اعاشتار الەمىندە
اعاشتار الەمىندە
ساباقتىڭ ماقساتى: ءى. جانسۇگىروۆ اتامىزدىڭ «قوڭىرقاي كۇز بولىپتى، قۋارىپ جاپىراق ءتۇسىپتى...» ولەڭ شۋماعىن ەسكە الا وتىرىپ بالالاردى باقشامىزدا، قالامىزدا وسەتىن اعاشتار اتىن بىلۋگە بۇتاقتارى مەن جاپىراقتارىن دىڭىنە قاراي تانۋعا ۇيرەتۋ. كۇز ەرەكشەلىكتەرىن اڭعارا وتىرىپ، تابيعات بايلىعىن قورعاۋعا، ونى ايالاي ءبىلۋ داعدىسىن دامىتۋ. كۇزدەگى قۇرت - قۇمىرسقا ومىرىندە بىرتە - بىرتە بولاتىن وزگەرىستەر جايلى ۇعىمدارىن مولايتۋ. ءوز وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: باقشا اينالاسى تۋرالى كارتا، اعاشتار سۋرەتتەرى، گەرباريلەر، تەحنيكالىق قۇرالدار، قىستايتىن قۇستار سۋرەتتەرى، جىلجىمالى پاپكىلەر.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
تاربيەشى: بالالار، ءبىز وقۋ ءىس – ارەكەتىن باستاماس بۇرىن تىلىمىزگە، قولىمىزعا جاتتىعۋلار جاساپ الايىق.
«كوڭىلدى ءتىل ەرتەگىسى»
«كىم ءبىرىنشى» (ساۋساققا) (ءتىل، قول جاتتىعۋلارى)
اينالا سارى كيىندى،
قۇستار جىلى جاققا ۇشادى.
كۇن بۇلتتانىپ ىزعارلانادى،
بۇل قاي كەزدە بولادى؟
بالالار: بۇل كۇز مەزگىلىندە بولادى.
تاربيەشى: - بالالار جىلدىڭ نەشە مەزگىلى بار؟
- جىلدىڭ ءتورت مەزگىلى بار: كوكتەم، جاز، كۇز، قىس.
تاربيەشى: كۇز مەزگىلىنىڭ نەشە ايى بار؟
سانجار: كۇزدىڭ ءۇش ايى بار (قىركۇيەك، قازان، قاراشا).
تاربيەشى: كۇزدىڭ ەرەكشەلىگىن كىم ايتادى؟
گۇلناز: كۇن سۋىتادى، جىلى كيىنەمىز، قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى، كوكونىس، جەمىستەر، داقىلداردى جيناپ الامىز.
تاربيەشى: كىم كۇز تۋرالى تاقپاق ايتادى؟
سالتانات: التىن سارى، قىزىل كوك،
الۋان – الۋان جاپىراق.
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى اپىراپ.
بالابي: كوكتەمدە ەگىن ەگەتىن،
كۇزدە جيىپ بەرەتىن.
ءبىزدىڭ دالا باي دالا،
التىن استىق اينالا.
تاربيەشى: قۇستار ءبىزدىڭ كىمىمىز؟
بالالار: قۇستار - دوستار، ولار باقشانى قۇرت – قۇمىرسقالاردان قورعايدى، تابيعاتتى قورعايدى.
تاربيەشى: قىستايتىن قۇستاردى كىم بىلەدى؟
بالالار: ساۋىسقان، تورعاي، سۋىقتورعاي، كەپتەر.
الۋا: قايتقان قۇستى كوردىڭ بە؟
قايتپاي ۇشقان اۋەلەپ.
كۇتكەن كۇزىم كەلدىڭ بە؟
سىڭسىپ باعىڭ ماۋەلەپ.
ساۋلە: جىلى جاققا ۇشپايتىن،
ءبىزدىڭ جاقتا قىستايتىن.
قۇستار جۇرسە جۋىقتا،
جەم شاشۋدى ۇمىتپا.
تاربيەشى: قۇستار تۋرالى كىم ماقال – ماتەل بىلەدى؟
سانجار: قۇسقا اياز قاتەر ەمەس، اشتىق قاتەر.
قۇستار كوپ بولسا، زيانكەس جاندىكتەر از بولادى.
