ادەپتىلىك - تاربيە باستاۋى
ادەپتىلىك - تاربيە باستاۋى (پرەزەنتاسياسىمەن)
ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، قاراپايىمدىلىققا، كىشىپەيىلدىلىككە، ادەپتىلىككە، ءوز حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن ۇيرەنە وتىرىپ، جامان ادەتتەن اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قۇپياحات، الما اعاشى، اكت
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
پسيحولوگيالىق دايىندىق. قانە، بالالار ءبارىمىز ءبىر - بىرىمىزگە ساتتىلىك تىلەپ، ءار وقۋشى ءوزىنىڭ اتىنىڭ ءبىرىنشى ارپىنەن باستالاتىن بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەرىمىزدى ايتايىق.
ەندى بالالار، توپقا ءبولىنۋ ءۇشىن مىنا فيگۋرالاردى تاڭدايىق.
جارايسىڭدار بالالار، ەندى ورنالاسىپ بولساق تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
جوسپارى:
1. «ادەپتىلىك جەمىسى»
2. «بوشكەدەن شىققان باسقاتىرعىلار»
3. «سيقىرلى سوزدەر»
4. ەستە ساقتاۋ مينۋتى
5. ءسوزجۇمباق
ءمۇعالىم: بۇگىنگى زامان ادامى سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى بولىپ ءوسۋى كەرەك. ونىڭ ەڭ باستىسى - وقۋشىلار ءۇشىن ادەپتىلىك. ءبىز سىنىپقا كىرگەندە ادەپتىلىكتىڭ ءبىرىنشى ەرەجەسىن بايقاعان بولاتىنبىز. ول قانداي ەرەجە؟
- ءبىز ءبىر - بىرىمىزبەن امانداستىق.
- امانداسۋ – ءار حالىقتىڭ مادەنيەتىنىڭ العاشقى بەتاشارى.
اسەمپاز بولما ارنەگە،
ونەرپاز بولساڭ ارقالان.
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە،
كەتىگىن تاپ تا، بار قالان،- دەپ اباي اتامىز ايتقانداي كىشىگە مەيىرىمدى، دوسىڭا قايىرىمدى، ەڭبەكسۇيگىش، شىنشىل دا قامقور بولساڭ، وسە كەلە اتا - اناڭنىڭ، وتانىڭنىڭ ماقتانىشى بولاسىڭ.
ەندەشە مىنا تاقتادا «ادەپتىلىك جەمىسى»ىلىنگەن، المالاردا سۇراقتار جاسىرىلعان، سوعان جاۋاپ بەرەيىك.
I ءبولىم بوي سەرگىتۋ
1. دوسقا قالاي بولۋ كەرەك؟
2. ادەپتىلىكتى بىزگە كىم ۇيرەتەدى؟
3. ادەپتىلىك تۋرالى ماقال ايت؟
4. وزىڭە كورسەتىلگەن ىزەتكە، جاسالعان ءىلتيپاتقا، سىيعا نە ايتۋ كەرەك؟
5. ءۇزىلىس كەزىندە دالىزدە قالاي ءجۇرۋ كەرەك؟
6. كوپشىلىك ورىنداردا، كوشەدە، اۆتوبۋستا ءوز - ءوزىڭدى قالاي ۇستاۋ كەرەك؟
7. ادەپتى بالا قانداي بولۋ كەرەك؟
8. قوشتاسار ساتتە قانداي نيەت بىلدىرەسىڭ؟
9. ادەپسىز بالا قانداي بولادى؟
II ءبولىم «بوشكەدەن شىققان باسقاتىرعىلار»
توپ مۇشەلەرى قاپشىقتان نومىرلەرى بار شارلاردى الىپ شىعادى. ءمۇعالىم ءار بالاعا جالعاستىر ويىنىن تۇسىندىرەدى. ءوز ىشىندە تالقىلاعان سوڭ توپ باسشىلارى جاۋاپ بەرەدى.
