افريكا وزەندەرى مەن كولدەرى
ورال قالاسى، № 34 مەكتەپ – گيمنازياسىنىڭ
گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ورازگۇل ناعىمعالي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: افريكا وزەندەرى مەن كولدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك:
وقۋشىلارعا جەر شارىنداعى ەڭ قۇرعاق ماتەريك تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ىشكى سۋلارى تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ.
ءا) تاربيەلىك:
وقۋشىلاردى وتانسۇيگىشتىككە، ەڭبەكقورلىققا، جەر بەتىندەگى سۋ كوزدەرىن قورعاۋعا، ءتيىمدى پايدالانۋعا تاربيەلەۋ.
ب) دامىتۋشىلىق:
وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ، كارتامەن جۇمىس جاساۋ شەبەرلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دۇنيەجۇزىنىڭ فيزيكالىق كارتاسى، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءپان ارالىق بايلانىسى: گەوگرافيا، ەكولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
III. جاڭا ساباق
IV. داپتەرمەن جۇمىس
V. كارتامەن جۇمىس
VI. بەكىتۋ
VII. قورىتىندى.
I. ۇيىمداستىرۋ
1. وقۋشىلارمەن امانداسىپ
2. سىنىپتى تۇگەندەۋ
3. وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
1. اۋىزشا اڭگىمەلەۋ.
2. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
شەتكى نۇكتەلەرىن تاپ:
مىنا عالىمدار قاي جىلدارى ماتەريكتى زەرتتەگەن سايكەستەندىر:
سۋرەت 1840 - 1870
سۋرەت 1876 - 1896
سۋرەت 1497 - 1498
«سۇراق مەنەن – جاۋاپ سىزدەن»
1. افريكا ماتەريگىنىڭ اۋداندارى مەن قوسا ەسەپتەگەندەگى اۋدانى؟
2. ماتەريكتىڭ بيىك نۇكتەسىن اتاڭىز؟
3. ماتەريكتىڭ ءىرى ارالى جانە استاناسى؟
4. افريكانىڭ شىعىسىنداعى ءىرى ارال؟
5. سۋبتروپيكتىك ىلعالدى كليمات دەگەنىمىز؟
III. جاڭا ساباق
افريكاداعى وزەندەر جۇيەسىنىڭ نەعۇرلىم ءجيى تارالعان جەرى – ەكۆاتور ماڭى مەن ماتەريكتىڭ وڭتۇستىك - شىعىس بولىگى. ءشولدى ايماقتاردا وزەندەر وتە از. كەرسىنشە كەۋىپ قالعان ارنالار – ۋادتەر كوپ كەزدەسەدى.
كونگو – افريكانىڭ ەڭ مول سۋلى وزەنى، سۋ جيناۋ الابى مەن سۋىنىڭ مولدىلىعى جاعىنان دۇنيەجۇزىندە امازونكادان كەيىنگى ەكىنشى ورىن الادى. جوعارعى اعىسى (كيسانگاني قالاسىنان جوعارى) لۋالابا دەپ اتالادى. ەكۆاتور سىزىعىن ەكى رەت كەسىپ وتەتىن جالعىز ءىرى وزەن. سالالارى: ريدولفا تانگانيكا
سۋ الابىنىڭ اۋدانى — 4 014 500[1] كم². كونگو ۇزىندىعى — چامبەزي باستاۋىنان باستاپ 4700 كم، لۋالابا باستاۋىنان باستاپ 4374 كم قۇرايدى. لۋالابا كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىك شىعىسىنان باستاۋ الادى.