جۇمباق:
كوكتەمدە كەلىپ، كۇزدە كەتەدى،
جازداي باۋدا اندەتەدى.
(قۇستار)
تاربيەشى: قازان ايىندا قانداي مەرەكە بولادى؟
بالەركە: 25 قازان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك العان مەرەكەسى.
يۋسۋپ: ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇرامىز.
تاقپاق: «وتان».
نۇريسلام: №13 «بوبەك» بالاباقشاسىنا كەلىپ ءجۇرمىز.
تاربيەشى: باقشامىز قاي كوشەدە ورنالاسقان؟
دارينا: ناعىم قوبلاندين كوشەسىندە ورنالاسقان.
تاربيەشى: بالالار، بۇگىن وقۋ ءىس - ارەكەتىندە ءى. جانسۇگىروۆ اتامىز ايتقانداي كۇز بولىپتى، قۋراپ جاپىراق سالىپتى اتتى ەكولوگيالىق ساباعىمىزدى باستايمىز. قوناقتارعا وسى بالاباقشا اينالاسىنداعى وسەتىن اعاشتارىمىزدى تانىستىرامىز. باقشامىزعا كىرەر قاقپا الدىندا وڭ جاعىندا قانداي اعاش ءوسىپ تۇر؟ بالاباقشامىزدىڭ ەمبلەماسى تۇر.
سابرينا: قاراعاش، سيرەن اعاشتارى ءوسىپ تۇر.
تاربيەشى: ال كەلەسى سول جاق قاپتالىندا نە تۇر؟
بالالار: گۇلدەر ءوسىپ تۇر، سيرەن اعاشتارى جانە بالالار سۋرەتى تۇر.
تاربيەشى: ارجاقتارىندا كوبىسى قاراعاشتار مەن شىرماۋىقتار ءوسىپ تۇر. دۇرىس، بالالار، باقشانىڭ ءبىر جاعىمەن تانىسىپ بولدىق، ەندى وڭ جاق قاپتالىندا بالالار سەرۋەنگە شىققاندا دەمالاتىن ورىن بار. ەڭ ۇلكەن اعاشتى كىم ايتادى؟
دياس: تەرەك، قارااعاش، بۇتالار.
تاربيەشى: باقشاعا كىرەر كەزدەگى گۇلزاردا قانداي گۇل بار؟
بالالار: «كان، پيون» گۇل ءوسىپ تۇر.
تاربيەشى: تەرەزەگە جاپسارلاس وسكەن گۇل قانداي؟
بالالار: شىرماۋىق گۇلدەر. بايشەشەك قوڭىراۋگۇل، ءىنجۋ گۇلدەر.
تاربيەشى: وتە جاقسى بالالار. باقشامىزداعى وسەتىن اعاشتاردى، گۇلدەردى جاقسى بىلەدى ەكەنسىڭدەر. نەگە وسى كارتادا ءتۇرلى بوياۋمەن بويالعان؟
بالالار: ويتكەنى كۇز مەزگىلى. جاپىراقتار سارعايعان.
سەرگىتۋ ءساتى:
بويدى بۇكپەي تىك ۇستا،
ەركىن تۇرىپ تىنىستا.
جاي وڭ قولدى وڭ جاققا،
جاي سول قولدى سول جاققا.
ەكى قولدى بەلگە ۇستا.
العا قاراي ءبىر ادىم،
ارتقا قاراي ءبىر ادىم.
قوس اياقتاپ توپ – توپ،
الاقاندى سوق – سوق.
ەندى ماعان وسى اقتوبە قالاسىندا وسەتىن اعاشتاردىڭ اتتارىن كىم ايتادى؟
ديداكتيكالىق ويىن: «سيقىرلى شام ارقىلى سۋرەتكە قاراپ، اتىن تاپ».
گۇلسايا: كوشە بويى ارالاس،
قاپتاپ وسكەن قارااعاش.
جەمىسى جوق بولسا دا،
ساياسى كوپ دارا اعاش.
تاربيەشى: قارااعاشتىڭ بەينەسى تۋرالى ايتا عوي.
اديل: دەنەسى قارا، بۇتاقتارى جايىلىپ وسەدى.
تاربيەشى: كوك تەرەكتى كىم تاۋىپ كورسەتەدى؟
رابيا: ايازدارعا توڭبايدى،
اپتاپتارعا ءوزىن شىڭدايدى.
