىعىمەن جەتەدى، دەپتى پەرىشتەلەر.
دەمەك، نانعا تالاس دەپ جۇرگەنىمىز بەكەر ءسوز.
ءبىراق ادام دا، تابيعات تا كۇرەس ءۇشىن جاراتىلعان دەدىك. دەمەك، تارتىس قاجەت. ول جاراتىلىس قاجەتتىلىگى. جەر بەتىنە "ۇندەستىك" پەن "جاراسىم"ورناتا الاتىن ءبىر عانا تارتىس ءتۇرى بار دەپ ويلايمىز. بۇل تارتىس ابىل ۇرپاقتارىنىڭ قابىل ۇرپاقتارىمەن تارتىسى، تالاسى. بايلىق پەن بيلىك ءۇشىن ەمەس، ىزگىلىك پەن قايىرىم ءۇشىن كۇرەس. بۇل تارتىستا ءدىن دە، ۇلت تا باستى قوزعاۋشى كۇش بولا المايدى.
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — ۇلى جاراتقاندى مويىنداۋ!
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — ۇلى جاراتىلىستى قىزىقتاۋ!
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — الەم جۇمباقتارىنىڭ قۇپياسىن تانۋعا تىرىسۋ!
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — ادامدىق پەن ادالدىق!
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — قاناعات پەن شۇكىرشىلىك!
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — بايلىققا ەمەس، باقىتقا ۇمتىلۋ!
بۇل تارتىستىڭ قوزعاۋشى كۇشى — بيلىككە ەمەس، جاراسىمعا ۇمتىلۋ! بولعاندا عانا جەردى ادامدار ءۇشىن جۇماققا اينالدىرۋعا بولاتىن بولار.
ادام اتا العاش قادام باسقالى،
مەنشىگىندە كۇن دە، جەر دە، اسپانى.
سودان بەرى ىزگىلىك پەن جاۋىزدىق،
ءوز تاڭباسىن تاريح قىپ تاستادى.
ەسكى اڭىز تىم ەجەلگى زاماننان —
ەكى بالا — ابىل، قابىل — ادامنان.
ابىل — ىزگى، پەرىشتەدەن جارالىپ،
قابىل — زالىم، و دا سودان، ادام تاڭ؟
مەرت ەتكەلى قابىل جاۋىز ابىلدى،
قورقاۋلارعا وڭاي ءناسىپ تابىلدى.
ابىل — ەڭبەك، ابىل — بەينەت، ادىلەت،
سولار قالاي قارا كۇشكە باعىندى.
سودان بەرى سوعىس، سوعىس، سوعىستار،
ۇركەرلى اي، قاۋىپ-قاتەر، توعىستار.
سودان بەرى قاقساپ ابىل ۇرپاعى،
ۇرەي، اشتىق، قۇرساق قالماي توق ۇستار.
سودان بەرى كۇن كۇلە الماي جادىراپ
تالاي قالا ويران بولدى قاڭىراپ.
اسپان استىن، جەردىڭ ءۇستىن ءورت شالدى،
تالقاندالدى تالاي ءساندى شاڭىراق.
دەسە ءبىرىن — مۇحامبەتتىڭ بەكزاتى،
دەيدى ءبىرىن - يسا، مۇسا ءزاۋزاتى.
ءبىراق سولار — ادام اتا "قوس قۇرساق"
ءبىرى ىزگى، ءبىرى جاۋىز اۋلەتى.
جارالماعان ادام دىننەن، ۇلتتان دا،
جاقسى تۋار التىن اراي قۇت تاڭدا.
كۇنى-تۇنى بالالايدى جاۋىزدىق،
ارام ويدان، ارام سۋدان جۇتقاندا.
ەي ادامدار، ابىل اتا ۇرپاعى! —
ءبىر شىندىق بار تانىماعان جۇرت ءالى —
الداپ سويلەپ، ارام قىلار قابىل بار،
ساقتان، ساقتان تۇقىمىڭدى قۇرتادى.
ارلانبايدى، مۇسىلماندار بوق ساتار،
بۋدداشىلار كۇلە سويلەپ وقساتار.
يۋدەيلەر باسقان جەرىن ارامداپ،
حريستياندار — قىرىپ-جويىپ، قاقساتار.
ويلانالىق — نەگە پىسپەي، شالامىز،
قابىلعا ەردىك نەگە ەستەن تانا، ءبىز.
ەي ابىلدار، ساناعا سال، اداسپا،
جەر جۇرەگى، جەر تىرەگى - سانا، ءسىز.
كەزىڭ كەلدى وسى دەممەن كىرىگەر،
كەزىڭ كەلدى كىسىلىككە بىرىگەر.
قاتىگەزدى ەشكىم دەمەي،
قابىل دەپ، ىزگى جاندى ابىلداردىڭ ءبىرى دەر.
ەي ادامدار، اسىل ويعا جالعانشى —
"ۇلت" دەگەن ءسوز، "مەن" دەگەن ءسوز "الدامشى".
جالعان ۇران قابىلداردىڭ ىعىندا
قالا بەرمەي، ءوزىڭ جۇرت بوپ، قارمانشى.
ەي ىزگىلەر! ابىل اتا ۇرپاعى،
بۇل الەمدى قابىل جۇرتى قۇرتادى.
بىرلىك، بىرلىك، تەك ىزگى ءىس ۇرانىڭ،
تۇسىنبەيدى سوڭى قالاي جۇرت ءالى؟
"قارىنداس" دەپ تەك ىزگىنى تاڭداشى،
"ءدىنىم ءبىر" دەپ تەك ىزگىنى تالعاشى.
ۇران - بىرلىك! ءىس — ىزگىلىك! وي — ادال!
وسىلاردى قانات ەتە سامعاشى.
شىلدە — تامىز، 2005 ج.
You Might Also Like
-
ق.جۇبانوۆ اتىنداعى ءاوۋ كابدراكيموۆا ايىمگۋل كۋاندىكوۆنا