نيگەر (Nءىger) – باتىس افريكاداعى وزەن؛ الابى مەن ۇزىندىعى جونىنەن كونگو مەن نىلدەن كەيىن ءۇشىنشى ورىندا. گۆينەيا، مالي، نيگەر، نيگەريا مەملەكەتتەرىنىڭ اۋماعى ارقىلى اعىپ وتەدى. ۇزىنداعى 4160 كم، الابىنىڭ اۋماعى 2، 1 ملن. كم². جىلدىق ورتاشا سۋ اعىمى 12000 م3/س. سولتۇستىك گۆينەيا قىراتىنان باستالىپ، اتلانت مۇحيتىنداعى گۆينەيا شىعاناعىنا اتىراۋ جاساپ قۇيادى. باستى سالالارى: باني (وڭ)، سوكوتو، كادۋنا جانە بەنۋە (سول). جوعارى جانە تومەنگى اعىسى تۇسىندا جاۋىن - شاشىن مول، ورتا اعىسى كليماتى قۇرعاق ايماقتا. وزەندە كايندجي سەس - ءى مەن بوگەن سالىنعان. جەكە بولىكتەرىندە كەمە جۇزەدى. بالىق اۋلانادى. ساحارامەن ىرگەلەس وڭىردە كەڭ كولەمدە جەر سۋارۋعا پايدالانىلادى.
زامبەزي - وڭتۇستىك افريكاداعى وزەن. ۇزىندىعى 2660 كم، سۋ جينالاتىن الابى 1330 مىڭ كم². باستاۋىن كونگو - زامبەزي ۇستىرتىنەن، 1100 م بيىكتىكتەن الادى. ءۇندى مۇحيتىنىڭ موزامبيك بۇعازىناقۇيادى. باستاۋىنان ۆيكتوريا سارقىراماسىنا دەيىن 1200 كم بويى باروتسە جازىعىن بويلاپ اعادى. لۋانگينگا سالاسىنىڭ قۇيىلىسىنان تومەن قاراي كوپتەگەن سارقىرامالار مەن شوڭعالدار كەزدەسەدى.
ەڭ ءىرىسى – دۇنيە جۇزىندەگى اسا ءىرى سارقىرامالاردىڭ ءبىرى ۆيكتوريا. تومەنگى اعىسىندا اڭعارى مەن ارناسى بارىنشا كەڭەيەدى (ارنانىڭ ەنى 5 – 8 كم - گە دەيىن). شيرە وزەنىنە قوسىلعاننان كەيىن موزامبيك ويپاتىن باسىپ اعادى دا، قۇيىلىسىندا اۋماعى 8، 0 مىڭ كم² بولاتىن اتىراۋ تۇزەدى.
نەگىزىنەن، جاڭبىر سۋىمەن مولىعادى. جازدا تاسيدى. قىس ايلارىندا سۋ دەڭگەيى كۇرت تومەندەيدى. جىلدىق ورتاشا سۋ اعىنى 16000 م3/س. ەڭ ءىرى سالالارى كافۋە مەن لۋانگۆا. زامبەزي الابىنا نياسا كولى دە كىرەدى.
IV. داپتەرمەن جۇمىس
وزەندەرى: ءنىل، كونگو، زامبەزي، نيگەريا.
كولدەرى: تانا، چاد، تانگانيكا
V. كارتامەن جۇمىس
اتالعان سۋ جۇيەلەرىن كارتادان كورسەتۋ.
VI. بەكىتۋ
اتاۋى -------كول --------وزەن ء----------شول -----------تۇبەك
ساحارا
زامبەزي
چاد
ناميب
سومالي
ءنىل
كالاحاري
ءسوزجۇمباقتى شەشۋ.
قورىتىندى.
ۆەنن دياگرامماسى.
تابيعات اسەمدىكتىڭ توركىنىسىڭ،
ءان سالامىز ءبىر سەنىڭ كوركىڭ ءۇشىن.
جان - جانۋار تابىنىپ ءبىر وزىڭە،
سەنەن اسىپ تۇرعانداي بار تىنىسىن
ۇيگە تاپسىرما: §48 (180 - 183 بەتتەر)، كەسكىن كارتاعا افريكا ىشكى سۋلارىن ءتۇسىرۋ.
باعالاۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ورازگۇل ناعىمعالي قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: افريكا وزەندەرى مەن كولدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك:
وقۋشىلارعا جەر شارىنداعى ەڭ قۇرعاق ماتەريك تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، ىشكى سۋلارى تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ.
ءا) تاربيەلىك:
وقۋشىلاردى وتانسۇيگىشتىككە، ەڭبەكقورلىققا، جەر بەتىندەگى سۋ كوزدەرىن قورعاۋعا، ءتيىمدى پايدالانۋعا تاربيەلەۋ.
ب) دامىتۋشىلىق:
وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ، كارتامەن جۇمىس جاساۋ شەبەرلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دۇنيەجۇزىنىڭ فيزيكالىق كارتاسى، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ ءپان ارالىق بايلانىسى: گەوگرافيا، ەكولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
III. جاڭا ساباق
IV. داپتەرمەن جۇمىس
V. كارتامەن جۇمىس
VI. بەكىتۋ
VII. قورىتىندى.
I. ۇيىمداستىرۋ
1. وقۋشىلارمەن امانداسىپ
2. سىنىپتى تۇگەندەۋ
3. وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
1. اۋىزشا اڭگىمەلەۋ.
2. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
شەتكى نۇكتەلەرىن تاپ:
مىنا عالىمدار قاي جىلدارى ماتەريكتى زەرتتەگەن سايكەستەندىر:
سۋرەت 1840 - 1870
سۋرەت 1876 - 1896
سۋرەت 1497 - 1498
«سۇراق مەنەن – جاۋاپ سىزدەن»
1. افريكا ماتەريگىنىڭ اۋداندارى مەن قوسا ەسەپتەگەندەگى اۋدانى؟
2. ماتەريكتىڭ بيىك نۇكتەسىن اتاڭىز؟
3. ماتەريكتىڭ ءىرى ارالى جانە استاناسى؟
4. افريكانىڭ شىعىسىنداعى ءىرى ارال؟
5. سۋبتروپيكتىك ىلعالدى كليمات دەگەنىمىز؟
III. جاڭا ساباق
افريكاداعى وزەندەر جۇيەسىنىڭ نەعۇرلىم ءجيى تارالعان جەرى – ەكۆاتور ماڭى مەن ماتەريكتىڭ وڭتۇستىك - شىعىس بولىگى. ءشولدى ايماقتاردا وزەندەر وتە از. كەرسىنشە كەۋىپ قالعان ارنالار – ۋادتەر كوپ كەزدەسەدى.
كونگو – افريكانىڭ ەڭ مول سۋلى وزەنى، سۋ جيناۋ الابى مەن سۋىنىڭ مولدىلىعى جاعىنان دۇنيەجۇزىندە امازونكادان كەيىنگى ەكىنشى ورىن الادى. جوعارعى اعىسى (كيسانگاني قالاسىنان جوعارى) لۋالابا دەپ اتالادى. ەكۆاتور سىزىعىن ەكى رەت كەسىپ وتەتىن جالعىز ءىرى وزەن. سالالارى: ريدولفا تانگانيكا
سۋ الابىنىڭ اۋدانى — 4 014 500[1] كم². كونگو ۇزىندىعى — چامبەزي باستاۋىنان باستاپ 4700 كم، لۋالابا باستاۋىنان باستاپ 4374 كم قۇرايدى. لۋالابا كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىك شىعىسىنان باستاۋ الادى.