تۇرىپ جەلدىڭ وتىنە،
يىلسەدە سىنبايدى.
تاربيەشى: كوك تەرەك قالاي وسەدى؟
بەكنۇر: كوك تەرەك جۋان، ۇزىن، تىكە، قابىعى كوكشىل.
تاربيەشى: ەمەن اعاشىن كىم كورسەتەدى؟
ايگەرىم: ەگىستىكتى كولەمدى،
قورشاي ەكتىك ەمەندى.
ەسكەن جەلدى ەگىندى،
قورعاپ تۇرار ول ەندى.
ەمەن اعاشى سۇرعۇلت قارا، جاپىراقتارى ويۋعا ۇقسايدى، كولەڭكەسى ۇلكەن.
تاربيەشى: شىرشا اعاشىن كىم تاۋىپ كورسەتەدى؟
الۋا: جاسىل قىستا جازدا دا،
ءبىز قارايمىز ءماز بولا.
ينەلەرى سونداي كوپ،
جاڭعاقتارى از عانا.
تاربيەشى: وسى اعاشتار تۋرالى كىم ماقال – ماتەلدەر بىلەدى؟
بالالار:
اتاڭنان مال قالعانشا، تال قالسىن.
اعاش ەكسەڭ ايالاپ، باسىڭدا بولار سايا ب ا ق.
ءبىر اعاش كەسسەڭ، ون اعاش وتىرعىز.
ديداكتيكالىق ويىن: «قاي اعاشتىڭ جاپىراعى؟»
تريزدىك ادىسپەن: «تورعاي قوندى اعاشقا».
ۇرلەۋ ءادىسى جانە ساۋساقپەن سالۋ جولدارىمەن بەينەلەۋ.
ەكولوگيا تاقپاعىن ايتىپ ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
تابيعاتتى سۇيىڭدەر،
ءسۇيۋ ءۇشىن بىلىڭدەر.
قامقورلىق جاساۋ جولىندا،
جان تانىمەن كۇيىڭدەر.
وقۋ ءىس – ارەكەتىنە جاقسى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءى. جانسۇگىروۆ اتامىزدىڭ «قوڭىرقاي كۇز بولىپتى، قۋارىپ جاپىراق ءتۇسىپتى...» ولەڭ شۋماعىن ەسكە الا وتىرىپ بالالاردى باقشامىزدا، قالامىزدا وسەتىن اعاشتار اتىن بىلۋگە بۇتاقتارى مەن جاپىراقتارىن دىڭىنە قاراي تانۋعا ۇيرەتۋ. كۇز ەرەكشەلىكتەرىن اڭعارا وتىرىپ، تابيعات بايلىعىن قورعاۋعا، ونى ايالاي ءبىلۋ داعدىسىن دامىتۋ. كۇزدەگى قۇرت - قۇمىرسقا ومىرىندە بىرتە - بىرتە بولاتىن وزگەرىستەر جايلى ۇعىمدارىن مولايتۋ. ءوز وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: باقشا اينالاسى تۋرالى كارتا، اعاشتار سۋرەتتەرى، گەرباريلەر، تەحنيكالىق قۇرالدار، قىستايتىن قۇستار سۋرەتتەرى، جىلجىمالى پاپكىلەر.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
تاربيەشى: بالالار، ءبىز وقۋ ءىس – ارەكەتىن باستاماس بۇرىن تىلىمىزگە، قولىمىزعا جاتتىعۋلار جاساپ الايىق.
«كوڭىلدى ءتىل ەرتەگىسى»
«كىم ءبىرىنشى» (ساۋساققا) (ءتىل، قول جاتتىعۋلارى)
اينالا سارى كيىندى،
قۇستار جىلى جاققا ۇشادى.
كۇن بۇلتتانىپ ىزعارلانادى،
بۇل قاي كەزدە بولادى؟
بالالار: بۇل كۇز مەزگىلىندە بولادى.
تاربيەشى: - بالالار جىلدىڭ نەشە مەزگىلى بار؟
- جىلدىڭ ءتورت مەزگىلى بار: كوكتەم، جاز، كۇز، قىس.