1. ۇلكەندەردىڭ الدىنان – (كەسىپ وتۋگە بولمايدى.)
2. كىشكەنە بالانى - (جىلاتۋعا بولمايدى)
3. قۇستاردى – (اتۋعا بولمايدى.)
4. قىز بالانى – (سىيلاۋ كەرەك.)
5. ساباقتان - (كەشىگۋگە بولمايدى.)
6. دوسقا – (كومەكتەسۋ كەرەك)
7.
III ءبولىم «سيقىرلى سوزدەر»
ءمۇعالىم: كەز كەلگەن جاعدايدا اۋەلى بويىڭا اشۋ شاقىرماي، سابىرلى بولعان ءجون. قاتتى اشۋدى تاراتاتىن سيقىرلى سوزدەر بولادى ەكەن. ولاردىڭ قانداي سوزدەر ەكەنىن بەرىلگەن سيقىرلى كونۆەرتتەردەن بىلەمىز. كونۆەرتتە سيقىرلى سوزدەر جازىلعان. مىسالى كەشىرىڭىز، راحمەت ت. ب. سول سوزدەرگە ومىردەن كورىنىس كەلتىرۋ.
IV ەستە ساقتاۋ مينۋتى
مىنا ارىپتەردەن ادام بويىنداعى جاقسى جامان قاسيەتتەرگە بايلانىستى سوزدەردى تاۋىپ جاز.
لداا، قلااس، ءزومىىشل، كەتتەن، ءىتىتپارت، ءزىسپىترتا، ىتپىقۇ، زسىپىقۇ
جاۋاپتارى:
ادال، سالاق، ءوزىمشىل، تەنتەك، ءتارتىپتى، ءتارتىپسىز، ۇقىپتى، ۇقىپسىز
V ءسوزجۇمباق
مىنا ولەڭ شۋماقتارىنان «ف» ءارپىن سىزىپ تاستاپ وقىساڭ ەرمەك وتەتىلەۋوۆتىڭ «ادەپتىلىك الەمى» ولەڭىنىڭ شۋماقتارىن وقي الاسىڭدار.
ادەپتىلىك الەمى
قارسى ال ەرتە كۇن كوزىن،
توسەگىڭدى جينا ءوزىڭ.
اسىقپاي ءىش تاماقتى،
جالاما اياق - تاباقتى.
پىشاقتى ۇستا وڭ قولمەن،
شانىشقىنى سول قولمەن
ناندى ۇگىتپە، قادىرلە،
قابىعىمەن ءبارىن جە.
ساۋساعىڭدى سورماعىن،
سالدىر - سالاق بولماعىن
ادەت قىل بۇل ءىسىڭدى -
تازالاپ ءجۇر ءتىسىڭدى.
جارايسىڭدار بالالار ەندى ساباعىمىزدى قورىتىندىلاي كەلە «ادەپتىلىك» ەرەجەسىن قۇرايىق
ادەپتىلىك ەرەجەسى:
1. سالەمدەسۋ
2. ۇلكەندى سىيلاۋ، كىشىگە قامقور بولۋ
3. ۇلكەنگە جول بەرۋ، اۆتوبۋستا ورىن بەرۋ
4. تابيعاتتى ايالاۋ، قامقور بولۋ
قورىتىندىلاۋ
ءمۇعالىم:
قيپاقتايدى قيت ەتسە، اناڭ، اكەڭ
قايتسەم عانا وسىنى ادام ەتەم
باسقالاردىڭ وسىنداي بالالارى
تاپ وسىنداي جاڭعالاق بولار ما ەكەن؟- دەپ م. الىمبايەۆ اعامىز ايتقانداي، اتا - انامىزدى رەنجىتپەي ادەپتى بالا بولايىق.
وسىمەن تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى. نازار قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت. ساۋ بولىڭىزدار.
ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، قاراپايىمدىلىققا، كىشىپەيىلدىلىككە، ادەپتىلىككە، ءوز حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن ۇيرەنە وتىرىپ، جامان ادەتتەن اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قۇپياحات، الما اعاشى، اكت
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
پسيحولوگيالىق دايىندىق. قانە، بالالار ءبارىمىز ءبىر - بىرىمىزگە ساتتىلىك تىلەپ، ءار وقۋشى ءوزىنىڭ اتىنىڭ ءبىرىنشى ارپىنەن باستالاتىن بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەرىمىزدى ايتايىق.
ەندى بالالار، توپقا ءبولىنۋ ءۇشىن مىنا فيگۋرالاردى تاڭدايىق.
جارايسىڭدار بالالار، ەندى ورنالاسىپ بولساق تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
جوسپارى:
1. «ادەپتىلىك جەمىسى»
2. «بوشكەدەن شىققان باسقاتىرعىلار»
3. «سيقىرلى سوزدەر»
4. ەستە ساقتاۋ مينۋتى
5. ءسوزجۇمباق
ءمۇعالىم: بۇگىنگى زامان ادامى سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى بولىپ ءوسۋى كەرەك. ونىڭ ەڭ باستىسى - وقۋشىلار ءۇشىن ادەپتىلىك. ءبىز سىنىپقا كىرگەندە ادەپتىلىكتىڭ ءبىرىنشى ەرەجەسىن بايقاعان بولاتىنبىز. ول قانداي ەرەجە؟
- ءبىز ءبىر - بىرىمىزبەن امانداستىق.
- امانداسۋ – ءار حالىقتىڭ مادەنيەتىنىڭ العاشقى بەتاشارى.
اسەمپاز بولما ارنەگە،
ونەرپاز بولساڭ ارقالان.
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە،
كەتىگىن تاپ تا، بار قالان،- دەپ اباي اتامىز ايتقانداي كىشىگە مەيىرىمدى، دوسىڭا قايىرىمدى، ەڭبەكسۇيگىش، شىنشىل دا قامقور بولساڭ، وسە كەلە اتا - اناڭنىڭ، وتانىڭنىڭ ماقتانىشى بولاسىڭ.
ەندەشە مىنا تاقتادا «ادەپتىلىك جەمىسى»ىلىنگەن، المالاردا سۇراقتار جاسىرىلعان، سوعان جاۋاپ بەرەيىك.
I ءبولىم بوي سەرگىتۋ
1. دوسقا قالاي بولۋ كەرەك؟
2. ادەپتىلىكتى بىزگە كىم ۇيرەتەدى؟
3. ادەپتىلىك تۋرالى ماقال ايت؟
4. وزىڭە كورسەتىلگەن ىزەتكە، جاسالعان ءىلتيپاتقا، سىيعا نە ايتۋ كەرەك؟
5. ءۇزىلىس كەزىندە دالىزدە قالاي ءجۇرۋ كەرەك؟
6. كوپشىلىك ورىنداردا، كوشەدە، اۆتوبۋستا ءوز - ءوزىڭدى قالاي ۇستاۋ كەرەك؟
7. ادەپتى بالا قانداي بولۋ كەرەك؟
8. قوشتاسار ساتتە قانداي نيەت بىلدىرەسىڭ؟
9. ادەپسىز بالا قانداي بولادى؟
II ءبولىم «بوشكەدەن شىققان باسقاتىرعىلار»
توپ مۇشەلەرى قاپشىقتان نومىرلەرى بار شارلاردى الىپ شىعادى. ءمۇعالىم ءار بالاعا جالعاستىر ويىنىن تۇسىندىرەدى. ءوز ىشىندە تالقىلاعان سوڭ توپ باسشىلارى جاۋاپ بەرەدى.
1. ۇلكەندەردىڭ الدىنان – (كەسىپ وتۋگە بولمايدى.)