نيگەر (Nءىger) – باتىس افريكاداعى وزەن؛ الابى مەن ۇزىندىعى جونىنەن كونگو مەن نىلدەن كەيىن ءۇشىنشى ورىندا. گۆينەيا، مالي، نيگەر، نيگەريا مەملەكەتتەرىنىڭ اۋماعى ارقىلى اعىپ وتەدى. ۇزىنداعى 4160 كم، الابىنىڭ اۋماعى 2، 1 ملن. كم². جىلدىق ورتاشا سۋ اعىمى 12000 م3/س. سولتۇستىك گۆينەيا قىراتىنان باستالىپ، اتلانت مۇحيتىنداعى گۆينەيا شىعاناعىنا اتىراۋ جاساپ قۇيادى. باستى سالالارى: باني (وڭ)، سوكوتو، كادۋنا جانە بەنۋە (سول). جوعارى جانە تومەنگى اعىسى تۇسىندا جاۋىن - شاشىن مول، ورتا اعىسى كليماتى قۇرعاق ايماقتا. وزەندە كايندجي سەس - ءى مەن بوگەن سالىنعان. جەكە بولىكتەرىندە كەمە جۇزەدى. بالىق اۋلانادى. ساحارامەن ىرگەلەس وڭىردە كەڭ كولەمدە جەر سۋارۋعا پايدالانىلادى.
زامبەزي - وڭتۇستىك افريكاداعى وزەن. ۇزىندىعى 2660 كم، سۋ جينالاتىن الابى 1330 مىڭ كم². باستاۋىن كونگو - زامبەزي ۇستىرتىنەن، 1100 م بيىكتىكتەن الادى. ءۇندى مۇحيتىنىڭ موزامبيك بۇعازىناقۇيادى. باستاۋىنان ۆيكتوريا سارقىراماسىنا دەيىن 1200 كم بويى باروتسە جازىعىن بويلاپ اعادى. لۋانگينگا سالاسىنىڭ قۇيىلىسىنان تومەن قاراي كوپتەگەن سارقىرامالار مەن شوڭعالدار كەزدەسەدى.
ەڭ ءىرىسى – دۇنيە جۇزىندەگى اسا ءىرى سارقىرامالاردىڭ ءبىرى ۆيكتوريا. تومەنگى اعىسىندا اڭعارى مەن ارناسى بارىنشا كەڭەيەدى (ارنانىڭ ەنى 5 – 8 كم - گە دەيىن). شيرە وزەنىنە قوسىلعاننان كەيىن موزامبيك ويپاتىن باسىپ اعادى دا، قۇيىلىسىندا اۋماعى 8، 0 مىڭ كم² بولاتىن اتىراۋ تۇزەدى.
نەگىزىنەن، جاڭبىر سۋىمەن مولىعادى. جازدا تاسيدى. قىس ايلارىندا سۋ دەڭگەيى كۇرت تومەندەيدى. جىلدىق ورتاشا سۋ اعىنى 16000 م3/س. ەڭ ءىرى سالالارى كافۋە مەن لۋانگۆا. زامبەزي الابىنا نياسا كولى دە كىرەدى.
IV. داپتەرمەن جۇمىس
وزەندەرى: ءنىل، كونگو، زامبەزي، نيگەريا.
كولدەرى: تانا، چاد، تانگانيكا
V. كارتامەن جۇمىس
اتالعان سۋ جۇيەلەرىن كارتادان كورسەتۋ.
VI. بەكىتۋ
اتاۋى -------كول --------وزەن ء----------شول -----------تۇبەك
ساحارا
زامبەزي
چاد
ناميب
سومالي
ءنىل
كالاحاري
ءسوزجۇمباقتى شەشۋ.
قورىتىندى.
ۆەنن دياگرامماسى.
تابيعات اسەمدىكتىڭ توركىنىسىڭ،
ءان سالامىز ءبىر سەنىڭ كوركىڭ ءۇشىن.
جان - جانۋار تابىنىپ ءبىر وزىڭە،
سەنەن اسىپ تۇرعانداي بار تىنىسىن
ۇيگە تاپسىرما: §48 (180 - 183 بەتتەر)، كەسكىن كارتاعا افريكا ىشكى سۋلارىن ءتۇسىرۋ.
باعالاۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