تاربيەشى: كۇز مەزگىلىنىڭ نەشە ايى بار؟
سانجار: كۇزدىڭ ءۇش ايى بار (قىركۇيەك، قازان، قاراشا).
تاربيەشى: كۇزدىڭ ەرەكشەلىگىن كىم ايتادى؟
گۇلناز: كۇن سۋىتادى، جىلى كيىنەمىز، قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى، كوكونىس، جەمىستەر، داقىلداردى جيناپ الامىز.
تاربيەشى: كىم كۇز تۋرالى تاقپاق ايتادى؟
سالتانات: التىن سارى، قىزىل كوك،
الۋان – الۋان جاپىراق.
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى اپىراپ.
بالابي: كوكتەمدە ەگىن ەگەتىن،
كۇزدە جيىپ بەرەتىن.
ءبىزدىڭ دالا باي دالا،
التىن استىق اينالا.
تاربيەشى: قۇستار ءبىزدىڭ كىمىمىز؟
بالالار: قۇستار - دوستار، ولار باقشانى قۇرت – قۇمىرسقالاردان قورعايدى، تابيعاتتى قورعايدى.
تاربيەشى: قىستايتىن قۇستاردى كىم بىلەدى؟
بالالار: ساۋىسقان، تورعاي، سۋىقتورعاي، كەپتەر.
الۋا: قايتقان قۇستى كوردىڭ بە؟
قايتپاي ۇشقان اۋەلەپ.
كۇتكەن كۇزىم كەلدىڭ بە؟
سىڭسىپ باعىڭ ماۋەلەپ.
ساۋلە: جىلى جاققا ۇشپايتىن،
ءبىزدىڭ جاقتا قىستايتىن.
قۇستار جۇرسە جۋىقتا،
جەم شاشۋدى ۇمىتپا.
تاربيەشى: قۇستار تۋرالى كىم ماقال – ماتەل بىلەدى؟
سانجار: قۇسقا اياز قاتەر ەمەس، اشتىق قاتەر.
قۇستار كوپ بولسا، زيانكەس جاندىكتەر از بولادى.
جۇمباق:
كوكتەمدە كەلىپ، كۇزدە كەتەدى،
جازداي باۋدا اندەتەدى.
(قۇستار)
تاربيەشى: قازان ايىندا قانداي مەرەكە بولادى؟
بالەركە: 25 قازان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك العان مەرەكەسى.
يۋسۋپ: ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇرامىز.
تاقپاق: «وتان».
نۇريسلام: №13 «بوبەك» بالاباقشاسىنا كەلىپ ءجۇرمىز.
تاربيەشى: باقشامىز قاي كوشەدە ورنالاسقان؟
دارينا: ناعىم قوبلاندين كوشەسىندە ورنالاسقان.
تاربيەشى: بالالار، بۇگىن وقۋ ءىس - ارەكەتىندە ءى. جانسۇگىروۆ اتامىز ايتقانداي كۇز بولىپتى، قۋراپ جاپىراق سالىپتى اتتى ەكولوگيالىق ساباعىمىزدى باستايمىز. قوناقتارعا وسى بالاباقشا اينالاسىنداعى وسەتىن اعاشتارىمىزدى تانىستىرامىز. باقشامىزعا كىرەر قاقپا الدىندا وڭ جاعىندا قانداي اعاش ءوسىپ تۇر؟ بالاباقشامىزدىڭ ەمبلەماسى تۇر.
سابرينا: قاراعاش، سيرەن اعاشتارى ءوسىپ تۇر.
تاربيەشى: ال كەلەسى سول جاق قاپتالىندا نە تۇر؟
بالالار: گۇلدەر ءوسىپ تۇر، سيرەن اعاشتارى جانە بالالار سۋرەتى تۇر.
تاربيەشى: ارجاقتارىندا كوبىسى قاراعاشتار مەن شىرماۋىقتار ءوسىپ تۇر. دۇرىس، بالالار، باقشانىڭ ءبىر جاعىمەن تانىسىپ بولدىق، ەندى وڭ جاق قاپتالىندا بالالار سەرۋەنگە شىققاندا دەمالاتىن ورىن بار. ەڭ ۇلكەن اعاشتى كىم ايتادى؟
دياس: تەرەك، قارااعاش، بۇتالار.