2. كىشكەنە بالانى - (جىلاتۋعا بولمايدى)
3. قۇستاردى – (اتۋعا بولمايدى.)
4. قىز بالانى – (سىيلاۋ كەرەك.)
5. ساباقتان - (كەشىگۋگە بولمايدى.)
6. دوسقا – (كومەكتەسۋ كەرەك)
7.
III ءبولىم «سيقىرلى سوزدەر»
ءمۇعالىم: كەز كەلگەن جاعدايدا اۋەلى بويىڭا اشۋ شاقىرماي، سابىرلى بولعان ءجون. قاتتى اشۋدى تاراتاتىن سيقىرلى سوزدەر بولادى ەكەن. ولاردىڭ قانداي سوزدەر ەكەنىن بەرىلگەن سيقىرلى كونۆەرتتەردەن بىلەمىز. كونۆەرتتە سيقىرلى سوزدەر جازىلعان. مىسالى كەشىرىڭىز، راحمەت ت. ب. سول سوزدەرگە ومىردەن كورىنىس كەلتىرۋ.
IV ەستە ساقتاۋ مينۋتى
مىنا ارىپتەردەن ادام بويىنداعى جاقسى جامان قاسيەتتەرگە بايلانىستى سوزدەردى تاۋىپ جاز.
لداا، قلااس، ءزومىىشل، كەتتەن، ءىتىتپارت، ءزىسپىترتا، ىتپىقۇ، زسىپىقۇ
جاۋاپتارى:
ادال، سالاق، ءوزىمشىل، تەنتەك، ءتارتىپتى، ءتارتىپسىز، ۇقىپتى، ۇقىپسىز
V ءسوزجۇمباق
مىنا ولەڭ شۋماقتارىنان «ف» ءارپىن سىزىپ تاستاپ وقىساڭ ەرمەك وتەتىلەۋوۆتىڭ «ادەپتىلىك الەمى» ولەڭىنىڭ شۋماقتارىن وقي الاسىڭدار.
ادەپتىلىك الەمى
قارسى ال ەرتە كۇن كوزىن،
توسەگىڭدى جينا ءوزىڭ.
اسىقپاي ءىش تاماقتى،
جالاما اياق - تاباقتى.
پىشاقتى ۇستا وڭ قولمەن،
شانىشقىنى سول قولمەن
ناندى ۇگىتپە، قادىرلە،
قابىعىمەن ءبارىن جە.
ساۋساعىڭدى سورماعىن،
سالدىر - سالاق بولماعىن
ادەت قىل بۇل ءىسىڭدى -
تازالاپ ءجۇر ءتىسىڭدى.
جارايسىڭدار بالالار ەندى ساباعىمىزدى قورىتىندىلاي كەلە «ادەپتىلىك» ەرەجەسىن قۇرايىق
ادەپتىلىك ەرەجەسى:
1. سالەمدەسۋ
2. ۇلكەندى سىيلاۋ، كىشىگە قامقور بولۋ
3. ۇلكەنگە جول بەرۋ، اۆتوبۋستا ورىن بەرۋ
4. تابيعاتتى ايالاۋ، قامقور بولۋ
قورىتىندىلاۋ
ءمۇعالىم:
قيپاقتايدى قيت ەتسە، اناڭ، اكەڭ
قايتسەم عانا وسىنى ادام ەتەم
باسقالاردىڭ وسىنداي بالالارى
تاپ وسىنداي جاڭعالاق بولار ما ەكەن؟- دەپ م. الىمبايەۆ اعامىز ايتقانداي، اتا - انامىزدى رەنجىتپەي ادەپتى بالا بولايىق.
وسىمەن تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى. نازار قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت. ساۋ بولىڭىزدار.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: « جۇلدىزدى ءسات» اتتى ينتەللەكتۋالدى ويىنى. (پرەزەنتاسياسىمەن)