تاربيەشى: باقشاعا كىرەر كەزدەگى گۇلزاردا قانداي گۇل بار؟
بالالار: «كان، پيون» گۇل ءوسىپ تۇر.
تاربيەشى: تەرەزەگە جاپسارلاس وسكەن گۇل قانداي؟
بالالار: شىرماۋىق گۇلدەر. بايشەشەك قوڭىراۋگۇل، ءىنجۋ گۇلدەر.
تاربيەشى: وتە جاقسى بالالار. باقشامىزداعى وسەتىن اعاشتاردى، گۇلدەردى جاقسى بىلەدى ەكەنسىڭدەر. نەگە وسى كارتادا ءتۇرلى بوياۋمەن بويالعان؟
بالالار: ويتكەنى كۇز مەزگىلى. جاپىراقتار سارعايعان.
سەرگىتۋ ءساتى:
بويدى بۇكپەي تىك ۇستا،
ەركىن تۇرىپ تىنىستا.
جاي وڭ قولدى وڭ جاققا،
جاي سول قولدى سول جاققا.
ەكى قولدى بەلگە ۇستا.
العا قاراي ءبىر ادىم،
ارتقا قاراي ءبىر ادىم.
قوس اياقتاپ توپ – توپ،
الاقاندى سوق – سوق.
ەندى ماعان وسى اقتوبە قالاسىندا وسەتىن اعاشتاردىڭ اتتارىن كىم ايتادى؟
ديداكتيكالىق ويىن: «سيقىرلى شام ارقىلى سۋرەتكە قاراپ، اتىن تاپ».
گۇلسايا: كوشە بويى ارالاس،
قاپتاپ وسكەن قارااعاش.
جەمىسى جوق بولسا دا،
ساياسى كوپ دارا اعاش.
تاربيەشى: قارااعاشتىڭ بەينەسى تۋرالى ايتا عوي.
اديل: دەنەسى قارا، بۇتاقتارى جايىلىپ وسەدى.
تاربيەشى: كوك تەرەكتى كىم تاۋىپ كورسەتەدى؟
رابيا: ايازدارعا توڭبايدى،
اپتاپتارعا ءوزىن شىڭدايدى.
تۇرىپ جەلدىڭ وتىنە،
يىلسەدە سىنبايدى.
تاربيەشى: كوك تەرەك قالاي وسەدى؟
بەكنۇر: كوك تەرەك جۋان، ۇزىن، تىكە، قابىعى كوكشىل.
تاربيەشى: ەمەن اعاشىن كىم كورسەتەدى؟
ايگەرىم: ەگىستىكتى كولەمدى،
قورشاي ەكتىك ەمەندى.
ەسكەن جەلدى ەگىندى،
قورعاپ تۇرار ول ەندى.
ەمەن اعاشى سۇرعۇلت قارا، جاپىراقتارى ويۋعا ۇقسايدى، كولەڭكەسى ۇلكەن.
تاربيەشى: شىرشا اعاشىن كىم تاۋىپ كورسەتەدى؟
الۋا: جاسىل قىستا جازدا دا،
ءبىز قارايمىز ءماز بولا.
ينەلەرى سونداي كوپ،
جاڭعاقتارى از عانا.
تاربيەشى: وسى اعاشتار تۋرالى كىم ماقال – ماتەلدەر بىلەدى؟
بالالار:
اتاڭنان مال قالعانشا، تال قالسىن.
اعاش ەكسەڭ ايالاپ، باسىڭدا بولار سايا ب ا ق.
ءبىر اعاش كەسسەڭ، ون اعاش وتىرعىز.
ديداكتيكالىق ويىن: «قاي اعاشتىڭ جاپىراعى؟»
تريزدىك ادىسپەن: «تورعاي قوندى اعاشقا».
ۇرلەۋ ءادىسى جانە ساۋساقپەن سالۋ جولدارىمەن بەينەلەۋ.
ەكولوگيا تاقپاعىن ايتىپ ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
تابيعاتتى سۇيىڭدەر،
ءسۇيۋ ءۇشىن بىلىڭدەر.
قامقورلىق جاساۋ جولىندا،
جان تانىمەن كۇيىڭدەر.
وقۋ ءىس – ارەكەتىنە جاقسى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاۋ.
You Might Also Like
